Heimskringla - 06.05.1931, Blaðsíða 4

4 BLAÐSJÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 6. MAI 1931.
Hetntskringla
StolniUS 1886)
Kemur út 6. hverjum miSvikudegi.
Eigendur:
THE VIKING PKESS. LTD.
833 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsími: 86537
Verð blaðsins er $3.00 árgangurinn borgist
fyrirfram. AUar borganir sendíst
THE VIKINO PRESS LTD.
Ráðsmaður. TH. PETURSSON
Utanáskrift til blaSsins:
Manager THE VIKING PP.ESS LTD..
853 Saraent Are.. Winniveo
Ritstjóri STEFAN.EINARSSON
Utanáskrift til ritstfórans:
EDITOR HEIV SKRINGLA
«53 Sargent A je„ Winnipeg.
"Heimskringla'' is publlshed by
and printed by
The Viking Press Ltd.
853-855 S'vrgent Avenue. Winnipeg, Man.
Telephone: 89 994
WINNIPEG 6. MAI 1931.
UMRÆÐUR SEM SEGJA SEX.
í síðasta Lfögbergi er ræða sú, er for-
sætisráðherra hélt í sambandsþinginu 21.
apríl, um ástandið í vesturfylkjunum,
gerð upp aftur og aftur, eða að minsta
kosti á þrem stöðum í blaðinu, að um-
talsefni. Það, sem ritstjórinn hefir um
ræðuna að segja, er, að hún beri vott um
“meiri ofdirfsku ei) tölum tjái að nefna.’’
Innlegg séra Björns Jónssonar, D. D. um
hana er þetta: “En svo segir vort háa
yfirvald, að alt sé í góðu gengi; og hvað
er þá um að tala, fyrst ‘keisarinn hlær’?”
Og í fréttunum á fyrstu síðu, sem vér
búumst við að skrifaðar séu af Finni
Johnson, stendur þetta sem sýnishorn
úr áminstri ræðu: “Sléttufylkin eiga
ekki við neitt óvanalegt eða óeðlilegt
harðrétti að stríða. Það er ekkert, sem
þar bendir á nokkra sérlega fjárkreppu
eða fjárhagsleg vandræði”.
Áður en nokkuð frekar er sagt um
þetta efni, skal það tekið fram ,að sýnis-
horn þetta er ekki úr ræðu Bennetts
tekið, og er því tilbúningur fréttaritar-
ans.
En hvaða skynsamlega eða sanngjarna
ástæðu hafa þessi ummæli þremenning-
anna í Lögbergi við að styðjast, um ræðu
forsætisráðherrans? Hefir enginn þeirra
lesið ræðuna í þingtíðindunum, sem þeir
eru að láta skoðun sína í ljós um. Eða
hafa þeir aðeins stikað út á blaðavöllinn
með það, er þeir hafa tínt í sarpinn um
hana úr krafstri flokksblaðarýjanna hér
um slóðir? Það mundi margur halda, að
þeir bæru of mikinn metnað í brjósti til
þess að ganga þannig til verks, þrátt fyrir
hina yfirlýstu fyrirlitningu þeirra á of-
látungshætti öllum, en ást, og manni ligg
ur við að halda, löngun til að umvefja
og leggja upp að brjósti sér alla guðs-
volaða kommúnista, sem við miskunnar-
leysi stjórnskipulagsins hér eiga í ram-
asta stríð#
Tildrögin til þessarar áminstu ræðu
forsætisráðherrans eru þau, að fyrir eitt-
hvað 5 eða 6 vikum, gerði leiðtogi stjórn-
arandstæðinga í sambandsþinginu, Mr.
Mackenzie King, breytingartilfögu við
hásætisræðuna, er í því var fólgin, að
þingið lýsti vanþakklæti sínu á Bennett-
stjórninni fyrir ónytjungshátt hennar í að
bæta hag landsins barna, síðan stjórnin
tók við völdum s.l. ágúst. Umræður um
þessa breytingartillögu hafa staðið yfir
í rúmar 5 vikur. En svo kemur fram 20.
apríl breytingartillaga við þreytingartil-
Igu King’s frá Robert Gardiner (Acadia)
er strikar út breytingartillögu Kings alia
að fyrstu línunni undanskilinni. Lýtur
tillaga Gardiners að því, að skipa nefnd
til að rannsaka hag vesturfylkjanna, er
leggi svo fram álit sitt um það, sem hún
skoðar hagkvæmast að gera til þess að
bæta úr ástandinu. Um þessa breytingar-
tillögu Gardiners hafa nú staðið yfir um-
ræður, og ein af þeim ræðum er áminst
ræða forsætisráðherrans.
Um ræðu þá, er Mr. Gardiner flutti til-
lögu sinni til stuðnings, þarf hér ekki að
fjölyrða. Hún laut öll að því að lýsa hinu
bágborna ástandi í Vesturfylkjunum, og
mikið af ræðunni má heita hógværlega
samið, en ein staðhæfing var þar þó gerð
er þingmönnum þótti varhugaverð. Hún
var sú, að það mundi koma í ljós, ef
reikningar væru nú gerðir upp, að 80 af
hverjum 100 bændum í Vesturfylkjunum
þremur væru gjaldþrota. Um þetta atriði
urðu snarpar umræður. Töluðu þing-
menn Vesturlandsins bæði með og móti
staðhæfingunni, og í hita umræðanna
var þá orðum ekki ávalt stilt í hóf.
En fáir ræðumanna fóru þó þeim orð-
um um hag landsins sem Mr. Garland
(Bow River). Kvað hann ekki þurfa
lengra að fara til þess að sannfæra sig
um ástandið, eins og Mr. Gardiner hefði
lýst því í vesturfylkjunum, en niður til
“Union Mission’’ hælisins í þessari borg
(Ottawa). Ef við kæmum þar að kvöldi
mundum við sjá fjölda manna liggjandi
á gólfinu, og flærnar og lýsnar (ver-
mins) skríða af einum á annan. Stjórn-
endur þessa hælis kvað hann þó vera að
reyna að gera sitt bezta fyrir þessa at-
vinnuleysingja.
Þetta eru nú aðeins tvö dæmi af sann-
girni og fágun umræðanna, um hag Can
ada og sérstaklega Vesturlandsins, hjá
andstæðingum stjórnarinnar í sambands
þinginu, í sambandi við breytingartil-
lögu Mr. Gardiners, við breytingartillögu
Mr. Kings.
En nú skal vikið að ræðu forsætisráð-
herra um breytingartillögu Mr. Gardin-
ers. Er hún rúmar 10 bls. í þingtíðind-
unum. Getum vér því ekki birt hana
alla hér, þó það hefði hið æskilegasta
verið, en verðum að láta oss nægja, að
benda á helztu atriði hennar. En það
viljum vér taka strax fram, að vér fá-
um ekki séð hvernig í ósköpunum ræðan
getur skoðast móðgandi fyrir íbúa Vest-
urlandsins, eins og liberalar hafa verið
að rembast við að koma almenningi til
að trúa. Hún bendir einmitt á, að steinn
inn, sem þeir hafa hér lyft ,verði þeim
til verðugs heiðurs talínn í þjóðmegun-
arsögu landsins. Og þegar stjórn sú, er
hann veitir forstöðu, hæ.tti að viður-
kenna það með verkum sínum, að á henni
hvíli öðru fremur, að greiða veg þess-
ara borgara landsins, skoði hann verk-
efni sínu sem stjórnarformanns lokið.
Hitt dylst ekki að ræðan er öflugt svar
gegn því í ræðum andstæðinganna, er
sérstaklega kemur flokkspólitíkinni við.
Og sannast að segja blandast víst fáum
hugur um, er umræðurnar hafa kynt sér
á þinginu, að vegna þess eins og einskis
annars, sé árásin hafin á forsætisráð-
herrann.
Ræða Bennetts byrjar með því, að
hann stríðir leiðtoga andstæðinga, Mr.
King, með því, að hafa ekki haft meiri
sannfæringu fyrir breytingartillögu sinni
við hásætisræðuna en svo, að vera reiðu-
búinn að aðhyllast breytingar tillögu Gar-
diners ríð hana, sem skilur ekki eftir í
henni nema eina línu, af 30 línum, sem
hún er alls, og beri því þetta afkvæmi
hans út. Raunabót sé það að vísu nokk-
ur, að taka til fósturs afsprengi Gardin-
ers, en eigi að síður dylji sú framkoma
ekki pólitískt sannfæringarleysi Kings.
Kvað hann og canadisku þjóðina hafa
lagt hárrétt met á hana í síðustu kosn-
ingum.
í sambandi við skoðanir Kings nú á
hag Vesturlandsins, bendir Bennett á há-
sætisræðuna, sem Mr. King samdi, og
fyrir þingið var lögð 20. febrúar 1930. í
henni talar King um framtíðarmöguleika
þessa lands og hinn ótæmandi auð, sem
landið eigi yfir að ráða..
“Landið er nú komið yfir þá erfið-
leika, sem vart varð við um áramótin
síðastliðnu,’’ stendur í ræðunni, “og vel-
gengni bíður nú íbúanna, þrátt fyrir það
þó að mestur hluti uppskerunnar frá
1929 sé enn óseldur.”
Svona var King bjartsýnn á framtíð
þessa lands þá, og sú bjartsýni lifði góðu
lífi í brjósti hans alt fram að síðustu
kosningaúrslitum.
Þá syrti að, ekki aðeins á hugarhitnni
Mr. Kings, heldur yfir öllu landinu. Og
hví skyldi það ekki fylgjast að!
Mestur hluti hveitiuppskerunnar frá
1929 var óseldur, þegar komið var fram
að marzmánuði 1930, samkvæmt því sem
King segir. Og það var meira að segja
að mestu óselt, er komið var fram að
uppskerutíma þess sama árs. Þannig var
ástandið í þessu efni, er Kingstjórnin fór
frá' völdum. En annað engu betra var
þó einnig við að stríða. Það var atvinnu-
leysið. Og það stafaði af ráðleysi King-
stjórnarinnar.
Árið 1929 og sjö fyrstu mánuðina af
árinu 1930, eða til þess tíma, er vér tók-
um við stjórn, voru 104,556 manns flutt
inn í landið frá meginlandi Evrópu. Fæst
af þessu fólki gat fengið nokkuð að gera
og framfærsla þess hvílir nú á landinu.
Kingstjómin sbeytti atvinnuleysinu
engu, sem fór auðvitað dagversnandi með
þessu. Núverandi stjórn var ekki búin
að vera tvo mánuði við völd ,er hún hafði
í samvinnu við fylkis- og sveitarstjórn-
irnar, lagt fram fé, er veitti 248,000
manns atvinnu. (Keisarinn gerði meira
en að hlæja að ástandinu, þó að B. B. J.
sjái það ekki). Vér neitum því ekki, að
við atvinnuleysi sé að stríða. En það
er víst, að stjórn vor hefir gert meira
en nokkur önnur stjórn hefir áður gert
til þess að minka það, og var þó eins
mikil þörf á því fyrstu mánuðina á síð-
astliðnu ári, er Kingstjórnin var við völd,
eins og á síðari 5 mánuðum ársins.
Viðvíkjandi sölu á hveiti erlendis, vilj-
um vér segja, að hún hefir ekki farið
minkandi, eins og andstæðingarriir reyna
að halda fram, heldur þvert á móti vax-
andi á síðastliðnu ári. Yfir marzmánuð
árið 1930 voru 4 miljónir mæla seldir
héðan til Englands. í marz 1931 voru 5
miljónir mæla seldir þangað. 1 8 mán-
uði, talið frá ágústmánuði 1930, voru
seldir til Englands 96 miljónir mæla, en
árið áður Jl sama tíma, 69 milj er King-
stjórnin var við völd. Til Frakklands var
selt í janúar, febrúar og marz 1930, 1,-
213,789 mælar. Á sama tíma á þessu
ári, 1931, voru seldir 7,538,860 mælar
þangað. Samt kaldhamra andstæðingar
vorir stöðugt það járnið, að tekið hafi
fyrir sölu á hveiti erlendis, er stjórn vor
tók við völdum.
Auðvitað er það öllum kunnugt, að
það var Rússland, sem verðið feldi á
hveitinu. Ein biljón mæla af uppskeru,
þó ekki sé flutt nema einn þriðji eða
einn fjórði út úr landinu af því, gerir
skurk á heimsmarkaðinum, þegar og við
það bætist að varan er seld þar ódýrara,
en nokkurt annað land getur staðið sig
við að selja hana, vegna ólíkra aðstæða
og menningarmun landanna.
Viðvíkjandi gjaldþroti 80 bænda af
hverjum 100 í vesturfylkjunum, höfum
vér það að segja, að samkvæmt upplýs-
ingum hagstofunnar, hefir framleitt ver-
ið af landinu á síðastliðnum þrem árum
í Manitoba, Saskatchewán og Alberta,
tveggja biljón dala virði af vörum. Þessi
feikna framleiðsla, sem landshluti þessi
hefir af sér gefið, og sem er talandi
vottur um landkosti og dugnað þeirra 2
miljóna manna, er í vesturfylkjunum
búa, hefir ekki horfið með öllu. Það mun
einhver afgangur finnast fram yfir skuld-
ir þar. Þess vegna getum vér ekki fall-
ist á þá skqöun eða viðurkent það, sem
Mr. Gardiner heldur fram um það, að
Vesturlandið sé gjaldþrota. Vér álítum
að það hefði verið oss farsælla sem þjóð,
að láta umheiminn frétta af framtíðar-
möguleikum þessa mikla lands yfir víð-
varpið, en fréttirnar af því, að þessi
fylki landsins séu gjaldþrota.
Persónulega er oss það kunnugt, að
þeir bændur eru vestra, sem fé eiga á
banka. Og er svo ekki þetta, sem vart
verður fyrst við hjá þeim, sem eitthvað
hafa handa á milli, nokkur vottur þess,
að vesturfylkin séu ekki gjaldþrota, að
í þeim eru fleiri bílar á hvern mann en
í nokkru öðru fylki landsins, að Ontario-
fylki einu undanskildu?
Eitt af því sem Bennett telur í ræðu
sinni, að hafi haft afar ill áhrif á hag
landsins, var “spekúleringin” á eigna-
markaðinum í New York. Bendir hann á
að Canadamenn hafi tapað um 400 milj-
ónum dala þar síðastliðið ár. Það gerir
oft grand í matnum, sem minna er en alt
þetta tap.
Að ákveða verð á hveiti, er Bennett-
stjórnin ekki fylgjandi. Auðvitað þykir
fréttaritara Lögbergs þetta efalaust eitt
af þessu “einkennilega”, sem hann minn
ist á við ræðu forsætisráðherrans. Banda
ríkin reyndu þetta, en hættu við það. —
En jafnvel þó að Mr. Legge og Mr. Ben-
nett lítist nú ekk’ á þetta, væri samt
gaman að heyra ’ ugmyndir fréttaritara
Lögbergs um þsð, og hvernig að hann
hugsar sér það að ábyrgjast megi verð
hveitis svo að öllum aðilum verði í hag.
Einn getur altaf komið öðrum meiri.
Á margt fleira væri hægt að minnast í
ræðu forsætisráðherrans, en við þetta
verður nú að sitja að sinni. En þess vilj-
um vér þó geta að endingu, að vér sjáum
ekki, við hvað ritstjóri Lögbergs á, er
hann t^lar um að ræðan lýsi “meiri of-
dirfsku, en tölum tjái að nefna”. Hann
minnist einnig á að mein Vesturlandsins
verði ekki læknuð með tómum gífuryrð-
um. Þó að ritstjóri Lögbergs þykist ef
til vill ógjarna beita þeim í stað vits-
muna, erum vér samt í efa um að Lög
berg eigi eftir að verða frelsari Vestur
Canada.
um, sem þessu nemi fyrir bragð-
ið við Eyjaálfuna.
Bílaviðskiftum þessum var
auðvitað slæmt að tapa, þó ekki
næmu miklu, eða Canada staf-
aði enginn stór-atvinnuhagnað-
ur af því. En voru þau viðskifti
ekki töpuð hvort sem var? Er
þannig ástatt í Ástralíu nú,
að landið hefði mátt við því
að kaupa bíla héðan svo að
nokkru næmi, þó smjörinnflutn-
ingurinn væri enn leyfður?
Það er mjög ólíklegt.
En hinu gleymir ritstjórinn
algerlega hvað unnið var með
því að koma í veg fyrir þennan
smjör innflutning. Canadiskí
bóndinn hefir setið að smjör
markaðinum hér fyrir bragðið.
Og afleiðingarnar eru þær, að
það er salan á rjóma til smjör-
gerðar sem hefir verið það eina,
sem haldið hefir lífinu í bænd-
um á þessum tímum, þegar verð
hveitis og fleiri eða flestra bún-
aðarafurða hafa fallið svo til-
finnanlega í verði.
Ritstjórinn talar um að bíla
salan eða hagnaðurinn fyrir
Canada af henni hafi farið fyrir
ofan garð eða neðan hjá Mr.
Bennett. Ef til vill. En hagur
bóndans af afnámi smjörsamn-
ingsins við Ástralíu fór ekki
eins langt fyrir ofan garð eða
neðan hjá honum eins og hjá
ritstjóra Lögbergs, sem virðist
eðlilegra, að við Winnipegbúar
kaupum smjör frá Ástralíu, en
bóndanum sem býr 25 mílur
frá Winnipeg.
Vill enginn vera svo góður
að spyrja ritstióra Lögbergs
að því fyrir mig hvort hann
viti hvorumegin eigi að láta
smjörið á brauðsneiðina?
DODD’S
jKIDNEY
íý,, PILLS^
Su^CKACHgl-í
A^DER TRO^
1 fullan aldarfjórðung hafa
Dodds nýrna pillur verið hin
viðurkenndu meðul við bak-
verk, gigt og biöðru sjúkdóm-
um, og hinna mörgu kvilla, er
stafa frá veikluðum nýrum. —
Þær eru til sölu í öllum lyfja-
búðum á 50c askjan e,a 6 öskjur
fyrir $2.50. Pant. má þær beint
frá Dodds Medicine Company,
Ltd., Toronto, Ont., og senda
andrírðið bansað.
RÖK
ÁSTRALÍUSMJÖR ENN!
Ritstjóri Lögbergs fárast út af því í
síðasta blaði, að innflutningur smjörs frá
Ástralíu sé nú úr sögunni, og vítir Ben-
nettstjórnina harðlega fyrir það. Árið
1929, segir ritstjórinn, að fjögur miljón
pund af smjöri hafi fluzt inn frá Ástralíu
— og að Canada hafi tapað bílaviðskift-
Ein af spurningunum þeim
er Gangleri varp forðum fram,
er hann kom í Hávahöll, var
þessi: “Ok hvaðan komu menn-
irnir, þeir er heim byggva?”
Oss flaug þessi setning úr
Gylfaginningu í Snorra Eddu
í hug er vér lásum grein í
bandarísku tímariti nýlega um
þetta sama efni, aðallega þó
vegna þess að í téðri grein, er
efnið framsett í spurningum og
svörum, sem sjaldgæft er að
menn geri, er skrifað er um
vísindaleg efni. Oss kom einn-
ig í hug, að einhverja lesendur
Hkr. kynni að fýsa að heýra
hvernig nútíðar vísindamaður-
inn svarar þessari sömu, æfa-
gömlu spurningu. Verður því
reynt að birta grein þessa hér
á íslenzku, eftir því sem tími
vinst til að þýða hana. Fleiri
greinar um fræðandi efni, höf-
um vér komist yfir, sem skrif-
aðar eru með þessum sama
hætti — í spurningum og svör-
um — og eru svo ljóst fram
settar, að ekki er erfiðara að
lesa og fylgjast með efninu, en
þó skáldsaga væri. Hvort
höfundar þessara greina hafa
lært frásagnar aðferð Snorra.
skal ekkert sagt um, en um
slík efni hefir ekki oft verið
skrifað á þennan hátt áður.
Fyrirsögn þeirra greina er hér
verða birtar af þessu tæi er
minst hefir verið á, nefnum
vér “Rök”.
Hvaðan kom ma^Surinn?
Forvitinn: Getur þú sagt
mér hvaðan maðurinn kom og
hve lengi hann er búinn að vera
upp á þessari jörð?
Fjölkunnugur: Þetta er víð-
tæk spurning. Og lengi hefir
um hana verið deilt. Fyrrum
héklu menn að þeir vissu svar-
ið við henni upp á sínar tíu
fingur. Til dæmis hélt fræði-
maður því fram, er uppi var á
Englandi 1641, John Lightfoot
að nafni, kennari við Cam-
bridgeháskóla, að maðurinn
hefði verið skapaður 23 október
árið 4004 f.k. klukkan níu að
morgni.
Forvitinn: Ekki get eg fall-
ist á það, að margir trúi þvfnú?
Fjölkunnugur: Þar skjátlast
þér. Þúsundir manna trúa þvf
enn. Munurinn er aðeins sá,
að dag og stund er ekki nú
álitið eins nauðsynlegt að taka
með í reikninginn.
Forvitinn: En hver er trú
þín um þetta?
Fjölkunnugur-: Vísindamenn
komast ekki að niðurstöðum
sínum með trú. Þeir verða aö
hafa sannanir. Nútíma vísind-
ir hafa ótal sannanir fyrir því,
að maðurinn var skapaður —
| eða varð til fyrir framþróun
lífsins — hvort heldur sem þú
vilt kalla það, á ekkert skemrí
tíma en einni biljón ára. Ómaga
| hálsinn var það langur á hon-
um. En hefirðu nokkra hug-
mynd um hvað ein biljón ára
er langur tími?
Forvitinn: Nei — um það
| hefi eg ekki minstu hugmynd.
Fjölkunnugur: Það hefi eg
heldur ekki. Það hefir enginn
maður. Slíkar tölur æra mann.
Hugsið yður það. að það skulf
ekki vera nema lítið eitt meira
en ein biljón mínútna liðin enn
frá fæðingu Krists!
Forvitinn: En það getur þó
ekki verið meining þín, að mann
kvnið hafi verið uppi á þessarí
jörð í þúsund miljónir ára?
Fjölkunnugur: Auðvitað ekki,
Maðurinn hefir verið hér að
meira eða minna leyti svipaður
því, sem han nú er, í aðeins
fimm til tíui miljónir ára. Hann
hætti með öðrum orðum öllum
félagsskap við frændur sína,
apana, fyrir tíu miljónum ára
og hélt sína eigin götu eftir
það. 1 mínum augum er það
svo langur tími, a» óþarft virð-
ist fyrir menn nú að láta sér
skyldleikann standa fyrir svefni.
Hinn tíminn af þessum biljón
árum, lenti í það að þroska líf-
ið upp að þessu stígi mannsins.
Forvitinn: Hvernig veiztu,
hvað langan tíma á þessu stóð^
Fjölkunnugur: Þetta var
mörgum lengi dulið. Fyrir svo
sem þrjátíu og fimm árum hélt
vísindamaður hokkur því fram
að líf hefði ekki verið til á
þessari jörð lengur en í fjöru-
tíu miljónir ára. En það var að-
eins áætlað, en ekki sannað. Þá
var enginn kostur á að sanna
þetta. En síðan hefir klukka
fundist, sem greiddi leiðina.
Forvitinn: Klukku?
Fjlkunnugur: Já, eða það
sem nærri því er eins óyggj-
andi eins og klukka. Það var
fundið fyrir þrjátíu og þremur
árum síðan í rannsóknárstofu
í París af frönskum efnafræð-
ingi og konunni hans, þeim M.
og Mme. Curie. Eg á við radí-
um.
Forvitinn: Er hægt að mæla
tíma með radíum?
Fjölkunnugur: Já, það er
hægt, að minsta kosti aldur
jarClaganna.
Forvitinn: Hvað kemur ald-
ur jarðlaganna þessu við?
Fjölkunnugur: Mjög mikið.
Saga lífsins er skýrt skráð í
þeim. t jarðlögunum hafa fund