Heimskringla - 16.07.1930, Blaðsíða 6

6. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 16. JCfLÍ, 1930.
Haraldur Guðinason
Söguleg Skáldsaga
----eftir--
SIR EDWARD BULWER LYTTON
DAi;
Skip Haraldar hafa dreift og stökkt nor-
ínannska flotanum á brott, eins og óveður
dreifir fuglahóp. Uppreisnarmenn Saxa, sqm
igengu í lið með Griffiði, undir forustu Álf-
geirs, hafa verið svo illa leiknir, að þeir sem
eftir eru, hafa skilið við foringjann, og Griffið-
ur sjálfur er afkróaður í síðustu vígskörðum
sínum, og getur ekki veitt viðnám öllu lengur
gegn óvininum, sem vissulega er ágætis for-
ingi. Þegar Griffiður er yfirunninn, mun Álf-
geir verða umkringdur í hæli sínu, eins og upp-
blásin köngurló í vef sínum. Og þá mun Eng-
land fá hvíld, nema því aðeins að lénsdrottinn
okkar, eins og þú varst að gefa í skyn, setji
ailt í uppnám aftur.’’
Hinn normannski riddari hugsaði sig um
nokkur augnablik og sagði síðan:
“Mér skilst þá að enginn sé jafningi Har-
aldar í landinu; jafnvel ekki, Tiýst eg við Tosti
bróðir hans.’’
“Nei, vissulega ekki Tosti, þar sem ekkert
nema áhrif Haraldar myndi halda honum dag-
langt í hans eigin jarlsdæmi. En samt, á síðari
tímum hefir honum tekist að vinna sér tiltrú,
því hann er hugrakkur og frækinn í orustum.
En ekki hefir hann ást þegnanna, þessara
grimmu Norðimbralandsmanna. Því er ekki
að neita, að hann hefir aðstoðað jarlinn mik-
ið og hrustlega, í þessu upphlaupi í Valsklandi,
bæði á sjó og landi. En frægð sú, sem menn
hafa tileinkað Tosta, er aðeins endurskin frá
bróður hans. En ef Gyrðir væri dálítið met-
orðagjarnari en hann er, væri hann sá eini,
er gæti komið til mála sem keppinautur Har-
aldar.”
Normaðurinn, sem var mjög ánægður með
það, sem hann hafði frétt, af ræðum sínum við
ábótann, sem, þrátt fyrir það að hann kunni
ekki saxneska tungu, var eins og allir ætt-
menn hans, skarpgreindur og forvitinn —
stóð nú á fætur og ætlaði að fara. Ábótinn
stöðvaði hann nokkur augnablik, horfði á
hann eftirvæntingarfullur og sagði: ,
“Hversu mikið tækifæri heldur þú að Vil-
hjálmur hertogi hafi, að taka England?”
“Hann hefir gott tækifæri, ef hann notar
herkænsku sína; að minnsta kosti ef hann
getur yfirunnið Harald.”
“En trúðu mér, Englendingar bera eng-
an ástarhug til Normanna, og munu verjast
hraustlega.”
“Eg trúi því. En ef kemur til þess að
berjast, þá verður það aðeins ein orusta, því
hér eru hvorki virki né fjöll, þar sem verjast
má úr, svo um langan ófrið er ekki að tala.
Og sjáðu, vinur minn, svona er nú ástandið:
Konungsættin deyr út með Játvarði, nema ef
vera skyldi eitt barn, sem eg heyri engan
mann nefna. Gamla aðalsættin er farin; eng-
inn ber virðingu fyrir gömiu nöfnunum; kirkj-
an er eins fúin andlega, eins og máttarviðirn-
ir í Múrlangsbandaklaustrinu þínu. Hernað-
arandi Saxanna er nálega dauður, í auðmýkt
sinni við klerkastétt, sem hvorki er hugdjörf
né lærð, heldur fremur hugdeig og fávís. —
Græðgin eftir peningum etur upp allan mann-
dóm. Pólkið hefir vanist útlendum klaustrum
Undir stjóm Dana. Og Vilhjálmur, þegar hann
á annað borð væri orðinn sigurvegari, þyrfti
ekki annað en að lofast til að halda uppi við-
teknum lögum og frelsi, til þess að verða eins
fastur í sessi og Knútur fyrrum. Danir frá
Anglíu myndu ef til vill verða honum dálítið
erfiðarí; en upphlaup mundu verða að vopni í
höndum slíks stjórnvitrings sem Vilhjálmur er.
Hann myndi byggja kastala og virki um allt
land. Allt landið yrði herbúðir. Vesalings vin-
ur minn, við munum lifa til að óska hver öðr-
um til hamingju. Þú verður yfirklerkur í ein-
hverju ágætis brauði á Englandi. Eg verð bar-
ón yfir víðáttumiklum fasteignum.”
“Eg held þú hafir rétt fyrir þér,” sagði
hinn risavaxni ábóti glaðlega. “Og þegar þar
að kemur skal eg svei mér berjast fyrir hertog-
íinn. Já, þú hefir rétt fyrir þér,” hélt hann á-
tram, og horfði á hina hrörlegu klefaveggi í
kringum sig. “Allt er hér útslitið, og ekkert
getur lagað eða rétt ríkið við, nema Vilhjálm-
Ur hinn normannski eða---------”
“Eða hver?”
'“Eða Haraldiur hinn saxneski. En þú
íerð nú að hitta hann. Dæmdu sjálfur.”
“Eg mun gera það, og það nákvæmlega,”
sagði de Graville, og eftir að hafa faðmað
Vin sinn, lagði hann af stað aftur.
SJÖUNDI KAPÍTULI
Herra Mallet de Graville var í hinum rík-
asta mæli gæddur hinni kænlegu slægð, sem
einkenndi Normenn, eins og annars alla sjó-
íæningja í Eystrasaltinu. Og, lesari góður,
ef þú af tilviljun skyldir á þessum síðustu tím-
um, kynnast hinum hávöxnu niönnum frá Eb-
er eða Yorkshire, þá muntu mæta fyndni þess-
ara dönsku forfeðra vorra. Það verður ef til
vill á þinn kostnað — sérstaklega ef umræð-
umar snerust um dýr, þar sem forfeöur okkar
lögðu sér til munns sömu dýrin, sem synirnir
fita sig enn á, þótt þeir eti þau ekki.
En þótt hinn slægi riddari gerði sitt bezta
á leiðinni frá Lundúnum til Valsklands, að
fræðast um Harald og bræður hans, af sam-
tali sínu við Sexúlf — fá að vita allt, sem hann
vildi vita — þá fann hann, að í slægð og var-
færni var þessi saxneski maður meira en jafn-
oki hans. Sexúlfur hafði eðlisávísun hunds-
ins gagnvart húsbónda sínum; og honum
fannst, þótt hann vissi ekki hvers vegna, að
Normaðurinn dyldi eitthvert leynilegt ráða-
brugg gegn Haraldi, með hinum endalausu
spurningum, sem virtust framsettar svo sak-
leysislega. Og hin óbifanlega þögn, eða óljósu
svör, þegar minnst var á Harald, sýndust í al-
gerðu ósamræmi við hin frjálslegu svör hans,
þegar talað var um algenga hluti, eða um sér-
kennileik saxneskrar háttsemi. Smátt og
smátt dró því niður í riddaranum, og seinast
þagnaði hann alveg, argur og vonlaus um að
nokkuð væri hægt að veiða upp úr þeim sax-
neska. Hann lét nú þjóðardramb sitt og fyr-
irlitninguna fyrir mönnum af lágum stigum
koma í staðinn fyrir uppgerðar kurteisina.
Hann reið því einn dálítið á uhdan öllum hin-
um, og tók nú vel eftir legu landsins, eins og
hermenn vanalega gera, og undraðist — á
sama tíma og hann gladdist — yfir hinum ó-
merkilegu varnarvirkjum, jafnvel á landamær-
um sem áttu að hglda fjallabúunum frá Cym-
via, frá því að vaða inn á enska jörð.
Niðursokkinn í hugsanir sínar, sem hvorki
voru vingjarnlegar né spáðu neinu góðu fyrir
landið, sem hann var að heimsækja, var Nor-
maðurinn á öðrum degi frá því að hann lagði
á stað úr klaustrinu, staddur í hinum hræðilegu
fjallaskörðum í Norður-Völskulandi.
Hann nam staðar í þröngu gili, þar sem
klettar slúttu yfir á alla vegu, og kallaði til
skjaldsveins síns; klæddi sig í hringabrynju
og sté á bak hinum trausta bardagahesti sín-
um.
“Þú gerir ekki rétt, Normaður,’’ sagði
Sexúlfur; “þú þreytir þig að óþörfu — þung
herklæði eru hér gagnslaus. Eg hefi barist
hér áður. Og viðvíkjandi reiðhesti þímim, þá
verðurðu bráðlega að yfirgefa hann og ganga.”
“Þú skalt vita, *finur,” svaraði riddarinn
önuglega; “að eg kom ekki hingað til þess
að læra stafrofskver bardagallistarinnar; og að
því er hitt snertir, skaltu líka vita, að aðals-
maður frá Normandíu fellur dauður niður fyr
en hann skilur við hest sinn.”
“Þið útlendingar og Frakkar,” sagði Sex-
úlfur og lét skína í tennurnar gegnum hið
þétta skegg, “með ykkar ástaröfgar og stór-
yrðin! Það er enis víst að þú verðir fullsadd-
ur á þessu enn; því við erum enn á slóð Har-
aldar, og hann skilur aldrei óvin sinn eftir á
slóðinni. Þú ert eins óhultur hér, eins og þú
sætir við sálmasöng í klaustri.”
“Slepptu þessum gamanyrðum þínum,
kurteisi herra,” sagði Normaðurinn. “Eg að-
eins mælist til, að þú kallir mig ekki Prakka.
Eg set það allt í samband við fákænsku þína
í öllu, sem viðkemur velsæmi og hernaði, en
ekki það að þú viljir móðga mig. Þó móðir
mín væri frakknesk, skaltu vita að Normaður
fyrirlítur frakkneska menn nálega (eins mikið
og hann fyrirlítur Gyðinga.”
“Eg bið þig fyrirgefningar,” svaraði Sax-
inn; “en eg hélt að þið útlendingarnir væruð
allir alveg eins, rétt eins og rif af sömu skepnu
eða kollóttar kindur.”
“Þú munt bráðlega fá betri vitneskju. —
Áfram, herra Sexúlfur!”
Pjallaskarðið opnaðist smátt og smátt, og
tók þá við flæmi nokkurt af grastausri, ósléttri
auðn. Sexúlfur reið til riddarans og dró at-
hygli hans að steini, sem á voru grafin orðin:
“Hér vann Hara’dur sigur”..
“Nærri slíkum steini þorir enginn velsk-
ur maður að koma,” sagði Saxinn.
“Ágætt sigurmerki, þó það sé einfalt,”
svaraði Normaðurinn, “og mikið sagt. Mér
þykir vænt um að lávarður þinn kann latín-
una.”
“Eg segi ekki að hann kunni latínu,” svar
aði hinn varfærni Saxi, sem hræddist að það
væri ekki hollt fyrir lávarð sinn, að gefa nokk-
uð það í skyn.
“Haltu áfram meðan unnt er — í guðs
nafni.”
Á landamærum Caemvonshire stanzaði
herdeildin í litlu þorpi. í kringum þetta þorp
hafði nýlega verið grafið djúpt síki, og þétt-
settar stauraraðir mynduðu afgirt svæði með-
fram síkinu. Innan þessara girðinga gat að
líta fjölda manna — sumir lágu í grasinu, sum
ir köstuðu teningum og aðrir sátu að drykkju.
Búningar þeirra og veðurbitin andlitin gáfu
til kynna að þeir væru Saxar og menn Harald-
ar. Og flöggin, sem blöktuðu hvar sem litið
var, báru tígríshöfuðin, tignarmerki Haraldar.
jarls.
Hverníg Yinna Skal
pris a
Home Cooking Deildinni
á sýningum og samkomum.
Árið 1929 unnu Robin Hood
notendur eftirfylgjandi prísa:
FYRSTA PRÍS
á Canadian* National Exhibition
Toronto
einnig GULL MEDALÍUNA
SILFUR MMEDALfUNA
75 FYRSTU PRiSA
og í allt 165 prísa af 35 tegundum af heimabök-
uðu brauði, sem opinberlega var keppt um af öll-
um. Þessir snillingar í bökunarlistinni leggja
mikla áherzlu á að hveitið sé gott og mæla allir
með notkun
Robín Hood
FLOUR'
NOTE! Vaktið príslistana fyrir fylkis-
sýningar, Class “B” og County
Fairs fyrir tilboð Robin Hood
félagsins.

ROBtN HOOO
“Hér munum við fregna,”
sagði Sexúlfur, “hvað jarl-
inn hefst að — og hér endar
ferðalag mitt í bráðina.”
“Eru þetta stöðvar jarls-
ins? Engin kastali, jafnvel
úr timbri; enginn múrvegg-
ur; ekkert nema síkið og
stauramir!” sagði Mallett de
Graville, og bar rómur hans
vott um bæði undrun og fyr-
irlitningu.
“Normaður!” sagði Sex-
úlfur; “kastalinn er þarna,
þó þú sjáir hann ekki, og
einnig múrveggirnir. Kastal-
inn er nafn Haraldar, sem
enginn velskur maður þorir i
að ráðast á, og múrveggirnir
eru valkestirnir, sem em í
hverjum dal og dæld um-
hverfis.”
Og um leið og hann sagði
þetta, blés hann í horn sitt,
sem var svarað fljótlega, og
lagði af stað eftir planka, er
lá yfir síkið, áleiðis til kast-
alans.
“Jafnvel engin vindubrú!”
stundi riddarinn mæðulega.
Sexúlfur talaði nokkur orð
við þann, sem sýndist vera
fyrir setuliðinu, kom svo til
baka til Normannsins og
sagði:
Jarlinn og hans menn hafa
nú lagt upp í fjalllendið við Snjódun, og þar
er sagt að hinn blóðþyrsti Griffiður sé nú loks
króaður af. Haraldur lagði svo fyrir, að eftir
eins stutta viðdvöl og hressingu og unnt væri,
skyldi eg með mínum mönnum kveðja leið-
sögumanninn, sem hann skildi mér eftir, mér
til fylgdar, og koma á eftir honum gangandi.
Það má vel vera, að við séum í hættu staddir,
því þó Griffiður sjálfur sé ef til vill kvíaður í
fjöllunum, þá getur hann átt vini hér á leið-
inni, sem gera áhlaup, þegar minnst vonum
varir, frá hömrum og hengiflugum. Að fara
á hestbaki er ómögulegt. Og þar sem, herra
Normaður, að misklíðin, er ekki á milli okkar
og þín eða yfirboðara þíns, þá legg eg til að
þú nemir hér staðar, en dveljið hér óhultur á
meðal hinna herteknu og særðu.”
“Það væri óefað skemtilegur félagsskap-
ur,” svaraði Píormaðurinn. “En maður ferð-
ast til þess að kynnast, og vildi eg feginn mega
sjá eitthvað af þessum villimannabardögum
þínum við þessa fjallabúa. Þess vegna, þar
sem eg geri ráð fyrir að vistabirgðir mínar séu
orðnar fremur litlar, skaltu gefa mér að eta
og drekka. Og svo skaltu sjá, ef við komumst
augliti til auglitis við óvinina, hvort stóryrði
Normannsins eru vottur um aumingjaskap.”
“Vel sagt, og betur en eg bjóst við,” sagði
Sexúlfur alúðlega.
Á meðan de Graville, eftir að hafa stígið
af baki reiðhesti sínum, ráfaði fram og aftur
um þorpið, heilsuðu hinir upp á ættmenn sína.
Þorpið var, jafnvel í augum hermannsins.
hryggðarsjón. Hér og þar sáust haugar af
ösku og rústir. Húsin brotin og brennd. Hin
litla og lítilfjörlega kirkja var ósnert af stríð-
inu, en eyðileg, og eyðilögð af sauðfé á beit
á háum haugum, nýlega gerðum. Þetta voru
dysjar hinna hraustu drengja, sem fallið höfðu
og hvíldu nú á fornu flötunum, sem þeir höfðu
svo drengilega varið.
Loftið var þrungið ilm jurtanna, sem gol-
an dreifði um allt. Þorpið lá afskekkt og út-
sýnið umhverfis það var öræfakennt og villt.,
en fól þó í stérfenglega fegurð, sem Normað-
urinn, er var kominn af skáldum og var fræði-
maður mikill, yarð snortinn af. Hann settist
á ósléttan stein, burt frá hinum herskáa, suð-
andi mannfjölda, og horfði á hina dimmu og
hrikalegu fjallatinda, og til árinnar, sem
straiumhörð rann í gegnum þorpið og hvarf í
eskiviðarrunnunum.
Saxinn. “En maður verður að taka til greina
hinn útlenda smekk, ókunni maður.”
Nokkru eftir miðjan dag, var blásið í
horn, og herinn bjóst til að leggja af stað. Og
Normaðurinn tók eftir því, að þeir skildu: eftir
alla hestana; og skjaldsveinn hans kom til
hans og sagði honum, að Sexúlfur hefði kurt-
eislega en ákveðið fyrirboðið að hestur ridd-
arans yrði leiddur fram.
“Hefir það heyrst nokkru sinni fyr!”
hrópaði herra Mallet de Graville, “að nor-
mönnskum riddara væri ætlað að ganga, og að
ganga á móti óvinunum líka. Kallaðu þorpar-
ann hingað — það er foringjann!”
En rétt í þessu kom Sexúlfur að, og til
hans beindi de Graville sínum önugu mótmæl-
um. Saxinn lét sig ekki, og við öllu, sem Nor-
maðurinn sagði, gaf hann sama svarið: “Það
er vilji jarlsins.’ Og loksins endaði hann með
þessu:
“Þú getur gert hvort sem þú vilt; verið
hér kyr hjá hesti þínum, eða komið með okk-
ur gangandi.”
“Hestur minn er ígildi manns að viti oe
myndi því verða mér hinn bezti félagi. En eins
og á stendur, þá læt eg undan. En mundu eft-
ir því að eg læt undan nauðugur, því eg vil
ekki að það verði nokkurntíma um Vilhjálm
Mallet de Graville sagt, að hann fari viljugur
gangandi til orustu.”
Hann losaði nú sverð sitt í slíðrunum, en
fór ekki úr hringabrynjunni, sem féll snyrti-
lega að líkama hans. Svo hraðaði hann sér
áleiðis ásamt hinum.
•Velskur leiðsögumaður, þegn einhvers
smákonungs, sem var skattskyldur Englandi,
en snortinn, eins og margir aðrir, ákafri af-
brýðissemi gagnvart Griffiðsættinni, og réði
það meiru en hatrið til Saxa, — fór nú á und-
an.
Vegurnn lá all-lengi meðfram Conwlay-
ánni, og það hillti undir Penmaerheiðina. —■
Engin lifandi vera sást nokkursstaðar, hvorki
maður né málleysingi. Auðnin og hið bjarta
skin ágústssólarinnar hafði lamandi áhrif á
alla. Herdeildin fór fram hjá nokkrum hús-
um, — ef að eins herbergis hreysi úr óhöggnu
grjóti geta kallast hús, — en þau voru öll auð.
Merki eyðileggingarinnar voru alstaðar sýni-
leg, þvi þeir voru á slóð Haraldar — sigurveg-
arans.
Hann var vakinn af hinum djúpu hugleið-
ingum sínum, af Sexúlfi, sem af meiri kurteisi
en vanalega, slóst í för með þrælunum, sem
færðu riddaranum fæðu hans, sem vár ostur
og nýsoðið kálfskjöt og fylgdi því stórt drykkj-
arhorn af lélegum mjöði.
“Jarlinn lætur alla menn sína neyta velskra
matvæla,” sagði Saxinn afsakandi; “og í sann-
leika sagt, í þessu langvarandi stríði, er ekk-
ert annað til.”
Riddarinn skoðaði ostinn, einkennilega
nákvæmlega, og laut alvarlegur niður yfir
kálfskjötið.
“Þetta er nægilegt, kæri Sexúlfur,” sagði
hann og leyndi stunu, sem var að brjótast upp
frá brjósti hans. “En í staðinn fyrir þennan
hunangsdrykk, sem er eðlilegri hunangsflug-
um en mönnum, þá útvegaðu mér sopa af
köldu vatni. Vatn er það eina, sem hættu-
laust er að drekka áður en maður leggur til
orustu.”
“Þú hefir þá aldrei drukkið öl?” sagði
Loksins fóru þeir fram hjá gamla Cono-
vium láglendinu skamt frá ánni. Þarna voru
enn (óh'kar því sem þær eru nú, eftir margra
alda eyðileggingar), hinar miklu leifar róm-
verskrar menningar: Afarmiklir fallnir vegg-
ir og hálfhruninn turn og eftirstöðvar tröll-
aukinna baðhúsa . Og nálægt hinum núver-
andi ferjustað Tal-y-Cafn sást bera við loft
virkið Castell-y-Bi-yn. Yfir kastalanum blakti
merki Haraldar. Margar flatbotnur láu í
festum við árbakkann, og alstaðar skein á
spjót og önnur vopn.
Það hresstist nú yfir riddaranum, þó að
hann væri aðfram kominn af þreytu undir hin-
um þungu herklæðum. Og hann hefði heldur
dáið píslarvættisdauða fremur en að fara úr
þeim. f von um að komast sem fyrst á fund
Haraldar, og eins til að láta ekki bera á þreyt-
unni, stökk hann fram og inn í hóp manna.
Þar hitti hann gamlan kunningja sinn Guð-
röð. Hann tók af sér hjálminn, greip í hönd
þegninum og hrópaði: