Heimskringla - 11.01.1929, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 9. iJAN., 1928
HEIMSKRiNQLA
7. BLAÐSIÐa
Magnús Kristjánsson
ráðherra
Magnús Kristjánsson fjármálaráö
herra fórí utan í haust til þess aö
leit asér lækninga viö innvortis meini,
og lagöist inn á sjúkrahús í Kaup-
mannahöfn til uppskuröar. Tókst
skurðurinn vel og í fregnum hingaö
var sagt, aö ráðherrann myndi ná
heilsu aftur. En aöfaranótt föstu
dags versnaði honum og sóltthitinn
jókst. Sagöi læknir hans dauöa-
sökina ;þá, aö hjartaö hefði ekki ver-
ið nógu sterkt til þess að þola þann
hi*<a. Ráöherrann dó laugardags-
morguninn 8. þ. m. og hafði fengið
hægt og rólegt andlát, verið þján-
ingalitill síöustu stundirnar. Hafði
hann ákveðið, að láta brenna lík sitt
í Kaupmannahöfn, ef hann andaðist
þar, og verður það gert.
M. J. Kristjánsson var fæddur á
Akureyri 18. apríl, 1862, sonur Kristj
áns Magnússonar frá Fagranesi i
Öxnadal og Kristínar Bjarnadóttur
frá Fellsseli í Köldukinn. Faðir
hans var sjómaður, og ólst Magnús
upp hjá foreldrum sínum á Akureyri.
Gkk hann þar í barnaskóla, en hugur
hans hneigðist mjög að smíðum.
fcfc" --------nfiM ~ i a^6— -------a%fcT~ ——
Tíu ára aftnæli fullveldisins
Flutt í samsæti Stúdentafélags Reykjavíkur 1. des. 1928.
Nútíð er vor,
vetur að baki,
framundan sól,
sumar i vændum.
Elfur bólgnar
isum varpa.
Við erum vormenn.
Vitið það, sveinar.
AtiíTmi&l'iéS
Ailt er að breytast; til æskulífs þjóðin að vakna;
eldgamlir fjötrar að slitna og sundur að rakna
bæði af nútiðar mannanna höndum og hugum,
högnir og brotnir á síðustu áranna tugum.
Nú er hið langþráða frelsi og sjálfstæði fengið,
fullveldið auglýst, að nauðsynjastörfunum gengið;
íramleiðslan vex og með kappi og atorku’ er unnið.
Upp er úr draumunum framfara tímabil runnið.
Loftið er þrungið af ungum og örvandi vindum,
aldanna skýflókar hverfa frá hafi og tindum.
Hugirnir magnast af vaxandi þrótti og 'þori.
Þjóðlifið allt er sem leysinga tímar á vori.
Trúum á vorið. Iþess takmark er sumarsins gfóður.
Truflun og breyting er vordagsins framsóknar-óður.
Hræðumslt ei ísruðning beljandi fossa og flæða.
Framtíðin skapast við söng þeirra byltinga-kvæða.
Alstaðar sækja fram ungar og starfandi hendur.
Innlendu skipunum fjölgar, og höfnum við strendur.
Bæirnir vaxa, og húsin þar fríkka og hækka.
Hugsjóna miðin hjá þjóðinni vikka og stækka.
Sveitirnar fara að blómgast, það efum við eigi.
Elfurnar brúast, hvert hérað fær nútímans vegi.
Brosandi grundirnar bíða’ eftir starfandi plógi;
brekkurnar mæna’ eftir nýjum og hlífandi skógi.
Þetta er vortíminn, líðandi’ í lifþrungnum vonum.
Lítum til framtímans. Hverju er að treysta hjá honum?
Þjóðin er fámenn og fátæk, og víst er það vandi,
að vernda það fengna og haldast i alfrjálsu landi.
Fátækt og dáðleysi fylgdu með erlendum ráðum.
Frelsið skóp nútímans lyfting i menning og dáðum.
Fortíðarsagan um framtíðarstefnuna greinir:
Fremst skal það metið, að ráða hér sjálfir og einir.
Þrætt er um niargt, og ei sakar, þótt dægranna deilur
dæmi oft stranglega þjóðlífsins galla og veiltir.
En 'þegar rætt er um ættjarðar frelsið og framan,
fellum þá deilurnar, stöndum þá einhuga saman.
THéðan var leiðin til Nýheims í fyrstunni fundin;
fjarlægðir kannaðar vestur um óþekktu sundin.
Bráðum, er alþjóða leiðina nýju skal leggja,
land vort er framtíðar brú milli heimsálfa tveggja.
Einangrun hverfur og erlendu straumarnir líða
inn ýfir strendur til sveitanna dala og hlíða.
Hvað verður um vora innlendu, þjóðlegu menning,
aldanna venjur og feðranna’ og mæðranna’ kenning?
Hverju’ á að halda og hverju á burtu að fleygja'?
Hvað á að lifa og hvað á að farast og devja ?
Við eigum sögu að vernda, sem ekki má gleyma;
við eigum tungu, sem framtíðar þjóðin skal geyma.
Hræðumst ei breyting á háttum og ekhömlum venjum.
Hagsmunir framtímans lúta’ ekki dýrkun á kenjum.
Höldum í kjarnann, þótt hismið með vindinum hverfi.
Helgasta neistans skal gæta, sem framtíðin erfi.
Göngum svo djarfir og giaðir að nútímans verkum,
gætnir i raun, en með einbeittum vilja og sterkum.
Hamingjan fylgir, og verkin í virðingu lifa,
er vinna menn fósturjörð sinni til gengis og þrifa.

■ 'm-'
im

- vx v««"
.Skjtttjti'i.. 2
'Minnumst þá samhuga öll vorrar elskuðu móður.
Ættjörð vor, blómgist þú, vaxi þín fremd og þinn hróðut.
Skartaðu alfrjáls með tindanna fannhvitu földum,
Fjallkona, norðurhafs drotning, á komandi öldum.
Stjórnandi veraldar, eilifi, algóði faðir,
enginn fær séð nema þú yfir timanna raðir.
Blessaðu land vort og þjóð, svo hún styrk megi standa,
styddu’ hana, Drottinn, og leiddu’ hana’ i sérhverjum vanda.
Þökk sé öllum,
sem þjóðar vorrar
frelsi studdu
fyr og síðar.
Lifi í heiðri
langa tíma
minning þeirra
á móðurfold.
Þ. G.
Heimskringla gat ekki slillt sig um að lofa lesendum sínum
að sjá þetta snilldarfallega kvæði, og þvi fremur sem of sjaldan
sjást nú orðið svona tilþrif í íslenzkri ljóíagerð.—Ritstj.
Dvaldi hann svo um hríð í Kaup-
mannahöfn, nam þar beykisiðn, og tók
próf í henni vorið 1882. Kom svo
heim til Akureyrar og var við verzl-
unarstörf hjá öðrum fram til 1893,
en þá stofanði hann sjálfur verzlun
þar og rak útgerð jafnframt. Fórst
honum hvorutveggja vel og varð hann
brátt einn af máttarstólpum Akureyr-
arbæjar, sem þ ávar í allmiklum upp
gangi. Hann sat um 20 ár í bæjar-
stjórn Akureyrar og lét öll framfara-
má! bæjarins mjög til sín taka, en
álit hans fór sívaxandi og einnig
vinsældir hans. 1905 kusu Akureyr-
ingar hann á þing. eftir fráfall Páls
amtmanns Briem, og hafði þó Magnús
verið andstæðingur P. Briems í stjórn
málum. Þetta var fyrs'.a þingið eft-
ir heimflutning stjórnarinnar og var
Magnús eindreginn fylgismaður Hann
esar Hafstein og Heimastjórnar-
| flokksins alla þá tíð, sem deilur stóðu
1 uni lausn sambandsmálsins, og þar
jafnan vel metinn flokksmaður. Hann
sat fyrst á þingi frá 1905—8, síðan frá
1913—23 og loks sem landskjörin
þingmaður frá 1926. Hann vann
i mikið á þingi og hafði til að bera
víðtæka þekkingu á atvinnumálum
landsins. Einbei'tur var hann og
einarður, og fylgdi fast hverju máli.
sem hann léði fylgi sitt. Oft átti
hann í snörpum deilum á þingi, en
var þó yfirleitt vinsæll hjá sanlþingis
mönnum sinum.
1917 var Magnúsi falin forstaða
landsverzlunarinnar, sem stofnuð var
vegna viðskiftavandræðanna á ófrið^r
árunum. Var þetta mikilsvert trún
aðars‘arf' og án efa vandaverk. Hélt
hann forstöðu landsverzlunarinnar
alla tíð siðan og vildi ekki láta hana
af hendi við aðra, er hann varð ráð-
herra á síðastliðnu ári. Engan efa
telur Lögrétta á því, að hann hafi
jafnan reki'ð starf sitt við þetta fyrir-
tæki af samvizkusemi og með al-
þjóðargagn fyrir augum. En hann
átti oft í hörðu stríði út af því, bæði
á þingi og utan þings. Meðan rit-
stjóri Lögréttu stýrði Morgunblaðinu,
sem oft flutti árásir á Iandsverzlun-
ina og stjórn hennar, lét hann Magn-
úsi jafnan opið rm til andsvara, og
taldi slíkt sjálfsagt, þar sem í hlut
átti þjóðarstofnun, sem stjórnað var
af jafn merkum manni.
Annars er hér ekki rúm til þess að
rekja til hlítar afskifti Magnúsar af
almennum málum. Hann fluttist ti1
Reykjavíkur, er hann tók við for-
•%
stöðu landsverzlunarinnar og átti þar
heimili upp frá því. en kona hans
dvaldi áfram á Akureyri og niun hafa
sint atvinnurekstrinupn þar. TTún
heitir Dómhildur Jóhannsdóttir og
lifir mann sinn. Af sjö börnum,
sem þau eignuðust. eru þrjú á lífi.
tvær dæ'ur, Kristín og Jóhanna, sem
báðar dvelja fyrir norðan, og einn
sonur, Friðrik, stúd. jur., sem er hér
í Reykjavík.
Við fráfall Magnúsar Krisjánsson-
ar á íslenzka þjóðin mikilhæfum
manni á bak að sjá.
—Lögrétta.
----------x----------
Frá Jóni og Annie Leifs
—
13 nóvember hélt Jón Leifs íslenzkt
kvekl á útvarpsstöðinni í Osló. TTan-1
stjórnaðp þar útvarpshljómsveitinni
sem lék þióðsöng Islendinga og kafh
i úf hljómleikum eftir Jón Leifs við
j “Galdra-Loft Tóhanns Sigurjónsson-
; ar.” Frú Annie Tæifs lék pianolög
eftir mann sinn, en Jón lék 25 íslenzk
þjóðlög á piano. Auk þess hélt Jón
inngangsræðu á norsku og íslenzku og
birtist hún í norskum blöðum eftir á.
Frú Annie Leifs hélt um sama
leyti tvo sjálfstæða pianohljómleika
við útvarpsstöðina í Osló. 60,000
móttökutæki standa í beinu sambandi
við stöð þessa, en áheyrendur stöðv-
arinnar í ýmsum löndum skifta hundr-
uðum þúsunda, ef ekki miljónum.
—Alþýðúblaðið
----------x----------
Amnndi Arnason
kaupmaður Iézt á Landakotsspítala
5. þ. m. Hann var kunnur kaup-
sýslumaður, fæddur 3. marz 1868.
Dönsk blöð
ræða um 10 ára fulveldi Islands.
(Ur tilk. frá sendiherra Dana(
Fyrsta desember voru ítarlegar
greinar um fullveldisafmælið í öllum
Kaupmanahafnarblöðum.
I morgunútgáfu “Politiken’’ er for-
ystugrein, bæði á íslenzku og dönsku.
Er þar einkum minst sérstöðu Is-
Iands meðal ríkja þeirra, er fullvalda
urðu 1918, þar sem sjálfstæði íslands
varð framgengt án allra bvltinga, eft
ir Ianga og eðlilega þróun. "Sam-
bandslögin milli Tslands ogDanmerk-
ur eiga engann sinn líka. Þau eru
af báðum ríkjum sniðin eftir þörfum
þeirra, og heimila þeim allar þær
brey'ingar á sambandinu, sem kröfur
nýrra tima kunna að heimila, og benda
á vissa vegi til að fá þeitn fram-
gengt. I lögunum er gert ráð
fyrir að konungssambandið sé órjúf-
anlegt.” — Auk þessa birtir blaðið
ummæli ýmissa manna urn þetta mál,
m. a. Tryiggva Þórhallssonar, Magn-
úsar Kristjánssonar, Sig. Eggerz,
Jóns Þorlákssonar, Jóhannesar Jó-
hannessonar, Jóns Sveinbjörnssonar,
Jóns Krabbe, Finns Jónssonar, Sig-
fúsar Blöndals,, dr. Jóns Helgasonar
bókavarðar, Sigurðar Guðmundsson-
ar skólameistara og Skúla Guðjónsson
ar læknis. — Bendir forsætisráðherra
einkuni á það, að aldrei hafi orðið
stórstígari framfarir í þessu landi, á
jafn skömntum tíma, en á síðustu tiu
árum, og kveður það ekkf sízt frels-
inu að þakka. Ber hann hlýjar
kveðjur Tslendinga til dönsku þjóðar
innar, “sem 1918 sýndi lítilmagnan-
um sanngirni og réttlæti.”
1 “Morgenbladet” segir meðal ann-
ars.; “Jafnframt því, að Island hef-
ir haldið gömlum venjum í ntenninigtt
sirlni og lagt drjúgan skerf til nor-
rænnar menningar með skáldskap
sínum, hefir atvinnulif Islendinga
fengið þeim góðan sess meðal nor-
rænna landa. En |þó er margt ógert
í verklegum efnum, og vonuni vér,
að í samvinnu landanna á komandi
áruni megi Danmörk þar leggja sinn
skerf fram, íslandi til hagsbóta.”
I “Socialdemokraten” «r lýst efni
sámbandslaeanna og hve þau ertt orðin
til. Er lögð áherzla á það, að nú
sjái allir hver gifta það var, að áð
ttr en ófriðnum var lokið skyldtt
Danir af frjálsum vilja verða við
óskuni tslendinga um sjálfstæði. Getur
blaðið scrstaklcga Jóns konungSritara
Sveinbjörnssonar fyrir sáttarorð það.
er Itann hafði á milli borið allt frá
1908 8til 1918* og lýkur máli simt
á þessa leið: “Tvær norrænar þjóðir
hafa sýnt heiminunt, sem er fullur
þjóðametnaðar, drotnunargirni og
ófriðaræðis, hverni^ hægt er að
levsa úr aldagömlu deiluefni þjóða
á milli, í fullu bróðerni og sann-
þjóðlegttm anda.’’
^Auðkennt hér
Sbr. Hkr. 15. des. 1928.
—Vísir.
-------x-------
Asmundur Sveinsson
Tsland er að eignast fleiri land-
nenta í heimi listanna. Hér er
fögnuður mikill nteðal landa í París
þessa dagana. Haustsýningin mikla
hefst í dag — og þar á landi okkar,
Ásmundur Sveinsson, standmynd
mikla af sjálfum Sæmundi fróða á
selntun. — Annars er það engum
heiglitnt herit að komast inn á
“haustsalinn.” Þangað er engum lær-
lingum hleypt — þeir eiga heima á
vorsýningunni, enda eru þeir sjálfir
eins og vorið, gróancHnn. List
þeirra igetur verið ósjálfstæð ennþá —
en hún verður bara að gefa vonir
um sumargróður síðar meir, hjá
hinum fullþroskaða listmanni. — Og
þegar svo er komið — þegar maður-
inn er orðinn sjálfstæður listmaður
— þá getur hann borið listaverk sín
fram fyrir þann hæstarétt, sem dóm-
nefnd haustsýningarinnar er, á lista-
sviðinu. — Fáir komast þó inn i
fyrsta sinn, er þeir senda hæstarétti
þessum handaverk sin. En landi
■ m n myifcrMiiirirtirtrtrMÉK—Blnlt
okkar varð einn af þessum fáu út
völdu, og því meiri á^tæða er fyrir
Island og Islendinga að samfagna
honum.
Annars er nú Asmundur því vanur
að vera framarlega í fylkingu. 3.
maður í röðinni varð hann við inn-
tökupróf við listaháskólann í Stokk-
hólmi, þá nýkominn að heirnan með
goðfrjótt listamannseðli í brjóst bor-
ið, og margskonar hugvit. Er hann
einn þeirra manna er leggur á flest
gjörva hönd. Og leiðir af því, að
Iist hans er frá upphafi fjölþætt og
fjölbreytt. Eftir þriggja ára nám
á listaháskólanum er Asmundur með
al hinna þriggja albeztu nemenda há
skólans, sent til þess vandaverks eru
kjörnir að skreyta hina miklu nýjtt
sönghöll Stokkhólms. Og 1922 fær
hann heiðurspening listaháskólans.
Frá S“okkhólmi fer Asmundur til
Þýzkalands — þaðan til Parisar. Fær
að verðleikum, ferðastyrk frá Al-
þingi 1926, og ferðast um Italíu og
Grikkland kom svo aftur til Par
ísar, og stundar síðan list sína af
sarna kappi og áður og með æ vaxandi
þroska og þekkingu bæði á fornum
listastíl og nýjum.
Lesendum Morgunbl. er Asmundur
Sveinsson kunnur af grein í Lesbók 8.
nóvember 1925. Þar er og mynd af
Sæmundi fróða á selnum, er lista-
maðurinn gerði í Stokkhólmi. Þau
urðu örlög þeirrar höggmyndar, að
hún varð fyrir vætu og frosti á ofan
— og féll í mola. Er höggmynd sú,
sem nú komst inn á listasýninguna,
gerð hér í París og all mjög frá-
bru/gðin hinni fyrri. Asmundur er
lesinn maður á fornsögur vorar og
ramíslenzkur í anda. Hefir hann
meðal annars gert uppdrátt að högg
(Frh. á 8. bls.)
Innköllunarmenn Heimskringlu
í CANADA:
Árnes......................
Amaranth....................
Antler.....................
Árborg .....................
Ashern .....................
Baldur......................
Belmont ....................
Bella Bella................
BeckviPe.........*..........
Bifröst ....................
Brown.......................
Calgary.....................
Churchbridge................
Cypress River...............
Ebor Station................
Elfros......................
Eriksdale ..................
Framnes.....................
Foam Lake...................
Gimli......................
Glenboro ..................
Geysir......................
Hayland.....................
Hecla......................
Hnausa......................
Húsavík.....................
Hove........................
Innisfail...................
Kandahar ...................
Kristnes....................
Keewatin...................
Leslie .. '.................
Langruth...................
Lonely Lake ................
Lundar .....................
Mozart......................
Markerville.................
Nes.........................
Oak Point..................
Oak View ...................
Ocean Falls, B. C...........
Poplar Park.................
Piney.......................
Red Deer....................
Reykjavlk...................
Riverton....................
Silver Bay .................
Swan River............ .. ..
Selkirk....................
Siglunes...................
Steep Rock.................
Tantallon..................
Thornhill...................
Víðir......................
Vogar.......................
Winnipegosis.........\ . ..
Winnipeg Beach..............
Wynyard....................
.. F. Finnbogason
.. Bjöm Þórðarson
.. .. Magnús Tait
.. G. O. Einarsson
. Sigurður Sigfússon
,. Sigtr. Sigvaldason
.......G. J. Oleson
. . .. J. F. Leifsson
.. Bjöm Þórðarson
Eiríkur Jóhannsson
. .. Jón J. Gíslason
Grímur S. Grímsson
. Magnús Hinriksson
.. .. Páll Anderson
.. .. Ásm. Johnson
J. H. Goodmundsson
... Ólafur Hallsson
. Guðm. Magnússon
,. .. John Janusson
.. .. B. B. Ólson
.. .. G. J. Oleson
.. Tím. Böðvarsson
.. Sig. B. Helgason
Jóhann K. Johnson
.. F. Finnbogason
. .. John Kemested
.. Andrés Skagfeld
. Jónas J. Húnfjörð
. .. F. Kristjánsson
. .. Rósm. Árnason
.. Sam Magnússon
. Th. Guðmundsson
ólafur Thorleifsson
.. Nikulás Snædai
.......Dan. Lindal
...... J. F. Finnsson
. Jónas J. Húnfjörð
.... Páll E. ísfeld
.. Andrés Skagfeld
Sigurður Sigfússon
. .. J. F. Leifsson
. .. Sig. Sigurðsson
. .. S. S. Anderson
.. Jónas J. Húnf jörð
.. Nikuláls SnædaJ
Guðm. O. Einarsson
,... Ólafur Hallsson
.. Halldór Egilsson
.;. B. Thorstelnsson
. .. Guðm. Jónsson
. .. Nikulás Snædal
.. Guðm. ólafsson
Thorst. J. Gíslason
. .. .Aug. Einarsson
,. .. Guðm. Jónssoa
, .. August Johnson
. .. John Keraested
. .. F. Kristjánsson
T BANDARTKJUNUM:
Blaine...........
Bantry...........
Chicago...........
Edinburg.........
Garðar ...........
Grafton ..........
Hallson .. ., .. .
Hensel...........
Ivanhoe ..........
Californía........
Milton...........
Mountain..........
Minneota ........
Pembina...........
Point Roberts . . ..
J. J. Middal, 6723—
Svold............
Upham.............
....................St. O. Eiríksson
.................... Sigurður Jónsson
.....................Sveinb. Árnason
.................Hannes Björnsson
.. ’...............S. M. Breiðfjörð
...................Mrs. E. Eastman
...................Jón K. Einarsson
...................Joseph Einarsson
.......................G. A. Dalmann
.................G. J. Goodmundsson
......................F. G. Vatnsdal
...................Hannes Björnsson
......................G. A. Dalmann
.................Þorbjöm Bjamarson
...............Sigurður Thordarso*.
21st Ave. N. W.........Seattle, Wash.
......................Bjöm Sveinsson
.....................Sigurður Jónsso*
The Vikiirg Press, Limited
Winnipeg,' Manitoba
l&b*. *L. iLll.. dÍí. ,
\
i