Heimskringla - 01.06.1927, Blaðsíða 4

4. BLAÐSÍÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 1. ÍÚNÍ 1927.
Ifjeítttskrmgla:
(Sfofnull 188«)
Kenur ftt á hTerjun mltlvlkudfvt
EIG —
VIKING PK..
LTD.
8ft3 og Hftft SJ
. M' R.f WINNIPEO,
mli -ttft3 7
Verfl blaíslns er Í3.00 á.rgangurinn borg-
lst fyrlrfram. Allar borganir sonoist
THE VTKING PRSESS I/TD.
8TGEttS HALLDÓRS frá Höfnum
Bitstjórl.
IJtanflskrttt tll blntislnn:
THR VIKINIi PRESS, I,td., Bo* 8108
lltanflskrlft tll rltHtjflrana:
BDITOR HEIMSKHINGIjV, R»z 8108
WINNIPEG, MAK.
“Helmskringla Is published by
The Vlklng Preaa L,td.
anð prlnteð by
CITY PRINTUVG Jt PCBI.lSHK'íG CO.
gUI.NU Saraent Arr. Wlnnlpeg, Man.
Telephone: .S6 88 7
WINNIPEG, MANITOBA, 1. JÚNÍ 1927
Hvað Brackenstjórnin
heiir gert.
Eins og tekið var fram í síðasta blaði
Heimskringlu, hefir aðalstarfsemi Brack
enstjórnarinnar, undanfarin ár, aðallega
niiðað til þess að koma fylkinu aftur á
kjöl fjáírhagslega. Virðist því liggja næst
að gefa nokkurt yfirlit yfir þær fram-
kvæmdir, sem stjórnin hefir haft með
höndum í því skyni, —- auk nokkurra
helztu starfsatriða, — þótt auðvitað verði
rúmsins vegna að fara fljótt yfir sögu
að þessu sinni. En það helzta sem fram-
kvæmt hefir verið í hverju ráðuneyti fyr
ir sig, og það, er stjórnin sjálf telur sér
til gildis, er þetta:
í fjármálaráðuneytinu.
Stjórnin stemmdi stigu fyrir hinni sí-
vaxandi skuldabyrði fyrirrennara sinna,
og sá fyrir endurgreiðslu tekjuhallans á
hinum árlegu fjárlögum.
Fyrirkomulaginu á sveitalánum hefir
verið breytt, og rækileg umsjón sett með
þeim, og sömuleiðis hefir jarðalánsfyrir-
komulagið verið endurbætt.
Stjórnin hefir þröngvað járnbrautar-
félögunum til þess kð greiða hærri skatta
í fylkissjóð; C. P. R. skatthækkað frá
$225’000 í $275.000, og C. N. R. frá $91,-
000 í $175,000. Lét C. N. R. fyrst að
kröfum stjórnarinnar í þá átt 1925, og
greiddi þá $252,000 ofanálagsskatt fyrir
árin 1923—'24 og ’25.
í kennslumálaráðuneytinu.
Öllum börnum í fylkinu gefið tækifæri
til frumkennslu, með því að veita áírlega
. styrk til fjárvana skólahéraða.
DFYíkennsla veitt unglingaskólum til
sveita jafnt og í bæjunum.
Afnumin landeignarskylda til þess að
fá kjörgengi í skólaráð. Var þetta gert
með tilliti til kvenna, og fyrgildandi lög-
um breytt þannig árið 1925, að þaðan af
er hver manneskja kjörgeng í skólaráð
bæjanna, sem skráð er á síðasta endur-
sfeoðaðan kjósendali&ta til bofgarstjóra
eða bæjarráðskosninga.
Landbúnaðarháskólanum steypt sam-
an við Manitobkháskólann, og hvort-
tveggja skipað undir umsjón háskóla-
ráðs. Kostnaðurinn við þessar stofnanir
færður niður með þessu um $154,768, eða
25% á ári, án þess að skerða kennslu-
magn þeirra.
Og hér með má þá öruggt bæta leyf-
inu til íslenzkukennslu í miðskólum fylk-
isins, sem vér íslendingar að minnsta
kosti ættum að geta skilið, að hverju
gagni má koma, og því vera stjórninni
þakklátir fyrir, og þingmannsefni henn-
ar í St. George, meðal annars.
f landbúnaðarrá^uneytinu.
Auk hinna venjulegu starfa, er hvert
landbúnaðarráðuneyti -eðlilega hefir með
höndum, hefir Bracken-ráðuneytið sér-
staklega látið sér annt um:
1) Að efla samvinnustarfsemi, sérstak-
lega með tilliti til markaðssölu landbún-
aðarafurða.
2) Að hlynna að fjölbreyttari og jafn-
vægari framleiðslu.
3) Að brýna fyrir mönnum greiðari
framleiðslu og markaðssölu allra afurða:
og
4) Að hvetja menn til afurðavöndunar.
f dómsmálaráðuneytinu.
Fært niður reksturskostnaðinn við
ráðuneytið um $300,000 á ári.
Fært niður kostnaðinn við málarekst-,
ur fylkisins, með því að skipa fastlaun-1
aða emhættismenn, í stað þess að kaupá;
í hvert skifti aðstoð hinna og þessara'
lögmanna. Sparað á þenna hátt $25,000
á ári að meðaltali.
Kosningasmœlki.
Hinn nýi leiðtogi liberala, Mr. Robson,
er vafalaust greindur maður og gegn og
góður borgari. En hitt er auðvitað ósýnt
ennj, hve mikill látjórnmáilamaður hann
Hvatt menn, er fyrir dómstóla eru kall- er, hvað þá heldur leiðtogi. Og að minnsta
aðir, að neyta réttar síns, til þess að| kosti benda ræður hans og skrif nú í
leggja mál sitt undir dómara, í stað kvið-1 kosningunum til þess, að töluverðra bóta
dóms, fækkað þannig töluvert málum fyr megi flokkur hans vænta og enda krefj-
ir dómþingi, og með því sparað til muna
af fé hins opinbera.
Afnumið rannsóknarkviðinn (Grand
Jury System), og sparað við það $25,000
til $35,000 á ári.
ast af honum, áður en verulega vel sé.
í síðasta Lögbergi lýsir Mr. Robson
fagurlega stefnu liberala og fyrirætlun-
um þeirra. Er skemmst um þá grein að
segja, að hún er fremur skáldleg en sann
Hraðað glæparannsóknum fyrir dóm-: færandi. I>að er dálítið langsótt, að
þingunum, og með því sparað vitnakaup
og kviðdómenda, svo numið hefir $45,000
á ári síðan 1923.
Haft framkvæmdir um það, að fá fast-,
ákveðið lögmæti skemtiferða á sunnu-
dögum (lestaferða).
f símadeild ráðuneytisins.
Breytt tekjuhalla fyrri áira (árið 1921
nam hann $535,435.24) í rekstrarágóða
sem hér segir:
1922 . . . . . . :..........$ 32ð273.6G
1923 .. ..................... 40,348.28
1924 .................... . • - 55,988.41
1925 ....................... • 148,940.06
1926 ....................... - 203,030.47
;|
Verður ekki annað sagt, en að þessi
hraðvaxandi reksturshagnaður sé órækt
vitni um ósmá búhyggindi. Hefir þetta
að miklu leyti áunnist fyrir hagsýni í
starfrækslunni, sem sjá má bezt af því
að bera saman reksturskostnað þessara
undanfarandi ára:
1921 .......................$2,265,332.00
1922 ..................... 1,888,179.00'
1293 .................... 1,780,033.00:
1924 .................. 1,667,487.00
1925 ............. 1,686,545.001
1926 .............. 1,687,809.00
eða samtals sparað 1922—1926 $577,523.-
00. Hefir þó símakerfið verið stórum
endurbætt; gert við, eða símlagðar alveg
að nýju um 1000 mílur; neðanjarðarsími urinn.
lagður í bæjum, í stað staurasíma, e. s.
frv. Auk þess réðist Brackenstjórnin í
það að taka að sér víðvarp (radio), og er
Manitoba eina fylkið í öllu Canada, er á
við fylkisstjórnarvíðvarp að búa.
kenna flokksbrotið hér í fylkinu, í tilefni
af þessum kosningum við löngu dauða
liberala afreksmenn á Englandi, eins og
Gladstone og John Bright. Það er væg-
ast sagt hégómaagn, að ætla sér að koma
því inn hjá kjósendum, að Mr. Robson
ætli sér að feta í þeirra fótspor í fylkis-
pólitík sinni!
Auðvitað áfellist Mr. Robson ákaflega
Brackenstjórnina, og hælir sinni hýru að
sama skapi, með ákaflega fögrum lof-
orðum um það, hvað hann ætli sér að af-
reka, ef hann kemst að völdum, og klyklt
ir út með þeirri yfirlýsingu, að hann hafi
megnustu ótrú á smáskrefum, og að í
þessu fylki dugi ekki annað en að stíga
sem stærst. — Tæplega getur hokkur
brugðið oss um, að vér séum andvígir
framsóknarhug. En víst er um það, að
nógu var fyrirrennari Mr. Robsons stór-
stígur á árunum 1915 til 1922, er hann
batt bændum og fylkisbúum nær 40 milj.
skuldabagga á herðar, ofan á það, sem
fyrir var. Og ekki getur leikið á tveim-
ur skoðunum um það, að töluvert greið-
stígari hefði Brackenstjórnin getað ver-
ið, ef liberalar hefðu haldið sér við smá-
skrefin á erfiðu tímunum, sem þó að vísu
voru ekki erfiðari fyrir landshag, nema
síður ef til vill, en árin 1922, ’23 og ’24.
Það er auðvelt að lofa fögru og stóru í
kosningabaráttunni; og það er, því mið-
ur, oft of auðvelt að ánetja kjósendur í
þeim fagurmælum. En á efndunum skyldi
stjórnin reynd, ekki síður en einstakling-
í ráðuneyti opinberra verka.
hefir aðaláherzlan verið lögð á það, að
endurbæta þjóðvegi og auka þá, en það
er auðvitað iífsskilyrði fyrir sæmilegri
þroskun héraðsvega.
Þá hefir og stjórnin fækkað starfs-
mönnum ráðuneytisins, án þess að rýra
starfsmagn þess, svo að við það hefir
fylkinu árlega sparast $139,119.
)
f sveitamálaráðuneytinu.
Þar hefír stjórnin sýnt þá fyrirhyggju
og hagsýni við starfsræksluna, að fylkinu
hafa sparast um $1,000,000 á fjórum ár-
um.
Allar skattinnheimtur fylkisins hafa
verið sameinaðar undir umsjón skatta-
Mr King, í Ottawa, varð illa úti um
daginn. Mr. Robson hélt ræðu, og vildi
sanna kjósendum hér, að ein aðal lífs-
nauðsyn þeirra væri að koma hér á lib-
eralstjóm, vegna þess að annars myndi
Mr. King miklu tregari til þess, að láta
Manitobafylki fá í hendur umráðin yfir
náttúrufríðindum sínum (Nat. resources)
Getur Mr. King tæplega verið flokksfor-
ingja liberala hér þakklátur fyrir að gefa
þannig í skyn, að liberala stjórnarformað
urinn sé þannig innrættur, að hann meti
meira undirgefni við flokk sinn, en ský-
laus réttindi fylkisbúa. — Viljum vér held
ur ehki gera Mr King þær getsakir í
þessu máli, en óheppilega komst Mr.
Robson þarna að orði.
* & *
Free Press skopaðist að því um dag-
inn, að Mr. Robson hefði sagt, að Mr.
Bracken hefði eiginlega náíiast hnuplað
stefnuskrá liberala. Kvað blaðið það ó-
rækan vott þess, að Mr. Robson teldi í
Eins og menn muna, gerði
nefndin ráð fyrir þriggja ára
námsskeiði, og að minnsta kosti
$2500 kostnaði á ári hverju.
En nú getur nefndin fært al-
menningi þær gleðifregnir, að
svo mikils mun ekki við þurfa.
Hefir nefndinni sem sé borist
bréf frá skólaráði Royal Col-
lege of Music, þess efnis, að
þekking Björgvins, elja hans og
meðfæddir hæfileikar, hafi þeg
ar á þessu fyrsta námsári bor-
ið þann árangur, að ástæðu-
laust sé fyrir hann að eyða
iengri tíma við skólann, en
tveimur árum alls, með því að
þá verði hann fuilnuma og
fleygur í sini fögru list, að því
leyti er skólar fá orkað, að veita
mönnum þekkingu.
Til frekari sönnunar leyfir
nefndin sér að birta hér með
eftirfylgjandi vottorð, frá for-
stöðumanni Royal College -of
Music, Sir Hugh P. Allan:
I have much pleasure in testi
fying to the excellent work Mr.
Guðmundsson is doing as a
student of the Royal College of
Music. He brings an interest
and zeal to bear on whatever
he does, gives great satis-
faction to his teachers, and
makes the very best use of the
time and opportunity for and
in the life of the college.
I have no doubt he will more
than justify himself in his mu-
sic and I hope he may be given
the fullest opportunity of de-
veloping his talents so that he
may the more effectively da
good service to his art after-
wards.
I have no hesitation in ad-
ding warm testimony to him,
and to his work, and I can do
so at first hand and wúth en-
thusiasm.
(Sign.) Sir Hugh P. Allan
Director R. C. M.
DODD’S nýmapillur eru bezta
nýrnameðalið. Lækna og gigt,
bakverki, hjartabilun, þvag-
teppu, og önnur veikindi, sem
stafa frá nýrunum. — Dodd’s
Kidney Pills kosta 50c askjan,
eða 6 öskjur fyrir $2.50, og fást
hjá öllum lyfsögum, eða frá
The Dodds Medicine Co., Ltd.
Toronto, Ontario.
upphafi vogaði að láta sér
renna í drauma.
Virðingarfyllst.
S. K. Hall.
B. H. Olson
M. B. Halldórsson
Paul Bardal
S. Haildórs frá Höfnum.
J. P. Pálsson
Einar P. Jónsson
Fr. A. Friðriksson
málanefndar Manitoba, er skipuð var af; hjarta sínu stefnuskrá Mr Bracken lýta
Brackenstjórninni, og hefir það ekki spar, ]itla> og ]iggur gú skýring auðsjáanfega
beint við.
* * v
Frá GimJi og St. George kjördæmum
berast mjög ákjósanlegar fréttir, fyrir Mr.
IngaJdson og séra AJbert, og óræk vitni
um það, að fylgi þeirra fer dagvaxandi
Fregnir berast um það, að Mr. Sigfússon
vilji halda því að kjósendum. að f raun
\eru sé hann sá útvaldi í augum Brack-
en-stjórnarinnar. An þess að selja þessa
sögu dýrari en keypt var, viljum vér full-
vissa kjósendur í St. George um það, eitt
skifti fyrir öll, að Brackenstjórnin stend-
ur einhuga á bak við séra Albert og eng-
an annan mann, enda munu þess sjást
óræk merki áður iangt um líður. Flokka-
að fylkinu lítið fé.
Sveitamálaráðuneytið hefir tekið að i
sér störf Public Utility nefndarinnar síð- ^
an 1923, og hefir það sparað fylkinu $16,-
000 á ári.
Sveitaskattheimta hefir verið færð nið-
ur úr $2,186,000 árið 1922, í $1,750,000
árið 1926, og nemur það $345,00 á ári,!
að meðaltaii.
Skattur af ósetnum jörðum hefir ver- ;
ið færður niður í $50,000 úr $200,000 á!r- i
ið 1922, til þess að hvetja eigendur til1
þess að láta ekki alveg falla niður skatt- 1
greiðsluna.
Fjárkreppuárin 1922—’24 skipaði ráðu-I
neytið skuldajöfnunarnefnd, er hjáipaði!
þúsundum bænda til þess, að komast að skiftingin er SVQ ótyfræð
vægari samnineum við skuldheimtumenn. _______ * n____, ... ’
ægari samningum við skuldheimtumenn,
án þess þó að skattborgurum væri í |
nokkru íþyngt.
Þá skipaði og stjórnin nefnd til forráða
þeim nærsveitum Winnipegborgar, er'
reist höfðu sér hurðarás um öxl, fjáirhags I
lega. Telur stjórnin, að verk þeirrar!
nefndar, að því að jafna skuldir þessara !
sveitafélaga, og minnka reksturskostnað
þeirra, hafi fylliiega sýnt, að skipun henn
ar var eitt hið þarfasta verk.
* * *
Auk þess, sem þetta er aðeins stutt á-
grip, af því sem hér er getið um, mætti
ýmislegt fleira teija, bæði í þeim efnum,
en þó sérstaklega um önnúr mál, er
Brackenstjórnin hefir haft til meiri og
minni framkvæhida um. Mun nánar
verða að því vikið í næsta blaði.
og
árásir Mr.
svo harð-
Robson á Brackenstjórnina
vítugar, að iiberal þingmannsefni, hvort
heldur er Mr. Sigfússon, eða aðrir, geta
engan kost átt þess, að reyna að skýla
sér á bak við fána framsóknarmanna.
Björgvin Guðmunds-
son.
Nefndin, sem haft hefir með höndum
námsstyr ktarmá I Björgvins Guðmunds-
sonar, finnur hjá sér hvöt til þess að
skýra almenningi nokkuð frekar frá því
hvernig það mái nú horfir við, í iok hins
fyrsta nátmsárs Björgvins, og brýna fyrir
fóiki voru þörfina á áframhaldandi fjár-
framlögum, samkvæmt því, sem uppruna
iega var gert ráð fyrir.
Þýðing:
Mér er sönn ánægja að bera
vitni um hið áCgæta starf Mr. B.
Guðmundssonar, sem nemanda
við Royal College of Music.
Hann gengur með áhuga og
kappi að öllu því, er hann gef-
ur sig við — kennurum sínum
til ánægju — og ver tíma sín-
um og tækifæri utan skóla sem
innan, eins vel og framast má
verða.
Eg efast alls ekki um að hann
muni meira en réttlæta sjálfan
sig með hljómlistarstarfi sínu,
og eg treysti þvj að honum
verði veitt hið ítrasta tækifæri
til þess að þroska svo gáfur
sínar, að hann fái sem full-
komnustu starfi aflokið í þarfir
listar sinnar síðarmeir.
Eg hika ekki við, að bera
honum sjálfum og starfi hans
hinn bezta vitnisburð, og tala
þar af eigin reynslu, með ó-
blandinni ánægju.
*
Af framajiskráðum ummæl-
um hlýtur nú öllum að vera það
augljóst, að fjársöfnunin til
menntunar Björgvini Guðmunds
syni, hefir ekki veriö gerð fyrir
gýg, heldur er í þess stað lík-
leg til þess að bera hinn glæsi-
legasta áíi-angur, honum sjálf-
um og þjóðflokki vorum til
sæmdar.
Nefndin er innilega þakklát
sérhverjum þeim, er skerf hefir
lagt til þess að þetta mætti tak-
ast, og treystir því eindregið,
að íslenzkur almenningur vest-
an hafs, sendi það skjótt og ríf-
lega frekari tillög til féhirðis
nefndarinnar, T. E. Thorstein-
son bankastjórai, að Björgvin
geti slindrulaust lokið næsta
árs fullnaðarnámi, en sú upp-
hæð fer að líkindum ekki fram
$2400, í viðbót við það, sem þeg
ar er komið. — Væntir nefndm
þessí að mönnum verði þetta
það ljúfara, sem svona mikið
i betur hefir gengið, en hún í
Annað orð í belg.
I siðasta tölublaði Heimskritt°:Iu
leggur vinur minn, dr. Sig. Júl. Jó-
■hannesson nokkur “orð í belg’’ um
kosningarnar til fylkisþingsins, sem
nú fara í hönd; og þar sem hann
vitnar þar til greinar, sem eg hefi
áður skrifað um sarna efni, get eg
ekki látið hjá líða að bæta hér
nokkrum orðum við-
Aðalatriðið í grein doktorsins,
nefnilega orðin, sem hann hefir eft—
ir Farmer, fyrrum borgarstjóra í
Winnipeg og þingmanni, þarf eg
ekki að segja neitt um, því það er
tekið til ihugunar í ágætri ritstjóm
argrein í sama töluhlaðinu, og þar
er bent á hver afstaða Farmers og
annara verkamannaleiðtoga í Winni-
peg sé gagnvart stjórninni. Eg held
mér þá eingöngu við það. sem mér
skilst að doktornum finnist vera
einna mestur ókostur á stjórninni,
nefnilega, að hún hafi ekki verið
nógu framkvæmdasöm.
Eg minntist á meðalmennsku þing
manna margra hverra, og eg held,
að það sem eg sagði um það efni,
hafi ekki verið ofmælt.
Mér og ýmsum fleirum, sem eg hefi
átt tal við um þetta, hefir fundist
það býsna alvarlegt einkenni póli-
tísku flokksmennskunnar hér í fylk-
inu, 'hversu hráðónýtir menn hafa
getað slæðst inn á þing í kjölfar
flokkanna; menn, sem aldrei hafa
látið til sin heyra þar, og sem ekkr
verður séð að hafi átt þangað nokk-
urt erindi. Það litur einmitt út fyr-
ir, að gömlu fjpkkarnir hafi gjarnan
viljað hafa fáeina duglega fyrirliða
á þinginu, og svo marga auðsveipa
taglhnýtinga, til þess að fylgja
þeim. Það er þessi meðalmennska,
sem er varhugaverð. og sem kjós—
endur ættu að sjá, að er búin að
vera nógu lengi í hefð-
En doktorinn vill bregða bænda-
flokknuni um meðalmennsku.
Sjálfsagt eru ekki allir þingmenn
hans miklir skörungar, enda er naum
ast við þvi að húast, því hann er
mjög ungur stjórnmálaflokkur. Hitt
er víst alveg óhætt aö fullyrða, að„
horinn saman við hina flokkana, sem'
hér hafa setið að völdum, hefir hann
yfir höfuð haft betri mönnum á að
skipa eftir fjölda, að undanteknum
sárfáum leiðtogum gömlu flokkanna,
einkum conservatíva, sem enn eiga
sæti á þingi, og sem eru æfðir stjórn
málamenn.
úni verkamannaflokkinn er það að
segja, að þingmenn hans hafa ávalt
verið mælskir menn og hafa mikið
látið til sin taka.
En hvernig hefir svo stjórn bænda
— eða framsóknarflokksins reynst?
Það er auðvitað aðalatriðið.
Hún hefir reynst mjög vel, þegar
tillit er tekið til alls, eins og allir
sanngjarnir menn munu viðurkenna-