Heimskringla - 06.08.1930, Blaðsíða 2

2. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 6. AGCrST, 1930.
Fáein orð um
Fiskisamlagið
sem "aðra borgun” hefðu fengið fyr- ekki hefðu verið fylltar pantanir J.
ir fisk sinn í fyrra, eða ,1928-29, H. Johnson (15 carloads) og hvað
hefðu þær upphæðir verið dregnar ] Keystone Fishing Co. hefði fyrir
frá innleggi þeirra þetta ár. Meist-
ari Jónasson greip nú fram í lestur-
fiskinn borgað.
Framkvæmdarstjóri G. F. J.
tók
______ í inn, og gaf þær upplýsingar (ef því þá. aftur til máls. Kvað hann verð
Eins og eg gat um í síðustu grein nkfni skyldi nefna), að ofmikið hefði það, er J. H. J. hefði getað selt vör-
minni um Fiskisamlagið, og sem birt- verið borgað fyrir fiskinn! I tilefni una við, hafa verið 6 eents pundið,
ist í Heímskringlu þann 21. maí s.l.
— skoruðu hlutaðeigendur á for-
ráðamenn þess félagsskapar, að
halda hinn lögákveðna aðalfund inn-
an 14 daga frá dagsetningu þeirrar
kröfu. Var sú ástæða til þeirrar á-
skorunar, að frézt hafði að stjórnin
myndi ætla að hleypa þeirri sjálf-
sögðu skyldu fram af sér. Áskor-
un þessi var dagsett 5. maí, og
hefði því fundurinn átt að vera hald-
inn kringum þann 19. s.m.; en sam-
kvæmt reglugerð samlagsins skal
aðalfundur haldinn 15. maí ár hvert.
Að orðrómur þessi hafi verið á
rökum byggður, sést bczt á því, að
ekki gat stjórnin orðið við þessari
málaleitun manna. Mun hún hafa
þózt óundirbúin til að gera reikn-
ingsskil ráðsmennsku sinnar, enda
af þessari útskýringu hans má geta
þess, að þrátt fyrir þessa “aðra
borgun”, fengu samlagsmenn aðeins
9 cents fyrir pundið af betri tegund-
um, þ. e. hvítfisk og pikk — og að
félögin borguðu sínum mönnum frá
9—12c — og að því er virðist, ekki
hafa álitið “ofborgað”; þvl bakreikn-
inga hafa þau ekki gefið, en uppbót
þeim, sem fyrstir sendu fisk sinn til
markaðar, og var ástæðan sú til
þeirrar uppbótar, að þau byrjuðu
með 7 centa verði. Enda ber ölum
saman um það, sem við fisksölu hafa
fengist, að betri markaður fyrir þá
vöru en var í fyrra, hefði ekki þekkst
en sjálfur hefði hann selt á 9 cents
pundið. Sömuleiðis að The Keýstone
Fishing Co. hefði ekki einungis borg-
að fiskinn vikulega, heldur borgað
upphæðir fyrirfram. Einnig kvað
hann nefnt félag hafa selt fiskinn
fyrir 10c meira pundið en nokkurt
annað félag í Manitoba hefði fengið
á New York markaðinum, eða 28c,
þegar aðrir fengu 18c, og 9, þegar
aðrir seldu á 6c. Þeir sem þekkja
J. H. J. Vita, að hann gat selt vör-
una fyrir gangverð á markaðinum.
Því er ljóst, að G. F. J. hefir selt
fiskinn 3—10 ofan við markaðsverð!
Fyrir þessa snilli G. F. J. hefði fé-
ekki flan til fagnaðar, ef svo ólíklega
skyldi til takast að fjölmennt yrði gerlega umkomulaus að selja þessa
í mörg ár undanfarin. Þó mun mega | laginu átt að græðast þúsundir. Er
að nokkru leyti til sanns vegar færa | því svo varið ? Látum reikningana
þessa útskýringu meistarans. Hann i svara þeirri spurningu. Virði mað-
er — og hefir verið, eins og eg hefi ur fyrir sér reikninginn (6. lið),
margbent á með rökum — þess al- | virðist hann hafa nokkuð aðra sögu
að
segja, en Mr. Jónass^n, þó lægra
til fundarins! Drógst því til 10. júní
að fundurinn yrði haldinn.
Voru þá þeir samlagsmenn, sem
við Winnipegvatn búa og veiði
stunda vor og sumar, í verstöðvar
farnir og gátu þar af leiðandi ekki
stótt mótið; er og dráttur stjórnar-
innár settur í samband við þessa
vöru, eða starfa nokuð það, sem þess | liggi honum rómur. Undir þeim lið
um félagsskap mætti til hagnaðar
eða þrifa verða; og liggja til þess
þau drög, að hann skortir hvort-
tveggja, “vit og góðan vilja” til
þess”; og mun eg g-era þessi mín
orð sönn síðar í þessari grein.
Viðvíkjandi haustvertíðinni 1929,
þeirra aðstöðu, og er ekki ólíklega hafði hann þetta að segja: að fisk-
til getið; en formælanda hefði þeim
átt að vera “sjálfrátt’ að fullmagta
til fundarins, hefðu þeir látið félags-
skapinn og hans málefni nokkuð til
sín taka. Er ekki á þetta hróplega
afskifta- eða áhugaleysi bent fyrir
þá sök, að það sé nokkurt eins dæmi
ast hefðu 265,000 pund, sem selst
sem “Liabilities to Fishermen” kall-
ast, sjáum við að óborgaðir eru
$1908.32 fyrir sumarveiði 1929. Fyr-
ir vetrarveiði til desemberloka 1929
$4762.05, og fyrir vetrarveiði til
marzloka 1930, $42,460.69; samtals
$49,131.06.
Eg vona að mér verði ekki til
stórra synda reiknað (því ekki er
hefðu á $28,000. $12,000 hefðu ver- (nú á bætandi skuldabaslið það), þó
ið borguð til fiskimanna. En um j eg leggi meira upp úr hinu þögla
þetta á No. 2 á reikningunum að
fræða oss, sem er auðvitað villandi,
því eins og eg hefi sýnt fram á í
fyrri greinum mínum, var haustver-
i réttarbótasögu mannkynsins, held- i tíðarkostnaðurinn að litlu leyti borg
aður með þessari framleiðslu, held-
ur með vetrarframleiðslu okkar 1929
—30. T. d. má geta þess, að Mr. ó.
Friðrikssyni voru borgaðir $500.00
af $2000.00 jöklinum, líklega af
haustframleiðslufé ? Það sem eftir
stóð, eða $1500.00, borgaðist "að
fullu” með vetrarframleiðslu okkar.
En um hinar aðrar upphæðir var
samið í vor við lánardrottna, að
þorgast skyldu að hálfu leyti, og er
öllum samlagsmönnum og fleirum
um þab kunnugt, og það var borgað
af þessu síðasta vetrarinnleggi okk-
ar, að undanteknu “barðaláninu”,
$7000, sem er óborgað enn. Það er
því sýnilegt, að við höfum tvíborg-
að til baka þessa “aðra borgun”.
óhjákvæmilega rísá þá upp í huga
manna þessar spurningar: Hefir
ekki haustvertiðar framleiðslan ver-
ið yfirborguð til þeirra fisikimanna,
er hana gerðu? Hvers vegna ekki
að skella á þá “bakslettu”? Eða
með öðrum orðum láta þá skila til
baka rangfengnu fé? Veiðin seld-
ist á liðug $28,000, fiskimönnum voru
borguð liðug $12,000. Hvað varð
um afganginn, $16,000? Menn þeir
flestir, sem haustveiðina framleiddu,
tilheyra ekki samlaginu. Er því
annmarki á þvi ráði, að senda þeim
bakreikning, því vetrarveiði sína
hina síðustu seldu þeir ekki í hend-
ur samlagsins. Er því ekki fyrir
samíagsstjórnina úr “sjálfs hendi”
að taka, til að jafna sakir við þá,
sen* okkur. Er henni til þess aðeins
ein leið opin — málaferli. Ef til vil!
á “meistari” Jónasson eftir að reyna
nægja skýrslu yfirskoðunarmanns, | þá leið, því tæpast getur hún talipt
en tæki upp á þeim fjanda, að krefj- j öllu óliklegri til óþrifa fyrir félags-
ast stjórnarrannsóknar á starfrækslu | skapinn, en ýmsar, sem hann hefir
ur ef verða mætti til þess að vekja
athygli manna á, að svo bezt þrífst
félagsskapur, hverrar stefnu sem er,
að meðlimir hans veiti honum allt
til gengis, sem í valdi þeirra er, og
mun eg vikja að því síðar í grein
þessari.
Sný eg því án frekari formála,
máli mínu að hinum 10. júní s.l., eða
því sem þá gerðist á hinum svokall-
aða aðalfundi samlagsins, án þess þó
að eg búist við, að sá dagur verði í
framtíðinni í nokkrum sérstökum
hávegum hafður, eða í tyllidagatölu
þessarar kynslóðar kjörinn.
Fundurinn.
Hann hófst um kl. 10 f.h. Þóttu
mér þunnskipaðir bekkir, enda tæp-
lega við öðru að búast, þegar tekið
er til greina lúalag stjórnarinnar —
val fundartímans — ásamt efnalegu
umkomuleysi félagsmanan, er sömu-
leiðis er óstjómarinnar stóra sök.
Fundarstjóri var kjörinn formaður
Hveitisamlagsins, Mr. Burnell, ekki
ósennilega af þeirri einföldu ástæðu
að enginn úr voru vitra ráði hefir
fundið sig nógu styrkan til stólsetu
þeirrar. Var þó ekki fjölmennið að
óttast til árásar. Eitthvað um 30
hræður, og atlögum óvanar, voru
mættar, af 480, sem kváðu tilheyra
tildri þessu. En sá sefur ekki á verði
sem um sig uggir, og er sú samvizku
semi engum láandi. Mun og stjórnin
hafa talið sér traust í fullhuga þess-
um, þar sem hann er einn af með-
limum verðlagsnefndar fylkisstjórn-
arinnar, ef — fundurinn léti sér ekki
félagsins. En hvort sú varúð var að
ófyrirsynju eða ekki, sést síðar í
grein þessari.
Eftir lestur siðasta og fyrsta að-
alfundargeming, sem samþykktur
var sem rétt færður, hljóðalaust,
var (í hléi milli þátta í trúðleik þess-
um) útbýtt reikningum eða skýrslu
yfirskoðunarmanns til fundarmanna.
Sem vitanlegt er, hefði skýrsla þessi
átt að vera komin í hendur félags-
manna að minnsta kosti hálfum
mánuði fyrir fundinn, til upplýsinga.
En — “yíkingar fara ekki að lögum”
— stjóm þessa vors félagsskapar'
hefir legið í “viking” gegn oss að-
standendum hans, og hvi skyldi hún
ekki koma að oss óviðbúnum ?
En nú sem menn tóku að blaða í
“dulrúnum” þessum, sér til fróðleiks,
reis úr sæti Mr. McDonald, yfirskoð-
unarmaður og þuldi skýrslu sína.
Leit svo út í fljótu bragði sem vildi
hann leiða oss í allan sannleika, en
i raun og vem hlóð hann “vígi um
vitund sína” með þulu þeirri, því svo
ört bar hann á, með handafumi,
fettum og brettum, að líklega eru
aðeins svipaðar hreyfingar hjá þeim
sem ódæði fremur, og óttast að
verða að þvi staðinn. Má það til
sannindamerkis hafa, að í flaustr-
inu hefir honum gleymst að láta
nafns síns getið i skýrslu þessari.
Eða máske má það skoðast sern
sjálfsvirðingar vorkunnsemi, og er
síður en svo, að eg leggi honum það
til lasts.
Af því fáa, sem til eyma vorra náði
— og misjafnlega skildist — var
það eitt, að af þeim félagsmönnum,
áður troðið.
Yfir hálfum bótum þeim, eða samn
ingum ,sem stjóm samlagsins gerði
við lánardrottna sína í vor, og vikið
er að hér að framan, virtist Mr. Jón-
asson vera all rogginn. Kvaðst
hann hafa sparað samlaginu $8000
með þeim. Vera má að mönnum
finnist fljótt á litið, sem aðferð slík
til skuldalúkningar sé ekki all lítil!
búhnykkur fyrir félagsskapinn. En
ekki kæmi mér á óvart, þó að félagið
vitni, en “the loud-speaker” — eða
hljóðabelgnum, á hæfilegri íslenzku
útlagt. Enda mun fleirum svo far-
ið hafa en mér, sem bezt sést á því,
sem fram fór síðar og hér segir:
Þá er Mr. Jónasson hafði loksins
lokið við að g“efa þessar markverðu
upplýsingar um ágæti reksturs síns
og sölusnilli, bað Mr. Reykdal sér
hljóðs.
Deildi hann mjög á stjómina, og
kvað meðal annars, að .“the books
of the company had been cooked”.
Þessari ásökun var ekki neitað af
G. F. J., yfirskoðunarmanni McDon-
ald né ráðunautum (Directors). Svo
virðist sem allir hafi talið þessa á-
sökun áreiðanlega, því engin fyrir-
spum kom fram, hvort svo væri.
Vissu menn og að Mr. Reykdal var
hverjum manni liklegri, utan stjórn-
ar, til að vita rétt og orðum sínum
stað.
Þessu næst var tillaga lögð fyrir
fundinn þess
SAFNIÐ '
POKER HANDS
Sem eru í TURRET Fine Cut Tóbaki.
SKEGGBURSTI
Fjögur
setti af
Poker
Hands
VEKJAUA KLUKKA
Fimm setti af Poker
Hands
BLYSLJÓS
BRCÐA
Fyrir þær getið þér fengið
dyrmæta muni
POKER HANDS
ERU EINNIG 1 EFTIRFARANDI ALÞEKTUM
TÓBAKSTEGUNDUM
MillfeainiM Sigarettvir
''WfizDclDester Sfi^arettuiir
IRex Sfigarefttiuir
Old Chum toSsiaM.
O^dens plötva re^RtoBaSl
Dfixie plötva reyfiltolba]}!
Big| Ben ssauflzninitoIbaM.
Stoiniewall Jacfiísoa
(í vasa pökkum fimm í hverjum)
AXLABÖND
Tvö setti
af Poker
Hands
KORKTREKKJARI
Hands
KETILL
Tíu setti af Poker
Hands
SPIL
Eitt setti
af Poker
Hands
óhjákvæmilega neitandi.
Kaflar úr bréfum þeim, sem hér
með fylgja, sýna ótvírætt, að ekki
einungis þetta hefir átt sér stað —
og það í fleirum en einu tilfelli —
heldur hefir hann neitað að selja
vöruna við góðu verði, og sú vara
aldrei selzt. Fyrir sumt af þvi, sem
félagið hefir keypt, hefir það borgað
tifalt verð (sbr. fyrri greinar mín-
efnis, að kosin yrði ar)- °£ «11 ráðsmennskan eftir þessu.
þriggja manna nefnd til að rannsaka j enn situr Þessi óráðsklikka að
bækur félagsins og starf stjórnarinn-1 horðum vorum, i þvi augnamiði einu
ar, á félagsins kostnað. Voru ástæð-1 að &riPa hvern þann mola, sem enn
urnar fyrir þessari rannsókn í 9 lið- jkann að fallast. Brauðið frá
um ;en væri vandlega leitað, gætu jmunni barna vorra. Lífsframleiðslu
vora, — og það sem verst er, heiðar-
legt nafn vort sem viðskiftamanna.
— Allt! Allt þetta erum við að
missa með degi hverjum. Þetta
horfum við á og höfumst ekki að.
Stöndum við enn á því menningar-
stígi, sem þjóð vor þrælkúguð, stóð
á, þegar hund-Tyrkinn framdi rán-
ið á henni? Þessir nienn — sam-
lagsstjóm vor — silur nú á rökstól-
um og ráðstefnum og læzt vera að
ráða fram úr vandamálum vorum;
en aðallega er ráðstefnan um að
selja iskofa þann, er við eigum/hér i
Channel Island. Hafa nú í þá reki-
stefnu gengið fullar þrjár vikur, með
fóntölum, fundasetu og símskeyt-
um. En óþarft er fram að taka, að
óseld er eignin enn, og eru þau til-
drög til þess, sem nú skal segja.
Daginn eftir fund þann, sem hér
er að framan getið, þ. e. 11. júní,
settist hið nýkosna “ráð” á rökstóla.
þær orðið 99, að eg ekki segl 100%.
Var nú tillaga þessi rædd, og þó ekki
mikið. Var henni það eitt til for-
áttu fundið, að hún hefði kostnað í
för með sér fyrir félagið. Skildist
svo á ræðumönnum, að ærið væri i
súginn gengið og skuldabyrðin nægi-
lega þung, þó að ekki bættist nú
böggull þessi við.
Kom þá fram breytingartillaga um
að fylkisstjóminni yrði falið á hend-
ur að gera rannsókn þessa. Var s,ú
tillaga samþykkt með 15 atkvæðum
gegn 4.
Um það er vantraustsyfirlýsing
þessi var í gegn gengin, var fundar-
stjóra tilkynnt, að fundinum væri
ekki til setu boðið, því húsið væri
leigt fyrir samkomu. Var nú dag-
ur að kvöldi kominn og illt í efni.
Fundurinn húsvilltur. Bauð þá Mr.
Burnell skrifstofu Hveitisamlagsins,
svo fundinum þyrfti ekki að fresta
til næsta dagfe. Var það þegið, og
þustu menn nú út, fegnir lausn sem
fuglar úr búri.
Hirði eg og eigi frekar af fundar
nefnu þessari að segja, en sný máli
mínu til ykkar, vonsviknu, svívirt.n
samlagsmenn!
koma nokkuð i aðra hönd, og er því
ekki láandi, nú í atvinnuleysinu. —
Velti það nú tilboði Booth fyrir sér
í fulla viku. Náðist og að lokum
samþykki meirihluta til að fala
skyldi gera eignina til Booth fyrir
12—15 hundruð. Fól “ráðið” Mr.
Jónasson að gera út um söluna við
Mr. C. White, formann félagsins hér.
En svo virðist sem Mr. Jónasson hafi
misskilið “ráðið”
fengi að minnsta kosti “knéskít” af :
ódrengskaparbragði því — og mun Misheppnað fyrlrtæki.
fleiri hugsandi mönnum um hag og j Ekki er annað sýnna en að skamt
ráð félagsins, standa stuggur af j muni verða skeið milli vöggu og
“snuðglímu” þeirri. Eða getur það j grafar, fyrir hinu svokallaða fiski-
skoðast heillavænlegt félagii^u,, að j samlagi og ber til þess margt; en þó-
lánstrausti þess sé þannig í tvísýnu j aðallega þrennt:
teflt ? • En út af tekur óskammfeiln-
in, að ropa svo yfir afreki þessu.
Enda mun oss fiskimönnum seint
vaxa fé í vösum og fiskur um hrygg
af hálfbótum þeim.
Nei, stjórnin getur hvorki rétt-
lætt þessar gerðir sinar, né aðrar.
Hennar óráði er um að kenna efna-
legt öngþveiti það, sem félagsskap-
urinn er nú kominn í. Og þó hún
nú reyni að telja oss trú um holl-
ustu sína, verður ekki annað sam-
kvæmara um þá viðleitni hennar
sagt, en það, að hún standi fyrir
framan oss í meira lagi léttklædd —
í “nýju klæðum keisarans”, og —
ropi.
En svo eg snúi mér nú aftur að
fundinum, þá er þess að geta, að
Mr. Paul Reykdal bað um orðið.
Gerði hann nokkrar fyrirspurnir.
Þeirra á meðal þessar: Hvers vegna
ötímaburður þess, umkomuleysi
þess og, eins og eg hefi tekið fram
f fyrri skrifum mínum um þetta mál,
algert hæfileikaleysi þeirra manna,
því til þrifa, sem við fæðingu þess
var falin uppeldisumsjá þess. Hver
fádæma ráðleysan annari ömur-
legri, hefir af hálfu þessara fáráðl-
inga verið framkvæmd, í kaupum og
sölum afurða vorra. Er- þetta ekki
út í bláinn talað né tilhæfulaust, þar
eð því bera óhrekjandi vitni reikn-
ingar allir, sem oss hafa f hendur
. borist, og hefi eg áður á þau afglöp
bent.
Nú er spurningin: Getur nokkuð
að gera út um söluna og selja eign-
ina til Booth fyrir áðurgreint verð.
gerir hann útaf við hana með því að
stiga yfir gerðir ráðsins, á þann hátt,
að gefa Mr. C. White til kynna, að
eignin sé ekki föl undir 18 hundruð-
um! Eg hefi sjálfur átt tal við Mr.
White, og þaðan fengið upplýsing-
ar þessu máli viðvíkjandi, allar, sem
í hans valdi var að gefa. Frá þvi,
sem á ráðstefnum eða “directors”-
fundum hefir gerst, hefir Mr. Pálma-
son sagt mér í vottaviðurvist, og
hefi eg enga ástæðu til að rengja
hann.
Manni gæti nú hugsast, að “ráðið”
borið ráðum, yndi nú ekki sem bezt
þessum málalokum, þó á hitt megi
einnig líta, að bót er því nokkur í
máli, að hafa haft tækifæri til -—
ja, “setja inn tímann” á meðan á
ráðslagi stóð, þvi ennþá virðist svo
sem “vesalingur” (samlagið, á eg
við) sé í færum um að greiða ráðs-
mönnum sínum fé fyrir rekistefnur
þeirra allar. I það minnsta er Mr
Pálmason floginn vestur í land .1
“holidays” náttúrlega. Mátti hann
Bar Mr. Jónasson þá tillögu upp fyr- j Þ<5 illa missast héðan frá því nauð-
að ástæðulausu, trópið er svo hljóð-
ar: “Hrynjið yfir oss fjöll og felið
oss fyrir augliti —? Réttvísinnar.
öhjákvæmilega rísa margar spurn-
ingar upp í huga manna við lestur
þeirra. Mér fyrir mitt leyti verður
á að spyrja:
Hve lengi eigum við að láta þetta.
viðgangast ? Ekki nema langlund-
argeð guðs almáttugs þolir aðrar eins
því í staðinn fyrir i misgerðir um lengri tíma. Líklega
ir “ráðinu”, að selja skyldi eign fé-
lagsins á Channel Island. Kvað
hann hér vera staddan Mr. O. Frið-
riksson f-4. Winnipegosis, og mundi
hann tiúeiðanlegur að kaupa eign-
ina fyrir $300.00. "Ráðið kvað hafa
rekið upp stór augu, og spurt hvort
ekki hefðu verið borgaðir hátt á
fimta hundrað dalir fyrir að setja
upp ísinn, til þessa manns. Jú, að
visu hafði það verið gert, en ísinn
væri í slæmu ásigkomulagi. Runnu
nú tvær grímur á “ráðið”. Þó varð
sú niðurstaðan, að reynt skyldi að
selja eignina til Booth félagsins hér
í bænum. Mr. Pálmason, “director”
frá Winnipegosis, var nú falið á
hendur að ráðslaga um þessa sölu
við Booth Fisheries. Komst hann
að þeirri niðurstöðu að hægt myndi
að fá félagið til að kaupa þetta fyr-
ir um 11—12 hundruð; $800 fyrir ís-
húsið með innihaldi, og visst fyrir
þúsundið af efni því, sem í bryggju
og fiskihúsi stæði. Isrek kvað hafa
orsakað skemmdir á hvdr\itveggja
því síðasttalda, og er tilboð Booth
við þær miðað. Þetta gerir Mr.
Pálmason meðráðendum sínum kunn
réttlætt þær gerðir sölustjóra, að, ugt. Keyrði hann sem kunnugt er,
senda hvert vagnhlassið eftir annað
í hendur þeirra félaga, sem hann
hefir jafnvel sjálfur reynt að óskil-
visi, og það þvert ofan í bann yfir-
undir drep til Winnipeg með þessar
gleðilegu fregnir. Rauk þá ráðið á
ráðstefnu, því nú leit svo út frá þess
sjónarmiði, sem vel hefði í veiði bor-
boðara hans? Svarið hlýtur að verða ið, eftir ástæðum. Mundi því nú og
^ synlega verki, að pumpa 25 hundruð
dollara dallinn (eitt af þessum reif-
arakaupum vorum) . Er hann nú
sokkinn rétt einu sinni. Ekki þurfa
þó félagsmenn að bera kvíðboga fyr-
i ir því, að “frystivélarnar”! eyðilegg-
ist í honum, af þeirri einföldu ástæðu
að þar hafa þær aldrei verið til. Þó
á hinn bóginn verði því tæplega neit-
að, að í eign Mr. Jónassonar hafa
þær verið og eru enn, og af honum
óspart notaðar til frystingar félags-
skapnum. En nú sem eg minnist á
“dallinn” — og frystivélar G„ F.
Jónassonar, dettur mér í hug vísa,
er mér varð á vör, er eg las yfir-
lýsingu hans i Lögbergi frá 5. júní
8.1., og hljóðar svona:
Mér á hendur Móra sendir Gvendur.
Villist enginn um, sem les:
Afturgenginn Jóhannes!
En bréf það er hér með fylgir tek-
ur af mér það ómak að svara þeirri
staðleysu. En það erindi hafa þeir
tvímenningar átt út á ritvöllinn, að
í tilefni af þeirri torfristu þar, hefir
það mér i hendur borist. Má og vera
að félagsstjórninni finnist það ekki
mögn at minni en Móra-sending.
Dreifiqj það og leyndarráðshulu af
henni sem sviftibylur og sól dala-
læðu. Er og ekki ósennilegt, að henni
komi heimsendishrópið í hug, og ekki
gerum við þó ekki kröfur til sjálfra
vor um að hafa það! Eða hvað?
Fyrirgefa 70 sinnum 7 sinnum. —
Jú, eg veit það var boðið. En lát-
um sakramentið um það.
Nei, félagar! Eg tek heldur undir
með Grími og Skúla fógeta: “Hátt-
unum náið f helvíti, þó þið hjarið á
meðan þið getið” Látum hvatningar
orð Skúla verða okkur vakningar-
orð. En við það að minnast hans,
ber fyrir augu mér viðburður sá, er
erindið fjallar um. Hann var á
heimleið frá Kaupmannahöfn, sigr-
andi frá orustuvellinum;, þar sem
hann hafði barist við þröngsýnt kon-
ungsvald, fyrir rétti litlu íslenzku
þjóðarinnar. Þessi var hans 14. ferð
í þeim erindum. Skipið lítið og ó-
fullkomið seglskip, “Islandsfar”. —
Þeir hreppa ofviðri á hafi. Skip-
verjar, volkinu vanir, hafa látið hug
fallast fyrir æðisgangi Ægis. Skúli
sér, í hvert óefni er komið. Hann
gengur undir þiljur og klæðist lit-
klæðum. Gengur síðan fram í stafn
til skipverja og mælir til þeirra þess-
um eftirminnilegu orðum. Fer að
því búnu að stýri og tekur stjórn í
sínar hraustu hendur, og sleppir þvS
ekki fyr en á óhulta höfn er komið.
En því fór hann í litklæðin, að færist
hann og lík hans ræki á land, að það
sæist, að ekki væri þar hundsskrokk-
ur rekinn.
Skúli landfógeti Magnússon var
fæddur árið 1711. Það eru því full
tvö hundruð ár síðan. Langur tími
að vísu; en þó geri eg mér í hugar-
lund, félagar, að enn kunni einhverj-
ir ykkar að telja til andlegs skyld-
leika við hann. En sé svo, þá er að
sýna það.
Við höfum óneitanlega sofið á verð
inum, en hrökkvum nú upp við það,
að um oss hefir Skuld skjaldborg
slegið. Eigum því ekki nema tveggja
kosta völ: Crt að ryðjast eða inni
að svelta. Kemur mér í hug í því
sambandi, að skepnur hafa flúið und-
an vargi inn í kvíjar, en ekki orðið
þaðan útgöngu auðið og soltið í hel.
Finnst mér aðstaða okkar ekki með
öllu ósvipuð. Vargurinn hefir kom-
ið oss i kreppu. írr sjálfheldu þeirri
horfumst við í augu við grindhoraða
sveltu og svívirðing. Ykkur finnst
ef til vill, félagar, að eg gerist lang-
seilinn til lítilsvirðingar, að líkja oss
við skynlausar skepnur. En er sú
samlíking að öllu leyti óverjandi ?
Við skulum staldra við með svarið,
en virða fyrir oss lífsferil þessa fé-
lagsskapar vors, og dvelja að síðustu