Heimskringla - 18.09.1929, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 18. SEPT., 1929
HEIMSKRINGLA
3. BLAÐSlÐA
Um Island og íslenzka
málaralist.
Álit Poul Uttenreitters rithöfundar
Hann cetlar að gefa út bók um Gufftn.
Thorsteinsson
Þegar heildarsýningin á verkum
GuSm. sál. Thórsteinsson var haldin
hér um áriö, var um þaS talaS, hve
nauSsynlegt þaS væri, aS þaS yfirlit
sem fékkst þar, yfir hin margbreyti-
légu listaverk hans og listastarfsemi,
iglataðist ekki aS fullu, er sýningar-
munirnir dreifSust aftur til eigend-
anna. Þá gekkst Þorst. Sch. Thor-
steinsson lyfsali fyrir því, aS Jón
Kaldal tæki ljósmyndir af allmörgum
myndanna, meS þaS fyrir augum, aS
hægara væri síÖar meir aS gefa út
hók um GuSmund Thorsteinsson og
verk hans.
Nú hefir Þorsteinn Sch. Thorsteins-
son fengiS hinn danska rithöfund,
Poul Uttenreitter, til þess aS skrifa
um G. Th., og annast um danska út-
gáfu af bókinni. En samtímis mun
koma út íslenzk útgáfa meö sömu
myndunum.
Poul Uttenreitter var persónulega
mjög kunnugur Guömundi Þorsteins-
syni í mörg ár. Hann hefir um
langt árabil laigt stund á rannsóknir
og athuganir á myndlist, skrifaS um
sýningar og ritaö æfisögu nafntog-
aSra listamanna. ÁSur en hann tæk
ist á hendur aS sjá um útgáfu bók-
arinnar um Guömund Thorsteinsson,
vildi hann komá hingaS til lands-
ins, og meö því fá ýmsan kunnug-
leik um æfi G. Th. og list hans,' er
hann átti erfiöara meS aS afla, sér
erlendis.
Hann var hér á mánaöarferS í
sumar og tók sér far meö Gullfossi
síöast heimleiöis. ÁSur en hann
lagSi af staSy hafSi MorgunhlaiSiS
tal af honum.
—ÞaS hefir veriö mér óblandin á-
nægja, segir Uttenreitter, aS koma
hingaö til íslands. Eg hefi fengiö
tækifæri til aö sjá talsvert af land-
inu, fariS austur fyrir Fjall, um Borg-
arfjörS, vestur í Dali og síöast til
NorSurlands meö Gullfossi.
Sérkennilegast viö ísland í augum
útlendinga, er þaö hve tilbreytingar
eru hér miklar og snöggar; í litum
landsins,, allt frá sorta hraunanna, í
hvita jökulskalla, og í veSráttunni,
eins og til dæmis er viS sigldum í hrá-
slaiga veöri gegnum ís á Húnaflóa,
og inn til Akureyrar, þar sem rikti sól
og sumarveSur. Eg hefi feröast
talsvert um NorSurálfu, en hvergi
séö neitt svipaSa náttúrufegurS.
FegurS landsins er aS vísu nokkuö
þungbúin, en hún er ekki síSur hríf-
andi fyrir þaS.
ÁSur en ég kom hingaS, hafSi ég
allmikil kynni af íslenzkri málaralist,
en skil hana enn betur, eftir aö ég
#
hefi kynst landinu.
I hinu stórfenglega umhverfi is-
lenzkrar náttúru, er einkennilegt aS
sjá bæ eins og Reykjavík. Hér ber
sem kunnugt er, mest á bárujárni,
járnbentri steinsteypu og þakpappa,
og er mest af þessum nýtízku bygging
arefnum notaö, án þess aö gerS sé
nokkur alvarleg tilraun til aS fá sam
ræmi og listrænan svip á húsin.
Þó vil ég taka þaS fram, aS inn-
an um allt bárujárniö og bygginiga-
kumbaldana, koma menn auga á hús,
sem teiknuö eru af smekkvísi og list-
rænu samræmi. Á ég þar fyrst og
fremst viö hús eftir Sigurö GuS-
mundsson húsameistara.
Um ísienzka málaralist farast Utt-
enreitter orS á þessa leiS:
Á tiltölulega stuttum tíma hefir ís-
|enzka þjóSin eignast mjög fjölbreytta
Ínálaralist, sem sambærileg er nútíma-
ist annara þjóSa. Þegar þess er
gætt hve þjóSin er fámenn, er þaS
blátt áfram stór furöa, hve mikiS hef
ir hér unnist á skömmum tíma, eins
og sýndi sig á íslenzku sýningunni,
sem haldin var í Höfn í hittifyrra og
síSar í Þýzkalandi, þar sem þaS kom
greinilega í ljós aS íslenzk málara-
list stendur jafnfætis list nágranna-
þjóöanna.
Af henni varS og séö, aS islenzkir
málarar fylgjast meS í því sem gerist
á sviöi listarinnar .erlendis, enda
þótt list þeirra ætíö beri sérkenni hins
íslenzka landslags.
Er á þaS var minnst hvort Utten-
reitter teldi aö á íslenzkri málaralist
væri einhhver sérkennilegur þjóSlegur
blær, komst hann þannig aS orSi.
Danski málarinn Giersing, sagSi eitt
sinn, aö öll þjóSleg list væri lítilsvirSi,
en öll mikil list væfi þjóöleg. Detta
mér þau ummæli i hug i þessu sam-
bandi. íslenzkir málarar hafa auS-
sjáanlega ekki innilokaS sig frá er-
lendum áhrifum, meö þaS eina fyrir
augum aö framleiöa eitthvaS í
“þjóSlegum stíl.” Og þaS er vel.
En í allri góSri list kemur hiö þjóS-
lega í ljós; þegar málarinn hefir
eitthvaS verulegt til brunns aS bera,
þá kemur þaS ósjálfrátt fram af
bvaSa bergi hann er brotinn.
1 íslenzkri náttúru ríkir aö staS-
aldri fjölbreytni mikil og allskonar
andstæSur. Eins er um íslenzka
málaralist. Svo ég taki dæmi af
málurunum tveim Ásgrími Jónssyni
og Jóni Stefánssyni: Ásgrímur málar
ljósmiklar, litskærar “impressionistisk
ar” myndir, en myndir Jóns eru
alvörugefnar, stórfenglegar, þar sem
hann dregur höfuSeinkenni lands-
lagsins fram, svo sérkenni þess og
tign njóti sin sém bezt.
Mjög er þaS bagalegt fyrir ís-
lenzka Iistamenn, hve erfitt þeir eiga
meS aö vera í sambandi viS listamenn
annara landa. Þeir verSa aS vinna
verk sín árum saman, án þess aS geta
fengiS verulega haldgóöa “krítík” á
því, sem þeir igera.
Þaö er þeim því hin mesta nauösyn,
aS fá verk sín sýnd viö og viS í
útlöndum. Þá fá þeir tækifæri til
aö fá samanburS á list sinni og ann-
ara, og fá sönnur á, hvar þeir eru
korrjnir.
Þó íslenzka sýningin í Höfn um
áriö væri haldin meS liSsinni hins
opinbera, þá get ég fullvissaS um, aS
dómar þeir, er sýningin fékk voru rit-
aSir meS þaS eitt fyrir augum, aS
gagnrýna og dæma sýninguna sem rétt
ast. Um hlífö eSa óviSeigandi kurt-
eisi var ekki aS ræSa.
Menn þeir, er um sýninguna rit-
uSu í Höfn, eru viöurkenndir list-
dómarar.
Hinir góöu dómar, er sýnin'gin fél^k,
og þaS frá mönnum, sem aShyllast
mismunandi stefnur á list, ættu aö
geta orSiÖ til mikillar uppörfunar fyr
ir íslenzka mÉdara yfirleitt.
AS lokum minntiSt Uttenreitter á
þaS erindi sitt hingaS,, aS undirbúa
bókina um GuSmund Thorsteinsson.
Ýinislegt hefi ég séö hér, segir
hann, af verkum G. Th., sem ég haföi
eigi séö áöur. Og ég fæ aS ýmsu
leyti fvllri skilning á listastarfsemi
hans en ég haföi áSur, nú er ég hefi
séS landiS. Mest þótti mér vitanlega
variö i aö sjá hér í fyrsta sinni aSal-
verk hans, hiS stærsta og tilkomu-
mesta, altaristöfluna, “Kristur læknar
sjúka.” Er hún óefaö eitt af mestu
verkum íslenzkrar nútímalistar, er
veröur aS varSveitast í tilvonandi
listásafni ríkisins, þar sem almenn-
ingur getur fengiS tækifæri til aö
kynnast henni. Altaristöflu þessa
málaöi G. Th. suöur í ítalíu skömmu
áSur en hann dó.
—MorgunblaSiS.
Frá Islandi.
Góffur gestur
Ak. 8. ág.
Á e.s. “Islandi” kemur i dag hing-
aS til bæjarins brezkur fræSi- og
menntamaSur, mikill og merkur, faá-
skólaprófessor í enskri tungu í Leeds
(Professor of English Language in
the University of Leeds), Mr. E. V.
Gordon. Þar sækir oss heim út-
lendingur, er oss öllum, sem unnum
bókmenntum vorum og tungu, ætti
aS vera fagnaöarefni aö bjóSa vel-
kominn á vora strönd og er fróSleikur
í aS kynnast og blanda geSi viö.
Fiyrir nokkrum árum skýröi herra
Bogi Th. Melsteö, sagnfræSingur í
Kaupmannahöfn, frá því í íslenzkum
blööum, aS bókasafn sitt væri falt
meS góöum kjörum. Enginn Is-
lendingur gerSist til aS sinna sölu-
boSi á þessu ágæta bókasafni, einu
hina bezta safni íslenzkra bóka og
rita um íslenzk fræöi og íslenzk sögu
vísindi. HefSi þó ekki veriö van-
þörf á safni þessu JiingaS til lands.
Hér er hvergi til gott vísindalegt
bókasafn nema á einum staö, í höf-
uSstaö (vorum. En verulegan áhuga
skortir á aS gera nokkurt kauptún
vort aS fræSa- eSa menntasetri.. En
í Leeds sat menntamaSur enskur, sem
tók bókaboöi þessu; Háskólinn þar
hefir fyrir forgöngu og tillögur próf.
Gordons, fest kaup á safni þessu. Er
þaS hugsjón hans aö gera Leeds aö
höfuöbóli norrænna fræSa í Bretlandi.
Er hann þegar langt kominn áleiSis
aS þeim áfanga. Eru til dæmis gerS
ar þær kröfur til háskólakennara • i
norrænum fræSum i Leeds, aS þeir
tali og riti íslenzku. Og honum
mun aS nokkru aS þakka, aS íslenzkir
stúdentar, sem enska tungu og ensk
fræSi stunda, eru nú teknir aö iSka
þau í Leeds. Er mér kunnugt um,
aS hann hefir reynst þeim vel. Var
þaö og jafn óeölilegt, aS Islendingar
færi til Hafnar aö nema þar ensk
fræSi og þeir færi til Frakklands til
aö leggja þar stund á þýzka tungu
og þýzkar bókmenntir. Er íslenzkri
menning gert meS því hiö mesta þarfa
verk, er ungir námsmenn £á nú
numiö enska málfræöi í Leeds. “Eg
hefi lært m^ira á tveimur mánuöum,
en ég hefi £ert í Kaupmannahöfn
á tvéimur árum,” ritar mér stúd.
mag. Siguröur Pálsson, er nú dvelst
viS enskunám í Leeds og lauk þar
fyrir skönunu einu prófinu meS hinni
mestu sæmd.
1 hitteSfyrra kom út eftir Gordon
kennslubók i norrænni tungu handa
byrjendum. An Introduction to
Old Norse, by E. V. Gordon. Hefir
honum tekist aö koma feiknum fróS-
leiks í bók þessa, enda er hún á 5.
hundraS blaSsíSna, bæöi' þétt og
smátt prentaöar. Eru þar i fjöl-
mörg sýnishorn' úr bókmenntum vor-
um fornum. Fylgir aftan viS sýn-
ishorn þetta ágætt oröasafn meS þýS-
ingum íslenzkra orSa á ensku, er
mörgum enskunemendum væri hand-
hægt afnota. Þá er þar og íslenzk
málfræSi, meö lærdómi og.nákvæmni
samin.
Fremst er ágrip af norskri og ís-
lenzkri bókmenntasögu í fornöld. Allt
of margt af því, sem ritaS er um
bókmenntir vorar fornar, er sálarlitill
fróöleikur, sem lítil menntun er í aö
kynnast. Prófessor Gordon ritar
sumstaSar af svo djúpum skilningi
á sál fornsagna -vorra, aö frjóvg-
andi er aS lesa. Þykir mér vel
(Frh. á 7. bls).
Hin nýjasta allra rafhljóm
véla — Victor Radio með
Electrola, nýfundin upp
er eitt hið merkilegasta á-
hald nútímans og ári á
undan öllu öðru á markað-
inum. Þú þarft að heyra
hana til að geta öðlast
hugmynd ium hina óvið-
jafnanlegu hljómfegurð.
$375.00
$25.00 niSurborgun og 20
mánaða afborganir
Vægustu skilmálar
í Oanada
(í
gar^ent Ave. at gherbrook.
í
DYERS & CLEANERS CO.f LTD. «
gTjöra þurkhreinsun samdæjgurs
Bæta og gjöra vitS
Slml 37001
Winnlpeg;, Man.
Bjömvin Guðmundson
A. R. C. M.
Teacher of Muigic, Gomposition,
Theory, Counterpoint, Orches-
tration, Piano, etc.
555 Arlington St.
StMI 71821
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyfja
i DR. S. G. SIMPSOSÍ, Pí.D., D.O., D.C.
Chronic Diseases
j Phone: 87 208
j Suite 642-44 Somerset Blk.
jWINNIPEG MAN. j
A. S. BARDAL
= selur líkkistur og annast um útfar-
I ir. Allur útbúnatSur sá bezti. j
j Ennfremur selur hann allskonar
j minnisvarSa og: legsteina.
| 843 SHERBROOKE ST.
| PKone: 88 607 WINNIPEG \
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
BaKKRKe and Fnrnitnre IIovlnK j
668 AL.VERSTONE ST.
SIMI 71808
j Eg útvega koi, eldiviB meS
! sanngjörnu vertii, annast
j v fram og aftur um
L
l
DR. K. J. AUSTMANN j
Wynyard —:— Sask.
DR. A. BLBNDAL
602 Medical Arts Bldg.
Talsími: 22 296
| Stundar sérstaklega kvensjúkdóma i
I og barnasjúkdóma. — Aö hitta:
kl. 10—12 f. h. og 3—5 e. h.
| Heimili: 806 Victor St. Sími 28 130 i
DR. B. H. OLSON
216-220 Medlcal Arts Bldff.
Cor. Grahafm and Kennedy St.
Phone: 21834
Vi'ðtalstími: 11—12 o g 1_5.30
Heimlli: 921 Sherburn St.
WINNIPEG, MAN.
Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd DldK.
Skrifstofusími: 23674
í Stundar sérstaklega lungnasjúk-
dóma.
| Er at5 finna á skrifstofu kl 10—12
f. h. og; 2—6 e. h.
Heimili: 46 Alloway Ave.
Talsfmi: 33158
WALTER J. LINDALn
BJÖRN STEFÁNSSON j
Islenskir lögfrœðingar j
! 709 MINING EXCHANGE Bldg
j Sími: 24 963 256 Main St.
Hafa einnig skrifstofur aS Lundar,
Piney, Gimli, og Riverton, Man.
Dr. J. Stefansson
218 MEDICAL AHTS BLDG.
Horni Kennedy og Graham
| Stnndar eliigöiig,, auglna- eyrna-
nef- ok kverka-Njúkdöma
Er aö hitta frá kl. 11—12 f h
og kl. 3—5 e. h.
Talsíint: 21834
Heimili: 638 McMillan Ave. 42691
G. S. THORVALDSON
B.A., L.L.B.
Lögfrœðingur
702 Confederation Life Bldg'.
Talsími 24 587
Tnlafml: 28 880
r
í
DR. J. G. SNIDAL
TANNWEIÍNIR
614 Somerset Block
; Portag;e Avenue
WINNIPEG
r
HÁTÍÐAFERÐIN TIL ÍSLANDS 1930
Nú er búið að ákveða HÁTfÐISDAGANA Á ÞINGVÖLLUM fyrir
26. TIL 29. JÚNÍ að báðum meðtöldum.
Alþingishátíðina,
ÞAÐ ER ÞVÍ MINNA EN ÁR TIL STEFNU OG SÁ TÍMI LÍÐUR FLJÓTT, ÞANGAÐ TIL
LAGT VERÐUR AF STAÐ FRÁ WINNIPEG TIL REYKJAVfKUR. Það veitir því ekki af
að fara að búa sig undir ferðina. Hin hagkvæmustu kjör viðvíkjandi fargjöldum, fyrir
væntanlega heimfarendur, með hinum ágætu járnbrautarlestum og skrautlegu skipum
CANADIAN PACIFIC
félagsins, fást nú með örlítilli niðurborgun er menn ættu nú að tryggja sér sem fyrst.
$245.80 FRÁ WINNIPEG TIL REYKJAVÍKUR 'OG TIL BAKA AFTUR. Fyrsta farrými á
járnbrautum en þriðja á skipunum. Farbréfagildi til árs.
ÞETTA VERÐUR EINA TÆKIFÆRI ÆFINNAR fyrir fjölda marga íslendinga að
heimsækja æskustöðvar, frændur og vini, og samfagna með þjóðinni á þessum einstak-
asta og söguríkasta hátíðisdegi hennar. Húsnæði, fæði og þjónustu, hefir Heim
fáramefnd Þjóðræknisfélagsins samið umfyrir ferðahópinn þegar heim kemur.
NEMUR SÁ KOSTNAÐUR AÐEINS $52.80f HÁLFAN MÁNUÐ meðan á hátíðahaldinu
stendur á Þingvöllum og í Reykjavík.
Skrifið yður fyrir farbréfi sem fyrst og sendið niðurborgun. Peningamir verða
geymdir og afhentir yður ef eitthvað kemur fyrir svo þér getið ekki farið.
Eftir kaupum á farbréfum, upplýsingum og öllu
aðlútandi ferðinni snúi menn sér til
W. C. Casey, General Agent, Canadian
Pacific Steamships.
R. G. McNeillie, General Passenger Agent,
Canadian Pacific Railway.
Eða
J. J. Bildfell, formanns Heimferðarnefndarinnar,
708 Standard Bank Bldg., Winnipeg.
I j
i TIL SÖLU
i A ÓDÝKU VERDI
“FIIRNACE” —bæbi vibar oir !
kola “furnace” lltití brúkaB, er fi
tll sölu hjá undirrttubum. =
Gott tækifæri fyrir fólk út á 1
landi er bæta vilja hltun&r- ~
áhöld á heimilinu.
i GOODMAN 4& CO.
j | 7S0 Toronto St. Síml 28847 ^
Canadian Pacific
Umkringir jörðina
Björg' Frederickson j
píanókennari
. j
byrjar aftur kénnslu 4. sept. j
Nemendur búnir undir próf.
^ PHONE: 35 695 j
!Mrs. B. H. Olson'
t
TEACHER OF SINGING j
j .
j5 St. James Place Tel. 35076 j
" MESSUR OG FUNDIR |
í kirkju Sambandssafnaðar
Messur: — á hverjum sunnudegi\
kl. 7. e.h.
^Safnaðarnefndin: Fundir 2. og 4. |
fimtudagskveld i hverjum!
mánuði.
j Hjálparnefndin’. Fundir fyrsta j
mánudagskveld í hverjum j
mánuði.
\ Kver.félagið: Fundir annan þritSju j
dag hvers mánaöar, kl. 8 að j
kveldinu.
Söngflokkurinn: Æfingar á hverju
fimtudagskveldi.
\Sunnudagaskólinn:— A hverjum j
sunnudegi kl. 11—12 f. h.
jTelephone: 21613
J. Christopherson,
Islenzkur Lögfrœðingur
845 SOMERSET BLK.
i Win'nipeg, :: Manitoba.
MARGARET DALMAN
TEACHER OF PIANO
834 B VNNING ST.
PHONE: 26 420
| DR. C. J. HOUSTON
DR. SIGGA CHRISTIAN-
SON-HOUSTON
GIBSON BLOCK
Yorkton —Sask.
Þorbjörg Bjarnason
L.A. B
Teacher of Piano
and Theory
726 VICTOR ST.
S1MI: 23130
jE. G. Baldwinson, L.L.B.
LöRfrieTSInRur
Renldence Phone 24206
Offiee Phone 24963
708 Minlne Exchange
336 Maln St.
WINNIPEG.
100 herbergi met5 elSa án b&'Qa
SEYMOUR HOTEL
verö sanngjarnt
Stml 28 411
C. G. Hl'TCHISON, ei*andl
Market and Klng St.,
Wlnnlpeg —:— Man.