Heimskringla - 09.10.1929, Blaðsíða 4

4. BLAÐSIÐA.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 9. OKTÖBER, 1929
Hctmskringla
(Stofnuð 1886)
Kemur út á hverjum miBvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PRESS, LTD.
853 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsimi: 86537
VerS blaðsins er $3.00 árgangurinn borgist
íyrirfram. Allar borganir sendist
THE VIKING PRESS LTD.
SIGFÚS HALLDÓRS írá Höínum
Ritstjóri.
Vtanáskrift til blaBsins:
Manager THE VIKING PRESS LTD.,
853 Sargent Ave., Winnipeg.
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg.
"Heimskringla” is published by
The Viking Press Ltd.
and printed by
THE MANITOBA MINER PRESS
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg, Man.
Telephone: 86 537
WINNIPEG, 9. OKTÖBER, 1929
“Elg”- Fróða-þrasið
Það er sannast að segja óskemtilegt,
að neyðast til þess enn einu sinni, að
grípa til pennans, til þess að svara nokkru
orði af þessari þrotlausu lönguvitleysu í
Lögbergi. Það er eins að og fást við myglu
sveppi í gamalli kjallaraholu; hafi manni
láðst að fara yfir örlítinn blett aðeins, þá
eru þessi óþrif komin út um alla veggi;
flóa um alla ritstjórnardálkana í Lög-
bergi strax í næstu viku. Og maður
neyðist til þess að leggja í stórþvottinn á
nýjan leik, til þess að afmá ‘‘Elg’’-Fróða
kámið.
Vér erum ekki að svara þessum Lög-
bergsvaðli síðustu viku fyrir þá sök, að
oss detti í hug að hann hafi nokkur
minnstu áhrif á vestur-íslenzka lesend-
ur, önnur en þau, að þá klígjaði við hon-
um. Herforingjaráð ‘‘sjálfboðanna’’ er
nú búið að láta þessa sömu afturgöngu-
herskara dylgjuslúðursagna, óhróðurá-
sakana og heimskulegra utanveltufyrir.
spurna traðka svo lengi dálkakrærnar í
Lögbergi, að þeir eru löngu búnir að
ganga sig upp að hnjám; orðnir svo út-
taugaðir og hortærðir af vanmegni, and
leysi og sífelldum niðurkveðningum, að
lífsins ómögulegt er orðið fyrir ritstjórnar-
Vígvöðu Lögbergs, að koma á þá nokkr-
um lífrænum skapnaði fyrir augum Vest-
ur-íslendinga, þótt hún geysist vikulega
um valinn, og veifi yfir þeim særingadul-
unni.
Nú er líka svo komið bardagaaðferð
sjálfboðanna, að sýnilega eru þeir búnir
að afsala sér allri von um það, að koma
“stórasannleik” sínum um fjárveitingu
fylkisstjórnanna inn hjá Vestur-íslending-
um. Þess vegna hefir öll áherzlan verið
lögð á það, síðasta kastið, að reyna að
gera Heimfararnefndina og fylkisstjórn-
irnar sem tortryggilegastar heima á ís-
landi, eins og vér tókum fram hér í blað-
inu fyrir hálfum mánuði síðan, er vér rif-
um í sundur hinn andstyggilega aðdrótt-
unarvef, er ritstjóri Lögbergs hafði ásett
sér að vinna úr líkklæði Heimfararnefnd-
arinnar og þátttöku fylkisstjórnanna. Með
tilliti til þess markmiðs Lögbergs er þetta
svar ritað.
Ritstjóri Lögbergs hefir vitanlega
ekki treyst sér til þess, að mótmæla að
minnsta leyti röksemdafærslu og álykt-
unum Heimskringlu. Og það skal segj-
ast honum til maklegs lofs, að hann hef.
ir loks áttað sig á því, hvað það er frá-
munalega vitlaust, að halda því fram, að
ef tveir aðiljar (Heimfararnefndin og Mr.
Bracken) geri samning sín á milli um
það, að svíkjast aftan að Islandi með
reiddan kutann til þess að taka því líf
æðarblóð, þá sé aðeins annar aðiljinn
(Heimfaramefndin) sekur; hinn alger-
lega saklaus. Auk þess þora sjálfboð-
amir auðvitað ekki að ganga í berhögg
við Mr. Bracken. Og ef til vill er ekkert
fyrirlitlegra í allri þessari málafærslu
þeirra, en flaðurstilraunirnar við hann,
um leið og þeir bregða Heimfaramefnd-
inni um versíu svívirðingar út af samn-
ingi, sem hann, að þeirra eigin sögusögn,
er aðilji að, ásamt henni. Sennilega hefðu
neðanmálsvísurnar í ‘‘Eden’’ orðið einni
færri, ef Þorsteini Erlingssyni hefði enzt
aldur til þess að kynna sér þessa hlið
málafærslu sjálfboðanna.
En þrátt fyrir það, að þessi skíma
hefir nú runnið upp fyrir Lögbergsrit-
stjóranum, þá er fólskan í garð Heimfar
arnefndarinnar svo mögnuð, að hann má
auðsjáanlega ekki til þess hugsa, að Heim
fararnefndin sleppi óbrennimerkt fram
hjá athygli manna á íslandi. En af því
að augu hans hafa nú loksins opnast fyr-
ir því, að heldur langt muni vera farið
með því, að gera Mr. Bracken þær get-
sakir, að hann hafi ætlað heim til ís-
lands sem launráðamaður eða, svo að
hispurslaust sé að orði komist, sem lítil-
fjörlegur óþokki, þá verður ritstjóri Lög-
bergs að leita sér að nýjum skilningi á
Mr. Bracken. Og sjá, í síðasta Lögbergi
hefir ritstjórinn öðlast þenna skilning.
Og röksemdaleiðslan er á þann veg, að
hver meðalgreindur maður, þó ekki væri
nú meira, sem vildi aðhyllast þann skiln-
ing, hlyti þá jafnframt að sannfærast um-
það, að Mr. Bracken væri blátt áfram
þekkingarsnauður heimskingi.
Þvílíkar röksemdir! Ritstjóri Lög-
bergs kveður fylkin ‘‘leggja fram árlega
stórfé til innflutninga öflunar.” Sam-
vinna sé meðai stjórnanna hér og stjórn-
anna á Englandi um innflutninga. Sama
máli gegni um Noreg, Svíþjóð og ýms
önnur lönd Norðurálfunnar. Þeim sé
það vinarbragð, að útflutningar haldist
frá þeim hingað. Gott og vel. En nú
hefir Mr. Bracken gegnt fjármálaráðherra
embættinu undanfarið, ásamt embætti for
sætisráðherra. Hér í Manitobafylki, sem
ekki er fjölmennt, eru þúsundir íslend-
inga. Enginn þjóðflokkur er talinn eftir-
sóknarverðari sökum almennra, borgara-
legra dyggða. Einn af þingmönnum Mr.
Brackens er íslendingur. Samt á Mr.
Bracken, forsætisráðherra fylkisins og
fjármálaráðherra þess, er leggur “fram
árlega stórfé, til mnflutninga öflunar,” að
vera svo bláskínandi ófróður um innflutn
ingariiál, að hann hafi enga lífsins hug-
mynd um það, hvort það landið, er einna
eftirsóknarverðasta borgara hefir sent
þessu fylki, æski innflutninga eða eigi!
Vesalings maðurinn hefir verið svo ger-
samlega grandalaus í þessum efnum, að
rækals óþokkarnir í Heimfararnefndinni
hafa blátt áfram haft hann að leiksoppi!
Hann hefir, meira að segja, getað ‘‘auð-
veldlega haldið, að högum væri háttað á
íslandi’’ eins og á Englandi: að íslending-
ar biðu svo óþreyjufullir eftir frelsisengl-
unum, er birtast í mynd og líkingu vestur-
flutninga-agentanna, að hann gæti kom-
ið á Alþingishátíðina og rétt fram ‘‘hægri
hendina með vinarkveðju og heillaósk, og
haldið í hinni hendinni auglýsingaskjali, í
því skyni, að efla innflutning hingað til
lands.....!”
Vér skulum að vísu játa það, að ekki
væri ólíklegt, að Mr. Bracken væri svona
barnalega fáfróður, ef hann læsi íslenzku,
og læsi ekki annað en Lögberg, og þá
náttúrlega fyrst og fremst greinabálkinn
‘‘Canada framtíðarlandið,” sem Lögberg
fær árlega borgaðan með þúsundum dala,
og er til þess eins ritaður, fyrir sambands-
stjórnina í Ottawa, að eggja íslendinga til
vesturfara. En svo lætur ritstjóri Lög-
bergs í veðri vaka, að sjálfboðarnir hafi
komið Mr. Bracken í skilning um það, að
Heimfararnefndin hafi blekkt hann og
hafi verið að leiða hann í ógöngur; að
vesturflutningaagentar séu engir aufúsu-
gestir á íslandi. Hvernig kemyr þá vest-
urflutningaskrif Lögbergs, “Canada fram-
tíðariandið,” heim og saman við það? Jú,
dr. B. J. Brandson hefir nákvæmlega skýrt
þá afstöðu, með því, að það sé ‘‘business.”
Nei, vér viljum í eitt skifti fyrir öll,
(því vér viljum ekki þurfa að svara lengur
þessum ‘‘Elg-Fróða vaðli Lögbergs) mega
fullvissa menn á íslandi um það, að Brack-
en forsætisráðherra er enginn einfeldning-
ur, sízt annar eins skynskiftingur og ætla
mætti; ef nokkur tæki mark á síðustu (og
verstu) röksemdafærslu ritstjóra Lög
bergö. Mr. Bracken veit vel, og hefir ekki
fengið þá fræðslu rétt síðustu dagana, að
ísland æskir ekki útflutninga. Og þótt
hann hefði ekki vitað það áður, þá veit
hann það af samtali við Heimfararnefnd-
ina, en ekki af því að hafa lesið “Canada
framtíðarlandið’’ í Lögbergi. Mr. Bracken
veit vel að hann getur ekki komið á A1
þingishátíðina, og rétt íslendingum “hægri
hendina með vinarkveðju og heillaósk, og
haldið í hinni á auglýsingaskjali, í því
skyni, að efla útflutning hingað til lands.”
Hann er ekki líkt því svo velsæmi sneydd-
ur. Það hefir alls ekki komið til að ‘‘hann
áður ekki sæi neitt athugunarvert við
það,” að koma til íslands, sem vestur-
flutninga-agent,” eins og Lögberg kemst
svo skynsamlega og drengilega að orði.
Honum hefir aldrei dottið sú vansæmandi
fjarstæða í hug. Hann er hvorki það flón
né fól, sem röksemdaleiðsla ritstjóra
Lögbergs myndi gera hann að, í augum
þeirra er tryðu, ef nokkrir væru. Og allar
<Iylgjur og beinar ásakanir um það, að
Heimfararnefndin sé að öllu eða einhverju
leyti skipuð vesturflutningaagentum, er
ekkert annað en ósæmilegustu getsakir
og hrein lýgi, hvaðan sem kemur; getsakir
og lýgi, sem ómælandi tjón myndi vinna
íslenzku þjóðerni, vestan hafs og austan,
ef nokkur trúnaður yrði á þann áburð
lagður, af nokkrum þeim, er meir bera
fyrir brjósti erfðaminningar sínar hinar
beztu og íslenzka þjóðmenningu austan
hafs og vestan, en ofstækisblindan trúar-
ríg og persónulegt hatur.
Og með þessu er þá svarað að fullu
spurningunum ellefu í síðasta Lögbergi.
Að því leyti sem nokkurt vit var í þeim, og
þær koma þessu máli nokkuð við, er eitt
svar við öllum þeim “er það ekki rétt?” bg
“Er það ekki satt?’’, sem þar er framsett:
Nei; það er ekki rétt; það er ekki satt;
það eru bláber ósannindi.
Hin árlega þrenging
Fyrir hérumbil réttu ári síðan flutti
Winniþeg dagblaðið "Tribune”, þá merkis-
frétt að Miss Thorstína Jackson væri sem
ákafast að starfa að undirbúningi heim-
ferðarinnar á vegum Þjóðræknisfélagsins.
Gat blaðið um þetta í tilefni af erindi er
Miss Jackson flutti á samkomu í Good-
templarahúsinu og Dr. B. J. Brandson
stýrði. Heimskringlu þótti þetta dálítið
skrítinn fróðleikur og hélt fyrst að Miss
Jackson hefði ef til viil tekist, að sameina
menn um heimferðina, undir merkjum
Þjóðræknisfélagsins Svo reyndist þó ekki.
En aldrei kom nokkur skýring frá sjálf-
boðum á því, hvemig þessi einkennilega
frétt hefði komist í biaðið.
Nú er frú Thorstína Jackson-Walters enn
stödd hér í Winnipeg. Og nú skyldi mað-
ur þó halda, að komin væri á þessi sam-
eining, er fyrir ári síðan reyndist aðeins
hverful eyðimerkurhilling. Enda hafa
ýmsir kaffihúsaspámenn ekki farið leynt
með það í sumar að dómsdag hinnar miklu
sameiningar myndi nú brátt bera að hönd-
um. En að þessu hafa þeir eigi reynst
framskygnari en spámenn aðventista,
(eða kannske þeir tilheyri öðrum trúar-
flokki). Það virtist aldrei ætla neitt að
verða úr þessum sameiningardómsdegi
sjálfboðanna, fremur en allsherjardóms-
degi hinna.
Þangað til í síðustu viku. Þá fengu,
ýmsir vildarmenn sjálfboða hér í bæ (að
því er þeir vissu helzt) skrautprentað
boðsspjald, er skýrði frá því, að þeim væri
hjartanlega boðið af “íslenzku Þúsund
Ára Hátíðarnefndinni,” (Icelandic Mill-
ennial Celebration Committee) til þess að
hlýða á erindi um ísland, er frú Thorstína
Jackson-Walters fiytti, ásamt ljósmynd-
um, að Fort Garry gistihöllinni, mánudag-
inn 7. október, kl. 8.30 síðdegis. Undir
þetta ‘‘hjartanlega” boð hafði Dr. Brand-
son “hjartanlegast” ritað, sem formaður
“The lcelandic Millennial Celebration
Committee.”
Menn lá oss vonandi ekki, þótt oss
þættu þetta mikil tíðindi, né heldur, að
“margar kynlegar hugsanir gerðu vart við
sig,” eins og sum sagnaskáldin komast að
orði. Vér vissum ekki að hér hefði verið
kosin nema ein ‘‘íslenzk Þúsund Ára Há-
tíðarnefnd,” og að Mr. J. J. Bíldfell væri
formaður hennar, en Dr. Rögnvaldur Pét-
ursson gjaldkeri. Aftur á móti höfðum vér
heyrt þess getið, að Dr. Brandson væri
forseti þeirrar nefndar, er hátt og í hljóði,
á íslenzku og ensku, hefir kennt sig við
einskonar sjálfboðastarfsemi (Sjálfboða-
nefnd; Volunteer Committee).
En svo datt oss í hug, að Mr. Bíldfell
kynni að hafa sagt lausu forsetaembætt-
inu, rétt um leið og hann fór vestur á
Kyrrahafsströnd, og beðið Dr. Brandson
að taka við því, annaðhvort í fjarveru
sinni, eða þá kannske fyrir fullt og allt.
Eða þá að samnefndarmenn vorir hér
hefðu skotið á fundi, oss óafvitandi ;sett Mr
Bíldfell af og komið á hinni þrautfyrir-
spáðu sameiningu, með því að taka Dr.
Brandson í hans stað. Og vér
fórum að hugsa um það, að eig-
inlega væri þetta töluverður
sigur fyrir Dr. Brandson (ekki
að vér værum svo sem að telja
það eftir) að geta skipað Dr.
Rögnvaldi Péturssyni, að skrifa
ávísun fyrir húsaleigunni og öll-
um kostnaði — nema þá að svo
ólíklega kynni að hafa viljað til
að Dr. Brandson hefði heldur
viljað hafa annan gjaldkera, t.d.
Mr. J. H. Gíslason, eða hver
sem það nú er, sem gegnt hefir
gjaldkerastarfinu fyrir sjálfboða
og sett Dr Rögnvald af samtímis
Mr. Bíldfell.
En svo þegar vér fórum að
grennslast nánar eftir þessu, þá
urðum vér fyrir samskonar von-
brigðum og fyrir ári síðan. Eng-
inn meðnefndarmanna vorra
var fróðari um þetta en vér.
Enginn þeirra vissi til þess að
Mr. Bíldfell hefði sagt af sér, og
enginn skildi í því hvernig Dr.
Brandson hefði tekist að setja
hann af, þó aldrei nema Mr.
Bíldfell hefði brugðið sér bæjar-
leið, sem maður segir, í blóra
við sjálfboðana.
Hingaðkoma frú Jackson-
Walters virðist næstum því hafa
einhver truflunaráhrif á sjálf-
boðana. Það er eins og þeir
gleymi þá í hvert skifti hinni
háleitu sjálfboðaköllun sinni,
þessu ágæta ‘‘Volunteer’’ starfi,
sem þeir eru svo stoltir af þess
á milli, allan ársins hringinn,
og að þá vakni í brjósti þeirra
einhver óljós, dulin þrá til þess
að prýða sig með “fjaðraskúf’
(sbr. ritstj. Lögbergs) Heim-
fararnefndarinnar og Þjóðræk-
nisfélagsins, sem þeir annars
ekki þykjast uppnæmir fyrir.
Má og vera, að þessi ham-
skiftaþrá sjálfboða stafi af völd-
um sjálfrar náttúrunnar og fylgi
árstíðum; að hér sé að ræða um
einhvern snert af áhrifum þeirra
dularfullu og frumrænu eðlis-
krafta, er breyta hinni óásjálegu
maðkaveitu hundadaganna í
skrautfiðrildi síðustu sumar
daga.
En til allrar hamingju verður
hátíðin að vori. Því annars er
allt útlit á því, að sjálfboðar
mættu árlega, með jöfnu milli-
bili, búast við þessum innvortis
umleitunum og þrengingum, er
eigi virðist mögulegt að koma
í veg fyrir, frekar en veðrabrigði
með sólhvörfum og tungl-
komum.
Sun-Yat-Sen
Frelsishetja Kínverja
Kína var eitt af mestu menningar-
rikjum fornaldarinnar. En Kínverj
ar þóttust vera sjálfum sér nógir, og
þess vegna fylgdust þeir ekki með
tímanum. Afleiðingin varð svo sú,
að kyrstaða varð í þjóðlífinu.
Manshúríunienn brutust til valda
í Kína seint á miðöldum. Mantshú-
keisaraættin komst þá til valda og
hélt völdum fram til ársins 1912.
Kínverjar voru ekkert hrifnir af
“útlendingum þessum,” en þó fór allt
með frið og ró fram yfir síðustu
aldamót.
Sá maðurinn, sem mest og bezt
vann að falli keisaraveldisins var
Sun-Yat-Sen. Æfi hans var alimerki-
leg; og skal henni lýst hér með fáum
orðum.
Sun-Yat-Sen fæddist í nágrenni
Kantonborgar árið 1886. Faðir hans
var fátækur, en átti þó dálítinn land-
skika. Sun-Yat-Sen komst á skóla
kristinna manna, og þegar hann var
17 ára lét hann skírast. Seinna tók
hann að lesa læknisfræði Norðurálfu-
manna.
Hann var styrktur af auðugum mönn
unl í Singapore, til byltingastarfsem-
innar. 1896 kom hann til Lundúna.
En þar hvarf hann allt í einu. Brátt
kom í ljós að sendisveitin kínverska.
hafði handtekið hann. Átti að senda
hann til Kína og skjóta hann þar.
Enskur vinur hans fékk fregnir um
hvað á seyði var og neyddi sendisveit-
ina til þess að láta hann lausan.
Næstu ár dvaldi Sun-Yat-Sen í Ja-
pan. Þaðan fór hann til Kanton
til þess að reyna að stofna þar til
byltingar. . Byltingatilraunin mis-
tókst og foringjar byltingamanna voru
teknir höndum og líflátnir. Sun-
Yat-Sen tókst að sleppa á síðustu
stundu. Hann var látinn síga í
körfu niður af borgarmúrnum.
Næstu mánuðina var Sun-Yat-Sen
ýmist á Havaí, í Japan, í Bandaríkj-
unum eða í Kína. Hann gerði aft-
ur og aftur tilraun til þess að koma
af stað uppreisn í Kína, en ávalt mis-
tókst það. Hann bjargaði ávalt lífi
sínu. En hann fyrirgerði ávalt á-
liti sínu og virðingu.
Byltingin braust þó fram að lok-
um. Sumir telja, að tilviljun hafi
hleypt henni af stað, en allir eru sam-
mála um, að hún hafi verið illa und-
irbúin. Byltingin hófst þannig, að
Li-Yuan-Hung hershöfðingi gerðist
foringi byltingasinnaðra hersveita, í
okt. 1911. 12. febr. 1912 afsalaði
keisarinn sér keisaratigninni.
Sun-Yat-Sen var í litlu áliti í
Kína á þessum tímum. Hann var
í hinni megnustu fyrirlitningu hjá
miklum þorra landsmanna. — Þegar
uppreisnin braust út, var hann í
Bandaríkjunum. Hann hélt þegar i
stað heim á leið og varð fyrsti forseti
kinverska lýðveldisins. Nú virtist
sú stund upprunnin, er hann upp-
skæri umbun verka sinna. — En það
fór á annan veg.
Yuan-Shih-Kai er maður nefndur.
Hann var hermaður mikill og stjórn
samur vel. Hann vildi ná völdum
vaklanna vegna og honum tókst
það. —. Hann hafði fylgi stjórveld-
anna til þess að setjast i valdastól,
og með brögðum og svikum náði hann
völdum. Sun-Yat-Sen varð að fara
í útlegð af nýju. — Hann hélt til
Japan og dvaldi þar um nokkurt
skeið.
Þegar hann hafði liðið þetta skip-
brot, giftist hann 23 ára gamalli kín-
verskri stúlku. Hún reyndist honum
góður förunautur. — Hún trúði á
hann og málstað hans. Og hún var
reiðubúin til þess að leggja allt i
sölurnar.
Hann varð þess brátt var, að hún
var gædd óvenjumiklum stjórnmála-
hæfileikum, — enda safnaði hún
brátt mönnum i kring um sig.
Árið 1917 varð bylting í Kanton.
Hún heppnaðist, og varð Sun-Yat-Sen
þá forseti Suður-Kina. Enginn vafi
er á þvi, að Kanton var betur stjórn
að en nokkru öðru héraði Kinaveld-
is, en álit Sun-Yat-Sen óx þó engan
veginn. Ymsir óttuðust að hann
hallaðist að kenningum jafnaðar-
manna. Hann leitaði einu sinni
styrks hjá Englendingum, þegar hon-
um reið mikið á, en hann fékk þar
hina háðulegustu útreið. Síðan
leitaði hann til Rússa og fékk hjá
þeim bæði fé og ráð. Arið 1924
var honum boðið á fund hershöfðingja
þeirra, sem réðu landinu. Fundur-
inn áttj að haldast í Peking. Hann
kom þangað i janúar 1925. En sú
för varð hans síðasta. Hann andað-
í ist þar 12 marz 1925.
ítalskur stjórnmálamaöur, sem
l kunnugur var í Kína, hefir sagt:
“Meðan Sun-Yat-Sen var á lífi,
l héldum vér, að hann væri samskon-
j ar maður og Kerenski, skrafskjóða,
j en ekkert annað. En þegar hann var
dáinn vissum vér, að hann var nokk-
urskonar Lenin.”
Sun-Yat-Sen fór snemma að gefa
sig við stjórnmálum, og gerðist hann
þegar byltingamaður. Hvar sem
hann kom safnaði hann í kringum
sig dáiitlum hópi manna, sem settu
sér það ntark og mið, að reka keisara-
ættina frá völdum og koma þjóðlegri
stjórn til valda. Og alla æfi barðist
hann látlaust fyrir þessu takmarki.
Hann var á stöðugu ferðalagi. Hánn
ferðaðist um allt Kína, klæddur sem
kaupmaður eða búddatrúarprestur.
En hvers vegna misskildu menn
Sun-Yat-Sen svona mjög? Þeirri
spurningu er illt að svara. En svo
mikið er víst: Sun-Yat-Sen var miklu
meiri maður, en menn höfðu gert
sér í hugarlund. — Hann var allmik-
ill rithöfundur. Hann barðist fyrir
þjóð sína. Hann lagði sjálfan sig
aftur og aftur í lífshættu — hann
lagði æru og eignir í sölurnar — til
þess að ná takmarkinu: frelsi þjóð-
ar sinnar.