Heimskringla - 02.01.1929, Page 6

6. BLAÐSÍÐA
HIIMSKtl NOLA
WINNIPEG, JAN. 2., 1929.
EKKEHARD
ljósi furðu sína á atferli hans.
“Eitthvað þessu líkt ber við á fárra vikna
íresti,” svaraði Romeias. Reiðin og illskan í
bevsum gömlu einsetukerlingum flódrl út af
ööru hvoru. Það er elcki nema velgjörningur
að hjálp-a þeim til þess að losna við það.”
“En hún er heilög kona,” sagði Praxedis
kankvíslega.
Romeias muldraði eitthvað í barm sér.
“Það er vel farið að svo er,” sagði hann.
En eg öfunda hana ekki af skikkju heilag-
leikans. En eg heyrði hitt og annað, þegar eg
kom til Constance, til þess að heimsækja
móðursystur mína. Þeir hafa ekki gleymt
þ\a þar fyrir handan, hvernig hún várð að
verja sig frammi fyrir biskupinum gegn einu
og öðru, þótt mér komi það raunar ekki við.
Og kaupmennirnir í Constance segja að ein-
setukonurnar ná’ægt dómkirkjunn'i hjafi oft
lánað þeim ölmusurnar, sem guðhræddir píl-
agrímar hafa fært þeim, gegn okurrentu. Eg
fæ það ekki úr huga mér, að eg lann eitt sinn
er eg var drengur, stóran, einkennilegan stein
í námu. Eg braut hann í sundur, og þegar
hann laukst upp, þá var í honum frosk-padda
rem góndi undrandi út. Síðan hefi eg vitað
livað einsetukerling er!”
Hann hló í barm sér, er hann endaði ræðu
n.'na.
Romeias leiddi vinkonu sína nýju heim
bóndabæ, sem var fyrir utan klausturmúrana,
en þar átti hún að fyrirberast. Stallsysturn-
ar voru komnar heim, og blómin láu á stein-
bcrðinu fyrir framan dyrnar.
því farsæillega frá Suðurlöndum yfir hættuleg
Alpáskörðin—fögur ker með einkennlegri
gerð, ljósastikur, sem voru eins og höfrungar
. laginu, bikarar á mjóum fæti og margt fleira.
Vissulega fáséðir og dírmætir munir. Her-
tcgafrúnni varð starsýnt á kaleik úr rafi.
O-’urlítil flís var brotin úr barminum.
“Þegar Hartmuth fyrirrennari minn lá
fyrir dauðanunr,” mælti ábótinn, ”var þessí
tlís mulinn íduft og gefin honum í hunangs og
vínblöndu, til þess að sefa hitasóttina.”
Inn í miðju rafinu var lítil fluga, sem
hafði geymst svo vel, að hún var alveg eins og
hún hefði verið að setjast þarna niöur. Skor-
kvikindiðlitla hafði ekki dreymt nrikið um
ódauðleikann, sem beið þess, er það sat ánægt
á grasblaði fyrir löngu síðan, er rennandi
kvoðan gleypti hana í sig.
En á þeim dögum var lítill gaumur gef-
inn slíkum þegjandi vitnisburði um öfl náttúr
unnar. Að minsta kosti var Spazzo, sem veitt
liafði dýrgripunum nákvæma athygli, með
liugann við annað. Hann var að hugsa um
hvaö það hefði verið mikið ánægjulegra að
vera kominn sem óvinur þessara guðhræddu
náunga, í stað þess að rijóta gestrisni þeirra—
að ráöast á staðinn og flytja dýrgripina með
sér á burt. Og með því að honum var kunnugt
um að vinátta göfugra höfðingja gat verið
nokkuð hverfulleg á stundum, þá setti hann
vandlega á sig alla staðháttu og sérstaklega
hvar gengið væri inn í sakrastíuna. “Það eru
fyrstu dyr á hægri hönd, eftir að komið er inn
úr kórnum,”. sagði hann við sjálfan sig.
Saga frá 10. öld.
eftir I. von Scheffel.
“En þess meira mun fagnað á himni
fyrir lofgjörð af sjálfsdáðum,” sagði WUborad.
Og hún tók að syngja með brostinni rödd sinn:.
En það var ekki tekið undir með henni.
“Hiversvegna tekur þú ekki undir með
mér í lofgjörð Davíðs?” spurði hún.
“Mér dettur ekki í hug að gera það,”
svaraði Wendelgard blátt áfram. Sannleik-
urinn var sá, að henni var farið að finnast,
eftir öll þessi einveruár, að þetta væri alt hin
megnasta áníðsla. Hún hafði sungið mörp
þúsund sálma, eftir fyrirmælum Wilborad, ti•
þess að St. Martin skyldi frelsa mann henna.
úr höndum óvinanna. En sólin hafði risið og
sól hafði sezt — og þó kom hann ekki aftur
Og henni var" farið að verða lítið um þessa
grannkonu sína með allar hennar sýnur og
svipi.
Bn Wilborad . horfði beint upp í loítið,
eins og maður, sem býst við að sjá halastjömu
um hábjartan dag.
“Ó þú ker óhlíðninnar og rangsleitni,”
hrópaði hún. “Eg skal biðja fyrir þér, svo að
illir andarnir megi rekast út af þér. Augu
þín eru blinduð, hugui þinn óheill.”
En sú, sem þessa kveðju fékk, svaraði há-
tíðlega—
“Dæmið ekki, svo að þér verðið eigi
dæmdir. Augu mín eru eins skörp eins og
fyrir ári síðan, er þau sáu þig klifra út um
gluggann á kofanum og leggja af stað—guð
veit hvert— en eg hefi miklar efasemdir um,
að bænir úr slíkum munni sem þínum, séu þess
megnugar að valda kraftaverki.”
Guggið andlitið á Wilborad afskræmdist.
“Vei þér, sem djöfullinn hefir blekt!”
lirópaði hún og straumur ókvæðisorða féll
fram af munni hennar. Henni var svarað í
sömu mynt frá hinum kofanum. Skömmun-
um ringdi riiður og báðar reyndu að kæfa
röddina í hinni. Bergmálið frá klettunum
umhverfis skall til baka, og tvær uglur, sem
áttu sér hreiður í klettaskoru, urðu felmtraðar
og flugu skrækjandi í burtu. Hin fræga orð-
adeila milli drottninganna Brynhildar og Grím-
hildar í fordyrum kirkjunnar í Worms, hefir
áreiðanlega verið smáræði í samanburði við
þetta.
Praxedis hlustaði undrandi á csköpin.
Hún hefði fegin viljað stilla til friðar, en það
er ekki holt fyrir það, sem lint er, að lenda á
milli skærisblaða.
En er hæzt stóð heyrðist glaðlegur horn-
ablástur og hundsgjamm, og Romeias kom
hægt út úr skóginum. -Spjót hans hafði ekki
lent í eikarbol næst er hann kastaði því, held-
ur í fullorðnum hjartartarf, sem nú hékk
yfir herðarnar á honum; við belti hans hengu
Sex lifandi hérar, sem ráðsmaðurinn á Tablatt-
bænum hafði veitt í snörur.
Gleði veiðimannsins var mikil, er hann
leit þessa sjón framundan sér. Hann mælti
ekki orð, en hann leysti tvo hérana frá belti
sínu og snaraði þeim svo liðlega sinn meö
hvorri hendi innum þrönga gluggana, að Wil-
borad, sem fann skyndilega .eitt'hvað loðið
koma við höfuðið á sér, hrökk æpandi aftur
á bak. Hinni mætu Wendelgard varð líka
töluvert hverft við, því að dökkur höfuðbún-
aður hennar hafði losnað svo í orðasennunni,
að annar hérinn festist í honum og átti nokk
uð erfitt með að losna og komast út.
Konurnar hættu þessvegna báðar ræðu
sinni og létu aftur hlerana. Og þögnin ríkti
aftur yfir hæðunum.
“Við erum að fara heim,” sagði Romeias
við grískui stúlkuna. “Það er að verða fram-
orðið.”
Praxedis liafði ekki fundist svo mikið til
uin deiluna, né aðferð Romeiasar til þess að
koma á sættum, að hún hefði neina tilhneig-
ingu til þess að dvelja lengur. Stallsystur
hennar höfðu lagt af stað á undan, án þess að
bíða eftir henni.
“Hérarnir sýnast ekki vera mikils virði
hér um slóðir, fyrst þú getur fleygt þeim svona
frá þér,” sagði hún.
“Satt er það, að þeir eru ekki mikils virði,
en mér finst að þær hefðu þó átt að þakka
fyrir gjöfina.”
Af þessu virðist mega ráða, að kurteisis-
reglur þátímans hafi verið að nokkuru frá-
brugðnar því, sem nú er títt.
Praxedis gat ekki stilt sig um að láta i
“Hér verðum við að skilja,” sagði varð
maðurinn.
“Vertu sæll,” sagði Praxedis.
Romeias lagði af stað en leit rétt strax
við. En það kemur ekki fyrir neinn mann,
að sólin rísi upp tvisvar sama daginn; sízt af
öllu fyrir varðmann í klausturtumi. Enginn
koss var sendur honum á fingri. Praxedis
var farin inn.
Itomeias gekk þá hægt til baka og tók
blómin á steinborðinu, án þess að biðja leyfis
og labbaði burt. Hjörturinn og héramir voru
settir inn í eldaskála, en blómin tók hann með
sér upp í tuminn og hengdi þau þar upp á
nagla. En fyrir neðan þau teiknaði hann
inynd af hjarta með lcrít, tvö augu vora í
bjartanu, langt stryk táknaði nef og þverstryk
fyrir neðan, munn. Svein úr klausturskólan-
um bar að rétt í þessu, og ætlaði hann að
skemta sér stundarkorn í turninum. Romeias
þreif sterklega til hans, stakk lirítinni í lófi
han3 cg sagði—
“Skrifaðu nafnið undir þetta!”
“Hvaða nafn?” spurði pilturinn.
“Nafnið hennar,” sagði Romeias.
“Hvað veit eg um hana eða nafnið henn-
ar?” spurði drengurinn og var önugur.
“Þarna sést það enn, hversu mikið gagn
er að öllu þessu námi!” nöldra'iði Romeias.
Strákurinn situr átta stundir á dag yfir bók-
fellinu og getur ekki einu sinni sagt hvað
ókunnug stúlka heitir! . . .”
XXX
4. KAPÍTULI.
f klaustrinu
Heiðveig hertogafrú hafði nú eytt nokk-
urri stund á bæn við gröf hins heilaga Gall-
usar. Þegar guðræknisiðkanimar voru um
garð gengnar stakk ábótinn upp á því, að þau
gengu dálítið um í svölum klausturgarðinum,
en frúin bað um að fá fyrst að sjá dýrgripi
klaustursins. Kvenmaður er aldrei í svo há-
leitum hugleiðingum, að hún hafi ekki yndi af
því að horfa á gimsteina og fagran búnað.
Ábótinn hefði gjaman viljað fá haná ofan af
þessu og taldi fram ýms tormerki. Þetta
væri ekki annað en lítið fátækt klaustur, sagði
hann; hin göfuga frændkona hefði áreiðan-
lega séð margt markverðara, er hún hefði
verið við hirðina.
En þessi athugasemd hafði engin áhrif. Inn
í sakrastíuna urðu þau að fara. Hér var klæð-
askápunum lokið upp. Dásamlegir, purpura-
litir höklarnir og hinar skrautlegu presta-
skikkjur, sem í skápnum voru, komu í ljós.
í skikkjurnar voru saumaðar úr silki myndir
úr ritningunni, og einnig aðrar myndir, sem
voru einkennilega skyldar rómverskri hjá-
guðadýrkun. Þar á meðal var gifting Merk-
úrs og Pilólógíu. Þá var fjársjóðarskrínunum
lokið upp, og það blikaði á dýra málnra upp
úr þeim. Það glitraði á silfurlampa, gullbönd
utan um helgar bækur og altarisklæði—-nrunk-
ar höfðu fest þessu á sig um hnén og komið
Ábotinn sem vafalaust hefir látið sér
detta í hug, að of nákvæm skoðun á þessum
munum, gæti vakið löngun til þess að eignast
þá, skildi síðustu kistuna, sem geymdi dýr-
gripina, eftir óopnaða, og stakk upp á
þvu, að gengið yrði aftur út undir bert loft.
Fyrir þá sök hélt nú allur hópurinn út í garð-
inn. garðurinn var allstór og þar uxu alls-
konar aldin og matjurtir, og auk þess grös
cg rætur, sem nytsamar vora til lsekninga.
Nokkur hluti aldingarðsins var afgirtur
og þar geyrnd vilt dýr og fuglar, og hafði sumt
verið veitt umhverfis Alpafjöllin, en sumt
höfðu gestir flutt heim frá fjarlægum löndum.
Heiðveig hafði gaman af að horfa á birn-
ina, sem klifruðu klunnalega í trénu í stíunni
sinni. Rétt þar hjá voiu tveir apar bundnir
scman cg vcltu þeir sér kátlega hvor um annan
—tvær skcpnur, sem eitt af skáldum þátímans
segir um, að ekki hafi einn einasta vott þess
að nein nytsemi megi af þeirn hljótast, eða
réttlætt gæti tilveru þeirra. Gamall steingeit-
arhafur stóð þar hreyfingariaus, laut hö/fði
þögull og auðmjúkur á litla blettinum
sem honum var ætlaður. Þessi sonur hinna
háu Alpafjalla hafði orðið blindur, er hann var
fluttur úr hinum kalda heimi jöklanna, því
ekki geta öll dýr þiifist í hinum lágu heim-
kynnum mannanna.
í annari deild átti fjölskylda af þykk-
húðuðum greifingjum heima. Sindolt hló
þegar hópurinn gekk fram hjá þessum dýrum
og sagði—
|
“Heill sé yður, litlu kvikindum, sem eruð
hér klaustrakÖIlum til augnagamaAs!”
Nú heyrðu þau hátt blístur úr annari átt,
og sáu þá hóp af múrmeldýrum vera að skreið-
ast inn í hellana, sem búnir höföu verið til úr
steinum. Frú Heiðveig hafði ekki séð þessi
skemtilegu litlu • dýr áður, og ábótinn skýrði
henni frá lifnaðarháttum þeirra.
“Þessi dýr,” sagði hann, “sofa meira en
nokkurar aðrar lifandi skepnur. Þau virðast
jafnvel vera að dreyrna um framtíðina í vöku,
því þegar veturmn færist nær, þá taka þau að
safna saman öllu, sem þau geta af heyi og
grasi. Einn þeirra legst svo á bakið með fæt-
urnar upp í loft; hinir hlaða á skrokkinn öllu,
sem saman hefir verið safnað, taka svo í skott-
ið á honum og draga alt heim, eins og það væri
hlaðinn vagn.”
Sindolt snéri séra að hinum feitlægna
Spazzo.
“Það er mikið mein að þú skulir ekki
vera fjallarotta,” sagði hann; “Það hefði getað
verið einstaklega skemtilegt fyrir þig!”
Sindolt tók að gefa alveg nýjar skýringar,
er ábótinn hafði vikið sér nokkuð fjær.
“Þetta er Tutilo okkar,” sagði hann, og
benti á björn, sem hafði einmitt verið að slá
félaga sinn til jaröar, “og þetta er hinn blindi
Thieto,” og benti á steingeitarhafurinn; hann
ætlaði einmitt að sæma ábótann með því að
benda á líkinguna, þegar hertogafrúin greip
fram í fyrir honum og sagði—
“Fyrst þú ert svo leikinn í að finna sam-
líkingar, getur þú ekki fundið eitthvað, senr
líkist mér?”
Sindolt komst í mestu vandræði. En
hann var þá svo heppinn að koma auga á
fallegan silfurlitan fasan, og glitraði á perlu-
gráar fjaðrirnar í sólinni.
“Þetta er hefðarfrú vor,” sagði hann.
Hertogafrúin sneri sér að Ekkehard, sem
horfði dreymandi á iðandi dýralífið fram undan
sér.
“Ertu sammála honum,” spurði liún.
Hann hrökk við.
“Ó, frú,” mælti hann í hálfum hljóðum,
“hver getur verið svo lítilsigldur að líkja yður
við nokkuð, sem skríður eða flýgur?”
“En ef vér æskjum þess . . . .”
“Þá veit eg ekki af nema einum fugli,”
sagði Ekkehard. Vér höfum hann ekki, né
nokkur maður. Hann flýgur upp yfir höfum
vcrum um stjörnubjart miðnættið, og væng-
irnir nema við himin. Fugl þessi er nefndur
Caradrion, og í hvert sinn er vængirnir strjúk
ast með jörðinni, nær einhver vanheill maður
heilsu. Því að fuglinn flýgur til hins sjúka
manns, leggur nef sitt að munni hans cg dreg-
ur sjúkdóminn inn í sig, en flýgur síðan til sól-
arinnar og hreinsar sig í ljósinu eilífa. Á þann
bátt verður maðurinn heill.
Ábótinn kom nú aftur og með því var
lokið öllu líkingarmáli. Einn af leikbræðran-
um sat uppi í eplatré og var að safna eplum í
körfu. Hann ætlaði að stökkva niður, þegar
liertogafrúin kom, en hún benti honum að vera
kyrrum. Og rétt í þessu heyrðist söngur ungra
sveina, sem komu frá innri klausturskólanum
til þess að votta hertogafrúnni hollustu sína.
Þó drengirnir væru enn ungir, þá voru þeir
þó í munkakápum, og margir höfðu látið raka
krúnuna á cllefu ára gömlum kollunum. Þessi
fylking kinnrjóðra ábóta framtíðarinnar, með
kennarann í fararbroddi, söng svo hægt og há-
tíðlega á göngunni, að hrekkjótt bros lék á
vörum hertogafrúarinnar. Iíún brá við og
velti unr hæstu eplakörfunni og eplin skoppuðu
inn í drengjahópinn. En þeir héldu för sinni
áfram, eins og ekkert hefði í skorist, að undan-
teknum einum minsta drengnum, sem ætlaði
að beigja sig niður og taka upp eitt epli, en var
varnaö þessu af öðrum litlum félaga, sem þreif
í belti hans.
Ábótinn var mjög ánægður með hegðun
hinna ungu manna, því hann hafði veitt þessu
athygli. Hann mælti—
“Aginn greinir mennina frá dýriinum. Þó
þú, frænka mín, kastaðir sjálfum eplunum frá
Hesperidiu fram fyrir þá, þá mundu þeir ekki
láta afvegaleiða sig.”
Hertogafrúnni þótti mikið til um þetta.
“Eru allir lærisveinar þínir svona vel vand-
ir?” spurði hún.
“Ef þú vilt koma með mér þá skal eg sína
þér að eldri lærisveinarnir vita nákvæmlega
jafnvel hvað agi er og hlýðni.”
PTúin hneigði sig til samþykkis, og ábót-
inn leiddi hana nú að ytri klausturskólanum,
þar sem mest voru synir aðalsmanna og þeir,
sem ætluðu sér að gerast klerkar utan klaustra
Þau gengu inn í efri bekkinn. Ratpert
stcð við kennaraborðið og kendi lærisveinun-
um speki Aristótelesar. Hinir ungu vísinda-
menn beigðu sig yfir handrit sín, og lyftu rétt
aðeins upp höfðinu, er gestirnir komu inn.
Kennaranum fanst þetta gott tækifæri til þess
að afla sjálfum sér heiðurs og kallaði: “Not-
ker Labeo!”
Þetta var perlan meðal námsmannanna,
vonarstjarna vísindanna. Höfuðið á honum
var stórt á litlum búk, og neðri vörin gekk
töluvert fram og olli viðurnefni hans, sem átti
að tákna þrek hans á grýttum vegi ransókn-
anna.
“Hann verður myndarlegur maður með
tímanum,” hvíslaði ábótinn. “Hann var ekki
nema tólf ára gamall þegar hann líkti heim-
inum við bók, þar sem klaustrin væru hinar
sígildn setningar.”
Námsmaðurinn sem unnið hafði sér þegar
þetta til ágætis, leit yfir gríska textann og
þýddi hin torskildu orð á þessa leið—
“Ef þú sérð endilanga rák á steini eða
tré, sem er eins og landamerki tveggja parta,
óg steinninn eða viðurinn er svo klofinn eftir
þessari rák, þá séröu tvo barma þar, sem áður
var aðeins ein lína. Ennfremur kemur í ljós,
að nú eru tvö yfirborð þar koniin, sem áður var
ekkert, og breidd þeirra er jafnmikil og þyktin
var áður á hlutnum. Af þessu er ljóst að hlut-
urinn var áður einn og samfastur.”
En meðan verið var að fást við þessa
hugsun, liöfðu nokkurir af hinum ungu rök-
fræðingum stungið saman nefjunum og tekn
ir að hvíslast á, og hvíslið varð liærra og
hærra. Jafnvel Hepidan, sem ekki hafði lát-
ið hina ágætu þýðingu Notkers ónáða sig neitt,
heldur beitt allri athygli sinni við aö skera út
á borðinu mynd af djöfli með vængi og skott,
hætti við verk sitt og tók að leggja hlustirnar
að. Kennarinn sneri sér að næsta dreng og