Heimskringla - 23.06.1926, Qupperneq 3

WINNIPEG 23. JÚNÍ, 1926.
HEIMSKRINGLA
3. BLAÐSIÐA.
Skotland sætti svipuöu misrétti eins
att ekki annaS en innantóm orö. En
viö erum staðráönir í aö viröa alla
framfaravillu aö vettugi og endur-
reisa alt þetta, sem burgeisarnir
myndu fúsir láta falla í gelymsku og
dá. I Glasgow eru burgeisarnir fjöl-
mennastir. I'ar er lika hreyfing okk
ar sterkust. Kaupsýslumenn okkar
láta sér ekki léngur annaö sæma en
a.ð styrkja þjóöleikhúsiö' skozka.
"Glasgow Herald” styöur málstiaS
okkar eitt allra blaöa á Skotlandi.
Þaö blað sinnir ekki hneykslisgrein,-
um og árásum blaðahringanna frá
Lnndúnum, en ver stundum hálfum
dálki í listdóma um þjóölega leiklist.
Þegar leikritiö “James the First of
Skotland” var sýnt nýlega, var
meira aö segja va.kin athygli á list-
dómi blaösins um leikinn, með því að
geta hans í efnisyfirlitinu, eins og
hér væri á ferðinni ræöa eftir sjálf-
an fórsætsráðherrann. Skozka þjóð-
leikhúsið er ekki saklaust af því aö
hafa sýnt lítilfjörlega' leiki, en það
hefir altaf öðruhvoru sýnt ágætii
verk, oft eftir áöur óþekta höfunda
Það neytir ekki ávalt þess stuðnings,
sem þaö á i nýskozku hreyfingunni,
er þá of móðins og áfjáð J að þjóna
og Island varö að þoLa. af einokunar- , . , ,
6 ‘ lund burgeisanna, en það er, stærsta
verzluninni 'dönsku, þótt kvaðirnar á
Skotum yrðu aldrei eins þungár og
einokunarklafinn
inni.
á íslenzku þjóö-
menningarstofnun vor í baráttunni
fyrir þjóðlegum vexti og viögangi i
vitsmunalegum og listrænum efnum.
Eitt merkasta leikritiö. sem þjóöleik-
Það er því ekki nóg, aö við kenn- húsiö hefir sýnt, heitir “Gruach”
tifn þjóðinni aö hugsa á skozka. vísu. |og er um fyrstu fundi þeirrar met-
Viö þurfum í öðru lagi að rita sögu orðagjörnu konu og Macbeths, sem
þjóð^rinnar að nýju. En til þessa er inngangurinn að þeim sorgarat-
hefir enginn skozkur sagnfræðingur burðum, er náöu hámarki sínu í at-
ritað sögu hennar frá þjóðernislegu buröum þeim, sem lýst er í hinu
sjónarmiði nema, dr. George Pratt stórfelda leikriti Shakespeares “Mac-
Insh, í sagnfræðisriti sínu um ný- beth”. Höfundurinn er enska skáld-
lendufyrirtæki Skota, sem virðist iö Gordon Bottomley, sem einnig
ætla að verða afbragðs rit. Pró- hefir samið annaö leikrit miklu á-
fessor R. S. Rait þefir gefið út bók hrifameira, sem heitir “The Riding
tim skozka þingið, sem er vart nol-jto Lithend” (Reiðin til Hliðarenda)
hæf öðrurn en þeirn, sem leggja út af 75. kaflanutn í Njálssögu.
stund á sagnfræði.. Við eigum engin Leikurinn er óvanalegur, en í honum
Mþýðlega samin sagnfræðirit, eins og niikið verðmæti. Skozka þjóðleikhús-
Englendingar og Ameríkumenn. Eng- , >8 hefir haft þa.ð á stefnuskrá sinni
inn hefir reynt að rannsaka neitt að aö sýna einnig efnismikla leiki aðra
ráði mennin.gartímabilin í sögu vorri, en skozka, og haldi það þeirri stefnu,
svo sem eins og tímana á undan frels er hægt að fyrirgefa því alt léttmetið
isstríðinu eða gullöldina, sem end- sm það hefir borið á borf fyrir gesti
a.ði með hrakförunum við Flodden. j sína- En því miður hefir áhuginn
Ekkert hefir verig ritað sjálfstætt j minkað fyrir því að vanda valið á
um þjóðhetjur vorar, menn eins og, viðfangsefnunum, og margir þeirra,
Vilhjálm Wallace. Mikilvægi Skot- er taka þátt í nýskozku hreyfingunni,
lands fyrir Norðurálfuna hefir ekki hafa snúið baki við leikhúsinu. Við
veriS metið að verðleikuni fyr en höfum einkum það út á leikendurna
rannsökuð er til hlítar þýðing sú,- að setja, að þeir kynoka sér alt of
sem hið langvinna samband við mikið að brjóta í bág við enskar
Fra.kkland og viðskifti við Norð- erfðavenjur og taka alskozk við-
urlönd höfðu á þjóðina. Fornletra- fangSefni til meðfer&a.r. Þá skortir
fræðingurinn Alart Anderson hefir það hugrekki, sem hinir frægu
unnið lítilsháttar að þessum rann- j Abbey-leikendur í Dublin voru gædd-
sóknum. Hann hefir gefið út í tveim ir. En þan sem þjóðernistilfinningin
stórum bindum útdrætti úr gömlum er sífelt að styrkjast og magnast.
annálum Norðurálfu um ýmislegt, i verður leikfélagið annaðhvort að
sem snertir Skotland. En rit hans ganga þjóðernissinnum á hönd eða
ná ekki nema fram að da.uða Alex- s falla í niðurlægingu. Eina bótin er.
anders III. árið 1286, og þótt hann að í því eru inannum ágætir menn.
hafi unnið að þessu mikið og gott [ sem eru hollir skózku þjóðinni gegn-
verk, er hér ekki um að ræða ne/na um þvkt og þunt, þótt þeir fái ekki
drög til sögu, enda eru rit hans lítt j ráöið fyfir öðrum, sem meta hagn-
kunn á Skotlandi, og hefir hann orð- I aðarvonina meira en þjóðernið.
ið að sætta sig við lélegt kennara- j Ag visu hefgi þjógernisva.kningiu
starf við háskólann í St. Andrews. . ,
„ . . .. , brotist fram í skozkum bokmentum,
Englendingar eiga sogu sina miklu i
ítarlegri og fuílkomnari en Skotar. Í Þó að viö hef8um ekki stofnað með
Sést bezt, hve langt við stöndum;okkur félagsskap til þess að ryðja
þeim að baki í þessum efnum, þegar! henni braut; En J^Iagsskap okkar
þess er gáð, að aðrir eins sagnfræð-
á ekkert skylt við brezkan rithátt, en 1
líkist mest suðrænum bókmentum. A
ferðum sínum eftir vopnahléð komst
hann í kynni við frelsishreyfingar
meðal Katalóníumanna á Spáni og
íbúanna í suðurhéruðum Frakklands.
Aform hans var að veita nýju lífi er-
lendis frá inn. í þjóðlegar bókmentir
Skotlands, og varðveita þær þannig
frá kyrkingi og kyrstöðu. Við vilj-
um að aðrar þjóðir, einkum smá-
þjóðir, sem nýlega hafa vaknað til
meðvitundar um þjóðerni site, veiti
starfi voru athygli, og að við meg-
um vænta frá þeim skilnings á því,
sein fyrir okkur vakir. Jafnframt
viljum við kenna. okkar eigin þjóð
að meta bókmentir Evrópuþjóðanna.
Einkum viljum við leggja áherzlu á
að fræða hana um bókmentir Norð-
urlandaþjóðanna, sem eru alveg ó-
þektar hér, þótt Skotland hafi um
rnargar aldir haft viðskiftasambönd
við þessi lönd. Skota.r þekkja ekk-
ert til Isfands, sízt frá viðreisnar-
tímabili íslenzku þjóðarinnar. Ef við
værum sjálfstæð þjóð, í stjórnarfars-
og menningarlegum efnum, ættum
við að geta átt von á að sjá hér í
leikhúsinu ’sjónleiki þeirra Jóhanns
Sigurjónssona.r og Guðmundar Kamb
an. því að í þeim er margt skylt
hinni hörðu, skozku skapgerð. Þá
sjaldan að útlend leikrit eru tekin
til meðferðar í opinberum leikhúsum
í skozkum borgum, eru það einhverj-
ir lítilfjörlegir franskir gleðileikir,
Vér höfum öll Patent Meðöl.
Lyfjabúðarvörur, Rubber vörur,
lyfseðlar afgreiddir. Vér sendum
hvað sem er hvert sem vill í Can-
ada.
BLUE BIRD DRUG STORE.
495 Sargent Ave., Winnipeg.
ingar eins og Froude, Gardiner,
Macaulay, Carlyle og Leckv, hafa
ritað um sum merkilegustu tímabilin
í sögu þeirra. Við stöndum meira
að segja Irum langt að ba.ki, því að
við eigum ekkert um okkar sögu, sem
jafnast við “The History of the
Irish State till 1014” eftir Mrs. Alice
Stopford Green, eða “The Making
of Ireland and its Undoing”, eða
sögu Irlands á Norðmannatímunum uni
eftir Orphen, eða sögu Tudor- og
Stewart-konungsættanna eftir Bag-
well. Leitt er það, en samt er það
satt, að Skotar eru þjóð, sem ann-
aðhvort þekkir ekki sögu sína. eða
blygðast sín fyrir hana. Það eitt
að lækna þetta mein, er því út af
fyrir sig ærið hlutverk hinni hrað-
vaxandi nýskozku vakningu.
Af sögulegum ástæðum erum við
óánægðir með skozka menningu nú-
tímans. Og eins og ótti drottins er
upphaf vizkunnar, þannig er
þessi óánægja okkar og gagn-
rýni á ástandið, eins og það er,
fyrsti vorboði nýrrar aldar. Móður-
mál okkar og saga eru í niðurlægingu,
þjóðernið fótum troðið í nafni fram
má þakka það, að nú er unnið að
vakningunni undir viturlegri leið-
sögn og með skýrt takmark fyrir
augum. Þetta er langmest að þakka
leiðtoga okkar, Christopher Grieve
og ritstörfum hans, sem þó er yngst-
ur pkkar félaga. Hann er ritstjóri
vikublaðs í Montrose, sem er bær á
austurströnd Skotlands, nálega hálfu
minni en Reykjavík.' Þótt Grieve
hafi þannig grafið sig í lítilfjörleg-
smábæ, þar sem ibúa.rnir fást
vart við annað en fiskiveiðar og
knattleiki, og svo að annast um ferða
menn á sumrin, hefir frægð hans
þegar borist langt út fyrir strendur
ættjarðarinnar. Hann ritar greinar
í frönsk, þýzk og svissnesk blöð og
tímarit, bæði unt innlendar og útlend-
lendar bókmentir. /Hann er þau-
kunnugur bókmentunum á meginlandi
Evrópu, og því betur sem hann
kynnist þeim, því verra finst honum
ástandið í okkar eigin bókmentum.
A stríðsárunum tók hann þátt í
herförinni til Makedóníu og hefir
ritað endurminningar frá Saloniki,
bæð í bundnu máli og óbundnu. Ber
bók þessi af öllu öðru, sem áður
hefir verið ritað á Skotlandi um
samskonar efni. Þessi bók er full
fara, sem líkt og frelsið, reynist ein- litbrigða og ástríðufullra orða, sem
sem uniferðaleikendur frá Lundún-
um færa í enskan búning. Verulega.
stórfeldir útlendir sjónleikir sjást
ekki nenta hjá einka-leikfélögum
Lundúna, sem sjaldnast ferðast um
til að leika. Hér sjást nú naumast
nokkurntíma sjónleikir eftir Ibsen,
Strindberg, Tchekov eða. Schnitzler,
og sennilega fáum við aldrei að sjá
neitt eftir Jóhann Sigurjónsson. Það
er þvi óhætt að ségja, að sú þjóðin
sé .jafnan ófróðust um menningu
annara þjóða, sem sízt kann að meta
sína eigin. A þessari setningu grund-
vallaði Grieve líka stefnuskrá við-
reisnarmannanna skozku.
A undan ófriðnum va.r uppi öfga-
stefna í skozkum bókmentum. Sögur
voru ritaðar alt frá árunum kring-
um 1860, um skozkt þjóðlíf. J. M.
Barrie,sem' nú er orðinn mjóg vin-
sæll leikritahöfundur, samdi skáld-
sögur, þar sem hann lýsti fólkinu í
sveitinni. S. R. Crockett, sem um \
eitt skeið var prestur í sértrúarflokki j
einum, reit skáldsögur frá heiðar- j
héruðunum *í Galloway á Suðaustur-:
Skotlandi. Báðir lofuðu, hvor á sinn j
hátt, sælu sveitalífsins, ýktu kostina
og þögðu yfir göllunum á ltfi bænd- |
anna. Með hinum kirkjuræknu Kal- I
vinstrúarmönnum í sveitunum ríkti I
mesti faríseaháttur, afturhald kreddu
dýrkun, þröngsýni, og menningar-1
skortur. Þessi rit gáfu því ekki ann- I
a.ð en skrípamynd af lífinu. Enda j
hlaut afturkastið að koma í>g þófst [
meg skáldsögunni "The House With
the Green Shutter", eftir George
Douglas Brown. (Með vilja' Ijýsir
hann þar ranghverfunni á bændalíf- I
inu, og sú lýsing ei«hræðileg. Sagan
er lista.verk, en hún kom ónota^Pga
við kaunin og vakti mikla gremju
meðal þeirra, sem vanir voru orðÆir
skjalli eldri rithöfundanna. Hvorki
Barrie eða Brown hafa lýst veru-
leikanum, og það ltður líklega á
löng, unz það listaverk skapast, sem
sýni ástandið eins og það var í raun
og veru. Sannleikurinn er mitt á milli
þeirra beggja. En við viðreisnar-
rnenn tökum þó hinar ófögru Iýsing-
ar Browns fram yfir væmnina í hin-
um höfundunum. Fáeinir rithöfund-
ar hafa revnt að sýna hið sanna. Sá
sem bezt hefir gert í því efni, var
presturinn J. Macdougall Hay, en
hann dó ungur eins og Brown. Þvi
næst kom ófriðurinn, og einu bók-
mentirnar, sem til urðu á þéim ár-
um, voru æsinga.rit, sem ekkért var-
anlegt gildi höfðu. Grieve sneri
heim frá Saloniki og Suður-Frakk-
landi, þá lítt þektur rithöfundur, og
tók að kynna sér ástandið eins og
það var. Félagsskapur viðreisnar-
rnanna. var þá ekki kominn á fót, og
þeir þektu fæstir Grieve. Þeir unnu
að viðreisnarmálunum hver í sínu
horni. En Grieve safnaði þeityt sam-
an, sem aðgreindir stóðu, og vakti
þannig nýtt líf og fjör á Skotlandi.
Um líkt leyti voru ungir, enskir
mentamenn að ryðja. nýjum stefn-
(Frh. á 7. bls.)
. Ábyrgstar Skóviðgerðir .
Arlington og St. Matthews
Ellice Fuel & Supply
KOL — KOKE — VIÐL'K
Cor. Ellice & Arlington
Simi: B-2376
SECURITY STORAGE &
WAREHOUSE CO.f Ltd.
Flytja, ircjmn, bfla nm ogr lenda
Hflnmunl OR Piano.
Hrelnaa Gölfteppl
SKRIFST. og VÖRUHÚS *K7»
Flllce Ave., nftlægrt Sherlirooke
VÖRUHOS “B”—83 Kate St.
Muirs Drug Store
Flllce og Ileverley
GÆÐI, NAKVÆMNI, AFGRBIÐSLA
Phone B-2934
King’s Confectionery
Nýlr ávextlr og Garömetl,
Vindlar, Cigarettar og Groeery,
Ice Cream og Svaladrykklr>
Sími: A-5183
551 SARGENT AVE, WINNIPEG
L E L A N D
TAILORS & FURRIERS
598 Ellice Ave.
SPECIAL,
#■01 tllbúln eftlr máll
frá SS3.ÍS0 og upp
MetS aukabuxum $43.50
SPECIAL
HIS níJa
Murphy’s
Boston Beanery
Afgreiblr Flsh A Chlps I pökkum
til helmflutntngs. — Ágætar mál-
tíöir. — Einnlg molakaffi og svala-
drykklr. — Hrelnlætl elnkunnar-
orö vort.
829 SARGENT AVE., SIMI AI806
Sfml 113850 824 St. Matthrna Avt.
Walter Le Gallais
KJÖT, MATVARA
Rýmilegt vertJ.
Skrlfwtofutímar: 9—13 og 1—6,30
Elnnig kvöldlu ef æakt er.
Dr. G. Albert
Fðtasörf rietSinRur.
Sfmt A-4021
138 Somerset Bldg.f Winnlpegr*
MltS B. V. ÍSFELD
Planlat A Teacher
STCDIOt
666 Alveratone Street.
Phnnei B 7020
Allar bíla-viðgerðir
Radlator, Foundry acetylene
Weldlng og Battery servlce
Scott’s Service Station
549 Sargent Ave
Síml A7177
Winnipegr
HEALTH RESTORED
Læknlngar ó n lytjft
Dr- S. G. Simpson N.D., D 0. D.O,
Chronic Diseases
Phone: N 7208
Suite 207 Somerset Blk.
WINNIPEG, — MAN.
Bristol Fish & Chip
Shop.
HIÐ GAMLA OG ÞBKTA
KING’S bexta gerö
Vér lendum helm tll yöar.
frá 11 f. h. tll 12 e. h.
Fiskur 10c Kartöflur 10c
540 Ellce Ave*, hornl Lanrilde
s SIMI B 2976
TH. JOHNSON,
Ormakari og Gullhm,8ui
Selur glftlngaleyfisbríL
flereiakt atnygli veJtt pöntunuw
ok vlTJgJcrTIum útan af landl.
364 Main St. Phon. ▲ 48OT
Dr. M. B. Ha/ldorson j
401 Bvyd »14*.
Skrlfstofustml: A 3674.
Stundmr eérstaklega lungnasjúk-
d«Sma.
Er ati ftnnu á skrlfstofu kl. 11—1$ |
f h. og Z—6 s. k.
Helmlll: 46 Alloway Ars.
* T&lslml: Sh. 816;l.
Dr. B. H. OLSON
216-220 Medtcal Arts Bldg.
Cor. Graham and Kennedy Bt.
Phone: A-7067
Vn5talsttmt: 11—12 og 1—6.36
Helmill: 921 Sherburn St.
WINNIPEG, MAN.
Telephone A-1613
J.C hiistopherson,B.i.
lslemkur lögfræSingur
845 Somerset Blk.
Winnipeg, Man.
DR. A. RLtSNDAL
818 Somerset Bldg.
Talsímt N 6410
Stundar sérstaklega kvenajúk-
dóma og barna-sjúkddma. AtS hltta
kt. 10—12 f. h. og 3—6 e. h.
Heimill: 806 Victor St,—Stml A 6110
' —*
Talatmli 48886
DR. J. G. SNIDAL,
TANNLIKKNIR
614 Somerset Bleck
Portagt Ave. WINNIPl
WALTER J. LINDAL
BJÖRN STEFÁNSSON
Islemkir lögfrœSmgar
709 Great West Perm. Bldg.
Sími A 4963 356 Main St.
Hafa einnig skrifstofur að Lund-
ar, Piney, Gimli, Riverton, Man.
DR. J. STEFÁNSSON
216 MEDICAL ART9 BLB6.
Hornl Kennedy og Graham.
Standar eln*tSa*o an*na-,
nef- <>* kverka-ajdkdémn.
VI hltta fr* kL 11 tU 11 1
o* kl. 8 tl 0 e- k.
Talslml A S52L
tleimit '3 Rlver Ave. 6.
Dr. K. J. Backman
404 AVENUE BLOCK
Læknlngar meh rafmagni, raf-
magnsgelslum (ultra violet)
og Radlum.
Stundar einnig hörundssjúkdóma.
Skrifst.tímar: 10—12, 3—6, 7—8
Símar: Skrifst. A1091, heima N8538
DR. C H. VROMAN
Tannlœknir
Tennur yðar dregnar eða lag-
aðar án allra kvaia
Talsími A 4171
505 Boyd Bldg. Winnipag
J. H. Stitt
G. S. Tliorvaldson
Stitt & Thorvaldson
Lögfr. og málafærslumenn.
807 Union Trust Bldg.
Ú'innipeg.
Talsími: A 4586
Kr. J. Austmann
M.A., M.D., L.M.C.C.
Skrifstofa: 724yí Sargent Ave.
Viðtal-stímar: 4.30 til 6 e. h.
og eftir samkomulagi.
Heitnasími: B. 7288
Skrifstofusími: B 6006
Emil Johnson
Service Electric
524 SARGENT AVE*
Selja rafmagnsáhöld af öllum teg~
undum.
ViSgerðir á Rafmagnsáhöldum,
fljótt og vel afgreiddar.
TaLsimi: B-1507. Heitnasími: A-7286
Látið oss vita um bújarðir, sem
þér hafið til sölu.
J. J. SWANSON & CO.
611 Paris Bidg.
Winnipeg.
Phone: A 6340
DA/NTRY’S DRUG
STORE
Meðala lérfræðingw.
‘Vörugæði og fljót afgreitaU"
eru einkunnarorð vor,
Horni Sargent og Liptao.
Plione: Sherb. 116á
Mrs. Swainson
627 Sargent Ave.
hefir ávaJt fyrirliggjandi úrvali- I
birgðir af nýtízku kvenhöttum.
Hún er eina íslenzka konan, sem
sltka verzlun rekur í Winnipeg.
Islendingar! Látið Mrs. Swain-
son njóta viðskifta yðar.
Beauty Parlor
at 625 SARGENT AVE.
MARCEL, BOB, CURL, $0-50
and Beauty Culture ln all braches.
Hourat 10 A.M. «o 6 P.M.
except Saturdays to 9 P-M.
For appolntmént Phone B 8013.
A. S. BARDAL
eelur llkklstur og r.nnast uns 64-
farlr. Allur útbúnatlur sá bsstl
Bnnfremur selur hann allskoxi&t
mlnnlsvartSa og Iegstelna._t_l
848 SHERBROOKE ST.
PkoBSt N 6607 WINNIPM
Arthur Furney
Teacher of Violin
932 Ingersoll Street
PHONE: N 9405.
Lightning Shoe
Reparring
Sfml N-9704
328 Hargrave 84., (NAlægrt BUIct)
Skör og atfarvél bflln tll eftlr máll
Lltlð eftlr fðtlœkninKum.
HEIMSKRINGLA
hefir til sölu námsskeið við beztu
VE RZLUNARSKÓLA
í borginni með afföllum. Þeir sem vilja hagnýta sér
þessi kjörkaup, ættu að finna ráðsmanninn tafarlaust.