Heimskringla - 07.10.1931, Blaðsíða 2

2. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINLA
WINNIPEG 7. OKTÓBER 1931.
SVÖR.
I sem eg liefi fyrir augum mér | sem rækilegast.
og skilja þau lögmál, sem þró-
jn þeirra b'fsmynda, sem inn
í líf mitt grípa, stjórnast af.
\Iér liggur það ekkert á hjarta til mannanna , þá er slíkt mjög
'að gera mér hugmyndir um ein- mikil fjarstæða í mínum aug-
hverja veru, sem altaf er starf- um- Að jafnaði eru bókment-
andi í öllum fyrirbærum lífs- hvers tíma þýðingarmestar
ins. Þegar fyrirætlanir mínar fynr samtíð sína, og mér er
bíða ósigur, eða þegar mér, óhugsandi annað en að mestu
birtast myrkar myndir á sjón- ejidans menn og sérfræðingar
arsviði lífsins, þá er eg ekki að nútímans geti veitt okkur full-
hugga sjálfan mig með því, konmari fræðslu urn þau vanda
að á bak við standi algóð, al- mak 9em v*ú höfum við
(Heim9kringla hefir við og
við birt greinar úr íslenzkum
tímaritum, með það fyrir aug-
um að gefa löndum hér vestra
sýnishorn af því sem nýjast
og djarfast er hugsað á meðal
íslenzku þjóðarinnar. Með það
í huga, er grein sú birt, sem
hér fer á eftir og “Straumar”,
trúfræðirit yngri presta heima.
flutti.)
Ritstj.
t júníbiaði Strauma 1929 eru
41 spurning, sem beint er til
íslenzkra presta og þeir beðnir
að svara. Með línum þessum
ætla eg að svara nokkrum
þeirra, og mælist til þess, að
“Straumar” birti þessi svör
mín.
33 fyrstu spurningarnar byrja
með orðunum: “trúið þér?
Rétt er að taka það þegar fram
að eg trúi engu, að eg tel rétt-
ara að nota ekki það orð yflr mannkyni bústað sælunnar her
afstöðu mína til þeirra efna.M .iúrðunni. Og það er mer
sem vísindi nútímans telja fyrir i újaJ'gföst vissa, að það væn til
utan verksvið sitt. Svör mí« jmiki11ar blessunav fynr mann‘
má því ekki taka sem trúar- kynið’ ef menn sem almennast
.,+ . - ,. ,. Ihættu að grufla ut 1 almætti
íatnmgu mma, sem eg hefi: ö , .
og eiginleika guðs, en Iegðu þvi
»neiri alúð við að rannsaka,
Hvað því viðvíkur, hvort
“nýja testmentið sé, og muni
vera, æðsta opinberun guðs
um skoðun mína á Jesú að
þessu sinni, því að innan
skamms mun mönnum gefast
tækifæri að kynnast henni
nánar.*)
Spurningunum um himinn
sjálfur verði þess ekki var.
Spurningunum um trúarjátn-
ingarnar (34 — 38) svara eg
öllum neitandi. Eg vil ekki
binda kirkjuna við neina trúar-
játninguna, hvorki gamla né
helvíti og upprisu holds (22,1 einhverja ósamda. En þá kem
23 og 25* svara eg öllum neit-1 eg að þeim spurningunum, sem
andi, og enga trú hefi eg á j einkum ollu því, að eg svara
þeirri hugmynd að Jesús muni j þessu bréfi “Strauma’’, og þær
á ákveðnum degi koma í skýj- eru viðvíkjandi heiti kirkjunn-
um himins og setja þar dóm ar (40 og 41).
VISS MERKI
um nýrnaveiki eru bakverkir, þvag-
teppa og þvaigsteinar. GIN PILLS
lækna nýrnaveiki, meS því aS deyfa
og græSa sjúka parta. — 50c askjan
hjá öllum lyfsölum.
131
máttug og alvitur vera, sem
einnig með svartasta mótlæt-
inu sé að leiða lífið til hærri
þróunar og fyllri hamingju.
Hinu hefi eg aftur á móit velt
fyrir mér af brennandi ástríðu
og ólgandi kappi, hvaða áhrif
eg get haft á þróun lífsins.
Mér hefir legið á hjarta, hvað
af inannlífsbölvunum manns-
andinn getur ráðið bót á, og á
hvern hátt og hve máttugur
hanu gæti verið til að skapa
svarið trú og hollustu. Með
svörunum læt *eg uppi skoð-
anir þær, sem eg hefi nú um;
yfir hve miklum mætti við
, . . . rr , ;menn?rnir búum. Það væri ó-
vms trufræðileg efni. En þao •
. , * , . , Jefað til mikillar blessunar, ef
skal um leið játað, að fyrir ari. , » .. . . . »
,, , , , . ' menn hættu að reiða sig a það,
síðan voru þær í vmsum grem-; , . , .. ,
,, , , , að guð muni gera þetta eða
um alt aðrar og að án liðnu I, ... ... , . .
, . , , , . , . hitt, sem til hanungju mætti
tel eg vist, að emhverjar þeirra
verði komnar í ruslakistu úr-
eltra hugmynda.
11 fyrstu spurningarnar eru
um guð og diöfulinn. Um þær
get eg verið fáorður. Á þá
hefi eg ekki eytt hugsanaþrek;
mínu síðustu árin. Guð er eitt
þeirra orða, sem eg hefi lítið
notað í ræðum mínum nú i
seinni tíð. Mér virðist það orð
vera mjög mikið notað, þegar
menn skilja 'ekki, hvað þeir eru
að segja og ætlast ekki til að
nokkur ákveðinn skilningur
verði í það lagður.
Eg hefi sára lítið fyrir því
haft að gera mér hugmyndir
um “upphaf hiems-’ og insta
eðli þess máttar, sem hieypt
hefir af stokkunum skapan
þess, er við skynjum og stjórn-
ar henni. Eg hefi, bókstaflega
talað, ekki nokkra minstu löng-
un til að brjóta heilann um þá
hluti. Eg kappkosta að athuga-
sem gertst það sköpunarverk,
verða mannkyninu, en gerðu
sér það hinsvegar ljóst, að það
stendur að öllu í vaidi okkar
mannanna sjálfra og í okkar
ábyrgð, hvað hamingjuskil-
yrði rnannkynið kemur til með
að eiga við að búa.
Viðvíkjandi spurningum 12
og 13, skal það tekið frain, að
bibh'an er í augum mínum mjög
merkilegt rítsafn, sem jnni-
lieldur ýmislegt, er teljast má
með dýrustu perlunum í bók
mentum heimsins, en jafnfram:
einnig annað, sem er í hæsta
máta ósiðferðilegt, fult hindur-
vitna og hrottaskapar og vitna
um menningarstig langt neðar
því, er við nú stöndum á. Trú
á innblástur og óskeikulleika
ritningarinnar tel >eg að liafi
haft, og hljóti altaf að hafa,
mjög siðspillandi og vanþrosk-
andi áhrif á menn og sé því
skyida hvers einasta andlegs
leiðtoga að vinna að því af
fremsta megni að uppræta hana
að
stríða en ríthöfundar, sem uppi
voru í langt fjarlægum lönd-
um fyrir 1900 árum. Ef lögð
er einhver ákveðin merking inn
í orðtakið: “æðsta opinber-
un guðs’’, þá myndi það þýða
sú fræðsla, sem mönnunum
ríður mest að afla sér viðvíkj-
andi því, hvernig leysa beri á
sem réttastan hátt, þau vanda-
mál, sem lífið x leggur þeim í
hendur. Og hver tími hefir sín
vandamál og fullkonmustu leið-
beininguna um lausn þeirra
hlýtur því altaf að vera að
sækja til vitrustu og hæfustu
manna samtíðarinnar.
Um skoðun nu'na á Jesú
(spurn. 14—21) er það eð segja,
að hann er mér ekkert annað
en söguleg persóna og allar
skoðanir mínar um persónu
harxB og lífssögu hefi eg dreg-
ið út úr frásögnum guöspjall-
anna sem sögulegum heimildar-
ritum, en reynt af fremsta
megni að losa mig við allar
þær hugmyndir nm hann, sem
mér höfðu verið innrættar á
trúarlegum grundvelli og eftir
leíðum erfðakenninganna. Af-
staða mín til lielgisagnanna um
faðerni Jesú, mun flestum ís-
1 mdingum kunn og ætla eg
ekki fyrst um sinn að eyða
fleiri orðum um svo fáfengi-
’egt efni. Eftir grandgæfilega
rannsókn þeirra heimilda, sem
um refi Jesú ijallc., stendur
hann fyrir mér. sem einn af
hugsjóna og byltmgamönnum
Hiannkynsins, — alþýðuforingi
á beim tímum, þegar baráttan
fvrir yfirráðum hennar endaði
altaf með ósigri, og hlaut bar-
átta Jesú því að enda á sömu
leið. á “krossdauða’’ hans lít
eg alveg sömu augum og önnur
c'ómsmorð, sem yiirstéttir þjóð
íélaganna hafa lrainið á þeim,
sem hafa reynz» svo atkvæða-
mikiir alþýðuforingjar, að þær
hafa haft ástæðu til að ótt-
ast. Hefi eg ekki fleiri orð
H u K »i s y*iur :
Yfir 50 vindling-
ar úr 20 centa
pakka af Turret
Fine Cut.
í 15c Og 20c
pökkum
Einnig í ^ punds
baukum.
H i n ekta reik-
mildu, ilmrku og
sérstöku bragð-
gæði munu sann-
færa y ð u r um
það, að þegar þér
* búið tU yðar eigin
cíga r e 11 u r úr
Turret Fine Cut,
þá haldaat í hend
u r hresning o g
hagnaður; og
Chantecler ciga-
rettu pappir fyl-
gir ókeypia.
Það borgar sig að búa^til
sínar eigin úr
TURRET
FINE C UT
yfir öllum mönnum, sem lifað
hafa á-jörðinni, svo sem verið
hefir mugmynd kirkjunnar.
Um spurningu 24 ætla eg
aftur á móti að fara nokkrum
orðum. Eg hefi aldrei efast
um það, að vitundarlíf manns-
ins myndi halda áfram tilveru
sinni eftir líkamsdauðann. Upp
haflega var mér þetta vitanlega
blint trúaratriði. Nú >er þetta
mjög ákveðinn skoðun mín.
Eg get aldrei felt mig við það,
að jafn glæsilegt fyrirbrigði
eins oug hugsana og tilfinn-
ingalíf snillinganna framkallist
við ákveðna samsetningu súr-
efnis, köfunarefnis, vatnsefins,
kolefnis o. s. frv. og ákveðna
breytingu þeirra. Fyrir það eitt
finst mér slokknun vitundarlífs-
ins í líkamsdauðanum óaðgengi
leg skoðun. En það sem gert
hefir skoðun niína ákveðnasta
í þessu efni eru ýms fyrirbæri,
sem ákveðið benda til þess, að
vitundarlíf látinna manna sé
að starfi og sem ýmsir lærðii
vísindamenn liafa talið óyggj-
anlega sannað. Sjálfur hefi eg
enga reynslu á þessu sviði, en
hefi reynt aö fylgjast með í
því, isem rannsóknajrm(enn í
þessum efnum hafa látið ujipi
um rannsóknir sínar og skoð-
anir. Bíð eg þess með allmik-
illi eftirvæntingu, hvað nýtt
kann fram að koma við rann-
sóknir á þessu sviði.
Fyrir mér er ekki til neitt
það er heitir fyrirgefning synd-
anna (spurning 28 — 30). Alt
það sem við gerum hefir sín-
ar afleiðingar, og köllum við
þær afleiðingar ýmist laun eða
hegningu, eftir því hvort okkur
falla þær ljúft eða leitt.
Aldrei myndi mér koma í
hug að segja það trú mína eða
skoðun, að guð breyti náttúru-
lögmálum, þótt við bræðum ís
um hávetur í hörkufrosti, með
því að kynda undir honum eld
Við höfum náð valdi yfir orku,
sem vinnur á móti orku frost-
sins og upphefur hana. Það
liggur í augum uppi að heit
bæn er mikill orkugjafi þeim,
sem biður, þar sem hún ein-
beitir huganum að ákveðnu
efni. Og liitt tel <eg ekki ólík-
legt og reynsla eigi fárra manna
bendir til þess, að með bSbninni
sé hægt að ná valdi yfir orku,
sem vísindunum er óþekt, svo
að undan verði að láta það,
sem áður stóð í vegi uppfyll-
inga óska okkar. Þá segja
menn að gerist kraftaverk eða
guð hafi breytt náttúrulögmál-
unum fyrir bænir okkar. En
skýringin er sú, að þar eru
að starfi náttúrulögmál, sem
við ekki þekkjum. Það hefir
verið beizluð orka, sem enn er
ekki orðin eign vísindanna, og
engar vísindalegar skýringar
hafa komið á.
Um heilagan anda (spurn. |
33) er það skoðun mín, að
það, sem í nýja testamentinu
er nefnt því nafni og talað er
um í sambanri við andagáfurnar
séu ‘‘verur æðri veralda”, svo
að maður noti það nýkirkju-
lega orðtak, og frá þeim hafi
þau áhrif stafað, sem voru svo
mjög einkennandi fyrir frum-
kristnu söfnuðina. Sama eðlis
virðist mér að einnig muni vera
mikill hluti þeirra fyrirbæra,
sem sálarrannsóknamenn nú-
tímans hafa einkum fengist við
að rannsaka. Getur jmaður
einnig hugsað sér áhrif þessa
sama máttar á hugsanir manna
og tilfinningar, þótt maðurinn
Sumir frjálslyndir menn fella
sig illa við heitið: “Evangelisk
lútersk kirkja” og finst það
vera þröngt. Get eg fyllilega
tekið undir það, en vil þó á
það benda, að svo sem það
heiti eitt sinn var skýrt af hin-
um ágæta fræðimanni, Jóni
prófessor Helgasyni (núverandi
biskupi íslands), þá felur það
heiti það í sér, að kirkjan vilji
engin höft leggja á rannsóknar-
og skoðanafrelsi manna. Heit
ið “kristin kirkja”, sem sunir
hafa stungið upii á, er miklu
viðsjárverðara, og keniur þar
fleira en eitt til greina. Nafnið
er fyrst og fremst óaðgengilegt
fyrir það, hvernig nafnið “krist
inn” hefir verið dregið niður í
fen auðvaldssaurindanna
taumlausan fjárdrátt og í því
sambandi kúgun, sem leitt hefir
til örbirgðar og hungursneyðar,
grimdarfull og mannúðarlau3
of sókn gegn brautryðjendum
mannkynsins. 1 því efni liefir
kaþólsk kirkja svo langsamlega
mest á samviskunni, og það er
þó við heitið “lútersk kirkja’’
að virða, að í því liggur mót-
mæli og uppreisn gegn kaþól-
skunni, þótt víða hafi hún
verið meira á orði en borði.
Ennfremur er það að athuga,
stjórnmálaátökum hér á landi að hugtakið “kristinn” er frá-
nú í seinni tíð, þar sem auð-
valdsléppar hafa viljaö taka
sér einkarétt á orðinu og í
nafni þess halda áfram kúgun
sinni á öreiga alþýðu. Hvort
það er réttmætt eöa ekki, þá
hlýtur blettur að falla á heit-
ið við það, að auðvaldsforingj-
arnir eru að nudda sér upp
við það. 1 öðru lagi er það
við heitiö að athuga, að með
því væri íslenzka kirkjan að
bendla nafn sitt við þær end-
emis svívirðingar, sem krist-
in kirkja úti um heim hefir í
frammi haft og altaf hlýtur að
vera við nafn hennar bundið.
munalega óákevðið. 1 kirkju-
deildum þeim, sem í einu og
öllu binda sig við ákveðnar
trúarsetningar, er hægt að nota
þetta lieiti í ákveðinni merk-
ingu. “Kristinn” heitir þar hver
sá, sem aðhyllist þær skoð-
anir á Jesú, sem kirkjan hefir
slegið föstu að gilda eigi og
fylgir þeim siðareglum, sem
kirkjan telur frá honum runnið
eða löglegum umboðsmanni
hans, svo sem Pétri postula
eða páfanum. Alt öðru máli
er að gegna um þær deildir,
sem beygja sig undir niðurstöð-
ur vísindalegrar rannsóknar á
svo sem miskunnarlausan og lífi og lífsstarfi Jesú. Það er
Sigurdsson, Thorvaldsoi)
co.
LTD.
GENERAL MERCHANTS
ÚTSÖLUMENN FYRIR IMPERIAL OIL LIMITED
ROYALITE COAL OIL, PREMIER GASOLINE
TRACTOR AND LUBRICATING OILS
ARBORG
IMione 1
RIVERTON
HNAUSA
I’honc 51, Ríhk 14
MANITOBA, CANADA.
*) Sbr. bók síra Gunnars:
Æflsaga Jesú frá Nazaret.
FIRE PREVENTION WEEK
OCTOBER
4th t0 10th
1931
OCTOBER
4th to J Qth
193J
III RKAI! UK LAROR A \ D
KIRK. PRBVKATION HltAMH
Fire Causes
Untold Suffering
Manitoba’s Fire Loss for 1930
T(29y $2,746,304
HUMAN LIVES
IN PROPERTY
DESTROYED
Everybody Can Help Make Manitoba
Fireproof by Guarding Against Fire
HON. W. R. CLUBB,
Minlster »f Publlc Works
an4 Fire Prevention Branch.
K. McGRATH.
Provlncial Flre Comtnissloner,
Wlnnipeg.