Heimskringla - 27.01.1926, Side 2

2. BLAÐSÍÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 27. JAN. 1926,
Benidikt Samson.
Hann var ekki viöfrægur, eftir þvi
sem þaö er skiliö, en samt má ekki
vinur minn Benedikt Samson — um
langt skeið járnsmiöur í Selkirk bæ,
svo til foldar falla aö hans sé aö
er.gu getið. Og meö ,því aö is-
lenzku blöðin hér hafa enn ekki get-
iö um lát hans, vona eg aö Heims-
kringla, sem hann unni og keypti um
Langt skeið, birti fúslega þessar lín-
ur.
Eg sá Benedikt í fyrsta sinn þeg-
ar eg kom til Reykjavíkur í marz-
mánuöi áriö 1886, og varð starsýnt
á manninn umfram aöra er eg mætti
þar í bænum. Hano var um 5 fet
og 9 þumlungar á hæð, en svo lík-
amsþrekinn og vöövamikill aö auö-
séö var að hann var iturmenni aö
burðum. Hann var bjarthærður,
bláeygöur og beinastór, breiöleitur
í andliti og kinnbeinin há. Allur
stórskorinn og ekki fríöur beinlínis
en langt frá þvi að geta talist ófriö-
ur. Upplitið var djarfmannlegt
og góömannlegt og svipurinn allur
hreinlegur og bar vott um þau dreng-
skapar einkenni sem alla menn
prýöa.
Liðugur var hann í öllum hreyf-
ingum og karlmannlegur á velli,
glaölyndur aö eðlisfari og( viöfeldinn
í viöræöum. Þannig kom hann
mér fyrir sjónir, þá viö fyrstu viö-
kynningu, og eftir að hafa haft náifc
kynni af honum frá þeim tima. til
dánardægurs hans — hartnær 40 ár
— tel eg maklegt . að hans sé að
nokkru getið.
Benedikt var fæddur í Miöfiröi t
Húnavatnssýslu þann 10. júlí 1857
Faðir hans var Samson Samsonar-
son. Eldri Samson, afi Benedikts
var bróöir Jóns Samsonarsonar frá
Frostastöðum i Blönduhlíö i Skaga-
firði sem varð fyrsti þingmaður
Skagafjarðarsýslu, sontir hans var'
Jónas frá ^Keldtidal, faöir þeirra
Samsonar og Jóns, sem báöir h-afa
lengi gengt lögreglustörfum i Winni-
peg borg og eru hér búsettir.
Móöir Benedikts var Margrét
Gunnaugsdóttir, en hennar móðir var
Oddný Olafsdóttir, þess er bjó í
Enni í Refasveit í Húnavatns-
sýslu. Móðir Oddnýjar
var Margrét systir maddöniu Odd-
nýar móður Guörúnar er átti Björn
sýslumaður Blöndal. Yfirlit þetta
' sýnir aö Benedikt var vel kynjaður
enda bar þess vott bæði hans ytri og
innri maður.
I>egar hann var þriggja ára aö
aldri var hann fluttur til þeirra hjóna
Helga og Guörúnar er bjuggu í
Miðhúsum i Vatnsdal, þar ólst hann
upp til fullorðins ára. Járnsmíöi
læröi hann hjá þjóðhagasmiðnum
Tómási Jónssyni i Brekkukoti og
kvongaðist síðar Guöríði dóttur
hans. Meö hana flutti Benedikt
til Reykjavíkur ári 1882, vann hann
þar ^yrsta. árið við verzlunarstörf
fyrir þá félaga Vídalln og Eggerts.
Keypti hann þá hús þar í 'bænum,
bygði sér smiöju og tók að stunda
járnsmsmiðs iðn sína og vann við
þa.ð öll þau ár er bann dvaldi í
Reykjavik. Meö konu sinni eign-
aðist Benedikt 4 dætur og eru 3
þeirra giftar og búandi þar í bænum
en sú fjórða — Svanlaug andaðist
þar fyrir fáum árum.
Benedikt flutti til Canada árið
1896 og settist að í Selkirk bæ en
kona hans og dætur urðu eftir á Is-
landi. Eftir eins árs dvöl hans
hér fengu þau hjón með samkomu-
lagi lagáleg.an ^kilnað.
Nokkru síðar kvongaöist Benedikt
í annað sinn og átti ungfrú Þórdísi
Jónsdóttur, ættaða. úr Rangárvalla-
sýslu, og eignaöist meö henni eim
| dóttur — Jóninu, sem nú er gift
i Þórði Thompson, þau hjón búa í
j Swan River bygö í Manitoba. Þar
: býr og Þórdís á eigin bújörð sinni.
I Einn son eignaöist Benedikt sem
} nú mun vera næst því fulltíða maö-
ur, með heimilisfestu í Saskatche-
wan fylki í Canada!
Fasta heimili Benedikts var jafn-
an i Selkirkbæ. Þó var þann við
vinnu um nokkurra ára bil í Boston-
borg í Bandáríkjunum en mun á þvi
timabili hafa farið eina eða tvær
ferðir til Islands í kynnisför til
skyldmenna þar. I Selkirk stund-
aði hann iðn sína. af kappi þvi hann
náði fljótt því áliti. aö geta leyst
þau járnsmiöastörf af hendi sem
aðrir smiöir þa.r ekki treystust að
gqra.
Benedikt var fáskiftinn um annara
hagi og fámáll um sína eigin. Hann
gaf sig ekki að opinberum málum,
haföi þó ákveönar og vel grundaö-
ar skoðanir á þeim og lýsti þeim
skoðunum einarölega væri hann til
þess kvaddur vann sér viö þaö og
alla, framkomu sína yfirleitt, traust
og viröíngu sinna meðborgara.
Benedikt var ómentaöur maöur,
en hafði aö eðlisfari mikla vitsmuni
og skíra dómgreind. Skapmaöut
mun hann hafa verið þó eg per-
sónulega yrði þess aldrei vai^ en eg
vissi til þess að hann hélt fast viö
hvert það ákvæði sem hann taldi
rétt að vera og lét aldrei hlut sinn
fyrir nokkrum manni. Kirkjúræk-
inn var hann ekki, mun aldrei hafa
gengið í'söfnuð, bar þó ákveðna trú-
arskoðun og sannfæringu um fram-
hald lífsins e» þó hann væri ekki
kirkjurækinn lagöi hann þó nokkuö
til stuönings lúterska söfnuöinum i
Selkirk þegar til hans var leitað og
sömuleiöis eitthvaö til byggingar
Eíns og hann var líkamlega og lund-
ernislega ósveigjandi eins var hann
barnslega viökvæmur fyrir kjörum
bágstaddra og mér er sagt aö hann
hafi reynst mörgum þeirra mjög
hjálpfús þeg-a.r þeim Jcom það bezt.
Bénedikt var heilsuhraustur j^ir
til í ársbyrjun 1924 að hann kendi
sýki þeirrar er dró hann til bana.
Meinsemd í lifrinni gerði óumflýja#-
legt að hann gengí undir afar mik-
i inn og hættulegan holskurö, í marz-
mánuöi þaö ár. Varð hann þá að
loka smiöju sinni aö fullu. Eftir aö
hann kom út a.f Selkirk spítalanum
varö hann að tryggja sér húsnæði
þa.r sem vel gæti um hann fáriö, réð-
ist hann þá til Mrs. Elina.r Emsten
sem hélt verzlun þar í bænum og
sem annaðist hann með allri sæmd
til siðustu stundar. Skurðúrinn
mikli gréri aldrei en með traustum
umbúöum ga.t hann haft fótaferð og
unnið léttingsstörf 'við verzlunina,
þar til hann lagðist banaleguna og
andaöist þann 11. nóv. s. 1. Utför
hans var aö öllu hin veglegasta og
lil fylgdin ein sú fjölmennasta sem
verið hefir jja.r í bæ.
B. L. Baldwinson.
---------x----------
Var Anatole France
skynsemistrúarmaður?
Eftir
WINIFRED STEPHENS WHALE
I ___
Hafa skynsemistrúarmenn heimild
til a.ö telja Anatole France í sínum
hóp? Það er eins og manni heyrist
meistarinn segja með kýmnisbrosi:
“Vinur minn, hefirðu ekki lesið
bækur mínar? kemstu þá ekki aö
raun um það, að alla
mína æfi hefi eg verið að leitast viö
að sanna það, að mannlegt hyggju-
vit væri ekki óskeikult? Hyggjuvit
mannsins er svo takmarkað, að það
sýnir að eins skynvillur eina.r. Við
erum í^hellinum og sjáum þar að
eins sveimandi vofur.”
Stjórnmálaflokkar, hópar af hugs-
unarskörungum, jafn ólíkir að skoö-
unum til sem friðarpostula.rnir og
herfrömuðirnir, einvaldssinnar og
lýðveldissinnar hafa allir tileinkað
sér hann og haldiö því fram hver á
sinn hátt. Og er það vegna þess
að France eins og allir einlægir hugs-
andi menn, var iðulega sjálfum sér
’ósamkvæmur. Hann sýndi lesendum
sínum skoðanir sínar í fæðingunni.
Og hann hélt því meira að segja
fram, að hver hugsandi maður ætti
rétt á því að hafa tvær eða þrjár
lífsskoðanir í senn. "Vegna þess,’’
sagði hann, “aö eins og víöáttumikið
land hefir afar mismunandi loíts-
lag, eins er breið og djúp hugsun
full af mótsetningum.” Hann krafö-
ist og barðist fyrir frelsi til aö hugsa
bæöi fyrir sjálfan sig og aðra eins
og þeim býður viö að horfa, án þess
pokkrar tálmanir væru þar lagðar á
veginn. Hugsun hans var alger-
lega frjáls og þekti engin bönd.
Engum manni tókst nokkru sinni að
ná tangarhaldi á henni.
Þess vegna ættum vér ekki að
furöá oss á þvj þó að af öllum
þeim flokku msem þózt hafa átt til-
kall til hans, þá er það rómverska.
kirkjan, sem ætíð beitir harðast sínu
drotnunarvaldi, sem ábærilegast hef-
ir dregið sig i hlé. Enginn hefir enn,
það eg til veit, dirfst að spinna upp
um hann neinar skröksögur um iör-
un og afturhvarf í banalegu hans,
svipaðar þeim sem gengiö hafa um
Voltaire. France tók það oft fram,
að hnignun líkamans fylgdi hnign-
andi hugsun. Þá ánetjar maður sig
i táltrausti og trúgirni. *“I ell_
inni tekur maöur til þeirra ráöa, aö
taka inn ska.mta af deyfilyfjum og
guöstrú. Blanda þá meöíúokkrum
aukaskömtum af sætindum og staul-
ast síðan til messu.’’ Frjálshyggju-
menn mega þakka hvaða guðum sem
vera vill fyrir það, að þó að Ana-
tole France kæmist yfir áttrætt, þá
urðu þessir a.ukaskamtar aldrei hans
hlutskifti.
Snemma æfinnar hneigðist France
þó að katólskri trú. Hann áleit
þá að til j>ess menn skildu afstöðu
trúa.rbragðanna, yrði maöur aö al-
ast upp i trúarlegu loftslagi. Hann
var sjálfur fæddur (16 apr., 1844)
rneöal strangtrúaðs katólsks fólks.
Við kné móður sinnar lærði hann að
lesa á 'stóra myndabibliu og sögur
helgra manna. Þessar sögur mót-
uöu svo hugsun hans, eftir því sem
bann segir oss frá í fyrsta bindinu
af sjálfs æfisögu sinni Le Livre
de mon ami (Bók vinar mins) 1885,
að hann reyndi á barnslega ein-
faldan hátt að stæla þær. “'Þegar
eg var sjö ára kunni eg ekki að lesa.
Eg var í buxum sem voru viöar eins
og pils. Eg skældi þegar barn-'
fóstran þurkaöi mér um nefið, þó
var eg fullur ofmetnaðar..........Ef
eg heföi verið til þess fær, þá hefði
eg arkað út á stríðsvöllinn til að
vinna mér ódauðlega frægð, en hest-
ur, einkennisbúningur, hersveit og
óvinir voru ekki fyrir mig Þess
vegna hugk'væmdist mér., að [eg
skyldi vferöa djjrlingur. Köllun dýr-
lingsins er ekki eins útdráttarsöm og
ávinnur manni "stærri og meiri
frægð en hermenskan.” Siöan segir
hann okkur frá þvi, hvernig þessar
barnalegu þrár h.ans og tilraunir eft-
ir dýrlingshelginni mistókust sökum
misskilning9 heimilisfólksins, hvern-
,ig vinnukonan, hún Júlía hafði dreg-
ið sig ofan af vatnskassanum í
eldhúsinu, og brýnt það fyrir sér, að
hann gæti þó' naumlega ha.fst þar
við til þess að apa Simon Stýlita.
Ekki var faðir hans heldur meira.
hvetjandi, keppandi með göfuglyn li
sínu við Nikulás helga, með þvi að
kasta leikföngunum hans út um
glugg.a. lestrarstofunnar. Jafnvel
móöir hans, sem annars var honum
ætíð svo ástrík og ástúðleg, gaf
honum vel úti látna hirtingu og rak
hann í rúmið, þegar hún varð þess
vör að hann var aö bagsa við að
búa sér til hárskyrtu úr’ hári, sem
hann reytti úr sessum dagstofustól-
anna. Af þessum misskilningi
dró hann þá ályktun, að það mundi
vera fremur torvelt verk að vera
dýrlingur þar á meðal heimilisfólks-
ins. Honum varð það nú ljósr.
hvernig þeir dýrlingarnir, Antoníus
og Jeremíus helgi höfðu verið
neyddir til að láta af öllu samneyti
við fólk og hverfa út í óbygðir og
dvelja þar meðal óarga dýra. Ana-
tole litli tók nú að hugsa af mikilli
alvöru um það hvað hann skyldi til
bragðs taka, og labbaði út í Le
Jardin des Plantes (jurtagarðinn) og
hugðist aö dvelja þar nieö dýrunum.
En í staöinn fyrir þaö, þá tóku for-
eldrar hans hann og settu hann í
Jesúita skóla, sem heitir Collége
Stanislas. Af kenningum Jesúit-
anna varð hann svo hrifinn af gull-
aldarritum Grikkja og Rómverja, að
það varð honum ótærrtandi upp-
spretta ánægju og unaðar alla hans
æfi.
Eftir það aö hann fór úr þessum
skóla var hann um tíma í Ecole des
Chartres, þar sem honum gafst kost-
ur á aö rannsaka og gagnrýna forna
annála, og * því skjalasafni fann
hann fyrirmyndirnar sem hann síðar.
meir steypti úr svo aðdáanlega og
meistaralega persónurnar á nokkrum
fyrstu blaösíðunum í L’Ile des Pin-
gouins (Mörgæsaeyjan). Þess á milli
kyntist hann í húsi föður síns og í
bókabúð hans í Quai de Voltaire, á-
bótum prestum og biskupum, sem
nokkr.u seinna uröu söguhetjurnar i
skáldsögum hans. Þannig var
hann gróöursettur og rótfastur í öll.
um meginsetningúm og erfikenn-
ingum katólskrar trúar. Og enn
sem komið var, benti ekkert til þess,
aö hann mundi rifa sig upp með
rótum úr þeim jarðvegi.
■
Breytingin var hægfara og kom á
þann hátt sem oftast veröur meö þvi
hann gaf vitsmununum lausan taum-
inn og algerlega fult svigrúm. Dag-
arnir í þjónustu katólskunnar uröu
færri og færri. Samt sjáum vér
einn þeirra rísa upp eins seint og
1889 í ööru bindinu af La Vie Litt-
eraire (bókmentalíf), þar se mhann
af mikilli mælsku svo að manni næst-
um dettur Chateaubriand í hug, hefur
katólska útfararsiði til skýjanna.
Alt til þessa var samúð France
með' hærri stéttunum, klassiskum
bókmentum og yfir höfuð andlegu
og. bókmentalegu lífi. En alt í
einu varpaði hann sér niður á torgið,
úr ^einangrun þessa glæsilega hásals,,
til þess ótrauður aö heyja barátt-
una fyrir sannleikanum, frelsinu og
mannréttindunumi. Þaö var sú
hin mikla deila sem allir kannast við
undir nafninu L’Affaire Dreyfus
(Dreyfus máliö) — bardaginn milli
va.ldsins, háðíur undír; majrkjum
kirkjunnar og ríkisins á aöra hliöina
og frelsi og rétti einstaklingsins á
hina, sem gerbreytti stefnu og Hfs-
starfi Anatole France.
Þessi deila braut alt franskt sam-
kvæmislíf í tvent. Hinn glæsilegi
samikvæmissalur hinnar auöugu frú-
a.r, Madame Caillavet, sem var gyÖ-
ingur, datt i mola þar sem Anatole
hafði verið Ijóniö. Smærri Ijósin,
Paul Bourget/ Maurice Barrés, Jul-
es Lemaitre og fleiri, lýstu því yfir
aö þeir væru þeim megin sem valdiö
var, með la raison d’état og rnóti Al-
fred Dreyfus. France og Mme
Caillavet lýstu því aftur á móti yf-
ir að þa.u gengju í bardagann fyrir
rétt einstaklingsins og fyrir Dreyf-
us. Þau gengu í bandalag við rit-
höfundinn Emile Zola, sem France
alt til þeirrar stunda.r hafði haft þá
dýpstu fyrirlitning á. 1 hinum öfl-
uga félagsskap, La Ligue des Droits
de l’Homme (Mannréttindafélagið),
sem stofnað va.r um þessar rryundir,
var France starfandi meðlimur til
dauðadags.
Alt til þessa haföi hann látið sig
litlu skifta þau mannfélagsmál, sem
voru á dagskrá. En nú tók hann
til óspiltra málanna. og varð næstum
því eins ótrauður umbótámiaður sem
Voltaire. Þessu hefir Verið alt
of lítill gaumur gefinn hér á landi,
síðan hann lézt. Sú skoöun hefir
verið alt of rikjandi að hann að eins
hafi verið listavinur, sem fullur
hafa verið mannfyrirlitningar. En
þeir sem lesiö hafa Vcrs les Temps
MeiUeure (í áttina til aukinnar far-
sældar 1906) vita þó, að hann um
þær mundir ritaði stöðugt greinar í
blöðin og hélt ræður á opinberum
samkomum. Hann tók einnig
Dreyfus málið alvarlega til meðferð-
ar í hinum fjórum bindum Samtíö-
arsögu sinnar (.LHistoire Contem-
porainec, 1897—1901) og i Mör-
gœsaeyjunni, 1908. Hann sagði
okkur söguna af CrainqebUle• 1994,
mangara, sem ranglega var kærð-
ur um að hafa móðgað % löggæslu-
mann og fyrir það dæmdur í sékt og
ti! fangelsisvistar. Hann tók einn-
ig þátt i hinni snörpu deilu, 1905,
sem leiddi til aðskilnaöar ríkis og
kirkju. Ariö áður ritaði hann
bækling, sem nefndist L’Eglisc et la
République (Kirkjan og lýðveldiö),
þar sem hann tók ósleitilega í streng-
inn meö Emile Combes. Seinpa rit-
aði hann til eflingar fram(gangs
kenningum feósialista. I þeim rit-
um sínum var hann oft og tíðum
jafn bjartsýnn og H. G. Wells, sem
hann dáðist mest að. Og áreiðan-
lega. varð kaflinn "Gegnum hlið
f.ílabeins og horns” í Sur la Pi-
err* Blanche (A hvita steininum)
(1905), frumhugmyndin til Anti-
cipations Mr. Wells. Og ennfremur
kom bjartsýni France fram i kafla í
innganginum að Vie de Jeanna d’Arc
(Æfisaga Jóhönnu frá Ark) 1908,
þar sem hann segist hafa von um og
trú á alþjóðasambandi. “Til eins-
kis skal það verða’’, sagði hann, “aö
breskur skátadrengur) og prúðmenni
í framkomu nálgast sáttmálsörkina,
til að foröa henni frá því að hún
detti niöur, þá upptendrast reiöi
Jahve svo upp á móti manni þessum,
sem einungis hugöist að rétta. hjálp-
arhönd, að hann ljóstar hann til
j dauða, sem hegningu fyrir óþaffa
þetta er álitið hugarburður einn og | afskiftasemi. Jahve var í svo illu
draumórar, en það er sú hugfró
sem mun skapa nýtt líf, og framtiðin
Veröur nógu athugul til þess að
skilja og gera ,sér grein fyrir draum-
sjónum spekinganna.”
Þegar hér er komið, hafði hann
meö öllu varpað fyrir borð kenni-
setningum kirkjunnar, þó hann að
hinu leytinu væri alt of heillaður af
þeim töfraljóma, sem stafaöi af
sögu hennar frá umliðnum öldunt,
og helgisiðir hennar hefðu einhver
aðlaðandi áhrif á hugsun hans og
tilfinningalíf. Hann var ekki í
tölu þeirra manna, sem iftið gera úr
því valdi sem hún hefir. Það
var þvert á móti. Hann viður-
kendi hreinskjlnislega, a.ð sér stæði
ótti af því. Hann gerði sér þess
fulla grein, að hún heföi lagað, mót-
aÖ, stcypt og lamið mannkynið með
svipúm í margar aldir, og jafrivel
enn þá, þrátt fyrir þau hnignunar-
mörk, sem á hana væru komin, ætti
hún þó nokkuð eftir af sínu forna
valdi, sem neytt hefði kdnunga og
keisara til að falla á kné fyrir
l.enni,
Fyrir löngu síðan, og það eins
snemma og árið 1893, hafði hann í
skáldsögunni La Rotisscrie de la
Reine Pédauque (Drotning gæsar-
löpp), stungið Jahve hugmyndán^
hinum sárbeittu örvum hæðninnar.
Þetta grimma, afbrýðissama goð,
þennán vitfirta hálfguö. I hugleið-
ingum hunds* Monsieur Bergeret
fer hann nöprum háðsyrðum um
þann hluta mannkynsins, sem á svo
lágan og auðvirðileg.an hátt skríöur
flaðratldi að fótum þessa guös. Frá
heimspekilegu sjónarmiði skoðað, er
Rikki (Riquet) ein hin einkennileg-
asta og umhugsunarverðasta
persónan i þeim fjórum sögutn; M.
Bergerets, sem einu nafni heita Sam-
tíðarsaga. Eftir aö hin glefnisfulla
dóttir M. Bergerets, Pálína, hefir
lokað Rikka niður í fatakistu, og
faðir hennar frelsað hann úr þeirri
prísund, Ikríður hann að fótum
hennar, nuddar sér upp við hapa, og
lætur í ljós ýms önnur ástúðar og
þakklætismerki, til þess að reyna. að
mýkja skap þess ægilega harðstjóra.
Það' var sakir þess, að M. Bergeret,
húsbóndi hans var voldugur og
hræðilegur, að Rikki elskaði hann.
Hann tilbað h.ann sem guð stríðs og
blóðsúthellinga. Hann dáðist að
honum þá hann sat við borð hlaðið
allskonar krásum,, og þegar hann sá
hann kveikja eld tneö svo litlum
spýtuanga og þannig breyta nótt 1
dag. Hundur Madame Caillavets,
sem Mitsi hét, varö fyrirmynd Rikka.
France, er hann kveikti á eldspýtu
fast við andlit Mitsa, varö hundin-
um Júpíter með þrumufleyginn. En
þrátt fyrir þessa. vægöarlitlu til-
raun, þótti þó Anatole vænt um
þenna félaga sinn í heimi hugsjón-
anna. “Við”, ritaöi hann sáéar meir,
“stóöum undrandi hvor við annars
hliö; yfir þessum skrípaleik tilver- usar segir h^nn að geti hvergi unt
unnar sem við báðir lékum, en þó . hann, þvi þar sem hann sé þar
báðir ja’fn ófróðir um harin, og | nefndur, sé innskotsgrein (inter-
skildum naumast hiö fyrsta orð hans.’^ polatioi^) síðari tíma og tilfærir
En svo komum vér að guði Hebr-
eanna. France lét aldrei neitt tæki-
færi ónotaö til að bera Jahve sam-
an við hina. frægu grisku guði. Hann
sýndi fram á það hvernig hið hvassa
ímandunarafl Grikkja élskaði stjörn-
urnar, vindana og fuglana og gerðu
þá að guðum, meöan Gyöingar þar á
móti höfðu enga hærri hugmynd um
þennan svokallaða réttláta guð, sem
skapað hefði oss með eftirlöngun-
um og eölishvötum, en svo fyrir þær
steypt okkur niður til helvítis þegar
viö reyndum að fullnægja þeim.
Svo afbrýðissamur og grimmur er
þessi Gyðinga guö, að þegar
kurteis míaður (viö getum sagt he-
skapi yfir sínu eigin sköpunarverki,
að hann drekti meiri hluta þess, og
þegar örlítilj hluti komst v af, er
hann alt af aö mögla. um þenn-
an litla hluta , sem frelsaðist frá
druknun í flóöinu.
Aöra persónu þrenningarinnar ger-
ir Anatole Frence fyrst að umtals-
efni í sinni ágætu smásögu, Le Pro
curateur de Judéa (Landstjórinn í
Júdeu), sem er til þess rituð, aö
rýra þá þýðingu sem Jesú á aö
hafa. Nokkru síðar, þegar hann
varö fyrir áhrifum frá vini sínum,
dr. Couchoud, hneigöist France
mjög til efasemda um þaö að
Jesú hefði verið til. Snarpar um-
ræöur urðu um þetta efni úti á
sumarbústað France, La Béchellerie,
í grend við Tours.
Vitnaö var í ameríska og þýzka
höfunda um þetta mál. Biblíur voru
bornar inn. S'kýringarrit gengu
frá einum til annars. Þega.r þau
reyndust óljós og öröug viöfangs,
hrópaði France: “Innskotsgrein!”
— Dr. Couchoud*) var sjálfur
stundum viöstaddur. — France
fylgdi vanalega hans rök-
sémdafærslu. Hann byrjaöi á að
sýna fram á þaö, að Páll væri fyrsta
og elzta vitnið sem leitað yrði til um
Jesú Krist — aö Páll hefði aldrei
séð hann iklæddan holdi og blóði.
Hann sýndi enn fremur fram á það,
að sögulegur persónuleiki Jesú væri
mjög smávægilegur í ritum Páls.
Hann er alstaðar annar í röðinni,
þegarx um endurlausnarhugmyndina
er að ræða. Enn fremur a.ð Matt-
eus, Markús og Lúkas rituðu guð-
spjöll sín aö líkindum árið 70 eftir
Kr. löngu eftir að Kristur hafði
lokið dvöl sinni hér á jörðunni, ef
hann nokkru sinni var til. Þessum
guðspjalla.mönnum ber ekki samán
um nokkurt atriði, hvorki um ártal,
fæðingarstað hans eða ætterni.
- Sakir þeirrar löngunar, sem þeir
¥Dr. Couchoud hefir fyrir skömmu
ritað bók, sem heitir L’Enigma de
Jesús (ráðgátan um Jesús). Bók
þessi er komin út í enskri þýðingu
eftir Mrs. Whale (Winifred 6tep-
hens,) höfund .þessarar . ritgerðar.
Hefir Sir James G. Frazer ritaö
langan formála fyrir henni og segir
hann að bók þessi sé að eins inn-
gangur að löngu og yfirgripsmiklu
riti, sem dr. Couehhoud sé nú að
semja, og muni fyrsta bindi þess
koma út innan skamms. Færir dr.
Couchoud mörg rök aö því, að Jesú
sé ekki sannsöguleg persóna; hans
sé satna sem að engu getið i mann-
kynssögunni eöa öðrum ritum, sem
ábyggileg séu, þvi á guðspjöllunum
sé i því efni ekkert að ræöa, Mark-
úsar guðspjall elzta guðspaliiö, sé
ekki skrífað fyrri en 70 árum eftir
tímatal vort, en fyrst kom út til umtal.r
og rannsókna.r fyrstu pistlar Páls,
sem -séu um 20 árum eldri, frá þvi
um ápð 50. Gyðingasaga Joseph-
¥Eg hefi hugsað mer aö þýöa ein-
hverntima, þegar fientugleikar leyfa
tvo kafla. um hund þenna, sem tal-
inn er að vera sá einkennilegasti og
merkilgasti hundur sem til er í
hann hvernig henni er þar smokrað
inn á klaufalegan hátt við alger-
lega ósamhljóða efni, bæði undan og
eftir þessari innskotsgrein. I
síðasta kapítula bóka.r sinnar farast
dr. Couchoud þannig orö um Jesú:
“Veruleiki Jesú er andlegs eðlis.
Alt annað, er tómur hugarburður.
Hann er þeim a.fvegaleiðandi, sem
leita hans umhverfis Galileuvatn eöa
leitast við að rekja fótspor hans í
hinni grátandi Jerúsalem. Þeir
finna hanp þar ekki — aö eins
þá sem honum fylgdu. Hann er
annarstaðar og hefir verið frá upp-
ihafi. Hann dvaldi hvergi nema í
mannlegpm sálum............öll saga
kristninnar er hans saga, en um
hann er engin æfisaga, til.........Við
hljótum að taka guðspjöllin eins og
þau eru. Þau eru aö eins annars
flokks ritsmíðar. Aðskilin frá
guðfræði Páls, hafa þau enga dýpri
þýðingu.”
Mér barst enska þýðingin af bók
heimsbókmientunum. Þessir kafl-
a reru Rikki (Riquet) og Hugleiðing- fþessari í hendur fyrir nokkrum dög-
ar. — S. A. ) um og hefi nýlokið við að lesa
hana. —S. A.