Heimskringla - 16.10.1929, Blaðsíða 6

6. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 16. OKT., 1929
í hverjum pakka er óvænt gjöf
snotur rósótt postulíns
SKÁL EÐA BOLLI
Robin Hood
OdtS
BEZT
því það er
ofn-þurkuð
EKKEHARD
Saga frá 10. öld,
eftir I. von Scheffel.
hans með skáldlegri gleði og hrifningu, sög-
urnar af Walthari og Hildigunni, sem Conrad
frá Alzey hafði sagt honum. Hann stökk á
fætur svo létt ogj^ fjörlega, að hinum gamla
Sentis hefði mátt vel líka. I líkingarfullu
hugarflugi skáldskaparins verður mannshjart-
að að njóta þess, sem lífið hefir ekki getað
veitt því, eins og dáðríkra verka og ástar
sælu.
“Eg vil yrkja kvæði um Wálthari frá
Aquitaniu!” hrópaði hann til hinnar hverfandi
sólar, og honum virtist hann sjá vin sinn,
Conrad frá Alzey, standa í hvítum klæðum, í
skarðinu milli Ligesalp og Maarwiese, og Con-
rad brosti til hans og sagði: “Láttu sjá og
gerðu það!”
Ekkehard gekk hugglaður að þessu verki.
Hjarðmaðurinn hafði einu sinni sagt við hann:
“Það sem er gert hér uppi verður annaðhvort
að vera vel gert, eða ekki látið koma fyrir al-
menningssjónir, því annars verður það fjöll-
unum að athlægi, og þetta hafði hann sam-
þykkt.
Þegar hjarðsveinninn var sendur inn í dal-
inn til að sækja egg og hunang, bað Ekkehard
húsbónda hans að lofa honum að vera einn
dag lengur í burtu svo hann gæti tekið af hon-
um bréf til bróðursonar hans í St. Gall. Hann
skrifaði það með rúnaletri sem var tíðkað í
klaustrinu, svo .enlginn ólærður gæti lesið
það. Bréfið hljóðaði þannig:
“Heill og blessun sé með klaustursveinin-
um Burkard. Þú sem hefir verið sjónarvottur
að mótlæti föðurbróður þíns munt geta þagað.
Spurðu ekki eftir núverandi dvalarstað hans,
Guð er allstaðar. Þú hefir lesið í Procopius
um Gelimer Vandalakonung: hvernig hann í
fangelsinu í Numidiufjöllum og sárri neyð, bað
sigurvegarana að gefa sér hörpu, svo hann gæti
gleymt sorg sinni í söng og hljóðfæraslætti.
Hugsaðu þér í því sambandi föðurbróður þinn,
t sem nú biður þig að gefa bréfberanum eina
af þínum litlu hörpum, og nokkra ströngla af
bókfelli, ásamt litum og penna, því hjarta mitt
hefir, í einverunnií vaknað upp til ljóðagerða.
Brendu þenna miða. Náð guðs sé ávalt með
þér. Vertu sæll!”
‘‘Þú verður að vera aðgætinn og varkár,
eins og þú værir að ræna arnarhreiður,’’ sagði
Ekkehard við hjarðsveininn. “Spurðu eftir
klaustursveininum sem var með Romeias varð-
manni þegar Húnar komu, og afhentu honum
bréfið, en talaðu ekki um það við nokkurn
mann. Hjarðsveinninn lagði vísifingurinn á
varirnar og sagði: ‘‘Við segjum engar sögur;
fjöllin kenna okkur þagmælsku.”
Eftir tvo daga kom hann til baka og tók
upp körfu sína fyrir dyrum Ekkehards. Undir
hinum grænu eikartágum.sem huldu innihaldið,
dró hann fram litla hörpu, í lögun eins og
þríhyrning, með tíu strengjum. Síðan fylgdu
litir og skrifáhöld, og mörg blöð af mjúku bók-
felli, vandlega vöfðu upp svo það legðist ekki
í hrukkur eða fellingar.
Hjarðsveinninn var ánægður á svipinn og
þrjóskufullur.
“Þú hefir gert vel,” sagði Ekekhard.
‘‘Eg fer ekki þangað aftur,” sagði drengur
inn í hálfum hljóðum, og krepti hnefana.
‘‘Hvers vegna ekki?’’
“Vegna þess að slíkur staður sem þessi er
ekki fyrir okkur. í biðstofunni spurði ég eft-
ir sveininum og fékk honum bréfið. Eftir
það langaði mig til að sjá hverskonar dýrðling-
ar það væru, sem gengju þar í skólann í
munkabúningi, svo ég fór inn í klausturgarð-
inn, þar sem þessir ungu dánumenn drukku
vin og köstuðu teningum — það var frídagur.
Eg horfði á þá varpa steinum að ákveðnu
marki og leika með prikum, og ég gat ekki
stillt mig með að hlægja, því allt var þetta
bjálfalegt og skoplegt. En þeir vildu vita að
hverju ég væri að hlægja, svo ég tók upp stein
og henti honum tuttugu skref lengra en sá
bezti þeirra, og sagði: “Óskaplegir grænjaxl-
ar eru þið; þið reynið að gera aflraunir og
feika leiki í þessum mussum. Eg get ekki
skorað á neinn ykkar í kapphlaup eða glímu.
t»ið getið bara ekkert.!’’ Við það þutu þeir
að mér með stafstautum sínum, en ég greip
!þann næsta og hringsnéri honum svo hann
kastaðist niður líkt og lemstraður hræfugl.
Þá gerðu þeir hávaða mikinn og hrópuðu að
ég væri ruddalegur fjallafantur, en að styrk-
leiki þeirra væri fólgin í mannviti og þekk-
Ingu. Mig langaði þá til að vita hvað mann-
vit væri, og þeir sögðu við mig: Drektu
eina krús af víni, svo skulum við skrifa það
á. bakið á þér.’’ Klapsturvínið var gott svo
ég drakk einn eða tvo .bikara og því næst
skrifuðu þeir eitthvað á bakið á mér. Eg
anan ekki hvernig það fór allt fram, og næsta
Enorgun vaknaði ég með pínandi höfuðverk og
vissi jafnlítið um mannvitið í klaustrinu og
ég hafði gert áður.”
Hjarðsveinninn snéri sér við um leið og
hann endaði mál sitt og dró niður hina gróf.
gerðu skyrtu sína, og sýndi Ekkehard bakið
á sér, þar sem skrifað stóð með svörtum vagn
áburði:— ‘‘Að Appenzell er þessi náungi, heið-
inglegur rhddi, kjáni, og ósvífinn bóndastrák-
ur.” Þetta var eitt af gamanyrðum klausturs-
ins svo Ekkehard gat ekki látið vera að hlægja.
‘‘Vertu ekki reiður yfir þessu,” sagði hann, "og
mundu, það er þín sök fyrir það að sitja of
lengi yfir vínkollunni.’’• En hjarðsveininum
rann ekki reiðin svo auðveldlega, né fljótt.
“Svörtu geitumar mínar eru mér miklu
kærari en þessir fínu dánumenn,” hreytti hann
út úr sér, um leið og hann lagaði aftur skyrt-
una sína. ‘‘Og ef’ ég hitti einhverntíma einn
slíkan heigul á Epenalp, skal ég skrifa eitthvað
á bak honum með glóandi kolamola, svo að
hann gleymi því ekki meðan hann tórir, —
og ef hann yrði ekki ánægður með það, gæti
hann fengið að velta niður í hringiðuna líkt
og vorsnjóflóð.” Þetta tautaði hann um leið
og hann gekk burtu.
Ekkehard tók upp hörpuna og settist við
krossinn fyrir utan hellinn, og sló einn léttan
og glaðan tón. Það var orðið langt síðan
hann hafði snert á hljóðfæri, og í hinni miklu
einveru var það skemtun fyrir hann, að gefa
tilfinningum hjartans útrás í ljúfum sönglög-
um. Sönglistin er máttug meðhjálp skáld-
skapargáfunnar, og söguljóðið um Valter, sem
í fyrstu var óljóst í huga hans, skýrðist nú og
allt efnið varð lifandi fyrir hugskotssjónum
hans. Hann sá Húnana nálgast, glaðværa
riddara, ekki nærri því eins fráhrindandi í út-
liti og þeir, sem hann hafði fengist við fyrir
fáum mánuðum síðan. Þeir fluttu burtu með
sér sem gisl hin konunglegu börn frá Fran-
coniu, og með þeim hina ungu Hildigunni, prýði
Burgundar. Hann sló strengina með miklum
krafti, og þá sá hann Attila konung, tigulegan
í útliti og framgöngu, mann, sem gaf mikið
fyrir gleðskap og gott vín. Konungsbömin
ólust upp við hirð Húnanna, en er sá tími kom
að þau voru ekki lengur börn, urðu þau gagn-
tekin af heimþrá, og þau mundu hvemig þau
í bernsku hefðu verið heitin hvort öðru. Síð-
an heyrði hann trumbu slegna og hljóðfæra-
slátt. Húnarnir sátu þá að sumbli, og Atli
konungur kneifaði óspart úr hinum stóru
drykkjarbrúsum, og allir aðrir fylgdu dæmi
hans, og drykkjarskvaldrið hvað við um höll-
ina. Þá sá hann hina ungu hetju frá Aqui-
taniu söðla reiðskjóta sinn í tunglskininu, og
Hildigunni koma með fjársjóð Húnanna, og
hvemig Valter lyfti henni upp í söðulinn og
reið með hana burt úr ánauðinni.
í fjarska svifu myndir af hættu, flótta,
ferð yfir Rín og hræðilegu einvígi við hinn á-
gjarna Gunnar konung. í stórfeldum dirfsku
fullum dráttum stóð hin gamla saga fyrlr sjón-
um hans, sagan, sem hann ætlaði að gera
dýrðlega í einu einföldu hetjukvæði. Og þá
um nóttina við furukyndilinn, byrjaði Ekke-
hard þetta verk sitt. Hrífandi gleðitilfinn-
ing greip hann þegar honum lukkaðist að
gera söguatriðin lifandi í ljóði sínu. Sá mað-
ur var í sannleika nhkill og dásamlegur, því
með hinni hugnæmu skáldskaparlist gerir mað
urinn sjálfan sig að skapara, og lætur nýjan
heim verða til af engu.
Næsta dag hélt hann áfram starfi sínu
jafn glaður. Hann gat ekki gert sér grein
fyrir eftir hvaða reglum og lögum hann óf
saman söguþræðina, — og vissulega er það’
ekki ætíð nauðsynlegt, að vita hvarfyrir og
hversvegna hlutirnir eru svona en ekki hins-
vegar. Þú heyrir vindinn blása, en hvaðan
hann kemur og hvert hann fer getur þú ekki
sagt. Þannig er sérhvað það sem af andanum
er fætt, segir Jóhannes guðspjallamaður.
Og þegar við og við efi og vantraust kom
yfir hann, gagnvart getumöguleikum sínum —
því hann var að eðlisfari hugdeigur, og hélt
oft, að ekki væri hægt að leysa neitt vel af
hendi, án bóka eða fyrirmyndar — þá gekk
hann fram og til baka þrönga stíginn framan
við hellinn, og með því að festa augun á hin
um tignarlegu fjöllum, fékk hann hughreysting
og frið og hann sagði við sjálfan sig: “Við-
víkjandi öllu, sem ég segi og skrifa, vil ég
spyrja sjálfan mig, hvort það sé eða muni
þóknanlegt Kamor og Sentis.’’ Með því að
hugsa þannig var hann á réttri leið, því þeir,
sem öðlast innblásturinn frá náttúrunni sjálfri,
yrkja jafnan sannast og bezt, enda þótt vizk-
an og gagnrýnin niðri í dölunum dæmL það
margsinnis froðu og staðlausann heilaspuna.
Dagarnir liðu sem augnablik við þetta geð-
þekka verk. Hann klæddi myndir helgisagn
arinnar í latneskan búning og ljóðaform Virg-
ils. Þýzkan fanst honum of gróf og ekki
nógu nákvæm fyrir hið heillandi efni sögu-
ljóðsins. Hann fann ekki til einverunnar,
vegna hinna hrífandi sögupersóna. Hann
hugsaði sér að vinna, slitalaust dag' og nótt,
en líkaminn krefst þess alltaf að honum sé
einhver sómi sýndur, og tillit tekið til hans.
Þess vegna sagði Ekkehard
við sjálfan sig: "Sá sem vinn
ur verður að miða dagsverk
sitt við sólarganginn.” Þeg-
ar því kveldskuggarnir lögð-
ust yfir nágrannahæðirnar,
hætti hann skriftum, greip
hörpuna, og klifraði út gegn-
um jarðgöngin til Ebenalp.
Staðurinn þar sem skáldskap
arandinn kom fyrst yfir hann
var orðinn honum mjög kær.
Benedikta varð mjög glöð
þegar hann kom fyrst með
hörpuna. “Eg skil þig fjalla-
bróðir,” sagði hún; “þú munt
ekki eiga neina unnustu og
þess vegna hefir þú fengið
þér hörpu til þess að opin-
bera henni leyndarmál hjart-
ans. Þú hefir ekki gerst
hljóðfæraleikari til einskis.
Hún blístraði gegnum fing
urrta í áttina til lága, strá-
þakta kofans að Klusalp,
hljómfagra tóna, sem var
svarað með komu hjarðmanns
ins, er hún elskaði. Hann
var ungur, fríður fýnum og
bar stórann silfurhring í
hægra eyra sér, heiðursmerki
hjarðmannanna. Þessi eyrna
hringur hafði slöngulögun, og
niður úr honum honum hékk
á mjórri festi lítill mjólkur-
spóhn. Lendar hans voru
girtar breiðu leðurbelti með
silfurlás í kýrlíkani. Hálf feiminn og hálf
skrítinn stóð hann þögull fyrir framan Ekke.
hard og starði á hann, en Benedikta sagði:
‘‘Góði fjallabróðir, spilaðu nú eitt danslag; við
höfum aldrei getað það sjálf svo að gagni
komi. Hnn getur ekki blásið í hornið sitt og
sveiflað mér og sér í kring á sama tíma, og
þegar ég leik á hljóðpípuna mína þarf ég að
nota báðar hendurnar.
Ekkehard varð hrifinn af þessari heil
brigðu gleði fjallabarnanna, og spilaði fjörugt
danslag sem þau dönsuðu eftir, á hinu mjúka
alpagrasi, unz máninn rnildur og fagur gægðist
upp fyfir Maarwiese. Þáu heilsuðu honum
með gleðisöng og héldu svo dansinum áfram.
En að lokum er þau voru orðin þreytt á dans-
inum, hvíldu þau sig við hliðina á hinu nýút-
sprungna skáldi, og Benedikta sagði: “Ein-
hverntíma færð þú laun þín, kæri, góði hörpu-
leikari. Það er gömul saga hér í fjöllunum
að einu sinni á hverjum hundrað árum blómstri
blátt undrablóm í klettahlíðinni, og fyrir hverj-
um þeim, sem slítur upp það blóm opna fjöll-
in sig. Öll auðæfi þeirra glitra og skína og
sá hinn sami má ganga inn og taka af þeim
eftir vild sinni, o gfylla hatt sinn gulli og gim-
steinum. Ef ég finn blómið skal ég vísa þér
á það, svo þú getir orðið vel auðugur maður.
Eg sjálf hefi ekkert með þetta að gera, því,”
bætti hún við og vafði örmum sínum um
háls hins unga hjarðmanns, ‘‘ég hefi þegar
fundið minn dýrmæta fjársjóð.”
En Ekkehard svaraði: “Eg veit ekki held-
ur hvað ég ætti að gera við það.’’ v
Og hann sagði satt. Sá sem er kominn
inn í ríki listarinnar, hefir fundið hið ekta bláa
blóm. Þar sem aðrir sjá ekki neitt nema
urðir og kletta, kemur hann auga á afar-
mikla fegurð, þar finnur hann auðæfi, sem
hvorki mölur né ryð fær grandað. Og þó hann
eigi aðeins kopar í vösum sínum, er hann
samt ríkari en víxlarar og auðkýfingar ver-
aldarinnar.
‘‘Hvað eigum við þá að gera við töfra-
blómið?” spurði Benedikta. ‘‘Gefa það geit-
unum og kálfunum,” sagði ungi hjarðmaður-
inn hlægjandi. “Þau verðskulda að fá einu
sinni verulega góða veizlu.”
Aftur tóku þau til að dansa í tunglskin-
inu og héldu því áfram þar til faðir Benediktu
kom upp til þeirra. Eftir að hann hafði lok-
ið við dagsverk sitt tók hann að negla upp yfir
kofadyrum sínum skininn og blásinn bjarnar-
haus. Hann hafði spent kjálkana sundur
með steini og þetta nýja skraut skaut svo
miklum skelk í bringu kúnna og geitanna, að
þær flýðu burt er þær sáu það.
“Satt að segja eru þið hér uppi nægilega
hávaðasöm til þess að Sentis fari að titra og
skjálfa,’’ hrópaði hann er hann sá þau. ‘‘Hvers
konar uppþot er þetta sem þið eruð að gera
hér?” Og með góðlátlegum áminningum
rak hann þau~ heim í kofann.
Kvæðið um Walter lengdist óðum. Þegar
hugurinn er fullur af sefaríku söguljóði má
höndin hafa sig alla við til þess að halda í við
hann.
Eitt miðdgsbil þegar Ekkehard, samkvæmt
venju, var á gangi eftir hinum mjóa stíg, sá
hann óvæntann og ókunnann gest koma á
móti sér. Það var beran sem hann hafði
grafið upp úr snjónum. Hún klifraði hægt
eftir götustígnum og hélt á einhverju milli
tannanna. Ekkehard þaut til baka inn í hell-
inn og sótti spjótið, en beran kom ekki sem
óvinur. Hún stanzaði góðlátlega við inngang-
inn að bústað hans og lagði þar á lítinn kletta-
stall feitt múrmeldýr, sem hún hafði veitt.
Var það gjöf sem hún vildi launa með lífgjöf.
ina, eða var það vottun um alveg sérstakar
tilfinningar? Hver getur sagt um það?
Ekkehard hafði þegar hjálpað til þess að eyða
hinum dauðlegu leifum maka hennar, og gat
þáð verið að ást hennar hefði þar af leiðandi
snúist til hans? Vér þekkjum of lítið þau lög,
sem liggja til grundvallar makavali og þesskon
ar tengslum, til þess að geta svarað því.
Beran settist niður mjög hægt fyrir fram-
an hellinn og starði inn í hann. Ekkehard
komst við að sjá hana og með spjótið ennþá I
hendinni greip hann trédisk með hunangi og
setti fyrir hana. En hún hristi höfuðið með
vanþóknunarsvip, og tillit hennar var þrung-
ið af hugsun og þunglyndislegt. Ekkehard
tók þá niður hörpuna sína og spilaði danslagið
sem Benedikta hafði beðið um. Og tónarnir
höfðu sýnilega sefandi áhrif á hið yfirgefna og
einstæðingslega dýr.
Hún reis upp á afturfæturnar og fór að
stíga mjúklega fram og til baka eftir hljómfall-
inu En þegar Ekkehard tók að spila harðara
svo að það nálgaðist ofsa og trylling, nam
beran staðar og leit hversdagslega til jarðar.
Hennar þrjátíu ára gamla samvizka leyfði henni
ekki að dansa í samræmi við það. Hún lagðist
aftur niður fyrir framan hellinn, eins og hana
langaði til að heyra og njóta lofsöngs St.
Gallus um bjarndýrin, þar sem hann lýsir
þeim þannig, að þau hafi yfir að ráða aðdá-
unarverðri háttprýði.
‘‘Það er líkt á komið með okkur,’’ sagði
Ekkehard. "Þú hefir mist ástvin þinn í
snjóinn, og ég minn í storminn. — Eg ætla
að spila fyrir þig annað lag.’’ Síðan spilaði
hann sorgarlag og beran hlustaði róleg og
ánægjuleg að því er virtist, og .rumdi við og
við. Eftir litla stund, sagði Ekkehard, sem
v<ar stöðugt með söguljóðið í huga: “Eg hefi
lengi brotið heilann um það, hvaða nafn ég
ætti að gefa drottningu Húnanna, sem ann-
aðist hina ungu Hildigunni. Nú veit ég hvað
það á að vera. Eg skal nefna hana Ospirin,
hina “goðbornu beru!’’ Skilurðu hvað ég
segi?”
Beran leit til hans eins og hún skildi og
væri samþykk því er hann sagði, og Ekkehard
greip handritið og skrifaði niður nafnið. Þörf-
in hjá honum fyrir það, að tala við einhverja
lifandi veru um það sem hann hafði verið að
framleiða hafði verið mikil. ‘‘Hér meðal
hinna hrikalegu fjalla,” hugsaði hann “getur
björninn ef til vill tekið þá stöðu, sem undir
öðrum atvikum myndi krefjast að skipuð væri
lærðum manni.” Hann gekk því fram, hall-
aði, sér fram á spjótið og las hátt fyrir ber-
una byrjunina á kvæðinu. Hann las það
skýrt, með miklum áherzlum og tilfinningum,
og beran hlustaði með lofsverðri þolinmæði.
Hann las áfram, meira og meira um það,
hvemig .riddararnir frá Worms höfðu veitt
Valter eftirför inn í Wasgau-skóg, og lent þar í
bardaga við hann, og enn hlustaði hún þolin-
móð. En þegar hvert einvígið fylgdi á fæt-
ur öðru viðstöðulaust, þegar Ekkfried af Sax-
ony hneig dauður niður hjá líkum félaga sinna,
og Hadwart og Patafrid bróðursynir Haka
sættu sömu örlögum, þá reis beran hægt á