Heimskringla - 12.08.1931, Blaðsíða 1

DYERS & CLEANERS, LTD.
SPECIAL
Men’s Suits Dry Cleaned
and Pressed ............ »1.00
Ladies’ Plain Dresses Dry
Cleaned and Pressed ____ $1.00
Goodn Called For and DelWered
Mlnor Repalrs, FREE.
Phone 37 061 (4 lines)
XLV. ÁRGANGUR.
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 12. ÁGÚST 1931
NUMER 46
MAKE NO MISTAKES
CALL
DTERS ék CLEANERS, LTD.
PHONE 37 061 (4 lines)
LUNDONAFUNDURINN
Árangurinn af sjövelda stjórn
málafundinum í Lundúnum
virðist ekki hafa orðið ýkja
mikill. Þær vonir, sem menn
gerðu sér um það, að fjármál-
um Þýskalands yrði komið á
fastan fót hafa að engu orðið.
Hið eina, sem sjáanlegt er að
gert hafi verið, er það, að fá
staðfestingu á því 100 milj.
dollara láni, sem áður hafði
verið samið um við Internation-
al Settlements bankann. Ekk-
ert annað stórlán hefir fengist,
enda þótt Þjóðverjar telji sig
vanta um 500 milj. til að reisa
landið við. Ástæðurnar fyrir
því að ekki var gerð frekari
gangskör að því að rétta Þjóð-
verjum hjálparhönd eru tvær.
Annars vegar sú að stórþjóð-
irnar eru hálft í hvoru að vona
að þeim takist að rétta sig
með sínum alkunna dugnaði
og sparsemi án þess að frek-
ari stórlán þurfi að taka. Hins-
vegar setti Frakkland allsstaðar
fótinn fyrir alvarlegar tilraunir
til að bjarga landinu, og ein-
lægar tilraunir Breta og Banda
ríkjanna í þá átt virtust stranda
á fjandskap frá hendi Frakk-
lands, sem menn óttuðust að
orðið gæti friðinum hættuleg-
ur síðar meir.
Að komist var hjá árekstri
mili! ^tór þjóðanna út af þessu
verður aH vísu að teljast fund-
inum til hróss. Og talið er
víst að samningar haldi áfram
bak tjðldin og einkum að
nokkurs árangurs sé að vænta
af Berlínaför MacDonalds og
Hendersons frá hálfu Breta og
Stimsons frá Bandaríkjunum.
Er þetta fyrsta opinber heim-
sókn frá þessum þjóðum síð-
an fyrir stríð og mætti vænta
þess að þær gerði sér far um
að reyna að bera sáttarorð
milli Frakka og Þjóðverja og
fá Frakka til að styðja að
þeirri viðleitni að rétta við
fjárhag Þýskalands. Afstaða
Frakka er fremur þjösnaleg og
kröfur þeirra ósanngjarnar.
Þeir heimta fyrst og fremst
áður en nokkurt samkomulag
geti komið til greina eða láns
heimild að Þjóðverjar afnemi
tollsamband, sem þeir hafa
gert við Austuríki. Þeir hætti
byggingu á herskipum, sem
þeir hafa nú í smíðum og að
öllum undirróðri að afnámi eða
endurskoðun Versailles samn-
inganna sé hætt. Hversu
langt Frakkar geta komist í
kröfum sínum er óséð. Þeir
kæra sig ekki eins mikið um
afkomu Þýskalands og aðrar
vestrænar þjóðir, né hirða um
það þótt það verða gjaldþrota-
því að þeir eiga lítið, sem ekk-
ert fé hjá þeim. Hitt þykir ó-
sennilegt að þeir æski þess að
sjá Fasclstn stjórn koma að
völdum á jþýskalandi eða Sov-
jet ríki stomað. Yfirleitt reyna
Frakkar að gera sér mat úr
neyð Þjóðverja, til þess að fá
kröfum sínum framgengt í
milliríkjamálum.
4 Og áreiðanlega standa nú
Frakkar bezt að vígi af öllum
Evrópu þjóðunum að maka
krókinn. Frakkar eru nú sem
stendur ein auðugasta þjóð
heimsins. Atvinnuleysi er sama
sem ekkert og gullforði þeirra
stendur aðeins að baki gullforða
Bandaríkjanna. Þeir hafa náð
miklum áhrifum á ensk fjár-
mál og er talið að þeir hafi
töglin og Iiagldirnar við Eng-
landsbanka (Bank of Eng-
land). Þetr hafa varla lagt f
nokkur teljandi fyrirtæki í
Þýskalandi, þar sem bæði Bret-
land og Bandaríkin eiga þar
að m. k. fjórar biljónir doll-
ara í föstu fé sem ekki yrði
heimtað, ef landið yrði gjald-
þrota. Af öllu þessu verður það
ljóst hver afstaða Frakka
getur orðið í þessum málum.
Þeir hugsa um það eitt, að
herða á þeim fjötrum sem tekn
ir voru að slakna á síðustu
fimm árunum. Þeir sjá eftir
því að hafa kallað her sinn burt
úr Rínarlöndunum samkvæmt
Young samningunum. Toll-
samningarnir milli Austurríkis
og Þýskalands hyggja þeir að
verði sér til ógangs og vilja
þess vegna láta stinga þeim
undir stól. Og loks eru þeir
sárreiður yfir því hvernig þeim
virðist Þjóðverjar fara í kring-
um Versailles samningana í
herskipabyggingum. Yfirleitt
líta þeir stjórmálsstefnu Hitl-
ers illu augu og líst þó jafnvel
um ver á stjórnarstefnu Bruen-
ings og telja Þjóðverja miklu
óstýrlátari nú en undir stjórn
dr. Stresemanns. Svo að nú
þegar Þjóðverjar eru í fjár-
hags örðugleikum þykir FTökk-
um sjálfsagt að láta kné fylgja
kviði og setja þeim afar kosti.
Eru nú Frakkar komnir í
svipaða afstöðu og Þjóðverjar
voru í fyrir 1914 til að efla
friðinn eða spilla honum. Ó-
neitanlega virðist svo að þeir
hafi lítið lært af reynslu lið-
inna ára. og að það verði ekki
þeirra atkvæðum að þakka ef
nú verður hjá því stýrt að aftur
sígi á ógæfu hlið um frið og
framtíð mannkynsins.
BONAÐARHORFUR
Samkvæmt skýrslu
landbúnaðarskrifstofunar.
Hellirigningar um alt Mani-
tobafylki fyrra laugardag og
hlýindin, sem komu á eftir féllu
í góða jörð, svo að uppskera
verður nú heldur með fyrra
móti. Er hún þegar komin vel
á veg í Rauðárdalnum og
tvær þreskivélar voru teknar til
starfa nálægt Gretna fyrra
föstudag. Yfirleitt má segja
að fimmta ágúst hafi upp-
skera almennt verið hafin í
fylkinu og er það um svipað
leyti og í fyrra en löngu fyr
en nokkur undanfarandi ár.
í austur og norðurhluta fylk-
isins eru uppskeru horfur sæmi-
legar. Þó er ekki búist við
meira en 16 - 18 mælum hveitis
af ekru í mesta lagi, og víð-
ast minna, en fóðurgras hefir
sprottið þolanlega, svo að eigi
er talið að skortur verði á því.
Vestan við Morden og sunnan
Manitobavatns er aftur útlitið
mikið verra. Vorhveitið hefir
víða verið plægt niður, þar sem
það hefir skrælnað í þurkun-
um í júní og júlí — og jafn-
vel bithagar hafa verið lélegir.
Þó hafa þeir tekið miklum
framförum í seinni tíð svo að
vandræðalaust hefir verið að
beita í þá skepnum. Hörgull
er að vísu á rennandi vatni.
en brunnvatn er víðast hvar
nægilegt. Uppskeran verður
strjál og léleg um þessar slóðir,
en talið er að það korn, sem á
annað borð þroskast, muni
flokkast vel og ef ekkert strá
verði brent verði nóg gripa-
fóður fyrir veturinn.
Þó að hveiti hafi verið sáð
í svipaðan ekrufjölda og í
fyrrasumar, er áætlað að upp-
skeran verið nálægt því helm-
ingi minni í ár. Byggrækt er
miklu minni en í fyrra, og
sömuíeiðis hafrar, en rúigur
varla teljandi. Hinsvegar er
sæmilegt útiit með hör sum-
staðar í Rauðarárdalnum.
Hagl hefir lítið gert vart við
sig í sumar, ryð ofurlítið víðs-
vegar um fylkið, en mun þó
ekki gera mikinn skaða, en
talsverðar skemdir hafa orðið
af engissprettum. Horfur á
kartöflum og mais hafa batn-
að mikið upp á síðkastið.
Mjólkur bú starfa vel. Smjör-
framleiðsla í júní var 10 per
cent meiri en á sama tíma í
fyrra, en hagtölur eru ekki
komnar fyrir júlí.
Svínarækt hefir verið með
meira móti.
Miklu verra útlit er í Sask-
atchewan og Alberta og byrj-
ar uppskera þar naumast al-
ment fyr en um miðjan mán-
uðinn. Einkum hafa skemdirn-
ar orðið miklar í Saskatchewan
af þurk og hvassviðri en af
hagli í Norður-Alberta. Rign-
ingarnar komu yfirleitt of
seint til að koma ökrunum að
verulegu gagni og verður því
hveitið víða slegið aðeins fyrir
skepnufróður eða plægt niður.
SPÁNN OG KAÞÓLSKAN
Þær fregnir berast frá stjórn
hins nýstofnaða spanska lýð-
veldis, að hún sé alvarlega
að hugsa um að gera allar
kaþólskar munkareglur útlæg-
ar úr landinu. Er þar gengið
inn á sömu braut og Frakkar
gerðu fyrir hálfri öld síðan,
þegar Jesúítar voru gerðir út-
lægir af Frakklandi, og góss
þeirra tekið engnarnámi sam-
kvæmt tilögum Jules Ferry,
sem taldi slíkar tiltekjur nauð-
synlegar, ríkinu til varnar og
viðhalds gegn yfirgangi kaþóls-
kunnar. Þó að Spánn hafi alt
til síðustu tíma verið talið eitt
með strangkaþólskustu löndum
Evrópu þá fer þó hér að vonum.
því að lýðveldis'hreyfingar og
klerkahatur hefir venjulegast
haldist talsvert í hendur og
kirkjan orðið fráskilin ríkinu
þar sem konungsvaldi hefir ver-
ið steypt hastarlega af stóli.
Undir gamla stjórnarfyrir-
komulaginu áttu erkibiskupar
og kardinálar sæti í efri mál-
stofu þingsins, og gátu því haft
talsverð áhrif á stjórnarfarið,
er baráttan er nú auðsjáanlega
hafin á móti þessu fyrirkomu-
lagi og eiga því kirkjan og
hennar fulltrúar í vök að verj-
ast.
Reyndar er klerkahatur ekk-
ert nýnæmi á Spáni. Á árun-
um 1868—1877 sauð altaf
annað veifið fjandskapurinn upp
úr gegn kirkjunni. en kon-
ungsvaldið hefir alltaf haldið
sinni verndarhendi yfir henni
og þessvegna hefir hún blómg-
ast heldur en hitt síðast liðin
fimmtíu ár, þrátt fyrir þann
ríg sem ýmsir stjórnmálamenn
hafa borið til hennar. Talið er
að hérumbil hálft fimmta þús-
und kirkna sé í Spáni og séu
skólar í sambandi við nálægt
tvær þúsundir þeirra. Tilætl-
unin fyrir lýðveldismönnum
mun vera sú, að taka allt upp-
eldi æskulýðsins úr höndum
kirknanna og ef nokkur mót-
þrói komi í Ijós að reka allan
klaustralýð úr landi. Er það
að vísu all óbilgjörn aðferð
og að sumu leyti óheppileg,
þar sem það mundi kosta hið
unga lýðveldj tap 50 þúsund
sona og dætra. Á Spáni eru
nálægt því 12 þús. munkar og
42 þús. nunnur, og hefir auð-
vitað fjöldinn af þessu fólki
ekkert annað til saka unnið en
hollustu við sína móðurkirkju.
LOFSVERÐUR DUCNAÐUR
Hr. Pálmi Pálmason. hinn
góðkunni íslenzki fiðluleikarí,
hefir nýlega tekið licentiate
próf við The Associated Board
of the Royal Academy of Music,
and the Royal College of Mu-
sic of London, England — og
hlotið mjög háan vitnisburð,
175 stig. Ennfremur hefir syst
ir hans, Miss Pearl Pálmason,
sem numið hefir fiðluleik af
bróður sínum, tekið “intermed-
iate’’ próf við Toronto Con-
servatory of Music og hlotið
silfurmedalíu fyrir að hafa sýnt
frækilegri frammistöðu við
prófið, en nokkur annar nem-
andi í Canada. Þetta er þriðja
silfurmedalían, sem Miss Pálma-
son hefir unnið, því að við
þau tvö próf, sem ungfrúin
hefir áður leyst af höndum við
sama skóla hefir hún hlotið
samskonar heiðursviðurkenn-
ingu. Má þetta teljast framúr-
skarandi dugnaður af svo ungri
stúlku, aðeins 15 ára að aldri,
þegar þess er ennfremur gætt,
að jafnframt lauk hún mið-
skólaprófi upp úr 11. bekk með
fyrsta flokks heiðri.
Pálmi er einnig korungur
maður ennþá, aðeins 21 árs að
aldri og er hann þegar orð-
inn vinsæll meðal landa sinna
í Winnipeg fyrir list sína. Má
vænta þessum frábærlega vel
gefnu systkinum mikillar fram-
tíðar. Þau eru börn Mr. og
Mrs. Pálmason, 654 Banning
St., hér *í borginni. Sveinn
Pálmason faðir þeirra er ætt-
aður frá Norðfirði, bróðir Ing-
vars Pálmasonar alþingismanns,
en móðir þeirra Gróa Sveins-
dóttir er ættuð úr Borgarfjarð
arsýslu.
AL CAPONE
Allur hinn siðaði heimur horfir
ir með athygli á viðureign rétt-
vísinnar í Chicago við A1 Cap-
one, hinn alræmda glæpa-
mannakóng, og bíður þess með
öndina í hálsinum hvernig yfir
muni lúka. Fyrir mánuði síð-
an flaug sú fregn, að lög-
reglan hefði haft hendur í
hári A1 Capone’s og mundu nú
dómstólarnir fara að athuga
sakir hans fyrir alvöru og
bjuggust menn þá við að frægð
hans muni taka skjótan endi.
En litlar horfur virðast samt
vera á þessu ennþá. A1 Cap-
one hafði verið kærður fyrir
stórkostleg skattsvik og auk
þess voru fimm þúsund kær-
ur á móti honum fyrir brot á
bannlögunum. Sögðu blöðin
að hann fengi að ganga laus
gegn ábyrgð (bail) en ætti að
mæta fyrir dómstólunum á á-
kveðnum degi og mundi þá
áreiðanlega fá nokkurra ára
fangelsi. Svo rann upp sá dag-
ur og var hann þá ekki til
staðar, en l'ögmenn hans mælt-
ust til þess, að áður en hann
yrði dæmdur, fengi hann nokk-
urra vikna frest til að afljúka
störfum sínum. Féllust dóm-
ararnir á þetta, enda þótt ját-
aðar sakir og vitnisburðir væri
nógir fyrir hendi í réttinum, til
að færa sönnur á það. að störf
hans væri mest megnis fólgin
í ýmiskonar glæpum, sem al-
mennt er talið að réttvísin eigi
að hamla á móti.
Þegar náðartími Capone’s
var útrunninn og talið var að
hann ætti að vera búinn að
“afljúka sínum störfum’’ og
gæti nú farið að fara í tugt-
húsið var honum á ný stefnt
fyrir rétt. Ekki hafði hann þó
ennþá tíma til að mæta en
lögmenn hans mættu og dóm-
arinn, kvaðst nú samvizku
sinnar vegna ekki geta
dæmt manninn sekan, þrátt
fyrir ýmsar sakir, sem bæði
höfðu þegar verið sannaðar á
hann og enda játaðar af hon-
um sjálfum, nema því að eins
að málið gengi aftur fyrir kvið-
dóm og öll mála færsla yrði
hafin að nýju.
Allar líkur eru á því, að með-
an sjóðir A1 Capones ganga
ekki til þurðar. verði honum
það hægur leikur, að halda á-
fram að “afljúka störfum srn-
um’’ svo lengi sem æfi hans
endist, meðan sakir hans ganga
á milli Heródesar og Pílatusiar,
sem einhverra hluta vegna
telja ekki kominn tíma til að
dæma hann í fangelsi. Annar
glæpamannaforingi í Chicago
hefir látið skoðun sína í ljós
á þessu máli með því að segja
opinberlega að nú hafi yfir-
völdin loksins komið A1 Cap-
one í klípu og muni hepnast
að pína út úr honum hvert
cent. Með öðrum orðum, hann
lítur á réttvísina og dómstólana
aðeins sem annað glæpamanna
félag, sem í bili hafi orðið A1
Capone yfirsterkara. Óneitan-
lega virðist viðureign þeirra
við A1 Capone heldur benda í
þá átt. Hvernig lýkur viðureign
A1 Capone og yfirvaldanna.
í Bandaríkjunum verður áreið-
anlega ekki ómerkilegur vitnis-
burður um siðmenning vorra
tíma.
ANNAN ÁGÚST, 1931.
(Minni dagsins)
HVEITISAMLÖG STARFA I
SUMAR
Niðurborgun 35 cent
Til þess að sporna við óhugl
>eim, sem gripið hefir hveiti-
bændur í vesturfylkjum Can-
ada yfir hinu sílækkandi verð-
lagi á hveiti, gaf sambands-
stjórnin út tilkynningu um það.
á föstudaginn var, að hún á-
byrgðist hverjum bónda, sem
verslaði við kornhlöður hveiti-
samlagsins 35 centa niðurborg-
Þú, sem með farfuglum fýstist,
Til “frónbúans” heim,
Seg mér hvort eigi var unun
Að ylgeislum þeim,
Er þig í firrðinni fundu
Á ferðinni heim?
Varð eigi voríegt í huga,
Og víðsýnt um leið,
Óðar en Esjan þar framdi
Sinn alkunna seið, —
Óðar en fanst þú að frænd-lið
í fjörunni beið?
Gagntók ei geisia-flóð hugann
Er “guð vors lands”,
Fagnandi barst yfir flóann
Til framandi manns?
—Helgasta hátign í söngvum
Þíns hjartfólgna lands.
Var það ei ljóðheimum líkast
Er landi var náð?
Alt er þú sást varð að söngvum
Og sál þinni háð.
—-Máninn og miðnætur-sólin
I muna þinn skráð.
Áhrif frá öldunum liðnu
Afmáð og týnd,
Lifnuðu’ er lýðstjórn var aftur
Að Lögbergi sýnd!
Sál þín var sveipuð í loga
Er Saga var krýnd!
Eg veit þú varst sæll,—en í
sárum,
Er sigldir þú burt.
—Sambland sem enginn fær
iitskýrt
Þó eftir sé spurt. —
Hvort fórst þú heim — eða
heiman
Er hélzt þú á burt?
Það fyrnast ei forn-heigar
trygðir
Sem fortíðin skóp!
Við finnum það bezt annan
ágúst,
í íslenzkum hóp!
Því hann er hið íslenzka
Alþing
Sem útlegðin skóp!
Jakobína Johnson
—Seattle, Wash.
HVAÐANÆFA.
Tejada landstjóri í Vera Cruz
ríkinu í Mexico, hefir nýlega
un á hverjum mæ\i hveitis, sem! gefið út lög þess efnis að ekki
reiddur væri í hlöður. Þessi j megi vera meira en þrettán
tilkynning er afleiðing af sam-! kaþólskir prestar fyrir hverja
talsfundi sem fulltrúar fylkis-
stjórnanna, hveitisamlagsins og
bankanna áttu við aðal fram-
kvæmdarstjóra hveitisölunnar
í Canada, John I. MacFarland,
fyrri hluta vikunnar sem leið.
Ákveðið er. a6 hveitlsamlög
vesturfylkjanna þriggja, sem
eiga samtals um 1600 korn-
miljón manna í ríkinu. Skömmu
eftir að lög þessi gengu í gildi,
var gerð tilraun til að myrða
landstjórann og slapp hann
með naumindum við kúlu, sem
send var honum til höfuðs.
Skrifar landstjórinn um árás
þes^a í the New York Times
og ber kaþólskum illa söguna.
hlöður í vesturlandinu ásamtjTelur hann að þeir hafi verið
útflutningsstöðvum í Vancouv- j ])otturinn og pannan í árás-
er og Fort William verði lá^in inni, alveg eins og í morði Al-
starfa þetta ár jafnhliða hveiti-
verslunum einstakra manna.
Þau fái nægilegt veltufé til
umráða og borgi hverjum hveiti
framleiðanda fyrirfram 35c á
hvern mæli hveitis, sem hann
varo Obregon forsetaefnis, og
að kaþólskir æsingaseggir spani
svo upp alþýðuna í Vera Cruz,
að menningu og framförum
ríkisins sé hætta búin. Auk
þess ásakar hann kaþólsku
afhendir kornhlöðunni á svip-1 kirkjuna fyrir að eyða fé í að
aðan hátt og gert hefir verið
að undanförnu, án þess að
ætlast sé til að fylkin sjálf
þurfi að setja upp nokkra
trygging eða ábyrgð þar að
lútandi. Er sambandsstjórnin
einráðin í því, að gera allt sem
í hennar valdi stendur til að
greiða fram úr söluvandræðun-
um og bægja burt þeim örð-
ugleikum sem nú eru fyrir
hendi. Mun þessUm ráðstöfun-
um yfirleitt vera vel tekið.
byggja nýjar, ónauðsynlegar
kirkjur, og að senda árlega um
30 miljóhir pesos (þ. e. ea: 15
milj. dollara) til páfastóls í
Róm, sem sé ríki óskylt Mexico,
sem engan rétt eigi á að sjúga
fé þaðan. Virðist honum þetta
vera því meir óspilun á fé þjóð-
arinnar, þar sem bændurnir
hrökkva ekki til að gjalda nægi-
lega háa skatta til að hægt sé
að standa skil á afborgunum er
lendra lána og stríðsskulda.