Heimskringla - 16.01.1929, Síða 5

I
WINNIPEG, 16. JAN., 1929
ráð ástarjátning hjartans til ætt-
landsins. FegurS Fjallkonunnar er
æðsta auSlegS hennar í augum skálds
ins. Fyrir þá fegurS býst hann viS
aS öllum væri eSlilegt aS elska sína
móðurmold.
I skauti Islands fann skáldiS mest-
an friS og fögnuS. Þess vegna varS
þaS honum farsældar-frón.
Ekkert skáld hefir nokkru sinni
veriS nátengdari náttúrunni. Hann
hjalar viS blómin, sem handgengna
vini: ....
“brekkusóley viS mættum margt,
muna hvert öSru segja frá.”
Allir frónskir frumtónar beugmáluSu
í hörpu hans, og þessir söngvar seiSa
okkur inn í æSsta musteri alföSursins
—inn í frumkirkjuna. ASdáun and-
ans fyrir undrum náttúrunnar er upp
spretta allra trúarbragSa. Undir
berum himni beygSu menn fyrst höf-
uS sín í tilbeiSslu. Trúarhugmynd-
in byrjar undir eins og þeir tóku aS
byrgja drottinn inni í hofunum.
ÆttjörSin verSur guðshúS í aug-
um þess Islendings, sem sér fegurS
Fróns. I því musteri samræmist
vtilji vor viS tilgang tilverunnar.
ÞaS er hámark allra helgisiSa. Jón-
as kendi okkur aS skilja Island og
elska þaS; og fyrir þá dsku er oss
auSvelt aS lifa því og deyja. Skáldin
gera okkur heilsjáandi, þau hafa líka
kent tungu vorri aS tala; fegurstu
lýsingarorSin eru oftast tekin úr
ljóSasafni listaskáldanna.
Fáir gerSu meira til aS endurbæta
móSurmáliS en Jónas. AS vísu unnu
allir Fjölnismenn stórvirki á því
sviSi, en þó voru þaS ekki hin þurru
vísindi KonráSs, heldur lipurSin,
formfegurSin og listin í ljóSum Jón-
asar, sem endurreistu íslenzkuna af
ótal alda svefni. Málfar hans var
blátt áfram opinberun á auSlegS
þjóStungunnar.
ÞaS var sízt ofmæli sem Grímur
sagSi: “Or íjörug/u máli fegri sprett
fékk ei neinn af sveinum, hjá þér
bæSi lipurS og létt, lá þaS á kostum
hreinum.”
Sá sem ekkert yndi finnur í óSi
Jónasar, er andlega dauSur. Þó
kvaS ekkert alþýSuskáld alþýSlegar
en þessi mikli mentamaSur. KveS-
skapur hans olli aldarhvörfum í ís-
lenzkum bókmentum. Eftir hans
daga gátu engin leirskáld til lengdar
liSist.
Jónas dáSi fornhetjurnar eins og
Bjarni, en minnisstæSastur varS
Gunnar honum þegar kappinn gat
ekki hugsaS til heimanferSar, af því
átthaginn var svo unaSslegur.
Jónas átti, sem önnur skáld, sam-
Látin
Mrs. Laxdal
Frá því hefir þegar veriS skýrt í
Winnipeg-blöSunum, aS látist hafi aS
heimili sínu„ 502 Maryland stræti
hér í borg, húsfreyja Ingibjöng Sig-
urSardóttir Laxdal, fimtudaginn 13.
desember síSastliSinn.
Ingibjörg var fædd aS Ljárskógar-
seli i þ,axárdal i Dalasýslu, á íslandi,
7. dag maimánaSar, áriS 1858. For-
eldrar hennar voru þau hjónin, Sig-
urSur SigurSsson og Margrét Egils-
dóttir. Þegar Ingibjörg var 4 ára,
missti hún móSur sína og fór þá til
afa sins oig ömmu, Egils Jónssbnar
og Margrétar Markúsdó'tur, er
bjuggu aS HornstöSum i sömu sveit.
Hjá þeim var hún til 18 ára aldurs.
Var hún eftir þaS í vistum, þangaS
til hún fór til Canada áriS 1883.
Fór þá einnig faöir hennar, stjúpa
og systkin.
Þau eru nú öll dáin. FaSir henn-
ar var se'nustu ár æfinnar hjá Mark-
úsi Jónssyni í Argyle-byggS. Var
kona hans stjúpdóttir SigurSar. Jó-
hannes bróSir hennar, bóndi í sömu
byggS, einnig dáinn, og sömuleiSis
Kristjana systir hennar gift Kristj-
áni Dalmann aö Baldur, Man.
»
Hinn 10. janúar 1885, igiftist Ingi-
björg BöSvari Gíslasyni Laxdal, er
ljfir konu sína. Er hann úr sömu
átthögum á Islandi, alinn upp í
sömu sveit. Hefir heimili þeirra
lengst af veriS hér í Winnipeg. Fyr-
úSarríka sál. Hann kenndi þess
vegna í brjósti um alla bágstadda,
hvort sem þaS var soltin rjúpa eSa
svangur bóndi. Auk þess var hann
svo mikill fagurfræSingur, aS hann
hlaut aS hafa andstyggS á öllu ósam
ræmi. Þess vegna hataSi hann þaS
vald, sem geröi einn aS ofstopa en
annan aS þræli, og þá auSlegS sem
skapaSi bæöi ofnautn og örbirgö.
Grunntónn allra lista er samræmiö.
Án þess er hvergi fegurö aS finna.
Hvergi skortir þaö samræmi fremur
en í agalausu og illa siSuSu þjóSfél-
agi. Hámark listanna er aö menta
manninn því hiS fegursta af öllu
fögru er fögur sál.
Þess vegna eru öll skáld og allir
listamenn aS einhverju leyti uppreisn
armenn gegn öllu þvi, sem aflagar og
spillir guSsmynd mannsins. Sá upp-
reisnarandi heldur veröldinni vak-
andi, vonandi, starfandi, en takmark
starfsins er aö framleiSa yndislega,
aljarSar “symphoniu” úr samstarfi
sálnanna, en forsöngvararnir, í
þeim samsöng eru skáldin og hug-
sjónamennirnir.
Jónas og Bjarni, vinirnir, samtíS-
armennirnir, samherjarnir, þeir verSa
alltaf óaSskiljanlegir, þó ólíkir séu
í ýmsu.
Jónas er fyrst og fremst náttúru-
fræSingur og náttúruskáld. Bjarni
skáld sálarlífsins.
Bjarni var háfleygari, ímyndunar-
auSugri, meS öSrum oröum, miklu
meira skáld: Jónas var aftur á móti
ljóörænni, hugljúfari, og langt um
meiri listamaSur.
Jónas er ástmögur alþýöunnar en
Bjarni er einkum skáld skáldanna,
en báSir voru þeir nauSsynlegir og
nytsamir.
(Frh.J.
------------x-----------
i
HEIMSKRINGLA
5. BLAÐSÍÐA
ir 40 árum síöan fluttu þau í húsiö
502 Maryland stræti, þar sem þau
hafa ávalt átt heima síöan, aS und-
anteknum þremur árum, er þau voru
út viS Manitobavatn. Þegar þau
fluttu í þaS hús var fáment á því
stræti og mjög ólíkt umhorfs viö
þaS sem nú er. MeS ráödeild og
atorku hafa þau lifaS þar farsælu
lífi og börnin þeira komist til manns.
Þau eignuSust sjö börn. Þrjú
þeirra dóu ung; hin fjögur lifa:
Einar, bóndi viS Baldur, Man.;
Siguröur, búsettur í Charle;s\vood,
Man.; Inigveldur, gift A. P. Caver-
ly„ til heimilis í Winnipeg; og Jó-
hannes einnig búsettur í Winnipeg.
Synirnir eru allir kvæntir.
Ingibjörg var all-miftiS biluS á
heilsu hin síSari ár. ÞjóSist hún
af nýrna-sjúkdómi, er nefnist Bright’s
disease, og varS þaö hennar bana-
mein. Fjórar vikurnar síöustu lá
hún rúmföst. Astvinirnir nánustu,
eiginmaSurinn og börnin, voru hjá
sjúkdómsbeöi hennar siöustu stundiru
ar. Var henni þaö ekki lítiS sæluefni
og þeim hugarfró, aS veita henni þá
aöstoö, er þau máttu.
RáS og rænu hafSi hún fram í
andlátiö. Hún vissi aö hún var aö
kveSja og bjó sig á allan hátt ulíclir
skilnaöarstundina. Hún kveiö ekki
fyrir heimkomunni. Hún vissi á
hvern hún trúöi. Þvi var hún ör-
ugig viövikgandi ftjamöSinni evlifu.
En hún bar umhyggju fyrir ástvin-
unum, sem hún var aS skilja eftir.
MóSurleg umönnun.rósemi og athugun
sýndi sig í hinum ýmstt ráSstöfunum,
sem hún geröi. MeSal annars sagSi
hún fyrir um helztu atriSin áhrær-
andi sina eigin útför. Því síSur
lét hún ógjört nokkuS þaS, sem laut
aö undirbúningi fyrir eilífSarveruna.
Hún var jarösungin af séra Rútr-
ólfi Marteinssjmi, laugardaginn 12.
desember. Stutt húskveöja var flutt
á heimilinu, þar sem hún var búin
aS vera svo lengi og sem henni þótt'
svo undur vænt um. Þar hafSi hún
lifaö sælar stundir meS ástvinum
sínum, og þá ósk fékk hún uppfyllta,
aS mega deyja þar. ASal útfarar-
athöfnin fór fram i sal Good Tentpl-
ara. Stúkan Hekla var eini íélags-
skapttrinn, sent hún tilheyrSi. Vildi
hún því aS lik skt mætti eiga þar
kveSjtt stund. Fyrir hönd stúkunn-
ar mælti hr. Gísli P. Magnússon
nokkur vel viöeigandi kveSjuorö.
LíkiS var moklum attsið í Brookside
grafreit. Fjöldi vina fylgdi henni
til grafar.
íngibjörg var sérstaklega væit
i'Ona. Hún stóö frábærlega vel t
stööu sinni sem eiginkona og móðir.
Hún kom allstaSar frant til góSs,
vildi í hvívetna láta gott af sér
leiSa. Hún unni kirkjtt og kristin-
dómi af heitu hjarta og vildi aí
fremsta megni liösinna góSum mál-
efnum. ÞaS, aS nafn hennar ekki
stó.S á safnaðarskrá, stafaöi á eng-
an hátt af kulda eöa áhugaleysi
gagnvart kristnum málum. 1 rík-
um mæli var hún gædd velvild, fél-
agslyndi og hjálpfýsi. Hún var ó-
sérhlífin, atorikusöm og hyggiin í
starfi. ÞaS var óv&nalega bjart yf-
ir henni. Hin djúpa. einlæra vel-
vild hennar, skein henni ósiálfrátt
úr augum. Einhvern vegin bar hén
meS sér birtu og yl, svo aö návist
hennar vakti gleSi og velltSan.
MeS sanni getum viö ávarpaS
hana meö þesum orSum:
‘Trúfasta, hreina, sæla sál
svifin til ljóssins stranda.”
Hún kvaddl rétt fyrir jólin, og
fékk því ekki aö halda þessi nýliSnu
jól meS ástvinum sínum hér á jörSu,
en himnafaöirinn veitti henni þá bæn,
sem börnin hans biðja:
“Loks á himni lát oss fá,
aS lifa jólagleSi þá,
sem aldrei tekur enda.”
Ingibjörg hefir lokiS góöu dags-
verki. unniS vel og lengi, unniö af
samvizkusemi og dugnaöi, unniö í
anda hans, sem saig’öi: “mér ber aö
vinna meöan dagur er.” — GuS
blessi dýrmætar endurminningar ást-
vinanna um hana. “Sælir eru þeir
framliönu, sem í drottni eru dánir,
þvi þeirra verk fylgja þeim.”
—R. M.
Opift bréf
(Frh. frá 1. bls.)
kvæöi er á viö beztu “uppeldis-kvik-
mynd” (sniöugt mál íslenzkanj.
Höfundur skýrir lesandanum frá
því aö þegar sterkir, flatir (jú, hún
fullyrðir þaöl vestanvindar blási;
rottur stjákli í sefinu, og hlákuvötn-
in fari aS renna, aS þá, Öh ! svoleiöis!
komi voriö til Saskatchewan. Og
þegar latir dagar lafmóös hita komi
með skýjaskugga (fallegt orö)
yfir hveitiö og sólir, seni setjist ein-
ungis til aö koma upp aftur, og gnest-
andi froska á nóttunni aS þá, Öh, líf !
(hvareö útleggst “by golly”) sé sum-
ar í Saskatchewan.
Og svona heldur þessi skáldlega
fræSsla áfram meö viöstööulausu,
amerísku bolmagni, sem ekkert fær
staSist: þegar polla leggur fyrst þar
vestra, svölurnar kveSja, og hádegiö
er heitt og næturnar svalar, ,þá sé
haust í Saskatchewan. Og að síö-
ustu, er snjóskaflarnir hylji sveit-
irnar þar igjörsamlega, þá eru menn
beönir aö taka vel eftir því, (Ah,
heed,— segir skáldiö) að veturinn sé
kominn í Saskatchewan.
Eftir þessu eru einar fjórar árs-
tíöir í Saskatchewanfylki, vor, sum-
ar, haust og vetur. Og á sumrin
virSist tneöal annars vera mögulegt
aS ná sér í froska, fyrir þá menn er
eifts og vér, eru vitlausir í froska-
læri. Og á vorin leysir snjóa, —
skáldiS staöhæfir þaö ekki beinlínis,
en greindir, IjóSrænir menn rneS
“skáldaviti,” geta eins og lesiS það
á milli linanna — á sumrin er heitt
og rignir; á haustin virðist for-
takslaust skæna yfir polla og á vet-
urnar snjóar alveg bersýnilega. Und-
ursamlegt land, Saskatchewan.
En af þessum fátæklega útdrætti
fær lesandinn þó ekki hugmynd um
þaö, sem bezt er, en það er nieistara
leg bygging kvæöisins, hinn sífelldi
stígandi, er ómótstæöilega hrífur
lesandann “mir nichts, dir nichts,”
eips og Þýzkarinn og vér læröu menn
irnir segjtpn, upp á hágöngutind
guSdómsins:
"Comes spring time to Saskatch-
ewan!”
■ ’Tis summer in Saskatchewan!”
"’Tis autumn in Saskatchewan!”
“’Tis winter in Saskatchewan !’’
Vér hljótum aö játa þaö, aS þarf
óskáldlegri og enda öflugar hvers-
dagslegri sál en þá er vér höfutn
fengiö aö láni, til þess aS standast
öll þessi bylmings "Tis,” svona hvert
á fætur öðru, eins og reksleggju á
giröingarstaur, til þess aS ekki losni
um eitthvaS í brjósti manns og tára-
kirtlarnir gripi ekki til framleiSsl-
unnar.
Vér viljum taka eitt annaS dæmi,
til þess aS fletta ofan af freðýsunni,
er hlýtur aö liggja hr. NorSaustan í
sálarstaö. ÞaS heitir "My Lover’s
Step” og hljóðar svo:
"My lover’s step is on the stair,
And every shadow flashes light.
O lips, be kind, O eyes be fair:
My lover’s step is on the stair,
The twilight warms to sunrise rare;
There is no cold, there is no night;
My lover’s step is on the stair,
And every shadow flashes light.”
Stutt kvæSi, aSeins átta hending-
ar. En hvílíkt kvæSi. Svolítil
perla, eins og vér rit-dómararnir
segjum. — Svona á aS yrkja: rólegt
á yfirborSinu, en meS földum eldi
undir niöri, er geislar frá sér ljósi og
yl gegnum allt kvæSiö, svo aS þaö
lýsir hálf gagnsætt eins og maurildi
á skemmuþili tilfinninganna, eins og
írauö rafmagnspera, með 2^0 kerta
ljósi, t myrkviðarlaufi ástalífsins og
ímyndunaraflsins.
I
Og þó er þetta allt sett fram meS
þeirri siöprýöi og decorum. eins og
vér komumst aS orði hér í vestur-
landinu, aö hvert foreldri getur ó-
hrætt fengiS þetta í hendur 14—17
ára dóttur sinni, hver hispursmey sem
hún annars kann aS vera. AS vísu
er enginn vafi á því aö elskhuginn
er á leiðinni. ÞaS er þrisvar tekiö
fram, máske meS einhverju tilliti til
Edgar Allan Poe, en vafalaust fyrst
og fremst til þess aS taka fyrir allan
vafa um fyrirætlanir elskhugans og
við hverju þreyjandi ástmey hans býst.
En þaS er ekkert tekiS fram um þaS á
hvaöa tíma sólarhringsins þetta sé;
eins líklegt aS þaS sé hábjartur sól-
skinsdagur.; já, vér meira aö segja
sannfærumst um þaö, eftir aö hafa
rannsakað andann í kvæSum skáldkon
unnar, þvi þótt þaö sé tvisvar tekiö
fram, aö "skuggarnir iglampi ljósi,’’
þá er þaö öllum kunnugt, aS skugga
sælt er í stigum inni, jafnvel á bjart-
asta sólskinsdegi. En hvaS sem um
þaS er, þá er þaö þó víst, aS elsk-
huginn er síðast sem fyrst ekki kom-
inn lengra en í stigann. Þar skilur
höfundurinn við hann og svo getur
lesandinn gert sér sjálfur í hugarlund
allt eftir því hvernig hann er inn-
rættur, hvort hann dagar þar uppi
eSa hvort hann kemst nokkurntíma
upp á pallskörina. Þetta er móralskt,
svona eiiga menn aS kveSa, í Amer-
íku.
En ef hr. Suöan Norman hefir
enn nokkuð út á þessi kvæði frú eSa
ungfrú Kristínar aS setja, sem í raun
og veru eru lítið verri eða betri en
naS litlaust og bragSlaust ljóöa-
gums, er flýtur úr penna flestra kan-
adiskra ljóðskálda, þá vildum vér bara
segja honum, 'að siðustu og í fullri
alvöru, aö sá maöur, sem eySir fé
sínu (eSa konunnar sinnar, sem fyr
segir) í áskriftargjald fyrir “The
Canadian Bookman” hann á ekki aðra
jólagjöf skiliö en desemberhefti þess
bókmenntafyrirtækis á þvi herrans
ári 1928.
Kennara vantar fyrir Vestri skóla
Nr. 1669. Kennslutímabil byrjar
1. febrúar og endar 30. júní næst-
komandi. Tiltaki kaup og mentastig;
einnig meömæli. TilboS eiga aS vera
komin fyrir 22. janúar.
Mr. S. S. Johnson, Sec.-Treas.,
Box 9, Arborg, Man.
FRJETTIR FRÁ
SAMBANDI ISL. LEIKFELAGA
Vonast er til aö Sjónleika sam-
keppni geti veriö háö í vetur i
Winnipeg eins og undanfarin tvö ár.
Enn sem komiö er hafa ekki nægilega
mörg leikfélög gefiö sig fram, en
væntanlega eru einhverjir leikflokkar
út um íslenzk héruS, sem væru til
meö aö taka þátt í samkeppninni, sem
þá nivndi ltaldin einhvertíma í marz.
Til tals hefir komiB hjá stjórnar- .
nefndinni aS veita ríflega upphæS til
verSlauna fyrir frumsamiS leikrit aS
ári; er $500 upphæöin sem nefnd
hefir veriS, en staðfesting þeirrar
tillögu enn ófengin frá fulltrúum
leikfélaganna utan Winnipeg borgar.
Þetta verSur nánar auglýst stSar.
Þau leikfélög sem í huig hafa aS
keppa í ár eru beSin aö tilkynna rit-
ara stjórnarnefndarinnar, Miss ASal-
björgu Johnson, Suite 15, Nova Villa,
Winnipeg, sem allra fyrst. Upp-
lýsingar viðvikjandi samkeppninni
fást einnig hjá ritaranum.
----------x---------
WONDERLAND
Fullra 78 ára aS aldri, hefir Mike
Ready elsti núlifandi “baseball”
leikari tekist á hendur aö koma fram
meS Richard Dix í síSustu mynd
hans “Warming Up.” Þessi mynd
verSur sýnd á Wonderland þaö sem
eftir er vikuna.
Greta Garbo leikur og afbraigös vel
í mynd sem sýnd verður fyrra hluta
næstu viku og heitir “The Mysterious
Lady.” Þessi fræga svenska leik-
kona hefir þaö meö höndum aS leika
rússneskan spæjara. Er hlutverkiS
í því fólgið, aö stuSla aS því meö
ósvifnustu brögöum, aS herforingi
nokkur í liSi óvina Rússlands fyrir
stríSiS rnikla, er rægSur og rekinn
úr stöSu sinni og óvirtur mjög. Á
Greta mestan þáttinn í því. En aö
því verki unnu, kemst hun aS því, aS
hún er ástfangin i herforingjanum.
Conrad Nagel leikur herforingjan.
i
i a
i
I Upward of 2,0001
Icelandic Students Í
HAVE ATTENDED THE SUCCESS BUSINESS |
COLLEGE OF WINNIPEG SINCE 1909
THE
SUCCESS BUSINESS COLLEGE, Winnipeg, is a strong,
reliable school—its superior service has resulted in its
annual enrollment greatly exceedlng the combined year-
ly attendance of all other Business Colleges in the whole
Province of Manitoba. Open all the year. Enroll at
any time. Write for free prospectus.
BUSINESS COLLEGE, Limited
385 '/2 Portage Ave.—Winnipeg, Man:
/