Heimskringla - 19.11.1930, Blaðsíða 2

2. TU.AÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 19 NÓVEMBER, 1930
Bardaríki Evrópu
Svo fast svarf ófriðurinn mikli að
Evrópu-þjóðunum, p.ð síðan hafa kom-
ið fram fjölmargar tillögur um það,
hvemig koma megi í veg fyrir önnur
eins ósköp aftur.
Ein aðferðin, sem mönnum hefir
hugkvæmst, til þess að ná þessu
þráða marki, er sú, að þjóðimar
gangi í bandalag, myndi nokkurs
konar sameiginlegt “alríki”, en haldi
þó áfram að hafa stjórn nálega allra
sinna mála eftir sem áður. Er auð-
sjáanlegt, að það er eitthvað svipað
og Bandaríkin í Norður-Ameríku
sem fyrir mönnum vakir. Finnst
mönnum, að það sem tekizt gat 1
einni heimsálfu, ætti að geta tekizt
í annari líka. Þessi hugmynd hefir
svo fengið ýmiskonar búning, og er
ekki hægt að elta það allt hér.
Coudenhove-Kalgeri
Sá maður, sem barizt hefir með
einna mestri þrautseigju fyrir þessari
hugmynd, er greifi nokkur austur-
rískur, R. N. Coudenhove-Kalgeri að
nafni. Hann hefir sett fram þá hug-
mynd, sem hann kallar “Panevrópa.”
Vill hann, að Evrópuþjóðir allar gangi
saman í nokkurs konar alríki. Þó
undanskilur hann England sakir þess,
hve afar mikill hluti brezka heims-
veldisins liggur í öðrum álfum. Með
þessu móti fær hann út fimm heims-
veldi, Panevrópu, Panameríku, Aust-
urasíu, Rússaveldi og Bretaveldi. Má
sjá skiftinguna á uppdrætti þeim,
sem hér fylgir með. Þessar sam-
steypur eru svo stórkostlegar, að á-
rekstrar eiga ekki að þurfa að verða.
Hver samsteypa er svo að segja
sjálfri sér nóg. — En þó að Couden-
hove-Kalgeri hafi sett fram þessa
skoðun, þá er langt frá þvi, að hann
telji þessa aðferð eina góða. Hann
vill taka hverri þeirri tillögu, sem
getur miðað að sama marki, og þvi
hefir hann tekið tveim höndum til-
lögum Briands um “Bandaríki Ev-
rópu”, og barizt fyrir þeim í riti þvi,
er hann gefur út um þessi efni, og
nefnir “Panevrópu”.
Briand
Coundenhove-Kalgeri hefir nú bar-
ist fyrir þessu máli i h. u. b. 10 ár.
Hann ko má “Panevrópu”-þingi í
Vínarborg árið 1926, dagana 3.—6.
októb'er. Og margir fleiri hafa lagt
því lið. En þó er óhætt að segja,
að þetta mál kemst fyrst verulega
á dagskrá eftir að sjálfur Aristide
Briand, einhver þekktasti stjórnmála
maður heimsins, og einn mesti mæl-
skumaður, sem nú er uppi, tók þetta
mál á arma sina.
Þegar fulltrúar stórveldanna komu
af Haag-fundinum fræga, haustið
1929, fóru flestir þeirra beint til
þings þjóðbandalagsins- Þá var það,
að Briand kvaddi sér hljóðs á fundi
5. sept. og flutti afburða snjalla og
átakanlega ræðu um nauðsyn þess að
Evrópu-þjóðirnar hætti að sundra
sér og tortryggja hver aðra. Þær
ætti í þess stað að gera með sér
bandalag um eins mörg málefni og
mögulegt væri, og sem sagt mynda
nokkurs konar “Bandaríki Evrópu”,
þó að hann nefndi ekki það orð. Þetta
bandalag átti auðvitað að vera mjög
laust fyrst í stað, en þannig, að það
ætti fyrir sér að þroskast og festast
eftir þvi sem árin liði.
Sama dag svaraði Gustav Strese-
mann þessari ræðu, og kvað jafnvel
enn fastar um nauðsyn Evrópu-
bandalags, og utanríkisráðherra
Tékkóslóvakíu, — Benes —, tók í
sama streng.
Að morgni þess 8. sama mánaðar,
hafði Briand boð inni fyrir allt mesta
stórmenni, sem saman var komið i
þinginu. Þar hélt hann svo afar
merka ræðu, þar sem hann lýsti
nánar hugmyndum sínum um þessi
Bandaríki Evrópu. Tóku allir vel
undir mál hans, sem á annað borð
létu til sín heyra, en sumir þögðu,
og þar á meðal Henderson, utanrikis-
ráðehrra Breta. Varð að samkon|u-
lagi, að Briand sendi öllum stjómum
Evrópu tillögur sínar og jafn framt
allskonar spumingar, sem óskað væri
að stjórnirnar svaraði, til þess að
betra væri að gera sér hugmynd um
vilja þeirra. Þetta gerði hann á
síðastliðnu vori i maímánuði, og hafa
svörin verið að birtast nú undanfar-
andi.
Ed. Herriot
Þá gerðist og sá viðburður í þessu
máli, að annar ar mikilhæfustu stjóm-
m.álamönnum Frakka, Edouard Herr-
iot, ferðaðist um og hélt fyrirlestra
um bandalag Evrópuríkjanna, fyrst í
Vínarborg, 8. okt. 1929, svo í Berlin
10. s. m. og loks í Praha 11. s.m. A
öllum þessum stöðum var aðsóknin
feikna mikil, eins og vænta mátti,
og töluðu ýmsir fremstu menn þjóð-
anna um málið við þau tækifæri.
Coudenhove-Kalgeri talaði á undan
fyrirlestri Herriots í Vínarborg og
mæltist frábærlega vel. Hann sagði
meðal annars: “Hingað til hefir það
viljað við brenna, að þeir, sem
við þjóðmálin hafa fengist, hafa ým-
ist verið blindir á allt, sem gerist utan
við þeirrra landamæri, eða þá á hinn
bóginn, að þeir hafa verið loftkastala-
menn, sem vilja næla jarðneska hluti
i ljósárum. En nú er heimurinn von-
andi að eignast raunhæfa hugsjóna-
menn, menn, sem vita, að hugsjónir
eru leiðarljós, en ekki leiðirnar sjálf-
þær hafa nú flestarr sprungið. Hér
eru dæmi:
Árið 1914 voru 26 tollamörk milli
ríkja í Evrópu og 13 mismunandi
myntir. Nú eru tollamörkin 35 og
myntimar 27. — Landamæri rikja
í Evrópu lengdust um 6000 kílómetra
við friðarsamninginn. Og þetta ger-
ist á þeim tima, þegar það er allra
manna mál, að stefna beri að ein-
faldara fyrirkomulagi á öllu.
Margar breytingar hafa orðið síð-
an fyrir ófriðinn. Evrópa er nú t.
d. ekki lengur lánardrottinn alls
heimsins heldur er hún nú skuldu-
nautur Ameriku. Þá má nefna iðnað-
arframfarir Ameríku, sem valda því,
nokkurskonar opinber viðureknning
þess sannleika, sem kunnur var áður,
að engin þjóð er einfær um að ráða
við gjaldeyri sinn.
Undirteknirnar undir tillögur Bri-
ands hafa að vonum verið misjafnar.
Stórabretland fer varlega í sakimar.
En' þó er engin ástæða til að halda,
að vonlaust sé um samvinnu við
Breta. Draumur þeirra um alræði
á hafinu er farinn veg allrar verald-
ar. En Bretinn er seinn til.—Frönsk
blöð hafa svo að segja lokið upp ein-
um munni um, að lofa Briand fyrir
skörungsskap hans, og dregur þó úr
lofinu eftir því, sem blöðin koma nær
hægri flokkunum. — Þýzku blöðin
að lítill markaður er orðinn fyrir Voru hrædd um, að hér væri um að
iðnaðarvörur frá Evrópu. Crtflytj-
andastraumurinn hefir verið stöðv-
aður, og veldur það dæmalausum
örðugleikum fýrir þær þjóðir, sem
búa við mest þröngbýli. Og þó er
enn ónefnd háskalegasta breytingin,
sem hefir valdið því, að hver þjóð
reynir að girða sem rammbyggileg-
ast umhverfis sig með hátollugi og
ar. Hvorttveggja verður að gera í | framleiða sem allra flest innanlands
senn, hafa augun stöðugt á leiðarljós- af því, sem hún þarf. Löndin eru
orðin eins og kastalar á ófriðartímum.
Bandaríkin hafa nú með tollögum sín-
um sVo að áegja lagt innflutnings-
bann á alla hluti. Kína er lika horf-
ið af Evrópumarkaðnum vegna innan-
landsstyrjaldanna.
Þetta væri nú sök sér, ef Evrópa
vildi láta þetta kenna sér þann sann-
leika, að hún er sjálf bezti markaður-
inn fyrir það, sem þar er framleitt.
Frakkland er gott dæmi til þess að
sýna þetta. Árið 1928 keyptu Belgíu-
menn meira frá Frakklandi en
Bandaríkin. Sviss keypti eins mikið
og Bandarikin. Þýzkaland og Eng-
land hvort um sig heimingi meira.
Það eru þessar tölur, sem hafa ef
til vill ýtt meira en nokkuð annað á
eítir Briand, þegar hann var með til-
lögur sinar.
Þess bar að minnast, að þegar
Briand talaði fyrst uifi þetta mál, 5.
sept. 1929, þá nefndi hann aldrei
“Bandariki Evrópu”. Hann talaði
nm það, að Evrópuþjóðirnar yrði að
mynda með sér stjórnmálasamband
þannig, að þær gæti á hvaða stund
sem væri náð hver til annaraf, rætt
áhugamál sin, gert sameiginlegar á-
kvarðanir og verið í féalgi um að
snúast við þeim vandamálum, sem
geta komið hvenær . sem er.
Auðvitað hefir hann haft í huga
hagsmuni Frakklands. En hann hefir
líka haft í huga hagsmuni allra þjóða
í álfunni. Þetta er einkenni hins
inu, og muna, að leiðin er ógreiðfær
og seinfarin . Við þurfum menn, sem
láta hugann fljúga en verkin ryðja
jarðneskar brautir”. Benes flutti. og
snjalla ræðu í Praha, og hét málinu
öllu þvi fylgi, sem hann gæti veitt,
og lét í ljós gleði yfir því, að slíkur
maður sem Herriot, leggði land undir
fót, til þess að slá niður þá firru, að
það væri gasprarar einir, sem fyrir
þessu máli berðist. Sjálfur lagði Her-
riot megináhersluna á það, að rann-
saka nákvæmlega mótbárur, sem
komið hafa frá stórþjóðum eins og
Rússum annarsvegar, en Bandaríkj-
unum hinsvegar, og hrekja miði að
þvi einu ,að skapa Frökkum sterkari
stöðu í Evrópu.
Mál þetta hefir verið afar mikið
rætt í blöðum. Sést af þeim umræð-
um, að Rússar eru andstæðir hug-
myndinni af því, að þeir lita svo á,
að allar umbætur á núverandi skipu-
lagi sé verri en ekkert, og miði að-
eins til þess að halda "auðvaldsskipu-
laginu” við lengur en ella. Þá lízt
þeim ekki heldur ineira en svo á þá
bliku, að allar Evrópuþjóðir sé sam-
einaðar og búast við, að sá aðilji
muni verða heldur en ekki ■ erfiður
viðfangs og varasamur sínum ná-
grönnum.
Bandaríkin í Norður-Ameríku hafa
aftur á móti gert meira að því, að
sýna fram á, að hugmyndin sé skýja-
borg ein- Hafa þeir gert gys að.
Segir einn, að þessi “Bandaríki Ev-
rópu” muni verða réttara nefnd
“Fjandaríki Evrópu”, því að þau muni
liggja á fjandskap hvert við annað
ekki síður eftir en áður. Benda þeir
ræða franska veiðibrellu, en frjáls-
lyndu blöðin hafa þó játað, að eitt-
hvað þurfi að gera þessu líkt. Ráð-
stjómarblaðið fzvestia telur þessar
ráðagerðir beina árás á Rússland og
Bandaríkin.
Aðal örðugleikarnir
Margir telja mesta örðugleikann
vera hinn foma arfgenga ríg milli
Frakka og Þjóðverja. En það eru
tveir aðrir örðugleikar, sem ekki er
hægt að ganga framhjá.
Annað er mótbára Englendinga.
Brezka heimsveldið spennir yfir lönd
um allan heim. Það er ekki nema
lítill ^artur af því sem er í Evrópu.
Og það er óhuggandi, að vilja vefja
allar þessar þjóðir inn í vandamá!
Evrópu- Ef England gengur í ein-
hverskonar “Bandaríki Evrópu” þá
er brezka heimsveldinu þar með lok-
ið. England Verður að vera annað-
hvort, eitt þjóðland í Bandaríkjum
Evrópu, eða samtengingarliðurinn i
Brezka heimsveldinu. Þetta tvennt
samrýmist ekki.
Hin mótbáran er frá Bandaríkjun
um, og hún er sú, að samband Ev
rópuríkjanna dragi ekki úr heldur
einmitt auki ófriðarhættuna i heim
inum og geri haná enn tröllslegri
Ef allur heimurinn er komin í fá
stórveldi, sem grípa svo að segja
hvert yfir sína heimsálfu, þá eykst
máttartilfinningin, og þessi stórveldi
vilja fara að reyna með sér.
Þetta geta vitrir menn varla sagt
í alvöru. Árekstranir eru margfalt
minni milli smárra þjóðlanda. Arf
geng deilumál koma þar ekki til
skjalanna. Evrópa sem nú er deild
í sæg smáríkja,. er nokkurskonar
Balkanskagi veraldarinnar. Hættan
er í Evrópu, þar sem þjóðirnar setja
skíðgarða milli sín, hatast af fom-
um vana, eru að reyna að halda ein-
mikla stjórnvitrings. Hann gleymir hverju “jafnvægi” og vopnast i gríð
aldrei sínu eigin landi. En hann veit, | er8'- Bf þessari hættu væri af
að hagsmunir þess eru ofnir saman j stýrt, er enginn vafi á, að heimsfrið-
við hagsmuni nágrannanna, og sér , urinn væri margfalt nær en áður. Og
i | engirfn getur*grætt meira á friði í
ÍDnhafi, nokkurskonar stöðuvatni, sem
af vandamáium álfunnar, eins og t. 18reiðir fyrir samgöngum milli álf-
d. “minnihlutarnir”, óeðlileg landa-1 í,nna> * stað þess að stía þeim sundur
mæri o. s. frv., mundu hverfa að Það er vissuleSa Bandarikjunum ti)
mestu, ef menn vildu líta á þau í j ^sbóta, að friður haldist báðumeg-
samanburði við hagsmunatal Evrópu ' ,n við Þetla stöðuvavn. En friðurinn
_ f L* 1 2 \ti nv w lArr i ínni v ntri , lrnrv>í»-»M
gagnvart oðrum álfum. Þrátt fyrir
öll mistökin 1919 og alla erfiðleikana,
stendur Evrópa að ýmsu leyti skár að
vígi en áður. Hrokinn er minni og
stjórnarfarið víðast frjálslegra. Það
eru margfalt minni örðugleikar á því,
í Evrópu er mjög undir því-kominn
að það takist að tengja þjóðir álf
unnar saman í eitthvert varamegt
band^lag.
J B. Wnitton
Loks má rekja hér að nokkru efni
að sameina Evrópuþjóðir nú en það ] greinar, sem J. B. l^hitton, hálærður
var meðan á stóli sátu hinar gömlu Þjóðarréttarfræðingur við Princeton
keisaraættir, Hohenzollern, Habsburg háskólann, hefir ritað eftir að tillögur
og Romanov. Þessi gamla tröllatru Briands voru komnar til stjórnarinn
á “jafnvægi valdanna” í álfunni hefir ! ar 1 Washington.
hvernig hafa má tram hagsmuni eins
á, að ómögulegt sé að líkja Evrópu- þannig, að úr því verði gagn fyrir j Kvrópu, en einmitt Bandankin í Amer
ríkjunum við ríkin í Bandaríkjunum ana. iku- — Atlantshafið er að verða að
í Ameríku. —- Þegar þau gengu sam- Þa.ð er enginn vafi á því, að mörg
an í bandalag, voru þau öll ung, áttu
stutta sögu, og lítinn metnað hvert
um sig. Frelsisstríðið hafði sam-
einað þau. — Sama tunga gekk um
allt landið. Þau hafa ,haft sameigin-
legra hagsmuna að gæta frá upp-
hafi.
En bak við þetta tal Bandaríkja-
manna mun einnig liggja ótti við það,'
að Evrópa sameinist. Og einn hefir
sagt: “Myndi ekki Panevrópa og Pan-
ameríka aðeins' Jeiða til þess, að
heimsálfur berðist í stað þess, að nú
berjast einstakar þjóðir?”
En Briand er ekki af baki dottinn.
Hann lagði málið enn fyrir þing
þjóðbandalagsins í mai i vor. Lýsti
hann hugmynd sinni þá enn nánar
en áður, og er þess albúinn, að halda
þessu máli áfram meðan honum end-
ist aldur til og kraftar.
Carlo Sforza
Nýlega hefir Carlo Sforza greifi,
sem eitt sinn var utanríkisráðherra
Itala, ritað mjög skýra grein um
þetta mál. Er þar gerð grein fyrir
því, hvað í þessu máli felst, og er
því rétt að birta þessa grein hér,
ofurlítið stytta.
Hugmynd Briands um Bandariki
Evrópu, sem hann hefir nú lýst tvis-
var sinnum á þingi þjóðabandalags-
ins í Genf, miðar að því að finna ein-
hverja lausn á þeim dómadags glund-
roða, sem, nú er í Norðurálfunni
Mehn höfðu gert sér glæsilegar vonir
um árangur Versalasamninganna, en
Vantar ÍOO Menn
Stöðug, vel borguð vinna
Oss vantar fleiri menn undireins og borgum 50c á kl.timann áhuga-
miklum mönnum. Part af tímanum borgað fyrir meðan þú nemur
iðn sem vel er borguð svo sem Auto Mechanics og Garage vinna, En-
gineering og raffræði, plastering, tile setting og húsavírun. Einnig
rakara-iðn, sem er hrein inni vinna. Menn hætta erfiðisvinnu og nema
nú iðn sem betur er borguð. Skrifið eða komið eftir fríum bókum um
tækifærin hjá Dominion. The Dominion er með stjórnarleyfi starf-
ræktur me_ð frírri atvinnudeild. Vér ábyrgjumst að gera menn á-
nægða. Þe'tta er stærsta stofnun sinnar tegundar, með útibú hafa á
milli í Canada og Bandarikjunum. Utanáskrift vor er:
romiNioNTnÁÐtScHooij
r.SO MAIN STREKT
WINNIPKG MANITOBA
líka fengið djúp sár.
Saga Evrópu hefir sýnt oss tvær
ólíkar myndir af sameining þjóða
Önnur er samsteypa þjóðanna i Aust-
urríki á keisaratímunum. Þar var
8 þjóðum, hverri með sin sérkenni og
sína tungu, kássað saman undir "her-
veldi Habsburgættarinnar. En hin
myndin er Sviss, þar sem mörg ríki
gengu saman í eitt alríki, án þess
að frelsi nokkurs væri, misboðið. Og
þó voru örðugleikarnir nógir á yfir-
borðinu. Um tveir þriðju íbúanna
eru þýzkir, einn þriðji franskur, og
svo nokkrir Italir. Þarna geta þá
Frakkar og Þjóðverjar lifað saman
í sátt og samlyndi, en annars eru þeir
mestu andstæðingamir í álfunni.
Og það er svo gott að vita, að
“Bandaríki Evrópu” eru að myndast
alveg utan við öll stjórnmál. Það
eru iðjuhöldarnir, sem eru að leysa
þetta vandamál, þó að þjóðmála-
mennirnir standi uppi ráðþrota, Má
nefna áburðarsamsteypuna miklu, þar
sem iðjuhöldarnir hafa komið sér
saman um að skifta markaðinum
millum sín sem sanngjarnlegast. Þá
hafa stálframleiðendur í Þýzkalandi,
Frakklandi Belgíu og Luxemburg
gert svipaðan samning. Gera þeir
áætlun um framleiðslu og sölu á
þriggja mánaða fresti. Ef Englend-
ingar gengi í þetta bandalag, myndi
það ráða jrfir jafnmikilli framleiðslu
eins og stálhringarnir tveir í Banda-
ríkjunum. 1 árslok 1927 undirskrif-
uðu fransk-þýzku efnasmiðjurnar
samning sín í milli. Þá mætti nefna
samninga milli raftækjaverksmiðja,
ullariðjusamsteypurnar o. fl.. — Loks
má svo nefna í þessu sambandi al-
þjóðabankann 1 Basel, en hann er
Briand hefir valið áhrifamikið
augnablik til þess að koma fram með
tillögur sinar. Skaðbótamálið er að
verða útkljáð. Alþjóðábankinn að
komast á laggirnar. Síðustu frönsku
hermennirnir eru að fara úr Rinár-
fylkjunum. Og flotamálaráðstefnan í
London er að sýna það svart á hvítu
hve ráðh’-ota við stöndum frammi
fyrir ví-1 unaðinum.
Og uppástungur eru ekkert smá-
ra.ði- Jafnvel þó að Englendingar
skerist úr leik, eru það um 250 milj-
ónir manna, sem eiga að vera í þessu
bandalagi. Og Briand er engan veg
inn uppi í skýju.num, og hann vefur
þetta mál ekki í nein almenn orða-
tiltæki, heldur setur tillögur sínar
|fram skýrt og skilmerkilega. Hann
reynir að synda milli tveggja öfga
þannig, að tillögur hans verði hvorki
smásmuglegar né loftkastalakenndar.
Hann vill láta þal, sem gert er, vera
skýrt og ákveðið, en á hinn bóginn
ekki ákveða fleiri en svo,' að rúmt
sé um alla þróuff, eftir því sem
reynslan leiðir i ljós. Bandalagið á
ekki að byggjast á því, að allir verði
eitt, heldur á einingu allra. Banda-
lagið á að þróast frá því einfalda til
þess margbrotna. Það á eiginlega
ekki aff leggja annað til en undir-
stöðuna, en það á að leiða til þess
smátt og smátt, að þjóðirnar gangi í
félagsskap um allt, er máli skiftir.
Briand er sahnfærður um, að stjórn
málalegt bandalag verði að koma á
undan öllu öðru. Viðskiftabandalag
getur aldrei þrifist nema á grund-
velli þess öryggis, sem stjórnarfars-
legt bandalag veitir. “Þess vegna
verður að leggja megin áherzlu á
það, að ná Evrópuþjóðunum saman
í stjórnarfarslegt bandalag.”
Briand vill á engan hátt skerða
starf Þjóðabandalagsins með þessu.
Það er einmitt gert ráð fyrir því í
reglum Þjóðabandalagsins, að þess
háttar bandalög mjmdist innan
Þjóðabandalagsins. Evrópa verður
þá slíkt bandalag.
Tillögur Briands eru þær, að ár-
lega sé haldið Evrópuþing. Þar mæta
fulltrúar ríkjanna, og þar eru ákvarð-
anir teknar. Þá starfar einnig fram-
kvæmdaráð, sem aðalvandinn hvílir á.
Það verður að gera tillögur og fram-
kvæma ákvarðanir. Þá á einnig að
starfa skrifstofa, er hefir Evrópumál-
efni með honum, og loks starfa sér-
fræðinganefndir.
Þessi starfsemi á að tengja Evrópu-
þjóðirnar saman með lifandi bandi
sameiginlegrar ábyrgðar. Verkefnin
verða fyrst og fremst á stjómmála-
sviðinu. Stjómmálasamvinnan verð-
ur, að skoðun Briands, að fara á und-
an öllu öðru, jafnvel samvinnu í toll-
málum. En svo annast þessi alríkis-
stjórn einnig öll möguleg mál, heil-
brigðismál, fjármál, atvinnumál og alt
annað, sem fyrir kemur. Briand er
ekkert myrkur í máli um það, að þjóð
irnar verði að lækka tollana smám
saman og stefna að því, að Evrópa sé
einn sameiginlegur markaður fyrir öll
þau lífsgæði, sem Evrópa getur i té
látið. Og enn lengra fram í tímann
horfir hann. Hann vill stefna að því
að öll Evrópa sé ein heild, þannig, að
löndin skiftist á vörum, fé og mönn-
um, eins og nú gerist innan sama
landsins- En þó verður að sjá fyrir
öryggi hverrar þjóðar. Þá eru mörg
verkefni, sem þjóðirnar eiga að leysa
í sameiningu. Atvinnuvandræðin tel-
ur hann miklu auðveldara að leysa, ef
frjálsleg samvinna sé milli þjóðanna.
Það getur vel verið, að hræðsla við
rússnesk áhrif austan að og ameríska
ásælni vestan að, hafi ýtt undir þess-
ar tillögur. En hvað sem því líður.
þá er ómögulegt að neita því, að Ev-
rópu er brýn nauðsyn á einhverjum
aðgerðum líkurn þessu, jafnvel þó að
hvorki Rússland né Ameríka væru
til.
Stefnir.
SMAVÆGILEGAR TJPPFINNING-
AR GERA MENN OFT RÍKA.
Miljónir manna í heiitíinum gera
árlega nýjar uppgötvanir. Menn taka
einkaleyfi á þeim, en auðurinn kem-
ur ekki. Nokkrir rekast þó af hend-
ingu á uppgötvanir — oft smávægi-
legar að sjá — en þær gera þá vell-
auðuga á fáum árum — eða þann,
sem kaupir einkaleyfið af þeim.
Sá sem fann upp á því að setja
strokleður á blýantsenda, hefir grætt'
300 þús. kr. á því.
Maðurinn, sem fann upp öryggis-
nælurnar, varð miljónamæringur —
hann græddi rúmlega sex miljónir á
uppgötvun sinni.
Ameríkumanni nokkrum, Georg
Yeaton hét hann, datt fyrstum í hug
að búa til strástóla og önnur hús-
gögn úr stráum. Hann stofnaði
hlutafélag með 4 milj. dollara höfuð-
stól, til þess að hagnýta þessa upp-
finningu, og það félag hefir grætt fé
sem ekki ^erður tölum talið.
Enskur læknir, Dunlop að nafni,
fann upp á því að nota loftfyllta
hringa á hjólum. Hann átti son og
hafði gefið honum reiðhjól, en þau
vorú þá að byrja að koma á mark-
aðinn. Voru þá hafðir á hjólunum
gúmmíhringar, eins og á hjólum
barnavagna. En reiðhjólin voru af-
ar höst þrátt fyrir það. Þá datt Dun-
lop í hug að hafa í stað hringanna
VISS MERKI
eru vottur um sjúk nýru. Gin Pills
bæta fljótt og gersamlega, þar sem
þær verka beint en þó þægilega á
nýrun—og þannig bæta, lækna osr
styrkja þau. Kosti 50c í öllum lyfja
búðum. 132
útblásna gúmmíslöngu. Hann tók
gúmmislöngu sem notuð var við
vökvun i garðinum hjá honum, bjó
til hjólhringa úr henni og dældi í þá
lofti. Viðbrigðin voru ótrúleg — og
enn í dag græða risavaxnar verksmiðj
ur um allan heim of fjár árlega á
þessari uppfinningu Dunlops.
1 Dresden var fyrir mörgum ár-
um maður, sem hét Scherbel. Hon-
um gramdist það að horn á ýmsum á-
höldum, sem voru gerð úr pappa.
brotnuðu stöðugt og kantarnir snjáð-
ust og slitnuðu. — Fjöldi manna
hafði árangurslaust reynt að ráða
bætur á þessu, en honum tókst það.
Og ráðið var afar einfalt. Það var
að brydda pappabrúnlrnar með ör-
þunnu pjátri, eins og er t. d á bréfa-
bindurum. Á þessari uppfinningu
græddi Scherbel 700,000 krónur.
Maðurinn sem fann upp flibba-
hnappa, sem opna má og loka, varð
miljónamæringur. Á uppfinningu
stálteinanna í regnhlifum græddust
7 miljónir króna.
Þannig mætti nefna óteljandí
hluti, sem vér notum dagsdaglega,
og finnst ekkert um. En einu sinni
voru þeir þó ekki til, og þeir sem
fundu þá upp, urðu ríkir menn. Svu
er t .d. um stálpennann, títuprjóna
með glerhausum, fjaðraklemmur og
hundruð smáhluta. Uppfinning tjeygj
anna á hárnálum gaf af sér miljón-
ir, þótt hún virðist ekki merkileg, en
nú eru hárnálar úr sögunni síðan að
kvenfólkið fór að klippa sig.
Menn munu ef til vill halda að flest
ar uppfinningar hafi verið gerðar af
tilviljun. Edison, sem á fleiri einka-
leyfi en nokkur annar, var einu sinni
spurður að þessu. Hann sagði að um
2 prósent af þeim uppfinningum, sém
nokkurs eru nýtar, hefðu komið af
tilviljun, en 98 prósent eftir ræki-
lega og langvarandi umhugsun. Og
sá sem ætlar að bíða eftir þvi, að
tíminn færi sér einhverja uppfinn-
ingu af tilviljun, er geri sig auðugan,
má bíða eftir því alla æfi.
Hver -uppfinning byggist á ein-
hverri hugmynd, en hvort hún'er nokk
urs virði, og hvort hún færir manni
fé, er annað mál. Oft þurfa ménn
að verja mörgum árum í umhugsun
og tilraunir, þangað til hugmyndin er
frambærilegt. En til þess að hægt
sé að græða á henni, þarf hún að vera
nytsöm og eftirspurð. Það er sá ein-
faldi galdur við allar þær uppfinn-
ingar, sem gefið hafa af sér stórfé.
Menn þekktu loftskeyti mörgum
árum áður en útvarpið kom, en eng-
um kom þá til hugar að hægt væri
að senda fréttir og hljóðfæraslátt um
óravegu í loftinu og inn á hvert ein-
asta heimili. En svo var haldinn
hnefaleikur í Ameríku og voru menn
óvenju “spenntir” fyrir úrslitunum-
Ferðist Með Canadian Pacific
brautinni
tii GAMLA LANDSINS
r SAMA VAGNINUM
ALLA LEIÐ
til skips í W. Saint John, N. B. í desember sigla
Duchess of York desember 5 Duchess of Richmond. .desember 12 Montclare desember 13 Duchess of Atholl desember 16
Fargj löld lœgri yfir desembermánuð
Skrifið yður fyrir plássi hjá agentum
rALiriL Skemtiferðir bæði til Kyrrajiafs og Atlantshafsstrendar