Heimskringla - 28.08.1929, Blaðsíða 2

2. BLAÐSÍÐÁ
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 28. ÁGÚST, 1929
Togaraútgerð í
Ameríku.
Viðtal við aflakónginn frá Boston—
Magtiús Magnúss.om skipstj&ra
MaíSur er nefndur Magnús Magnús
son, Örnólfssonar frá ísafiröi. Magti-
ús Örnólfsson var ura langt skeitS
skipstjóri á Isafirði, alþekktur atorku-
og dugnaöarmaöur. Hann er nú
látinn fyrir nokkrum árum.
Magnús yngri réðist á enskan tog-
ara tæpra 16 ára að aldri. Var þaö
haustið 1912. Fór hann síðan í
siglingar og gat sér brátt bezta orð-
stýr. Stundaði hann nám og lestur
af kappi þegar tóm vanst til og tók
brátt stýrimannspróf. Var hann í
siglingum öll ófriðarárin, hin síðari
sem stýrimaður á skipi, er hélt uppi
ferðum milli New York og Frakk-
lands. Voru þær ferðir þá taldar
afar-hættulegar. Arið 1920 kom
hann heim til ísafjarðar í kynnisför,
festi sér Iconu og fór eftir stutta við-
dvöl til Kanada. Gerðist hann skip-
stjóri á botnvörpuskipi, sem gert var
út frá Kansas. Varð hann brátt al-
þekktur fyrir dugnað og þótti hin
mesta aflakló; kepptust fiskimenn um
að fá rúm á skipi hans. Árið eftir
brá hann sér til Islands, kvæntist og
fór aftur um hæl til Kansas. Eftir
fimm ára dvöl þar fluttist hann til
Boston í Bandarikjunum og réðist
til útgerðarfélags þar. Fór þar brátt
á sömu leið, að Magnús varð afla-
sæll mjög. I fvrra lét útgerðarfél-
agið byggja handa honum nýtízku tog
ara með dieselvél, g tók Magtiús við
honum í fyrrahaust í nóvembermán-
uði. Félag þetta á all marga togara
og hefir enn tvo í smíðum. Tekur
Magnús annan þeirra, en Þórður bróð
ir hans, sem um nokkur ár hefir verið
háseti hjá Magnúsi, tekur við skipi
því, sem Magyús hefir haft.
Jafnan hefir mikið verið sótt eftir
að fá rúm á skipi með Magnúsi, en
hann kýs helzt að hafa Islendinga;
af 9 hásetum hans eru 7 íslenzkir.
Fer mikið orð af skipshöfn hans fyrir
dugnað þar í Boston.
Ritstjóri Alþýðublaðsins hitti Magn
ús að máli og bað hann að segja sér
eitthvað um togaraútgerð vestra, fyr-
irkomulag hennar, afkomu og annað
þar að lútandi. Brást Magnús vel
við því, því að Ameríkumenn telja
slíkt ekkert leyndarmál, heldur opin-
bert mál, sem allir eigi rétt til að
fá fulla vitneskju um.
Togararnir frá Boston, segir Magn-
ús, sækja á mið þar skammt suður
af, aðallega “Georges-Bank.” Afl-
inn er mestmegnis ísa. Venjulega er
hver veiðiför 5—7 dagar, eftir afla og
söluhorfum. Beinn kostnaður við
hverja veiðiför: fæði, olíur, ís, upp-
skipun og þess háttar, er venjulega frá
420—500 dollarar. Á togaranum,
sem ég er skipstjóri á, eru helminga-
skifti, “50 and 50,” eins og við orðum
það. Af óskiftum afla er greitt:
kaup loftskeytamanns og leiga eftir
stöðina (þar vestra lána útvarpsfél-
ögin skipunum bæði loftskeytaáhöld
og menn til að fara með þauj, einka-
leyfisgjald af nýjum tegundum veið-
arfæra, áhalda og þess háttar, bryggju
gjald og markaðsgjald. Venjulega
nemur þetta frá 3—5% af andvirði
aflans. Síðan er því, sem eftir er,
skift til helminga milli skipseiganda
og skipshafnarinnar. Af þeim helm-
ingnum, sem skipverjar, þar með tal-
inn skipstjóri, fá, greiðist siðan:
oliur, ís, fæði og uppskipunarkostn-
aður. Það, sem þá er eftir, skift-
ist jafnt milli skipverja, allra nema
loftskeytamanns. Eru þeir 13, 9 há-
setar, 2 vélamenn, matsveinn og skip-
stjóri.
Af þeim helmingnum, sem skipseig-
andi fær, greiðir hann allan veiðar-
færakostnað og allan kostnað við
skipið, svo og alla skatta og skyldur,
auk þess greiðir hann skipstjóra 10%
af skipsins helmingi og uppbætur til
vélastjóranna, um 10 dollara á viku
til 1. vélstjóra og 5 dollara til 2. vél-
stjóra og að auki 5 dollara á viku
til hvors þeirra fyrir vinnu við vélina
í höfn.
Meðalafli í hverri veiðiför hefir hjá
mér orðið frá því í fyrra haust lið-
lega 1400 kassar, en við höfum líka
verið hæstir.
Meðalafli togara í Boston mun vera
talinn um 1000 kassar á viku. Verð
ið held ég að sé heldur lægra að
meðaltali en í Grimsby, líklega hér
um bil 4 aurum lægra pundið, enda
er aflinn hjá okkur nær eingöngu ísa.
Hinsvegar er aflinn langt um meiri
hjá okkur, því að tiltölulega skammt
er á miðin.
Eg var sá fyrsti, sem tók upp þessi
skifti, en síðan ihafa flestir togar-
arnir, sem hafa hráoliuvélar, tekið
þau upp. Á hinum, sem kynda kol-
um, er það naumast hægt, að því er
þeir eyða miklu meira í eldsneyti en
olíutogararnir, svo að sjómenn yrðu
þar vanhaldnir af helmingaskiftum.
Á þeim er ennþá skipverjum greitt
fast mánaðar- eða vikukaup og “prem-
ia” af söluverði aflans.
Annars eru olíutogarar óðum að
útrýma kolatogurunum. Verðið á
hráolíunni var í vetur í útsölu á fiski-
bryggju okkar 7 cent gallonan (hér
um bil 7/2 eyri líter). I stórkaupum
má fá hana langtum ódýrari, niður í
4 cent.
Mest af aflanum er selt sem bein-
laus fiskur (Fiske-filé). Er eftir-
spurnin mikil, og virðist fara vax-
andi eftir þannig verkuðum fiski.
Hlutir mannanna á skipinu, sem ég
var með, urðu fyrir tímann frá 15.
nóvember i fyrra haust til 31. maí
í vor, eða réttan sex og hálfan mánuð
hér um bil 3350 dollarar, að öllum
kostnaði frádregnum, eða sem svarar
14200 krónur. Var þó hvorki ó-
venjulega mikið fiski né óvenjulega
hátt verð. Á sama tíma varð hagn-
aður skipseiganda liðlega 30 þúsund
dollarar auk ríflegra afskrifta. Skip-
ið mun hafa kostað um 135 þúsund
dollara.
Eg geri ráð fyrir að hlutir manna
hjá mér verði ekki undir 5000 doll-
urum yfir árið, eða réttara sagt, þá
ellefu mánuði, sem skipið gengur, því
að hér um bil einn mánuður á ári fer
til ræstingar á skipi og skoðunar.
Svarar það til hér um bil 21000 króna
íslenzkra.
Magnús mun hafa séð, að ritstjóra
þóttu þetta ærið háar tölur, þvi að
hann dró upp úr vasa sínum blað,
reikning yfir útgerð skipsins frá 15.
nóvember 1928 til 31. mai 1929.
Vestra, segir Magnús, eru reikning
ar togaranna opnir almenningi, svo
að þér er heimilt að birta tölurnar,
ef þú villt. (Það er eitthvað annað
en hjá okkur, þar sem togaraeigend-
ur fara með reikningana eins og
mannsmorð og ætla af göflunum að
ganga, ef talað er um að leyfa al-
menningi aðgang að þeim, með því að
lögleiða opinber reikningsskil).
Eg hefi sagt þér frá útgerð skips-
ins, sem ég stýri, heldur Magnús á-
fram, af því að hver er sínum hnút-
um kunnugastur. Þú verður að gæta
að því, að það var i vetur aflahæsta
skipið í Boston, hafði að meðaltali
1400 kassa úr veiðiför, í stað
1000 kassa, sem mun vera meðalveiði.
Verða þvi hlutir manna á því og
gróði og eigenda þess að sama skapi
yfir meðallag, og þó öllu meira.
Annars eru togarasj ómenn í Boston
tekjuhæstir verkamanna þar. Algengt
verkamannakaup mun vera 35—40
dollarar á vikp og iðnlærðra manna
45—55 dollarar.
Vinnan er líka erfiðari og vinnu-
tíminn lengri á togurunum en í landi;
eftast standa menn 8 stundir og hvíl-
ast svo fjórar, en fyrir kemur, að lagð
ar eru saman tvær vökur og svo
hvílst í 8 tíma. Eg læt menn aldrei
standa lengur en 15—16 tima í einu.
Hvernig lízt þér á þig hér heima?
spyr ritstjórinn.
Agætlega ! Hér fleygir öllu fram,
en mikið þarf að gera og margt þarf
að laga hér; það þykist ég sjá, þótt
skammt sé síðan ég kom.
Magnús heldur aftur áleiðis vestur
með “Drottningunni” á miðvikudag-
inn, kona ’hans og dætur tvær, sem
hér hafa verið uni hríð, fara þá með
honum. Bróðir Magnúsar Kristján,
sem einnig er búsettur vestra, hefir og
verið hér heima i sumar. Hann er
listmálari og hefir hlotið hina lofsam
legustu dóma þar vestra, jafnan er
hann hefir sýnt myndir sínar. Hefir
sýninga þessara öðru hverju verið
getið í íslenzkum blöðum.
Víst er íslandi eftirsjón í slíkum
mönnum sem þeim bræðrum, en sú
er bót í máli, að þeir gera ættlandi
sinu sæmd, hvar sem þeir koma og
kynnast.—Alþýðublaðið.
FRÁ ÍSLANDl
Veitt prestaköll
Séra Björn Magnússon, áður að-
stoðarprestur á Prestbakka, hefir ver-
ið skipaður sóknarprestur í Borgar-
prestakalli í Mýraprófastdæmi.
Séra Jón N. Jóhannesson, prestur
að Breiðabólsstað á Skógarströnd,
hefir verið skipaður sóknarprestur í
Staðarpregtakalli í Strandaprðfasts-
dæmi.—Island.
The Dominion Business College
announces the opening of its
FALL TERM
TUESDAY, SEPTEMBER 3rd.
| Dominion Business College I
1 CThe Mall. WlNNlPEa
1
ww
□□
A Complete Educational Service
With the erection of two new buildings to house our Branches in
Elmwood and St. James, The Dominion Business College places at the
service of the people of Winnipeg and Manitoba facilities for com-
mercial education unequalled in the whole of Canada.
Each building of the “Dominion’’ is fully equipped to render a
compiete service to its students.
.□□
□□
□□
□□
ENROLL TUESDAY
DAY AND EVENING CLASSES
Evening Classes:
Monday and Thursday.
DOMjNION
businesPœuke
□ □
ELMWOOD BRANCH:
---Comer Of--
Kelvin St. and Mclntosh Ave.
ST JAMES BRANCH:
---Corner Of--
Portage Ave. and College St.
Kínverskir læknar.
Gamla og nýja kynslóSin
þingsins i Shanghai, og telja hana
hættulega kínverskri menningu.
Einn hinn elzti grasalæknir í Shang
Vestræn læknisfræði hefir átt örð-
ugt uppdráttar í Kína, þó að sífeldar
tilraunir hafi verið gerðar til þess,
heila öld eða lengur, að greiða þar
götu hennar, ein'kanlega að undirlagi
kristniboða. Almennar ráðstafanir
í heilbrigðismálum hafa lítt tíðkast
fyrr en á síðustu árum. Hér og þar j
í ihinum auðugri hafnarbæjum hafa
háskólagengnir Kínverjar tekið að
stunda lækningar, þegar þeir hafa
lokið prófi i Ameríku, Evrópu eða
heima fyrir, og hefir þeim farnast
vel. En svo má að orði kveða að
allur fjöldi manna leiti enn til
“heimalæknanna” gömlu, sem styðj-
ast jöfnum höndum við forn þjóðarlyf
og særingar, í lækningum sínum.
Nú er verið að reyna að koma á
umbótum í þessu efni, en þær sæta
öflugri andúð “grasalækna” um land
allt. Nýlega var haldið heilbrigðis-
málaiþing í Shanghai, og sóttu þang-
að einkanlega læknar, sem notið
höfðu vestrænnar kennslu. Þar var
samþykkt tillaga, sem hefir verið
skilin á þá leið, að hún væri tilráun
til þess að draga allar lækningar í
hendur þeim, er notið hefðu þeirrar
fræðslu í læknisfræði, sem jafngild
væri erlendri læknamenntun. Hefir
þessi tillaga sætt áköfum andmælum
“grasalæknanna,” og fylgja þeim
mörg félög fast að málum.
hai heitir Tu Ching-sien, og hafa for-
feður hans stundað lækningar, mann
fram af manni í marga ættliði. Hann
hefir snúið máli sínu til stéttarbræðra
sinna í blaði einu, og kemst þar meðal
annars svo að orði: “Kinversk lyf
Hin nýjasta allra rafhljóm
véla — Victor Radio með
Electrola, nýfundin upp
er eitt hið merkilegasta á-
hald nútímans og ári á
undan öllu öðru á markad-
inum. Þú þarft að heyra
hana til að geta öðlast
hugmynd um hina óvið-
jafnanlegu hljómfegurð.
$375.00
Læknar gömlu stefnunnar stað-
hæfa, að þeirra aðferðir sé allt eins
góðar eins og tízku lækningar ungu ,
læknanna, sem þeir hafi flutt með
sér frá öðrum heimsálfum. Segja
þeir, að sínar lækningar hafi öldum
saman reynst óbrigðular, og sé á-
stæðulaust að hverfa nú frá þeim.
Alþjóðarfélag verzlunarmanna styð-
ur þessa skoðun þeirra, 0|g er sagt,
að félagið hafi sent Nankingstjórn-
inni andmæli gegn tillögu lækna-
$25.00 niðurborgun og 20
mánaða afborganir
Vægustu skilmálar
í Canada
STUCC0 semábyrgst er
The TYEE STUCCO WORKS gefur þér fimm ára
ábyrgð á Tyee Stucco þegar notað er samkvæmt þeirra
ráðleggingum.
Þó ábyrgðin nái aðeins til fimm ára, er auðvitað
varan góð alla æfi þína.
Skrifið eftir nöfnum þeirra plastrara
sem nota það samkvæmt þessari á-
byrgð.
nr ~ i
Tyee Stucco
ST. BONIFACE
Works
MANITOBA

Stofnað 1882.
Löggilt 1914.
i
I D. D.Wood& Sons, Ltd.
VICTOR A. WOOD
Presldent
HOWARD WOOD
Treasurer
LIONEL E. WOOD
Secretary
(Plltarnlr aem iillnin reyna atl ])Aknnst)
Verzla með:-
BYGGINGAREFNI — KOL og KOK
Búa til og selja:-
SAND-LIME BRICK — CONCRETE TILE
SAND — MOL OG MULID GRJOT
Gefið oss tækifæri
SÍMAR 87 308 — 87 309 — 87 300
Skrifstofa og verksmiðja:
1028 Ariington Str. (milli Ross og Elgin) Winnipeg.
J
I