Heimskringla - 07.08.1929, Side 1

FATAIiITUN OO HREIPÍSUlf
Blllee Ave. and Simcoe Str.
Slml 87244 — tvœr llnar
Hattar hreinsatllr o fg endurnýJaOlr.
Betrl hrelnsun JafnOdýr.
Agœtustu nýtízku lltunar og fatahrelns-
unarstofa í Kanada. Verk unnitt 4 1 degL
Wlnnipes —. _
D.pt. I.
XLIII. ARGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 7. ÁGUST, 1929
NUMER 45
HKT 7TTT FRÉTTIR
Pétursson x
•m» St. — CITY.
Samkvæmt hagskýrslum Sambands-
stjórnarinnar hafa alls verib sáöar hér
í Kanada í ár 24,305,300 ekrur
hveitis, iþar af 897,700 ekrur af haust-
hveiti. Er þetta 186,160 ekrum meira
en í fyrra. Höfrum hefir veriö sáö
í 13,100,000 ekrur* lands, sem er tæp-
lega eins mikiö og 1928, og rúg í
770,900 ekrur, sem einnig er heldur
minna en undanfariö.
Kjöt hefir veriö flutt út fyrir $1,588,
224 síöasta ár. Þar af til Englands
fyrir $883,940, til Bandaríkjanna fyrir
$572,708, og fyrir $131,576 til annara
landa.
Unniö er nú kappsamlega að því, aö
Ijúka við Wellandsskurðinn nýja,
milli Erie vatnsins og Ontario vatn-
sins. Verður hann opnaður til um-
feröa næsta ár. Er búist viö miklum
framförum í Toronto í sarobandi við
þessa nýju skipaleið er Iþarna opnast.
Verða settar á stofn miklar kornmyllur
og stálverksmiðjur og ýms iðnaður
annar, og er búist við að verslunar
velta borgarinnar aukist um allan
helming.
Áætlað er að skurðurinn kosti 120
miljón dollara.
Talið er að námurnar í British Col-
umbia hafi gefið af sér 11,556,688
dollara árið 1928, og er það 500 per
cent meira en árið 1923. Þar vestur
á ströndinni er nú tekið að framleiða
mikið af þursaltaðri síld, sem seld er
til Kína og Japan. Eftir því sem út-
flutningaskýrslur í Vancouver skýra
frá var flutt út þaðan 197,218,800 pund
af þessari vöru árið sem leið.
Innflutningur fólks til Kanada var
x maímánuði 26,616 manna og er það
30 per cent meira en í sama mánuði
í fyrra' Frá Bretlandi komu 13,058
en 3,731 frá Bandaríkjunum.
Kornuþpskeran er nú byrjuð víðast
hvar i vesturfylkjunum. Utlit er
fyrir sæmilega igóða rúguppskeru í
Alberta. Þar höfðu 145,900 ekrur
verið sáðar rúgi. Er talið að víða
muni fást um 25 bushel af ekrunni.
Símað er frá Kamsack, Sask. 30.
júlí að vingltrúarflokkur nokkur,
svonefndir Doukhobors hafi farið
skrúðgöngu um bæinn og brent ýmsa
skóla. Sáu bæjarbúar þann kost
vænstan að setja vatnsslöngurnar á
hópinn og tvístra þann veg liðinu.
Þessir Doukhobors (striðsmenn and-
ans) eða frelsissynir, eins og þeir kalla
sig, þykjast vera allra manna friðsam-
astir og kristnastir, en þykir það að-
eins mikil ósvinna, að menta börn sín.
Hefir orðið að setja sterkan lögreglu
vörð um þá skóla sem eftir eru. Sök-
inni hefir einkum verið velt á Peter
Veregin forseta þessa trúarflokks, en
hann heldur því hinsvegar fram, að
þessar óeirðir hafi verið unnar í ó-
þökk sinni o,g í blóra við sig, til að
fá sig gerðan útlægan.
Vms stórgróðafélög eru nú tekin að
veita ánum, sem renna út í Hudson
flóann mikla eftirtekt, vegna þess ó-
grynnis af vatnsafli, sem þær hafa yfir
að ráða til rafmagnsvinnslu. Talið er
að þær muni geta framleitt um 5 milj.
hestöfl á ári. Við Nelson fljótið
hyggja menn að framleiða megi meiri
orku, en Niagara fossana. Nýlega
hefir verið stofnað félag í London,
The British Dominion Power Corpor-
ation, er keypt hefir af Manitoba-
stjórn réttindi til að setja orkustöð-
var við Wthite Mud fossana í Nelson
fljótinu. Er áætlað, að þar verði
framleidd um 300,000 hestöfl, er mest-
megnis verði notað við ýmsa námu
starfsemi í bæjunum The Pas og Gold
Lake í Norður Manitoba. Áætlað er
að þessar orkustöðvar muni kosta um
50 miljón dollara.
White Mud fossarnir eru beint
norður frá Winnipeg-vatni hér um bil
350 milur frá Winnipeg og kringum
170 mílur austur af Flin Flon námun-
um og álíka langt frá The Pas. —
Þeir eru um 30 mílur frá Hudson Bay
járnbráutinni.
BANDARfKIN
Símað er frá Baton Rouge 3. ágúst
s.l. að bændur fyrir sunnan hafi stofn-
að þar á föstudaginn var Samvinnuráð
amerískra samvinnufélaga og sé það
eitt hið mesta búnaðarfélag, sem þar
hefir verið sett á fót. Eiga átta
stærstu samvinnufélög landsins, sem
telja að meðlimum yfir 1 miljón
bænda, þátt í stofnun ráðsins og fjöldi
annara landbúnaðar og akuryrkju fé-
laga. Til bráðabirgða var C. O.
Moser frá Dallas i Texas, forseti The
American Institute of Co-operation
og forstjóri The American Cotton
Growers Exchange, kosinn forseti
ráðsins. Tilætun þess er að gefa
bændum meiri áhrif og atkvæði um
landbúnaðar-málefni.
Þýzka loftfarið Graf Zeppelin lenti
á flugvellinum í Lakehurst New York
á sunnudagskveldið kl. 8.48, eftir 95
klukkutíma og 19 mín. flug frá
Friedrichshafen á Þýzkalandi. — Er
þetta önnur ferðin, sem Graf Zeppelin
fer vestur um haf, en hina fór hann í
október í haust. Hafði ferðin igengið
ágætlega, aðeins seinkað lítið eitt vest-
ur af Afríkuströndum, vegna mót-
byrjar. Farþegjar voru alls 60, þar
af skipshöfn 40 manna 19 farþegjar
og einn umrenningur, 17 ára gamall
bakarasveinn frá Dusseldorf, sem
stalst út í skipið um leið og það lagði
af stað. Graf Zeppelin heldur hér
kyrru fyrir til 7. ágúst og leggur þá
af stað í hringferð um hnöttinn yfir
Tokio og Los Angeles.
BRETAVELDI
Um 1800 bómullarverksmiðjum hef-
ir verið lokað og 500,000 verkamenn
hafa gert verkfall í Lancashire á Eng-
landi vegna þess að verksmiðjurnar
tilkyntu launalækkun, sem nam 12)4%
Orsök til þess var talin ofmikil
framleiðsla og takmarkaður markað-
ur á baðmul'larvöru, sem aftur olli svo
miklu verðfalli að verksmiðjurnar
báru sig illa. Þetta er eitt hið mesta
verkfall sem gert hefir verið á Eng-
landi síðan kolaverkfallið 1926.
iKonungur hefir nýlega sæmt Robert
Baden-Powell stofnanda skáta-regl-
unnar barónstign. Roibert Baden-
Povvell stofnaði skátafélagið fyrir 21
ári síðan og hefur félagsskapurinn
breiðst út til margra landa og unnið
þarft verk við að kenna unglingutn
kurteisi og mannasiði og ýmsar í-
þróttir sent að gagni mega verða.
T.d. bjargaði .uttgur skáti nýlega Dr.
Ed|ward Benes utanríkisráðherra í
Czecho-Slovakia frá drukknun.
KfNA
Ógurleg hungursneyð hefir staðið
yfir í Kína undanfarið. Um 40 mil-
jónir manna horfast í augu við hung-
ursdauðann, og er talið óvíst, að unt
verði að koma nógu fljótt til hjálpar.
Má ekkert útaf bera með uppskeru í
þessu landi þar sem fólksmergðin er
svo afskapleg að fólk hrynji ekki nið-
ur úr hungri. Vafalaust er þetta
mikið að kenna illri stjórn og ógreið:
um samgöngum.
Hin nýja kirkja Sambandssafnaðar í Riverton, sem vígð
var á kirkjuþinginu sunnudaginn 30. júní s.l.
Af kirkjuþinginii.
(—hius Samciuaðci kirkjufclags Is-
leudiuga í Norður Ameríku).
Störf þingsins gengu í þetta sinn
óvenjulega greiðlega. Menn voru
yfirleitt einhuga, o,g úrlausnarefnin
að ýmsu leyti svipuð því, sem verið
hefir á undanfarandi þingum. Þá tóku
og ýmsar helstu starfsnefndir þing-
sins það ráð, að hafa sameiginlegan
fund, og gera tillögur sínar með hlið-
sjón af því, sem þar upplýstist. Voru
þvi nefndarálitin óvenjulega samræm
er þau komu til umræðu, og minni
þörf en ella hefði verið, að ræða þau
lengi.
Fyrir því hafði þingheimur nægan
tíma til ýmiskonar félagsmála at-
hafna og hátíðahalda. Veður var
hið yndislegasta og ákjósanlegasta,
alla fjóra dagana; því að, ekki kvarta
Islendingar hér vestra framar, þótt
fullheitt sé, eftir frónskum mæli-
kvarða.
Skömmu eftir þingsetninguna,
(föstud., 28. júlíj, er forseti hafði
flutt árskýrslu, og kjörbréfa- og dag-
skrárnefndir skipaðar, var kallað
jkaffihlé. Höfðu kvennfélagskonur
Sambandssafnaðarins verið að verki,
og veittu nú öllum viðstöddum af
rausn í matstofu kirkjunnar. Voru
góðgerðir þessar mjög kvenfélags-
legar, og er þá mikið sagt (sbr. 8 ára
reynslu undirritaðs !)
Samdægurs að kvöldi flutti séra
Benjamín Kristjánsson fyrirlestur
Iþann um “GrundvöU frjálslyndrar
trúarskoðunar,” er nú birtist í Heims-
kringlu. Urðu allfjörugar umræður
um erindið á eftir. Barst talið m. a.
að vorum “lútersku” bræðrum vestan
hafsins, ekki síst kennimönnunum.
Þótti sumum þeir ófyrirgefanlega
þröngsýnir og ósamvinnuiþýðir, en
öðrum, dásamlega frjálslyndir og
bróðurlegir í umgengni. Síðari hliðin
vann. Einhverir voru að rengja það
að Sambandskirkjan væri um það
færari, en aðrar kirkjur að vátryggja
mönnum sáluhjálp. Vitanlega
eru þó allar rengingar i því efni ó-
þarfar og ástæðulausar.------
Næsta dag, laugardag, að morgni,
hófst ársfundur Sambands Kvennfé-
laganna, og stóð framyfir hádesgi.
Hefir sá fundur nú í nokkur ár verið
fastur liður í hverju kirkjuþingi, þing
haldinu til mikils sóma. Forseti
Sambandsins, Mrs. Dr. R. Pétursson '
setti ársfundinn og stýrði störfum. I
fundarlok flutti Mrs. G. Arnason hið
ítarlega og ánægjulegasta erindi
um “Barnalciki og leikvelli í sambandi
við kirkjulcga starfsemi.” Stjórn
Santbandsins mun hafa i huga að fá
fyrirlesturinn ibirtan.
Síðdegis sama da;g var öllum. þing-
heimi, fulltrúum og gestum, boðið til
Arborgar af Sambandssöfnuðinum og
kvennfélaginu þar. Fór samsætið
fram í kirkju safnaðarins, undir stjórn
Dr. S. E. Björnsson. Voru Ibekkir
þétt setnir en fjölréttað á borðunt. Er
menn höfðu gætt sér um stund á
hinni ljúffengu fæðu höfust ræðuhöld
og urðu margir til að votta Arborgar
mönnum þökk sína, fyrst og fremst
fyrir matinn og þó engu síður fyrir
marg viðurkendan áhuga þeirra og
samheldni um frjálslyndu félagsmálin.
Að kveldinu var haldin samkoma sú,
er Samband Kvennfélaganna stóð
fyrir. Fór hún prýðilega fam. Ung-
frú Guðbjörg Pétursson flutti þar
erindi um “Samvinnu sunnudagaskóla
og heimila.” Yngismær Ölína Thor-
valdsson, dóttir Sveins Thorvaldssonar
kaupmanns, , söng einsöng, og spilaði
sjálf undir á guitar. Jóhannes Páls-
son, unglingur um fermingaraldur,
sonur Jóns Pálssonar (bróður Jóhann-
esar læknis í Elfros og þeirra syst-
kina) lék á fiðlu, með aðstoð ungfrú
Ölafsson, pianokennara. Jóhannes
tók sér vandasöm lög til meðferðar, og
tókst vel. Er þar vafalaust efnilegur
fiðluleikari á leiðinni. Að lokum
spilaði Guðmundur Björnsson örgan-
isti tvö “trombone”-lög, með aðstoð
ungfrú Ólafsson. Mr. Björnsson er
góður trombonisti, og íslenzkur, virtist
raér, að hljómsmekk.
Kirkjuvígslan.
Á þessu liðna starfsári hefir Sam-
bandssöfnuðurinn að Riverton bygt
nýja, mjög vandaða kirkju. Er allri
gerð hennar einkar hagkvæmle,ga og
smekklega fyrirkomið. Hefir verið í
hana lagt mikið fé og vinna, og alúðar-
vandvirkni. Sá er kirkju smíðinni
(Frh. á 5. bls.)
Sápan og þvotta-
konurnar.
Tvístirni Voraldar heitinnar þeir
Sig. Júl. Jóhannesson og Jón Hjalta-
lín Gíslason, fer á stúfana í síðasta
Lögbergi með langa óþverragrein til
ritstj. Hkr. og leggja út af Jóhannesi
—Stefánssyni flakkara, höf. “Love
and Pride” og “Ameríka í ljósi sann-
leikans” o.fl. Er hann nú tekinn upp
í postulatölu “sjálfboða” og verður
eigi annað sagt en að allt af fríkkar
liðið. Mun nú ekki draga úr drýg-
indum Hjálmars “að benda á nöfnin”,
þegar svo fjölgar sannleiksvottunum
Þessa makalausu grein Jóhannesar
flakkara, se,gjast þeir félagar hafa
þýtt yfir á enskt mál, til þess að þvo
með henni svívirðingarblettinn af
mannorði Vestur-Islendinga. Ekki
er nú sápan neitt óhræsi. En spar-
lega verða þeir að fara með hana,
því líkur eru til að á henni verði all-
mikil ekla þegar fram i sækir. Frést
hefir að stjórn Islands hafi látið gjöra
upptæka “Framtíðina” þenna blað-
snepil Jóhannesar, fyir níð og svívirð-
ingar, svo að framvegis verður þeim
lítillar liðsvonar að vænta úr þeirri
átt. Nú verður þvotturinn tæplega
eins bragglegur ef þeir þurfa að nota
einvörðungu munnvatn sitt, þó nóg sé
til af því, sem búið er að sýna sig,
á þessu liðna ári.
Leiðast er að þeim félöguin skyldi
ekki berast þessi óvænta hjálp fyrr en
þetta svo hennar hefði mátt geta i
hinni nýju “Menningarsögu” Hjálm-
ars, Eru nú margir á því, að áður en
hann lætur sérprenta hana verði hann
að skjóta þessu inní, með mörgu fleira,
“er rúmsins vegna” hann varð að
draga undan. Getur hann það hæg-
lega, án þess að raska samhengi. Frá-
(Frh. á 8 bls.)
Þrjú kvæði eftir Magnús. Á Árnason.
Lynn Canyon.
Sunnudagur, og sólin skín í heiði
og á, sem streymir áfram út í hafið;
háir hamrar og beinvaxinn pílviður
og fjöll, sem mynda hring. Hleilög kyrð.
Menn koma og setjast í sandinn á árbakkanum —
börn augabliksins á barmi eilífðarinnar.
Tíminn þokast áfram án afláts,
eins og áin,
og enginn veit um upphaf hans né endir.
Og fólkið leikur sér um litla stund,
en áin streymir framhjá.
Lynn Canyon, B.£., 21. júlí 192Pi
Hlæjandi lækur
hví ertu að hæðast að mér?
þac sem þú hoppar og skoppar af steini á stein
lengst út úr iðrum jarðarinnar.
Þjn hamstola kæti er hrópandi háð um iðjuleysi mitt.
Eg fyrirverð mig; samt hlýt ég að hlýða á glósur þínar.
Ertu að minna mig á bræður þína heim á Íslandi?
á alla fallegu fossana undir Eyjafjöllum'?
og á öll æfintýri, sem ég átti þar ?
Sólstafirnir brotna í bunum þínum
og ég heillast af niðnum af skvettunum og skvaldrinu í þér.
Svona er þá gleði þín og fegurð þín og leikur og líf.
Og allir ósungnu söngvarnir taka að syngja si,g sjálfir í sál minni
við undirspilið af þínu eirðarlausa seitli.
Og formlausar myndir móta sig í huga mínum
og ímyndunin leikur alveg lausum hala.
Hlæjandi lækur, leikur þinn er frjáls,
því þú hlýðir aðeins brotlausum boðum þyngdarlögmálsins.
Þú ert til fyrimyndar í frjálsræði þínu,
og væri ég skáld skyldi ég enduryrkja ærsli þín
í skrykkjóttri hrynjandi skringilegra braga,
og marka nýja stefnu i lifandi list
með látlausri einfeldni þinni.
Netw Westminster, B.C., 22. júlí 1929
Grouse Mountain.
Hreyfillinn knýst af fljótandi eldi jarðarinnar
uppyfir láglendið, uppyfir hóla og hæðir,
gegnum skrúðgræn skógarbelti,
upp á efsta tind.
Utsýnið fríkkar með hverju feti sem hækkar.
Takmarkinu er náð. Glaðværð í hópi góðvinanna.
Láglendið breiðist auðmjúkt fyrir framan okkur,
eins og flatmaga ambátt að fótum harðstjórans.
Og loppur nesjanna teigja sig út í sjóinn
eins og ljónshrammar eftir bráð.
Og sundin glitra i sólskininu,
eins og djásn á armi Ymis jötuns.
Eyjarnar brosa í bláma sinna fögru fjalla
sem risa, eins og grisjóttar fylkingar sundurleitra hermanna,
við sjóndeild suðvestursins.
En Klettafjöllin gnæfa hnarreist i austurátt, —
hrikalegur minnisvarði yfir íslenzkt skáld,
sém orti þeim ódauðleg kvæði.
“Ljónin” hrista harðsviraðan makkann
og “Ulfaldinn” kreppir kryppuna móti heiðum himninum.
I suðri rísa snæviþaktir tindar “Bakarans,”
eins og kaldbláir kirkjuturnar
í einhverjunt æfintýraheimi. —
—“Du muss nicht vergessen!” —
hlæjandi erlend kona hoppar ofan af steini
í faðminn á piltinum sínum;
uppvakning endurminninga
og illrar samvizku;
hjarófna tónn í fullkomnum samhljómum.
Tíminn líður Sólin sezt.
Og nóttin legst höfug að brjóstum jarðarinnar.
Beint undan þverhnýptum hömrunum
breiðist borgin
og- skrýöist smátt og smátt skrúða næturinnar,
beinum röðum rafljósa sinna,
og etur kappi við stjörnudýrð himinsins.
Þökk fyrir ljós þitt, sól. Þökk fyrir fegurð þína, jörð.
Þér gátuð oss, börn yðar og afkvæmi,
til að sjá og skilja fegurð yðra,
til að elska og dýrka.
En nú er aldimm nótt og nú lialdið niður
á dúnmjúkum driffjöðrum hreyfilsins,
niður í hringiðu hversdagslífsins
og annir hins auma manns.
Og dapur rómur hvíslar i dimmunni:
— Du muss nicht vergessen!
New Westminster, B. C., 2. júlí 1929.