Heimskringla - 08.05.1929, Síða 1

Ágætustu nýtízku litunar og ratahrein**
unarstofa í Kanada. Verk uunið 4 1 dcgi
Wlnnipeir —Man,
Dept. H
FATALITUBÍ OG HREIN9UN
EUlcc Atc. and Slmcoe Str.
I ^ f
Uev
45
li.

8t.
s'iual 3T244 — tvcer linar
Hatlar hreinxaölr og endurnýJntHr.
Betri hrelnaun Jafnödýr.
XLIII. ÁRGANGTJR
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 8. MAÍ, 1929
NÚMER 32
K A N A D A
Winnipegdei'd Þjóðbandalagsfél-
agsins hélt ársfund sinn þriöjudags-
Ifveldiö 2Ö. apríl. Aöaierindið
flutti Mrs. Edith Rogers, M. L. A.,
er skýröi félaginu frá för sinni til
höfuðstöðva ]>jóðbandalagsins í
Genf. Áleit hún aö Þjóöbandalag-
inu skilaöi vel áfrani aö því tnarki,,
að eyöa misskilningi og ríg þjóða á
milli, og væri því ástæöulaust fyrir
menn að ámæla því fyrir aö koma
«ngu í verk til -þess að tryggja
heimsfriðinn. En aö visu ætti
Þjóðbandalagið miklu erfiöara að-
stöðu sökum þess aö Bandarikin
vildu ekki ganga i það. — í fram-
Lvæmdarnefnd félagsins voru tuttugu
og átta kosnir og munu Islendingar
hér bezt kannast viö þessa: Hon. T.
A. Crerar, J. W. Dafoe, Hon. R. A.
Hoey, Marcus Hyman, lögmann,
Prófessorana F. W. Kerr og Watson
Kirkconnel, Mrs. Edith Rogers, Miss
Esther Thompson, og svo auðvitað
Islendinga þrjá: Mrs. W. J. Lindal,
J- T. Thorson, M. P., og J. Ragnar
Johnson, lögmann.
* * H-
Gripasýningar á vetrum fara
Iram á tveim stöðum í Sask. og Alta.
«n aðeins á einum stað í Mani-
toba: Brandon. Hefir landbúnað-
arráðherra Kanada, Hon. W. L.
Motherwell, 1 ýst yfir þvi, í tilefni af
fyrirspurn frá Mr. J. S. McDiarmid,
sambandsþingmanni Winnipeg syðri.
að hann álíti að Manitobafylki geti
vel risið undir tveim gripasýningum
á vetri og sé þá Winnipeg sjálf-
sagður staður fvrir sýninguna, er
Lalda verði í bæ, sem er miðstöð
járnbrauta og hefir þar að auki næg-
ar vistarverur, bæði fyrir menn, er
sýninguna sækja og fyrir skepnur, er
Þangað eru sendar. Eru því mikil
líkindi til þess að slíkar sýnin'gar
komist hér á, er stjórnin vill eitt-
hvað til þeirra leggja.
-----------x-----------—
Frá St. Paul hefir oss verið send
svohljóðandi fregn frá Reykjavík, er
LirtiSt í “St. Paul Pioneer Press
Reykjavík, Islandi,
28. apr.—(A.P.J-
Útflutningur afurða frá Islandi
jókst stórkostlega 1928, og er metinn
til 74,000.000 króna (hér um bil $19,-
250,000) samanborið við 1927, er
hann nam 57,000,000 krónum.
Þessar tölur eru því eftirtektarverð
ari, er menn gera sér grein fyrir
því, að á Islandi eru ekki nema
100,000 manns. $192 á höfuð hvert,
«r mestur útflutningur i heiminum.
Þetta norðlæga land l»er stolt i
brjósti yfir útflutningi sínum, —
bæði frá sjónarmiði viðskifta og
menningar. I sama mund og Is-
lendingar eru ánægjulega sannfærðir
uin það að þeir flvtja út meira af
verzlunarvörum hlutfallslega, en
nokkur önnur þjóð, eru þeir einn-
Jg stoltir af hinum óvenjulega fjölda
agætra skálda og listamanna er land-
ið framleiðir.
Yiusir hinna ágætustu rithöfunda
uu á tímum eru Islendingar. Engin
°nnur þjóð hefir fínni né almennari
smekk fyrir bókmenntum og listum.
Ln útflutningstölurnar sýna að Is-
lendingar kunna einnig að vefa úr
draumum sínum hið undursamlegasta
efni framleiðslu og viðskifta. Við-
skiftahöldar þeirra segja brosandi,
að “skritnir fiskar, eins og skáld og
listamenn sé ekki aðal útflutnings-
vara landsins, heldur saltaður þur-
fiskur og söltuð sild.”
Alltaf fríkk-
ar það
Á mánudaginn síðdegis barst svo-
hljóðandi bréf frá dr. M. M,cKay, M.
L. A., er hann æskti að birt væri
i Heimskringlu.
Transcona, ■
May 4th, 1929.
Editor Heimskringla,
Winnipeg.
Dear Sir:—
I have been advised of an article
and also an editorial in your paper of
May lst., in reference to my con-
nection with the publication of cer-
tain correspoiídence lretween the
Manitoba Government and a com-
mittee representing the Icelandic
Patriotic League. As it seems to
me, according to my information.
that in those articles there is a gross
misrepresentation of the facts of the
case, I would, therefore, like to make
a statement of the part I played in
the matter.
■In beginning I might remind you
that correspondence between any in-
dividual or individuals and the Gov-
ernment is public property. Dr.
Brandson asked me to secure the
letters referred to and I had an or-
der prepared asking for the tabling
of the same in the House. Before
placing tliis on the order paper I ad-
vised Premier Bracken of my inten-
tion. He intimated that as this was
a matter that primarily interested the
Icelandic people he thought it inad-
visable that it should be brought into
the House where it might become
material íor factious discussion, and
that Dr. Brandson could secure a
copy at his office. I spoke to Dr.
Brandson and he stated that so' far
as he was concerned tliis was satis-
factory. According to these arrange-
ments the correspondence was se-
cured and copied by a stenographer
sent bv Dr. Brandson for that pur-
pose.
If the correspondence had not been
secured in this way it would have
been called for and tabled in the
House vvhere it rnight have become
a subject of contentious discussion.
I regret tliat this matter should
cause so much disturbance for I feel
certain that all parties concerned
were acting in good faith.
Yours truly,
M. McKay, M. L. A.
ÞÝÐING
Transcona,
4. mai, 1929.
Ritstjóri Heimskringlu,
Winnipeg.
Kæri herra:—
M!ér hefir verið bent á grein og
einnig ritstjórnargrein i blaði yðar,
1. maí með tilliti til afskifta minna
af birtingu vissra bréfaskifta milli
Manitobastjórnar og fulltrúanefndar
Þjóðræknisfólags Islendíinga. Ijar
eð mér virðist, að þvi er mér hefir
verið skýrt frá, að í þessum greinum
séu staðreyndir þessa máls stórkost-
lega rangfærðar, vildi ég, þessvegna,
skýra frá hlutdeild minni í málinu.
Fyrst mætti ég minna yður á það,
að bréfaviðskifti milli hvers ein-
staklings eða einstaklinga og stjórn-
arinnar, eru almenningseign. Dr.
Brandson bað mig að ná i áminnst
bréf og ég hafði tilbúna kröfu um
að fá þau lögð fvrir þingið. Aður
en ég setíi þessa kröfu á dagskrá
þingsins tilkynnti ég Bracken for-
sætisráðherra fyrirætlun mína. Hann
lét í Ijós að með því að þetta væri
mál er fyrst og fremst skifti Islend-
inga, þá áliti hann ekki ráðlcgt að
leggja þau fyrir þingið, þar sem
það gæti orðið efni i flokksdeilur,
og að dr. Brandson gæti fengið af-
rit á skrifstofu sinni. Eg talfærði
þetta við dr. Brandson, og hann
sagði að hann væri ánægður með það
fyrir sitt leyti. 1 samræmi viö
þetta samkomulag voru bréfin feng-
in og afrituð af hraðritara er dr.
Brandson sendi í þeim erindum.
Hefðu bréfin ekki verið fengin á
þennan hátt, þá hefði þeirra verið
krafist og þau lögð fyrir þingið, þar
sem þau hefðu getað orðið þrætu-
epli.
Mér þykir leitt að þetta mál skuli
hafa vakið slíkan styr, því ég er sann
færður um það, að allir hlutaðeig-
endur hafa gert allt í eintægni.
Yðar einlægur,
M. McKay, M.L.A.
* * *
Vér gerðum strax aðvart for-
manni og gjaldkera Heimfararnefnd-
arinnar, hr. J. J. Bildfell og dr.
Rögnvaldi Péturssyni. Fórum vér
þrir suður á þinghús. og náðum
strax tali af dr. McKay. Eftir að
hafa skvrt fyrir honum hvað um
hann var sagt i greinunum í Heims-
kringlu, fann hann enga ásíæðu til
þess að leiðrétta nokkuð er þar var
sagt, annað en það, að hann hefði
ekki sjálfur farið með bréfin af
fundi forsætisráðherra; fann að þaö
var ósatt, sem honum hafði verið
sagt, að liann hefði laumað þeim ú:
úr þinghúsinu, til birtingar í L'óg-
bcrffi án vitnndar og vilja forsœtis-
ráðlicrrans, og staðfesti það, aö for-
sætisráðherra hefði cnga hugmynd
haft um það, að til slíks ætti að
r.ota þau, þótt dr. Brandson vildi
sjá þau, og kvaðst meira að scgja
ckki hafa vitað mn það sjálfur. Bað
hann oss að senda sér bréf í tilefni
af þessu samtali, og lofaði að svara
því um hæl. — Þessvegna skrifuð-
um vér dr. McKay bréf það sem hér
fylgir og afhentum honum, ásamt
þvðingu á þeim greinarköflum, er
víkja að afskiftum hans af málinu:

ÞYÐING
Winnipeg, 7. maí, 1929.
Dr. M. McKay, M. L. A.
Kæri herra:—
Samkvæmt samtali okkar í gær-
kveldi og með tilliti til bréfs yðar.
dags. 4. þ. m. um bréfaskifti milli
forsætisráðherra Manitobafylkis, Mr.
Bracken og Hjeimfararnefndarinnar,
þar sem þér 'getið þess að þér haf-
ið verið stórkostlega ranghermdur og
biðjið oss að leiðrétta staðhæfingar
vorar í því sambandi, þá get ég
svarað því einu til að ég myndi með
mestu ánægju leiðrétta hverskyns
mishermi er oss kynni að hafa orðið
á að flytja. En þar sem ég get
ekki fundið að um nokkra rang-
færslu sé að ræða í nefndum grein-
um, að maður nú ekki tali um
“stórkostlega rangfærslu,” þá yrði i
mér frekar erfitt, að verða við slíkri |
bón. Eins og yður var bent á í j
samtali okkar í gærkveldi. er ég
sannfærður um að þér hafið fengið
sorglega skakkar upplýsingar um
innihald þessara greina, og til þess
að sýna yíður, að nafn yðar er á
engan hátt flekkað af þeim, leyfi ég
mér hérmeð ,að senda yður þýðingu
af þeim köflum, er fjalla um afskifti
yðar í sambandi við birtingu nefndra
bréfa.
Eg hygg, að ef yður hefði verið
rétt skýrtj frá þeim staðihæfingum,
er snertu yður í þessum greinum, þá
myndi yður tæplega hafa fundist
r.auðsyn bera til þess að mótmæla
persónulega nokkru sem þar er sagt.
En ef þér fáið því ekki við komið,
að taka aftur bréf yðar frá birtingu
í íslenzku blöðunum eins og við
komum okkur saman um i gærkveldi,
og álítið enn, að einhver athuga-
semd frá yður sé viðeigandi, þá
skal ég með ánægju birta bréf yð-
ar í blaði voru.
Yðar einlægur,
S. HaUdórs frá Höfnum.
Þessu bréfi svaraði dr. McKay
daginn eftir með öðru bréfi, er hann
leyfði oss að birta. Meginhluta
bréfsins er ekki nauðsynlegt að birta
hér, (enda leyfir rúm það ekki sem
stendurj með þvi að þar er aðeins
endurtekin frásögnin um milligöngu
hans í sambandi við birting bréfanna,
en hann endar þetta bréf sitt á þessa
leið:
“I quite ag'ree with you that the
Premier did not authorize the publi-
cation of these letters. In view of
cur conversation and your transla-
tion of the articles referred to, I
realize you had no intention of wil-
fully misrepresenting me and that
thev do not reflect on me personally.”
ÞÝÐING
“Eg er yður algcrlcga sammála um
það, að forsictisráðhcrra 'licimilaði
ckki birting þcSsara brcfa.* Með
tilliti til samtals okkar og þýðingar
vðar á greinunum, sem vitnað er i,
er mér það ljóst, að vður datt ekki
i hug að rangherma neitt viljandi
í sambandi við mig, og að þcer
hasta cngum skugga á mig pcrsónu-
lcga
* v *
Það má svo sem nærri geta, að
orjfabclgur “Lögbergs” verður skek-
inn og fleytifullur þessa vikuna í
tilefni af fyrsta bréfi dr. McKay, er
birt skal einnig í Lögbergi. Má með-
al annars ráða það af því, að dr.
McKay vildi, að þvi er hann tjáði
oss, er á' fund hans gengum, hætta
við að láta birta bréfin, er honum
var orðið ljóst innihald greinanna,
cn dr. Brandson þóttist cigi gcta orð-
ið z’ið þcim tilmœlum. Það er
svo sem ekki að spyrja að aðferð-
inni. En endirinn á síðara bréfi
dr. M,cKay dregur vindinn úr orða-
belg Lögbergs sem dugir. Hann sann
ar staðhæfingu vora um það, að dr.
Brandson birti bréfin á bak við for-
scctisráðhcrra og í algcrðu heimildar
lcysi hans.
Dr. Brandson þarf ekki að ætla að
hann vaxi neitt í augum réttdæmra
manna þessa vikuna. Þeir skilja
sennilega flestir, af því sem hér er
að framan skráð, að honum hefir
aðeins'tekist að bæta gráu ofan á
svart. En sé einhverjum það ekki
fyllilega ljóst, þá gefst ef til vill
tækifæri að skýra það nánar síðar.
—Ritstjóri Hcimskringlu.
*Auðkennt hér
Dr. J. P. Pálsson frá Elfros var
staddur hér um fyrri helgi. Kom
hann til bæjarins með pilt, son Mr.
og Mrs. Kr. Jósefsson í Mozart-
bygg'8. er hafði handleggsbrotnað
svo illa, að fara varð með hann á
sjúkrahús hingað. Tíðindalítið
kvað dr. Pálsson vera þar vestra.
Síðastliðna viku komu þau syst-
kin Kristín og Jón Skúlason frá
Geysir, með móður sína húsfrú Guð-
rúnu Skúlason, svo veika að hún
varð tafarlaust að ganga undir hol-
skurð á almenna sjúkrahúsinu hér í
bæ. Gerði dr. Brandson skurðinn.
Tókst hann vel svo að sjúklingnum
líður nú vonum framar.
Hingað kom á mánudaginn hr. Is-
leifur Jónsson frá Ottó. Sagði
hann tíðarfar mjög óhagstætt þar
nyrðra, grassprettu engu ennþá, og
hálfgerð vandræði með skepnur.
Fjær
s:.
og nær
Sjóunda Arsþing
hins Sameinaða Kirkjufélags verður
sett að Riverton föstudaginn 28.
júní næstkomandi kl. 2 e. h.
Samkvæmt lögum félagsins hefir
sérhver söfnuðnr í kirkjufélaginu
heimild til þess að senda einn full-
trúa fyrir hverja 50 meðlimi eða
brot af því. Þó skal öllum heimilt
að senda að minnsta kosti tvo full-
trúa. en eigi fleiri en 5. Æskilegt
ræri að söfnuðirnir gerðu skrifara
eða forseta sem fyrst aðvart hverjir
líklegt er að sendir verði.
Vijgsluathöfn hinnar nýju kirkju
Sambandssafnaðar í Riverton fer
íram ' sambandi víð þingstörfin.
Ragnar E. Kvaran,
forseti hins Sameinaða Kirkju-
félags.
Lcikfélag Sambandssafnaðar
ltikur "Á Útleið" í Arborg mánudag-
inn 13. maí 1929, kl. 8.30 siðdegis.
iMrs. Ingunn Matthíasdóttir and-
aðist að heimili dóttur sinnar, Mrs.
Jónínu Olson, 629 Young str., 10.
april síðastl. Hennar verður nán-
ar getið siðar.
Menn eru beðnir að taka eftir aug-
lýsingu á öðrum stað hér i blaðinu,
um söngsamkomu í Goodtemplara
húsinu, nú á föstudaginn, þar sem
stór söngflokkur barna, 72 að tölu,
syngur undir forystu Björgvins Guð-
mundssonar A. R. C. M. Ættu bæj-
arbúar ekki að sitja sig úr færi að
njóta þessarar ágætu skemtunar,
ekki sízt, er nú gefst tækifæri til
þess að hlusta á hið agæta söngfólk
er aðstoðar við samkomuna. —
Á öðrum stað hér i blaðinu er
auglýsing um samsöng “Icelandic
Choral Society.” Þótt félagið sé
að vísu ekki gamalt að áratölu, þá
hefir það þó verið svo lengi við
líði, og er orðið svo vel kunnugt
Winnipeg Islendingum, að búast má1
við tækifæri til þess að hlusta á val-
in viðfangsefni. Og menn eru1
sjálfráðir um aðgangseyri, þótt auð-
vitað megi búast við þvi, að áheyr-
endur geri sér ekki sérstaklega far
um að skera hann við neglur sér.—
Kvennfélagið að Mjountain, N.
Dak., gengst fyrir söngsamkomu, sem
haldin verður að Mountain, föstudag-
inn 17. maí, að Garðar, ‘inánudaginn
20. maí, og Akra miðvikudaginn 22.
maí. Byrjar á öllum stöðunum kl.
8.30 e. h. Hr. Brynjólfur Þorláks-
son hefir verið að æfa söng undan-
farið með ungmennakór og blönduð-
um kór. Láta þessar söngsveitir nú
til sín heyra á þessum samkomum.
Um 75 manns skipa hina yngri og 35
hina eldri. Auk þess syngja átta
karlmenn nokkra söngva og hefir hr.
Þorláksson æft þá einnig. Einnig
verða einsöngvar, tvisöngvar og
hljóðfærasláttur, þar á nieðal fíolín,
piano og orgel saman. Miss Cor-
nelia Ölafsson, sem í vetur hefir enn
að nýju stundað piano-nám, spilar
á piano við þetta tækifæri. Mjög
mikið vandað til programs. Fólki
bér um slóðir er kunnugt um starf
hr. Þorláksson, og veit hvers má
vænta. Fáir munu vilja missa af
þessari samkomu. Aðgangur 50c
fyrir fullorðna og 25c fyrir ung-
menni. Munið staðina og tímann.
STÚKAN HEKLA
heldur skemtisamkomu þann 17. þ.
m. í samkomusal Goodtemplara. Er
sú samkoma haldin ti! styrktar út-
breiðslumálum. N’erða þar góðar
skemtanir fyrir unga og eldri. Meðal
annars kappræða nieðal fjögra
manna um alþýðlegt og fjörgandi
málefni. Svo verður FISH POND
—mjög góð skemtun fyrir börn og
unglinga. Börnin hafa gaman af
að reyna heppni sína við að fiska
með spíru og öngli. Síðan verður
þar æfður söngflokkur með nokkur
þjóðlög, einnig söngvar og hljóð-
færasláttur. Og síðast en ekki
sízt veröur "C,\KE WALK”. Geta
allir, yngri og eldri, tekið þátt i
því. Aðgarngur að samkomunni
verður enginn, en fiskileyfi verður
selt á staðnum og einnig gönguleyfi
á Cake-\\ alk-ið. A Fish-pond-inu
er tækifæri að græða marga góða
hluti. Og Cake-Walk-i ð mun eng-
inn vilja missa fvrir nokkra peninga.
Gönguleyfið er lágt og þeir lánsömu
hljóta verðlaun. Komið og skemt-
ið yður og styðjið gott málefni.
—Samkom unefndin.
Einn góðvinur Heimskringlu í St.
Paul, Minn., hefir sent oss úrklippu
úr St. Paul Daily News þar sem get-
ið er um að nýlega hafi verið gefin
í hjónaband þar í Iwrginni, af Rev.
E. E. Ryden, presti við Gloria Dei
ensk-lútersku kirkjuna, íslenzk stúlka
ungfrú Halldóra S. Helgason og
Filipseyjamaður, B. A. Pangindian,
verkfræðingur, af malayiskum ætt-
um, eftir nafninu að dæma. Fór
athöfnin fram að heimili Mr. og
Mrs. Fred Johnson. 226 N. Grotto
St. Svaramenn voru dr. Sancho O.
Santes, Filipsevingur, og Mrs. John-
son. — Ungu hjónin veröa til heim-
iiis i Minneapolis, 4121 Cedar Ave.
Höfðu þau fyrst kynst að heimili
systur brúðarinnar Mrs. William
Erickson, 809 8th Ave., í Minneapol-
is, þar sem Mr. Pangindian var til
heimilis meðan hann stundaði nám
við Minnesota háskólann.
tslenzkusamkeppnin er Winnipeg-
deild Þjóðræknisfélagsins “Fr ón”
stofnaði til, tókst hið bezta, eins og
getið er um á öðrum stað hér í
blaðinu. Var keppt í tveim flokk-
um, og tóku 17 börn þátt í sam-
keppninni í yngri flokknum, innan
12 ára, en 10 unglingar i eldri flokkn
um.
Úrslitin urðu þau að í eldri flokkn
urn fékk Emily Johnson fyrsta verð-
laun, 94.3 stig; Hulda Kristjánsson
önnur verðlaun, 93.7 stig og Harald-
ur Davíðsson þriðju verðlaun, 92
stig. I yngri flokknum hlaut María
J ónasson fyrstu verðlaun, 94.3 stig;
Guðrún Béring, önnur verðlaun,
92.7 stig og Sesselja Bardal þriðju
verðlaun 92 stig. Mjög líkt var um
mörg börnin.
Séra Rúnólfur Marteinsson afhenti
börnunum verðlaunapeningana í fjær
veru forseta Frónsdeildarinnar, hr.
B. E. Johnson.
Samkoman var fjölmenn og allir
hlustuðu með athygli.
Hin góðkunna söngkona ungfrú
Rósa M. Hermannsson hefir verið
beðin um að syngja á allsherjarsam-
kvæmi. er hinn mikli félagsskapur
“Native Sons of Canada” heldur að
Hudson’s Bay í kveld. Syngur ung-
frú Hermannsson tvisvar meðan
stendur á samkvæminu með aðstoð
ungfrú Þorbjargar Bjarnason.
Innilegt þakklæti viljum við hjón-
in tjá öllum þeim, er á einn eða ann-
an hátt vottuðu okkur samúð sína
í tilefni af hinu snögga fráfalli dótt-
ur okkar elskulegrar, Solveigu Pearl.
Mr. og Mrs. Th. Stone,
719 Wiliiam Ave.,
Winnipeg.