Heimskringla - 22.07.1931, Blaðsíða 5

WINNIPEG 22. JÚLÍ 1931
HEIMSK.RINQ.A
6. BLAÐSÍÐA
Nielssonar um þessi efnL að rekja hér rök sr. Jakobs eða
Prestar hafa á mótum sínum annara fyrir því, að hin postul-
gert yfirlýsingar, er í sömu átt
fara.
Þá hefir prófessor Magnús
Jónsson fyrir tveimur árum birt
tillögur að trúarjátning, er
honum virðist eðlilegt að komi
í stað hinnar postullegu. svo-
nefndu. Er geinargerð hans
svo skilmerkileg þótt fáorð sé,
að eg freistast til að minna
menn hér á upphafsorð hans:
“Það mun sannast, að það
verða æ fleiri og fleiri, sem
þykir það undarlegt og óvið-
unandi, að þess sé krafist að
kristnir menn skuli binda játn-
ing trúar sinnar við margra
alda gamalt orðalag. Rétt á
litið felst í þessu lítilsvirðing
á kristnu trúnni, rétt eins og
hún væri eitthvað dautt og
stirðnað líkneskji, fiem jaltaf
mætti færa í sömu fötin. Það
er einkenni alls þess, sem lifir,
að það breytir sífelt um mynd,
fer fram eða aftur, prjónar sér
ávalt nýjan og nýjan ham.
Hvergi 'í náttúrunnar ríki finst
neitt lífrænt, sem er óbreyti-
legt. Óbreytileikinn er dauða-
vottur, og eg veit ekki, hvort
það er hrós um sögu krstn-
innar. Þar má sjá hvort-
tveggja. kyrstöðu, sem er vott-
ur um dauða í sálunum, og
þróunina, þar sem lífsandinn
er að starfi.
“Postullega trúarjátningin
hefir staðist bezt af hinum
fornu játningum kirkjunnar —
af því að hún er styzt og ein-
földust. En hvernig er nú kom-
ið hennar högum? Sumt í
henni er sígilt, og geta allir
haft það yfir með sömu ein-
lægni enn þann dag í dag, eins
og fyrir mörgum öldum. Ann-
að er þess eðlis að menn sætta
sig við orðalag þess
með því, að leggja inn
í það aðrav merkingu en upp-
haflega var í því. En annað
fer beinlínis í bága við sann-
færingu fjölda trúaðra manna.
Og er þar með slept ýmsu því,
sem sízt ætti að þegja um,
þegar kristnir menn játa trú
sína.
“Og hver er svo ástæðan til
þessarar dæmalausu fastheld-
ni við þessa játning? Vist ene-
in önnur en aldur hennar. Hún
er ekki af vörum Jesú Krists.
enda myndi þá enginn óska
eftir skiftum. Hún er ekki eftir
postulana og ekki eftir neinn
af þeim mönnum, sem vér vilj-
um heiðra umfram aðra menn.
Hún er sett saman smátt og
smátt til þess að girða fyrir
misskilning og afbakanir á
trúnni, sem kirkjan átti í höggi
við, en nú er fyrir iöngu gleymt
og úr sögunni. Með því að
binda játning sína við þetta
orðalag, gengur kirkjan alvopn-
uð gegn óvinum, sem löngu
eru horfnir, en stendur ber-
skjalda gegn óvinum nútfm-
ans”.
Alt hefir þetta farið tiltölu-
lega hljóðalaust hjá. En við-
tökurnar hafa orðið næsta ó-
líkar nú, er ungur prestur hefir
lýst því yfir, að hann beri þá
virðingu fvrir Jjeim athöfnum,
sem honum er falið að hafa
um hönd fyrir kirkjuna, að
hann sé ófáanlegur til þess að
nota í sambandi við þær orða-
lag og hátíðlegar yfirlýsingar,
sem gagnstætt séu hans eigin
samvizku og sannfæringu. Hon-
um virðist t. d. svo mikil ai
vara eiga að vera samfara
bænum og blessunum kirkj-
unnar yfir ungbarni, sem til
hennar er borið til skírnar, að
með öllu sé ósæmandi að
presturinn fari með annað en
það við þá athöfn, sem í fuliu
samræmi sé við sannfæringu
hans. Alt annað væri, að dómi
sr. Jakdbs, í ætt við guðlast
Og til þess að forðast þetta
hefir hann tekið þann kostinn
að fella hina pos-tullegu trúar-
játningu úr skínarformála sín-
um.
Ekki er sérstök ástæða til þess
lega tfúarjátning sé bæði ó-
fullkominn og villandi greinar-
gerð fyrir trú þeirra. Á hinu
er vakin athygli, að framkoma
sr. Jakobs ber þess vott. að
sjálfsvirðing prestastéttarinnar
fer vaxandi. Hugmyndir manna
um samstarfið innan slíkrar
stofnunar, sem kirkjan er, hafa
breyzt svo mikið á síðari árum,
að ekki eru nokkur tiltök að
efla stofnunina með aga og
strangri rekistefnu um að láta
ekki uppi skoðanir, sem ekki
eru í samræmi við yfirlýstan
skilning valdsmanna kirkjunn-
ar. Til þess að fá komið slíku
við, yrði ekki einungis að breyta
kirkjuréttinum og ' lögskipa
kirkjunni aðra stöðu í ríkinu,
en hún nú hefir, heldur og
breyta öllum hugsunarhætti
þjóðfélagsins. Þjóðfélagið hef-
ir ekki lengur neinn sérstakan
áhuga á því, að fela þeim
mönnum kennimensku undir
sínum verndarvæng, sem trygg
ing sé fyrir að haldi sér sam-
an, ef þeir skyldu villast til
jess að láta sér detta í hug
eitthvað sjálfstætt. Þjóðfélagið
ætlast til þess að prestinum
sé svo háttað, að almenning-
ur geti borið virðingu fyrir
honum sem hugsandi manni,
er eitthvert verk leggi í að
mynda sér þær skoðanir, sem
hann svo leitast við að gera
að lífsskoðun annara manna.
Eins og getið var um í upp-
hafi þessa máls. er nokkur á-
stæða til þess að ætla, að eitt-
hvað sé að birta framundan í
íslenzkum kirkjuheimi. Sú aug-
ljósa sjálfsvirðing, sem grein
sr. Jakobs ber með sér, er ein
ljósrákin. Hann er einn þeirra
yngri manna í kirkjunni, sem
fylsta ástæða er til þess að
ætla að þjóðin læri að bera
irðingu fyrif, ef framlialdið á
starfsemi hans iíkist upphaf-
inu. En sjálfsagt er að gera
sér gein fyrir, að slík hrein-
skilni og það afdráttaríeysi,
sem kemur fram í athöfnum
sumra hinna yngri samherja,
hlýtur óhjákvæmilega að vekja
nokkurn sársauka hjá þeim,
sem mjög líta ólíkt á málin.
Hr. S. Á. Gíslason v hefir á
seinni árum sérstaklega haft
orð fyrir þeim mönnum. Hann
er bersýnilega í mikilli geðs-
hræringu, er hann ritar þessi
orð:
“Ungur guðfræðingur sækir
um prestsstarf í kristinni kirkju
væntanlega af fúsum vilja, en
er í skoðunum sínum svo frá-
bitinn kristinni trú, að hon-
um finst svartur blettur mundi
koma á tungu sína, ef hann
færi með þá trúarjátningu við
barnsskírn, sem verið hefir
sameiginleg játning íslendinga
síðan þeir tóku kristna trú og
allrar kristrtinnar síðan á dög-
um frumkristninnar að kalla
má”. (Vísir. 31. ág., 1930).
Þessi setning er fyrir margra
hluta sakir allmerkileg. Fyrst
og fremst er hitinn í henni svo
mikill. En á það atriði skal
íðar minst. En svo er þetta
einkennilega viðhorf í sögu
kristninnar, að líta á hana sem
einn þráðbeinan stíg með hyl-
dýpið tii*beggja handa. Kristnir
menn hafi frá öndverðu fetað
sig eftir einstigi hinnar postul
legu trúarjátningar, og þeim
mönnum, sem skriðnað hefir
fótur á þeirri hálu braut. er svo
lýst sem þeir séu “frábitnir
kristinni trú”. Nú er það al
kunna, að því fer svo fjarri, að
hin postullega trúarjátning hafi
nokkru sinni verið talin sæmi-
lega fullnægjandi greinargerð
fyrir trú kristinna manna, að
kirkjusagan má heita sagan
um nærri því óslitnar tilraunir
til þess að koma saman trúar
játningum, er kæmu því í orð
sem menn vildu sagt hafa um
trú sína. Og fullyrða má, að
saga kristninnar hefði í engu
verulegu breyzt, þótt svo hefði
viljað til, að postullega trúar
játningin hefði með öllu týnst
úr kirkjulegum bókmentum
fyrir sjö öldum. Samt hefir svo
farið—þótt undarlegt megi virð-
ast—að hún hefir lifað aðrar
játningar. Nú minnist enginn
á Athanasiusar-játning, og þeir
sem sérstaklega leggja kapp á
að láta telja sig góða Lúthers-
trúarmenn- leggja jafn-mikið
kapp á að fela það, sem ritað
er í Ágsborgarjátningunni. En
postullega játningin hefir lifað
af því, að hún hefir sagt til-
tölulega minst. Samt er svo
komið, að samvizkusamir, ung-
ir prestar, verða að beita of-
beldi við sjálfa sig, til þess að
hafa hana um hönd við helgi-
athafnir. Og þá er vitaskuld
langsamlega hentugast fyrir
kirkjuna að fara með hana
eins og allar aðrar játningar
sögu sinnar — leggja hana til
hliðar hávaðalaust og gleyma
henni.
Sú mótbára er ekki óalgeng
gegn slíkum tillögum sem
þessari, að með þessu sé verið
að rjúfa hið sögulega samhengi
kristninnar. Og það er engu
líkara en að ýmsum finnist
)essi barnaskapur vera rök. Hið
sögulega samhengi kristninnar
mundi ekki raskast hið allra
minsta, þótt enginn mintist
framar á postullega trúarjátn-
ingu. Það samhengi á ekkert
skylt við slíkt skjal. Hið sögu-
lega samhengi felst í því lífi,
sem sprottið hefir fram af
kristnum hugsunum. Það líf
hefir verið með margvíslegu
móti á öldunum, þvf að ávextir
kristindómsins verða að sjálf-
sögðu með margvíslegum hætti,
eftir því sem mfenningarlegi
jarðevgurinn er, sem leitast er
ið að rækta. En það er furðu-
lega skammsýnt af þeim mönn-
um, sem vaxnir eru upp í
lútherskri kirkju, er spratt upp
úr sjálfri hinni miklu byltingu
siðaskiftunum —, er rauf
með risaátaki alt ytra sam-
hengi kirkjunnar. að ímynda
sér, að alt hljóti að riðlast.,
lótt menn leggi eina gamla
;átningu þar, sem bezt fer urr
hana — á hilluna.
Eins og ummæli þau, sem
vitnað hefir verið í eftir hr. S.
Á. G., bera með sér, þá finst
höfundinum nauðsynlegt að
komast svo að orði, að þeir
menn séu “frábitnir kristinni
trú”, sem ekki fella sig við
orðalag trúarjátningarinnar.
Hér er svo afdráttarlaust að
orði komist, að þeim, sem rit-
ar á þessa leið, hlýtur að vera
mjög heitt í skapi. Það kenn-
ir meiri heiftar í þessu en
manni finst tilefni vera gefið
til.
Eg hefi verið að velta því
fvrir mér, hvernig á þessu muni
standa, því að vér, sem ekki
erum aldir upp í lútherskum
rétt-trúnaði, getum ekki að því
gert. að oss finst dálítið bros-
legt að týgjast herklæðum og
ganga með alvæpni í grimmum
hug gegn óvinum blessaðrar trú
arjátningarinnar. Slíkur ridd-
araskapur minnir oss á ekkert
meira en Don Quixote og bar-
áttu hans við vindmylnurnar.
Trúarjátningin skiftir svo litlu
máli fyrir framtíð kristindóms-
ins, að nærri liggur, að hún
skifti engu máli.
Sannleikurinn er sá, að hér
er um tvenns konar viðhorf að
ræða, sem eru svo ólík, að
ekki er líklegt, að nokkuru
sinni verði þar brúað á milli.
Enda gerist þess væntanlega
ekki þörf. Viðhorf rétt-trim-
aðarins tilheyrir kynslóð og
tímabili, sem nú er að deyja
út. Og sú kynsióð er svo frá-
brugðin hinni nýrri, að manni
þykir jafnvel raunalegt, hve því
fer fjærri, að maður geti skilið
hana. Eg þori t. d. að fullyrða,
að nú sé naumast til nokkur
maður íslenzkur undir fertugu,
sem í raun og veru skilur, hvað
fram hefir verið að fara í huga
sr. Friðriks Friðrikssonar. er
hann á í mestri baráttu við
sjálfan sig út af altarissakra-
mentinu. Hann segir svo frá
í æfisögu sinni:
“Eitt var það, sem amaði að
mér í trúarlífi mínu, og það
var,. að mig langaði stundum
ákaflega til altaris, en eg trúði
á gerbreytinguna (transub-
stantiation) í sakramentinu,
og eg var hræddur um að
lútherskur prestur vildi ekki
taka mig til altaris, ef hann
vissi, að eg hefði svo ólúth-
erska skoðun. En aðallega var
það hin katólska messa, sem
dró mig, sérstaklega með til-
beiðslu hostíunnar, og fanst
mér það nálgast altarisgöngu,
að vera við messuna.”
Þetta er alt hebreska fyrir
yngri mönnum íslenzkum.
“Transubstantiasion" og “con-
substantiasion” og allar aðrar
“substantiasionir” eru langar
leiðir fyrir utan heim veru-
leikans í þeirra augum. Þeir
sjá engan eðlismun á “til-
beðslu hostíunnar’’ og annari
skurðgoðadýrkun. Ekki sva að
skilja, að þeir hafi ekki tölu-
verða samúð með alls konar
táknlegum athöfnum; hitt er
það, að þeir hafa með öllu
mist trvi á þeim. Og þeim er
með öllu ókleift að skilja það
ástand, sem kemur fram sem
innileg og heit barátta í sál-
unni út af þessum efnum.
Málsvarar hinnar eldri trú-
arstefnu tala jafnan um það,
sem einhver spilling og óguð-
leiki valdi því- að þessar til-
finningar eru að deyja út. Og
þeir ætla sér að lækna sjúk-
dóminn með heiftræknum orð-
um. Hvort sem mönnum líkar
betur eða ver, þá tekst ekki
lækningin. Þeir reisa ekki það
frá dauðum, sem ekkert erindi
á til lífsins aftur.
Blöðin flytja þá fregn, að
yfirlýsing sr. Jakobs Jónssonar
hafi verið gerð að umtalsefni
á síðustu prestastefnu í Reykja
vík. Skoðanirnar virðast hafa
verið, svo sem vænta mátti.
allskiftar. En afstöðu biskups-
ins er lýst með dálitlu ágripi af
ræðu hans. Framkoma þessa
æðsta manns íslenzku kirkj-
unnar við það tækifæri virðist
hafa verið mjög skynsamleg
og lofsverð. Hann lýsir yfir
því afdráttarlaust, að ekki sé
neinn vegur til þess að reka
sig út í neinar villutrúar-of-
sóknir. Og hann telur eðlilegt.
að sem mest sé skotið undir
dóm þjóðarinnar (safnaðanna)
nm, hvað prestum sé ievft og
bannað. Vitaskuld harmar
hann, að þessi umræddi prest-
ur skuli taka samvizku sína
svo alvarlega. að hlýða henni
frekar en helgisiðabókinni, oa
hann veit, að þetta gera ekki
aðrir en “óharðnaðir” prestar
Sennilega hefir hann alveg rét+
fyrir sér um þetta síðasta at-
riði. Það virðast þri miður
fylgja piieststarfinu, að skel
vilji setjast utan um sálar-
lífið. Vér höfum líklega flest-
ir fundið það, sem því verki
höfum sint. En líklega ta^aði
kirkjan ekki. tilfinnanliega á
því, þótt hinum “hörðnuðu”
fækkaði ofurlítið.
(Framhald í næsta blaði)
SINDUR.
í Canada eða í nokkru öðru
landi. Og það er með þeim toll-
um og bandarískum peningum.
sem nú er verið að byggja upp
Rússland!
♦ * *
“Bennettstjórnin eyðilagði er
lenda markaðinn,” segja liber-
alar. Samt seldust 80 miljónir
mæla meira af hveiti til útlanda
á fyrsta stjórnarári Bennetts,
en síðasta stjórnarári Kings.
* * *
Eitt af bölvun þessa lands
er það, að atvinnulausir menn
í Canada skuli ekki fá að
kaupa garðmat tollfrían frá
Los Angeles, í stað þess að
rækta hann hér. (Sjá ummæli
höfð eftir Woodsworth í Lög-
bergi fyrir 3 vikum síðan.)
MINNISMERKI LEIFS HEPNA
I CHICAGO.
ar afleiðingar, enda varð hún
ekki mjög útbreidd.
Skepnuhöld hafa verið hér
dágóð. Sauðburður hefir víð-
ast gengið ágætlega. Dálítið
hefir þó farist af unglömbum
og dýrbíts hefir orðið vart.
Atvinnulífið er heldur dauf-
ara en í fyrra. Nokkuð er unn-
ið að vegagerð. Útgerð er byrj-
uð og hefir dálitið orði# fisk-
vart. Venjuleg vorveiði (rauð-
magi og koli) var heldur góð.
Útlit með æðarvarp er lakara
en oft áður.
Mbl.
Hoover forseti Bandaríkj-
anna hefir nýlega lýst yfir því,
að hann ætli að bjóða Hákoni
Noregskonungi á heimssýning-
una í Chicago, svo að hann
geti verið við, þegar minnis-
merki Leifs heppna verður af- J
hjúpað þar.
Það er dálítið skrítið, að
Bandaríkin skuli gefa okkur
íslendingum myndastyttu af
Leifi hepna, sem riðurkenningu
þess, að íslendingur hafi fyrst-
ur hritra manna fundið Ame-
ríku, en skuli svo bjóða Norð-
mannakonungi að vera rið-
staddur afhjúpun samskonar
myndastyttu hjá sér.
Vísir.
FRÁ VOPNAFIRÐI.
Vopnafirði 16. júní
Heilsufar er yfirleitt ágætt.
Inflúensan hafði ekki alvarleg-
The
Fortunate
Householder—
— is the one who does not
depend on luck—but puts his
faith in MONEY SAVED.
A savings account increased by
regular deposits every pay day
is the surest safeguard against
need and hardship in the fu-
ture.
Your own savings institution
affords a service that will suit
you in every way.
3 Interest
Hours 10 to 6
Saturday, 9.30 to 1
$1.00 opens an account
Province of Manitoba
Savings Office
Donald St., at Ellice Ave.,
and 984 Main St.,
Winnipeg
Delicious
Picnic Menus
From the Little Green Salad Counter
Hot day menus — cold day menus — camp-fire and
picnic “cookables”! We have tempting suggestions
for them all. Just leave your order (and your own
thermos for tea, coffee or punch), and have the dishes
prepared — prices are very reasonable!
We submit a suggestion:
40c LUNCH
1 Ham and Relish Sandwich
1 Lettuce and Tomato Sandwich
1 Cup Cake 1 small Cake
1 Bavarian Cream
Punch
Serviettes, Salad Dressing, Salt and Pepper
Included in box lunch. No Delivery
Third Floor, Centre
T. EATON C°
LIMITED

Af öllum kostnaðinum við
störfin, sem hér verða hafin til
þess að bæta úr atvinnuleysinu
á komandi vetri, hefir Hon.
John Bracken lofast t^jl að
leggja fram 10 cent af hverjum
dollar, ef sambandsstjórnin
greiðir 80 cent og sveitirnar
10 cent. Hvflíkt eðallyndi. Og
mest af starfinu er unnið fyrir
Manitobafylki eða Bracken-
stjórnina.
* * *
“Canadisku tollarnir og pen-
ingar Bandaríkjanna, það er
það, sem alt er að drepa,”
sagði íslenzkur bolsi á dögun-
um. “Það er eitthvað annað I
Rússlandi,” bætti hann við. Á
Rússlandi eru hærri tollar en
Hamingjuóskir til
Islendinga
á þjóðhátíð þeirra.

Shea’s
Winnipeg Brewery