Heimskringla - 13.03.1929, Blaðsíða 2

2. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 13. MARZ, 1929
>SOSOSOSOOS09CCCðCOOSOOOO»
Ameríka og jj
menningin |
soosðsooocoosðoseooooooðose
Álit Ktiut Hamsun.
Hver eru einkenni nútímamenning-
arinnar og hvaSa áhrif hefir hún
haft á mannfólkiS ?
Slíkra og þvílíkra spurninga
spyrja nú hugsandi menn í öllum
löndum. Og menn spyrja ekki af
einskærri fordild. Mjenn spyrja í
römustu og sárustu alvöru, af því
aS Eagur og framtíS vestrænnar menn
ingar er alvarlegasta umhugsunar og
úrlausnarefni manna nú, eftir styrj-
aldarlokin og eftir alla þá kreppu og
bölvun og evmd, sem þaS heimsku-
lega blóSbaS hafSi í för meS sér.
ÞaS þarf engan aS undra þótt
margur þykist þurfa aS stjaldra viS,
til þess aS athuga, hvort allt sé meS
felldu hjá þeirri menningu, sem hef-
ir varpaS sjálfri sér út í viSurstyggS
eySíleggingarinnar, sem heimsstyrj-
öldin var, heimsstyrjöldina, er kost-
aSi Evrópu nærri 35]/, miljón manns-
lífa, og þau sóuSu í meira en 280
biljónum dollara, og skildi þjóSirn-
ar eftir óánægSari og ráSalausari en
nokkru 'Sinni fyr. /
Hvert stefnir menningin? —
Hvernig verSur ráSin bót á meinum
hennar? Margir beztu menn þjóS-
anna hafa látiS þessi mál til sín taka
á seinustu árum og sýnist sitt hverj-
um. Sumir segja, aS menning
hvítra manna sé nú aS eySa sjálfri
sér, aS Evrópumenningin sé aS
minsta kosti á fallandi fæti. ASrir
segja, aS smám saman komist á jafn-
vægi eftir ringulreiS styrjaldanna, og
þá rísi upp ný jörS og endurfædd
menning, máttugri og frjálsari en sú
forna. Er þá oft bent á Ameríku,
eSa Bandaríkin sérstaklega, sem hiS
fyrirheitna land framtíSarinnar.
Lögrétta hefir oft áSur rætt ým-
islegt af þvi helzta, sem fram hefir i
komiS í umræSum um þessi mál. Ný- j
lega hefir einn af helztu skáldsajna- j
höfundum heimsins, Knut Hamsun,
einnig lagt sinn skerf i þessar um-,
ræSur, og hefir grein hans.um þessi!
mál birst í blöSum margra landa. i
Hamsun var i Ameriku um skeiS,;
á flökkuárum æsku sinnar og skrifaSi
síSan harSvítuga ádeilu á andlegt líf
Vesturheimsins. Seinna kom hann
heim aftur til Noregs og gerSist
skáld mikiS, svo sem kunnugt er, og
býr nú búi sínu í sóma og yfirlæti.
Hann fær, eins og títt er um fræga
menn, mesta sæg af allskonar bréf-
um. M. a. segist hann hafa fengiS
talsvert af bréíum frá Ameríku og
Evrópu, þar sem hann er beSinn
þess, aS gefa bréfritaranum einhver
lioll ráS, einhvern lífsins vísdóm,
stutta, skaplega setningu, sem gæti
veriS leiSarstjarna lifsins í framtíS-
inni. En því í ósköpunum er veriS
aS spyrja mig, segir hann, mig, sem
sjálfur hefi ekki komist aS neinni niS-
urstöSu í lífinu, en verS daglega aS
spyrjast fyrir hjá hafinu, vindunum
og stjörnunum ?
ASrir nútímamenn hafa einnig ver-
iS svo snjallir, aS þeir hafa fundiS
allskonar þjóSrílS. Bergson hefir
hossaS hug’suninni, Einstein afstæSis
kenningunni, en Hamsun er blankur,
veit ekkert, hefir ekki einu sinni próf
úr neinum skóla. Eg er bóndi á
jörSinni minni, ókunnugur einfeldn-
ingur. Og svo er ég beSinn um
spakmæli I Fornöldin átti aS spak-
mæli einkunnarorS Agústínusar’:
Festína lente, flýttu þér rólega, eSa
kapp meS forsjá!
En beiSnirnar um spakmæli og heil
ræSi, benda á eitt, þær benda á-hina
óþrota ringulreiS Um víSa veröld.
Allir þreifa fyrir sér, enginn heíir
friS. GuS er gleymdur, og þaS
kemur upp úr kafinu, aS dollarinn
er ekki þess megnugur, aS koma í
staS hans, vélaleiknin huggar enga
sálarkvöl. LeiSin er lokuS. En
Ameríka gerir ekki annaö en aS auka
hraðann, hún lætur lifiS hendast á-
fram eins og hvirfilvind, hamrar þaS
'hvítglóandi.
ÞaS er ekki vottifr um kraft, aS
misbrúka hann. Stundum er þaö
meir aB segja ekki vottur um kraft,
aS brúka hann. Kraftur eyöist, og
sá dagur kemur, aS krafturinn er
þorrinn og menn veröa aS li fa á
varasjóönum. Fornar þjóSir, eins
og Assyríumenn og Babyloníumenn
notuSu kraft sinn og misnotuöu kraft
sinn og fórust.
Mér viröast Austurlandamenn
standa hátt í siSspeki. Þeir voru
frá fornu fari eigendur ánægjunnar
yfir lífinu. Þeir brostu aö hinum
þindarlausa þveitingi Vesturlanda-
mannsins og beygöu höfuS sitt í
htigsandi rósemi. I blööunum stóS
nvlega saga urn flugvél, sent strand-
aöi á eyöimörk í langferS. FóIkiS
á Sisdiobkavininni, sem haföi séS
hinn stóra ftigl í Ioftinu, koni á
strandstaöinn, gekk í kring um fugl-
inn, hugsaöi, hristi höfuöiS, en þagSi.
Fuglinn var dauSur, . fuglinn haföi
aldrei veriS lifandi. Flugtnennirn-
ir höföu átt von á öörum viStökum:
afskaplegri undrun og knéfalli fyrir
úppfyndingunni. Hvorugt skeöi.
Tvaregarnir sögöu nokkur hæversk-
leg orö og ætluöu aö fara. En þetta
var ekki aö skapi flugmannanna,
þeir vildu auSmýkja þessa syni eyöi-
merkurinnar, En Sheikinn, foringi
þeirra, lét þá í ljós efa sinn um það.
að uppfyndingin, ferðin, öll hug-
myndin væri verS þess nmnnlega sálar
lífs, sent í. fyrirtækS heföi verið
lagt. AuSvi‘að höfðu orö hans eng-
in áhrif á flugmennina, hann var rödd
í eyðimörkinni. En fyrir tveimui
mannsöldrum skrifa”Si John Stuart
Mill um það, að vafasamt væri
'hvort þessar niiklu vélauppfyndngar
heföi gert erfiSi lifsins auöveldara
What ivill
you he doing
one year
from today?
i
f A course at the Dominion
J Business College will equip
| you for a well paid position
I , and prepare you for rapid
J promotion.
Enroll Monday
DAY AND EVENING
CLASSES
The “Dominion”
and its branches
are equipped to
render a complete
service in busi-
ness education.
BRASCHES:
ELMWOOD
210 Hespeler
Ave.
ST. JAMES
1751 Portage
Ave.
Dominion Business Gollege r
E
CThc Mall. WlNNIPEG. »
------------ -----------
“WHITE SE/'L'
Bruggað af æföustu bruggurum úr úrvals malti
og humli. — Eins og bjórinn sem þú varst
vanur aö drekka.
BEZTI BJÓR í KANADA
TIL HEIMILISNOTA A JOLUNUM
Fluttur beint til leyfishafa gegn pöntun
BiðjiS um hann á bjórstofunum
Sírni 81 178, - 8! 179
KIEWEL BREWING
CO.,LTD.
St Boniface, Man.
í
í
StofnaS 1882.
Löggilt 1914.
D.D. Wood& Sons, Ltd.
KOLA KAUPMENN
Vér þorum að hætta mannorði voru og velgengni
á viðskiftin
SOURIS—DRUMHELLER
FOOTHILLS, SAUNDERS CREEK
POCAHONTAS, STEINKOL,
KOPPERS, SOLWAY EÐA FORD KÓK ‘
ALLAR TEGUNDIR ELDIVIÐAR.
Not - Gæði - Sparnaður
Þetta þrent hafið þér upp úr því áð skifta við oss
SÍMI: 87 308 Ross Ave. and Arlington Str.
Vér færum yðuir kolin hvenær sem þér viljið
!
fyrir nokkurn mann. Hvaö skyldi
Mill hafa sagt núna? Er hvellur-
inn, “sensasjónin,” nauðsynlegur fyr-
ir mannlegt líf? Tvareginn gat lifaö
án hans. Viö setjum met í flugi,
kappakstri, barsmíöum meö hnefun-
um, við ýlfrum af fögnuöi yfir hetj-
unura, sem flugu yfir AtlanzhafiS—
og viS förum heim innantóm eftir
æsinguna. ÞaS er hugrekki, per-
sónulegt þrek, áræöi, kapp, æsing í
slíkum fyrirtækjum. En þaö sýnir
ekkert jafnvægi sálarinnar hjá okk-
ur, þegar viS dásömum svona sauS-
svarta heimsku, jafnvej þótt henni
sé breytt i framkvæmd, sem tekst vel.
Þetta ber máske vótt um. menningu,
en ekki siðmenningu.
Þetta er mergurinn málsins, menn
ingin eykst, eykst úr hófi fram hjá
okkur, en andinn rýrnar. Viö hnefa-
Ieiki gefurn viS okkur blygSunarlaust
á vald geöveikum, trylltum fögnuöi
yfir þeim slagsmálahundinum, sem
gerir mótstöðumanninum mest tjón.—
Þegar Lindbergh kom heim ’ úr At-
lanzhafs fluginu, var skrifaö um það
í alvöru, aö hann ætti aö vera for-
seti Bandaríkjarma. Er slíkt sið-
menning ?
En ég er ekki aS bakbíta Ameríku
segir Hanisun, ég hefi enga ástæSu
til þess. Eg mun ávalt meta mikils
ýmislegt, sem ég lærði þar. Eg vil
niinna á hina miklu hjálpsemi Amer-
íkumaana, 'samúö þeirra og örlæti.
Eg get hér ekki talaS á réttan hátt
um Rockefeller, Carnegie eða Mor-
gan. Eg á við hversdagslega hjálp
semi amerískra borgíara. Þei>'
veita aðstoð sina tafarlaust, þegar
hennar er þörf og spyrja ekki um
laun góðverka sinna. Það má að
vísu segja, aö auSkýfingana ntuni
ekki unt þetta, en allt um það bendir
það á go't hjartalag hjá þeim. Og
þar sent góSgeröasemin er almenn,
einnig hjá hinum efnalitlu, má gera
ráð fyrir því, að hér sé um þjóöar-
einkenni að ræða. Þess vegna kem-
ur okkur Evrópumönnum einkenni-
lega fyrir sjónir, hin óskynsamlega
liarka í ýmsum amerískum stjórnar-
ráðstöfunum. Eg nefni tollmúrana
og stríðsskuldarkröfurnar. Þótt Ani-
eríka græði nú sem stendur allra
þjóSa mest á fjármálastefnu sinni,
þá er stefnan óskynsamleg vegna
seinni tíma. Amerika getur ekki
s'aSið einsömul, fremur en önnur
lönd jarðarinnar. Amerika er ekki
iheimurinn. Ameríka er hluti af
heiminum og verður að lifa Iífi sínu
með öllum hinunt hlutunum.
Andlegt líf í Ameríku hefir tekiö
miklum stakkaskiftum á síðustu ára-
tugum. ÞaS hefir nú á öllum sviö-
um komist svo hátt, sem stórþjóS
sæmir, og t sumum vísindagreinum
kváöu Ameríkttmenn nú vera for-
ystumenn. Listirnar blómgast, og
bókmentirnar. Einkum er skáld-
sagnagerS Bandaríkjantanna eftir-
tektaverð, hispurslausasta og frum-
legasta skáldsaignagerð heimsins,
fyrirmynd handa Evrópu. Af ant-
erískum heimsspekingum þarf aðeins
aS nefna William James. Margt
mætti einnig skrifa um hin indælu
anterísku börn og um kvenfólkiS
fegursta kvenfólkiS á þessari jörð
Eg hefi séS sitt af hverju hjá hvít-
um mönnum og lituöum, en ég hefi
ablrei nfætt svo fullkominni kven-
legri fegurð, eins og í stórbæjunum
í Ameríku austanveröri. AndlitiS.
líkaminn, limirnir, fasiS, snyrtimensk
an, daöriö — allt var ntér þetta feg-
urðaropinberun.
Eg verð einnig að votta Bandarikj
unum viröingarfylstu lotningu mína
fyrir þaS fordæmi, sem þau hafa
gefið 'heiminum i heiðri og §æmd
vinnunnar. Ameríka kennir heim-
inum iÖni. Eg hugsa ekki í þessu
sambandi um hin eirðarlausa og oft
óprúttna eril og hamaganginn til
aS “s!á í gegn.” Eg á viS iöni al-
mennings, fólks, er hefir fengið
hendur og heila til s'tftfa og notar
hvorutveggja alla æfina. En notar
það of ákaft.
Enginn er of fínn til þess að vinna
i Ameríku, en þjóöin i heild sinni
viröist vinna i sjúkum ákafa og á-
girnd.
Mannlífið er stutt. en viS skulum
i
Fishermen’s Supplies
Limited, Winnipeg
Umboðsmenn fyrir—
Tanglefin Fiskinet, tilbúin af National Net and Twine Co.
Brownie kaðla og tvinna.
Vér höfuni í Winnipeg birðir af:—•
Tanglefin fiskinetjum, með lögákveöinni möskvastærð.
Maitre kaSla og tvinna.
Kork og blý.
TogleÖur, fatnaö.
Komiö og sjáiö oss þegar þér komiö til Winnipeg, eöa skrifiö
oss og vér skultim senda yður verSlista og sýnishorn.
FISHERMEN’S SUPPLIES, LTD.
401 Confederation Life Bldg., Winnipeg Sími 28 071
unna okkur tíma til þess aS lifa því.
Meö því aö hamast, slítum viö sjálf-
um okkur urn aldur fram. Festina
lente !
Ameríkumenn viröast ekki vera
ánægðir meö lítiö. Þeir vilja hafa
allsnægtir. Austurlandámanninum
er því þveröfugt fariö, hans er
nægjusemin og meöfæddur hæfileiki
til þess aö þola skort.
<T......
HvaS eru framfarir’ ÞaÖ, aö
geta ekið hraöar á veginum? Nei,
ef reikningarnir verSa geröir upp á
þann hátt, verSur halli á þeim.
Framfarir eru nauösynleg hvíld lík
amans og^ nauösynleg rósemi sálarinn
ar. Framfarir eru velgengni mann
anna. —Lögrétta.
---------x---------
Til Stúkunnar “Heklu”
AS minninganna munareldi
megum viS öll á þessu kveldi
sitja kát, þvi saman feldi
sannan kærleik, von og trú
allra faSir. Eining sú
sendir yl til okkar hinna
út í fjarrunt löndum;
hugurinn flýgur heim á vængjum
þöndum.
Meöan “HF.KLU” eldar orna
Islandssonum sem til forna
frjálsIunduSunt; frelsi borna
fram skal sótt í rétta átt.
Vanans hlekkir hrökkva í smátt
Hlúa aS því sent bezt viö berum.
Bjarga en ekki týna.
Svo skal “HEKLA” og hennar s‘efna
skína.
Hún hefir varnað vínsins skugga,
voSameini, sælu aö ugga.
Rétt sinn arnt að hiúa og hugga
hvar sem eygöist döpur sál;
hjálparlaus við lífsins tál.
Margan glatt sent ekkert átti
örmagna á vegi.
sýnt honuni leiS aS sönnum betri
vegi.
Sjáiö þiö ekki verksins vanda?
ViljiS þið ennþá bíöa ög standa'?
Nú er tið að hefjast handa
og hrinda doöa fyrir borö.
Kjarkleg verk — cn engin orð.
Treystunt ennþá bróöurbandiS.
Blessun aldrei þrýtur
þann, sem fram en aldrei aftur
lítur.
“HEKLU” ég óska allra gæSa.
Öll skal leiö til sigurhæöa.
Likna, hugga, IeiSa, glæSa
ljós á vegum öreigans.
Sú er skylda sérhvers ntanns.
Án þess líf er einkisvirSi,
öllu týnt og grafiö.
“HEKLA” hefir okkur bróöurbönd-
urn vafiö.
Egill H. Fáfnis.
Aths.—Svo illa hafSi til tekist, aö
tvær linur höfSu falliö úr, er kvæÖi
þetta var prentaö i Heimskringlu
fyrir skemmstu. Er það því prentaS
hér aftur. — Ritstj.
1 I
DR. C. J. HOUSTON
iDR. SIGGA CHRISTIAN-
SON-HOUSTON
filBSOIV IIL.OCK
Yorkton —:— Sask.
Yiss merki
am nýrnaveiki eru bakverkir, þvag-
leppa og þvagsteinar. GIN PILLS
lœkna nýrnaveiki, meS því ati deyfa
og sræía sjúka parta. — 50c askjan
ttjá öllum lyfsölum.
131
PJER SEM NOTIÐ
TIMBUR
K A U P I Ð A F
The Empire Sash and Door
COMPANY LIMITED
öirgðir: Henry Ave. East Phone: 26 356
Skrifstofa: 5. Gólfi, Bank of Hamilton
VERÐ GÆÐI ÁNÆGJA.