Heimskringla - 28.10.1931, Page 1

DYERS & CLEANERS, LTD.
SPECIAL
Men’s Suits Dry Cleaned
and Pressed ...........$1.00
Ladies’ Plain Dresses Dry
Cleaned and Pressed ---$1.00
Good.** Called For and Dellvered
Minor Itepairn. FREE.
Phone 37 061 <4 lines)
MAKE NO MISTAKES
CALL
*)ort
DYERS & CLEANERS, LTD.
PHONE 37 061 (4 lines)
XLVI. ÁRGANGUR.
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 28. OKTÓBER 1931
NUMER 5
Kosningarnar á Englandi
Stjórnin virðist endurkosinn með stórkostlegum meiri hluta.
Verkamannaflokkurinn bíður óvænt skipbrot.
Ramsay MacDonald endurkosinn með 5,900 atk. meiri hluta.
Um kosningarnar á Englandi
virðist óhætt að segja svo mik
Ið, þó ekki séu fréttir komnar
nema úr tæpum helmingi kjör-
dæmanna, að samvinnustjórn-
In sé endurkosin.
I>egar þetta er skrifað, eru
úrslitin komin vir 287 kjör-
dæmum, af 615 aDs. Hefír
samvinnustjórnin 261 sæti af
þeim, en andstæðingar henn-
ar 26 sæti.
Er þar svo af stað farið, að
v.m úrslitin getur varla verið
nokkur vafi.
í kjördæmi stjórnarleiðtog-
ans Ramsay MacDonalds er
atkvæða-talningu ekki lokið.
Henderson leiðtogi verka-
mannaflokksins eða stjórnar-
andstæðinga tapaði kosningu í
sínu kjördæmi.
Úr gömlu flokkunum eru þeir
sem kosnir eru sem hér segir:
Konservatívar .......... 222
Verkamanna-stjórnarsinnar 4
Liberal-stjórnarsinnar 35
Verkamannaflokkurinn 23
Lloyd George-liberalar 2
Óháður ................... 1
Nú þegar er stjórnin í svo
miklum meiri hlutá, að haldi
hún því kosninguna út, hefir
hún stærri flokk að baki sér í
þinginu, en dæmi eru til áður á
Englandi.
Verkamanna-flokkurinn sem
svo- skarplega tók í árina í
byrjun kosninganna hefir ger-
samlega tapað sínu fyrra at-
kvæða-fylgi.
• • •
Um leið og lokið er við þess-
ar línur, eru úrslit komin úr
375 kjördæmum og hefir stjóm-
in 343 þingsæti af þeim, en and-
stæðingar 32 þingsæti. Er
stjórnin því nú þegar kosin
og hefir 36 þingsæti í meiri
hluta yfir alla þingsæta töluna.
Er þó aðeins frétt um úrslit í
rúmum helmingi allra kjör-
dæma.
* * *
Síðustu fregnir herma að
leiðtogi samvinnustjórnarinnar,
Ramsay MacDonald hafi verið með Hoover forseta. Og
kosinn með 5,900 atkvæða meiri viðfangsefni þeirra var aðallega
Uppþot af þessu tæi, geta á
hv.erri stundu orðið á Indlandi.
Og út af lítilsvirðingu Múham-
edstrúarmanna fyrir hinni helgu
kú Indverja, hafa skærur átt
sér stað um langan tíma.
Indverjinn er yfirleitt ekki á-
litinn nærri eins herskár og
Múhamedstrúarmenn. En hann
verður á augabragði hamslaus,
sé á hluta hans gert eða að
trúarbábyljum hans fundið. Og
það er langt frá því, að það séu
Múhamedstrúarmennirnir einir,
sem ástæðu gefa til þeirTar
reiði. Indverjar hafa sín á milli
sjálfir svo margbrotna trúarsiði
0g venjur, að þeir komast oft
ekki sjálfir hjá því, að hneyk-
sla hver annan með framferði
sínu, stundum ef til vill óaf-
vitandi, en oft einnig af hatri á
því, sem þeir sjá ólíkt sínum
venjum í trú annara.
Það virðist eiga afar langt í
land á Indlandi, að skapast geti
þar samhuga þjóð.
DEILAN MILLI
JAPAN OG KÍNA
LAVAL í BANDARIKJUNUM
Alment er svo látið, sem
koma Laval, forsætisráðherra
Eftir ellefu daga stöðuga til-
raun, að sætta Kína og Japan,
hefir alþjóðafélaginu ekki orð-
ið mikið ágengt. Eigi að síð-
ur hefir það sýnt fullkomna
einurð í deilumálinu. Það hefir
skipað Jöpum að hverfa með
her sinn burt úr Mansjúríu fyrir
15 nóvember. En Japar neita
því þar til að líf landa þeirra og
eignir í Mansjúríu sé trygt gegn
árásum Kínvera. Vilja þeir
semja um þetta beint við Kína,
en Kína lætur sér nægja, að
alþjóðafélagið fari með málið.
Japar neita að nokkurt stríð sé
á milli landanna, og því geti
málinu verið ráðstafað algerlega
af hálfu Kína og Japans.
Mörgum munu þykja Japar
talvert miklir fyrir sér, að slá
þannig skolleyrum við því er
alþjóðafélagið býður þeim. En
sannleikurinn er sagður sá, að
undir niðri séu ýmsar vestlægu
' þjóðirnar þeim fylgjandi. A
| fundinum um takmörkun sjó-
' bersins í London, er fullyrt, að
Thomas A. Edison
„ ,,, , , „ , , Jöpum hafi verið veitt fullkom-
Frakklands, til Band.nkj.nna |n Tiðurkennln tyrir því að
mnn margtgott.for med hat. |vernda Ö|1 nauð le réttindi
þá fjora daga, sem Laval stoð
þar við, var hann á ráðstefn-
hluta.
HAFIÐ MILLI fBÚA INDLANDS
Getur Gandhi gert sér nokkra
von um að sameina í hugsun
og háttum hina eiginlegu Ind-
verja (Hindúa) og Múhameds-
trúarmenn (Moslemi) á Ind-
landi?
Brezkir stjórnmálamenn halda
það ókleift. Þeir þykjast þess
fullvissir að sturlungaöld rynni
þar upp um leið og Bretar létu
þá eina um stjórnina. Og þeir
hafa ýmsar ástæður fyrir þess-
ari skoðun sinni. Ein þeirra og
ekki sú minsta er belju-dýrkun
Indverja. Um hana fer Flora
G. Orr þessum orðum í blaðið
Washington Star nýlega:
Múhamedstrúarmenn á Ind-
landi. sem einu sinni stýrðu
landinu með stoltri hendi, voru
ávalt minni hluti íbúanna. Sem
stendur eru þeir um 70 miljón-
ir, en Indverjar um 200 miljón-
ir, eða einn múhameðstrúar
%
maður á móti hverjum þremur
Indverjum. En þrátt fyrir það
eru yfirburðir Múhamedstrúar-
manna svo miklir yfir Indverja,
að þeir væru eins líklegir nú
sem fyr að hafa Indverja í hendi
sér ef þeim gæfist ástæða til
að etja kappi við þá.
Og þá ástæðu yrðu engin
vandræði úr að finna. J>ví milli
Indverja og Múhamedstrúar-
manna er haf sem óhugsanlegt
er að brúað verði. Þeir hafa
félagslega aldrei neitt saman að
sælda. Og að fólk úr sitt hvor-
um flokki giftist saman, á sér
aldrei stað. Þeir hugsa ekki
eða líta sömu augum á nokkurt
mál.
“Það er aðeins til einn guð,
Allah, og Múhamed er sjámað-
ur hans’’, segja MúhamedstrúaV
ttienn. Og Indverjar, sem trúa
á fjölgyði, skurðgoð og allskon-
ar hindurvitni, geta þeir ekki
umgengist eða setið á bekk
með. Auk þess eru Múhameds-
trúarmenn bardagahetjur og
þeir trúa jafnvel, að þeir vinni
sér til hefðarsætis hjá Allah,
°ieð því að drepa nokkra trú-
teysingja.
Og hvenær í Indverjan fýkur
át af því að eitthvað hneykslan-
*egt kunni að verða sagt um skakka þennan fallega leik.
Kúna, sem þeir dýrka og álíta
helga, er bátt að segja. Ind-
verjar eru mjög bábyljufullir í
trúarefnum. Ef Indverja t. d.
henti það slys að drepa kú, á-
liti hann sál sína með því
dæmda til eilífrar útskúfunar.
Gandhi hefir stundum á það
minst, að Indverjar væru til
með að semja lög um að banna
að slægta kúm eða selja kjöt-
sölunum þær, sem auðvitað eru
Múhamedstrúarmenn. Gæti það
komið sér illa fyrir þá, sem naut
griparækt stunda, sér til lífs,-
viðurværis.
Hvernig á því stendur að
kýrin er svo dýrkuð af Indverj -
um vita menn ekki. Hafa sum-
ir getið þess til, að það sé vegna
hinnar hollu mjólkur til rnann-
eldis, er kýrin veitir í svo rík-
um mæli, en hitt er þó miklu
líklegra, að það sé af trúar-
legri bábylju sprottið og í dýrðl-
ingatöluna hafi hún komist, er
leiðtogar þjóðarinnar voru ein-
göngu prestar eða guðsmenn.
En hver sem uppruni belju dýrk
unarinnar er hjá Indverjum,
virðist nú óhugsanlegt, að hægt
sé að fá aðra þjóðflokka til að
bera sömu lotningu fyrir kúnni
og þeir gera.
Aðeins fyrir rúmum rnánuði
hófst uppjxot í héraði einu
skamt frá Rawalpindi. Orsök-
in til þess var sú að kennari
sveitarinnar, sem var múham-
edstrúar, þreyttist á fæðunni,
sem hann hafði hjá Indverjum
og sem að mestu var kál- eða
garðmatur, og sótti sér kjöt í
eina máltíð til þess að breyta
um fæðuna. En fyrir þetta
hengdu Indverjar honum. Reidd
ist kennarinn þessu og vildi
hepna sín. Brugðust Múham-
edstrúarmenn í þorpinu undir
eins við og hófst þarna hinn
grimmasti bardagi. Einn Ind-
verji var tekinn og brendur lif-
andi á báli. Nokkrir voru drepa-
ir. 13 hús voru brend til ösku
og alt það kjöt sem náðist í,
báru Múhamedstrúarmenn inn
í musteri Indverja, til að skap-
rauna þeim með því ofan á all-
an skaðann. Látum þessum
linti ekki fyr en Bretar sendu
hersveit þangað til þess að
stríðs-skuldir Evrópu. Hvaða
stefna var tekin í þeim málum
á fundinum, hefir ekki verið
gert til hlítar kunnugt. En svo
mikið er í skyn gefið, að mikil
breyting hafi verið gerð á
skulda-skilmálunum frá því,
sem gert var á Versala-fundin-
urn forðum. Er þar eflaust
veittur lengri gjaldfrestur á
þeim, ef skuldirnar eru ekki
lækkaðar til muna. Auðvitað
koma þing beggja landanna til
greina í þessu efni og fleiri lönd
en Bandaríkin og Frakkland. En
vonandi er að fundur Hoovers
og Laval verði til þess að greiða
fram úr erfiðleikum vestlægu
þjóðaxxna.
Allar skuldir heimsins nema
160 biljónum dala. Alt gull
heimsins er um 11 biljónir.
Skuldirnar eru því fjórtán sinn-
um meiri en alt gull í heimin-
um, þ. e. a. s. þjóðskuldirnar.
Það er nú að verða auðsætt,
að þjóðunum er að verða ó-
kleift að greiða þessar skuldir.
En séu þær .ekki greiddar, auk-
ast vextimir brátt svo, að þá
verður ekki einu sinni auðvelt
að greiða.
Allar þjóðeignir heimsins em
metnar 1500 biljónir dala. Ef
skuldirnar eru frá þeim dregn-
ar verða þær tíu af hundraði
minni. Hækkuðu skuldir um
helmiug og til þess þyrfti ekki
nema eitt stríð, með ógreiddum
vöxtum nokkurra ára, þá væri
einn fimti af öllum eignum
heimsins í skuld.
Nú sem stendur gefa eignimar
ekki nægilega mikið af sér til
þess, að greiða með allar skuld-
ir. Hvað yrði þá ef skuldirnar
hækkuðu um helming?
Með hverju spori sem stigið
er í þá átt að koma í veg fyrir
að skuldir heimsins aukist, er
verið að greiða fram úr krepp-
unni. Það em skuldirnar, sem
alt eru að rígbinda.
sín í Mansjúríu. Er sagt að
þetta mýki ekki Japa á alþjóða-
fundinum og þeir viti vel að öllu
sé óhætt.
Hvað alþjóðaráðið gerir nú
út úr 15 nóvember, ef Japar
ekki hlýðu skipun þess, vérður
fróðlegt að vita. Samkvæmt
16 gr. alþjóðalaganna má það
beita valdi sjþu, þegar svo
stendur á sem þarna gerir.
SJÖTTI BRUNINN Á ÁRINU
Óskamögur þjóðar ungu þinnar,
þreyttur nú til hvíldar loks ert genginn!
Meiri frægðar-orðstír náði enginn
afbragðs manna í ríki listarinnar.
Þjóðin öll því döpur höfði drýpur,
dáins sonar yfir beði köldum.
Saknaðskend er sérhvern huga grípur,
saman stillist kveðjum þúsund földum.
Þú varst nefndur þúsund vélasmiður.
Þúsundum er veitti ljós og gleði.
Hugvits drottinn lampa sinn þér léði
lengra aÖ sjá í huliðs djúpið niður;
fékst því ráðið furðulegar gátur, —
fólgna krafta vakið upp af dvala. — —
Ýmsir ráku upp efasemda hlátur
er þeir heyrðu dauða hluti tala.
Efahlátrar urðu að sigur hljómum,
er þeir skildu töfra mannéins snilli.
Hnýttu þér svo — heims endanna milli
heiðurs-sveig úr aðdáunar blómum.
Nú þitt andlát alþjóð söknuð vekur,
allra dá í skilnaðsklökkva breytist.
Heimur í lotning hattinn ofan tekur. —
Hærri segmd ei nokkrum manni veitist.
Þorskabítur.
eg þó vel að hætt er við að að einhverju eru þektari en all-
1 bænum Aberdeen, Sask.,
brann knattleikastofa og bila-að
gerðarskúr s. 1. sunnudag til
kaldra kola. Er það sjötti hús-
bruninn í bæ þessum á yfir- i dróg.
maður sjái æskustöðvamar í
hyllingafegurð fjarlægðanna í
rúrni og tíma. í Hofgörðum var
ágætlega húsað, og bókasafn
bóndans eitt hið vandaðasta,
sem getur á bóndaheimili. — t
Hofgörðum var eg svo um sum-
arið, vann fyrir mat mínum,
las fítið, en spjallaði þeim mun
rneira, og kvaðst á, við Jón.
Hann er prýðilega greindur
maður, og hagorður, — í stuttu
máli, svo furðulega fjölhæfur,
að segja má ýkjulaust að hann
á fáa sína líka. Engann mann
hefi eg öfundað af rithönd nema
hann. Og þegar kvennfélögin
koma og skipa mér að draga
upp fyrir sig auglýsingar, þá
minnist eg þess hversu Jón
kveikti forðum í mér löngunina
að geta dregið upp aðra eins
dýrindisstafi og þá, er haixn
standandi ári. . ___„ . . .
I Emn fagran, fronskan veður
dag, áxninst sumar, kom eg
JÁTNING
ÍVILNUNARTOLLURINN
LÆKKAÐUR
Sambandsstjómín í Canada
hefir fært niður ívilnunartoll-
inn við Bretland, sem svarar
gengishrapinu á sterlingspund-
inu, svo Canada ber í raun og
veru viðskifta hallan, sem Bret-
land varð fyrir hér við verðfall
peninga sinna.
Á forsíðu Heimskringlu, sem
út kom 14. október s. 1. er
Sveins læknis og mín vinsam-
lega minst í x-itgerðinni “Heil-
ræði’’. í því sambandi neyðist
eg til að bera fram játningu
mína, sumpart af sannleiksást
en mest þó af ótta við það, að
góðbóndinn Jón G. Sigurðar-
son að Hofgörðum í Staðar-
sveit lesi ef til vill ritgerðina.
Því að vísubyrjunin, sem þar er
eignuð mér, er hans, en ekki
mín. Ekki var það fallegt, hafi
eg ætlað mér að láta Svein
halda að byrjunin væri eftir
nxig. Hvað unx það — nxér
hefir láðst að geta staðreynd-
anna, þegar eg sendi kveðskap-
inn.
Sannleikurinn er sá að eg á
botn í þessari vísu en ekki
byrjun, — og sögulegu tildrögin
eríx þessi. Sumarið 1920 stóð
til að eg tæki guðfræði-próf á
komanda vetri. Þótti nxér þá
vissara að draga nxig út úr
skarkala veraldarinnar um sum-
arið og nota það að einhveru
leyti til þess, að fylla í nánxseyð-
urnar frá undanförnum ámm.
Ákjósanlegri stað til sumardval-
ar en Hofgarða gat eg ekki
hugsað nxér. Að Akri, hjáleigu
frá Hofgörðum, byrjaði minn
jöklaraferill . Jón var einn íxxinn
fyrsti kennari, og einn hinn
bezti, og börn hans jafnaldrar
okkar systkinanna og leikfélag-
ar til margra ára. Og enn er eg
ósannfærður um það að Hof-
garða-torfan sé ekki fegursti
blettur jarðarinnar, — og veit
heim utan af túni. Mætti Jón
mér í dyrunum, og kvaó yíir
mér umræddan fyrri part. Aldrei
þessu vant datt mét botninn
strax í hug, og varð þá vísan
svona:
“Leik með gætni lífsius skák;
lát ei veröa skamma mát.
Kveik ei þrætni, stilltu strák;
státió endar títt með grát.M
Nú hefir mér, kæri Heimskr-
inglukaupandi, tekist að gera
stutta sögu langa. Enda hæfir
ei, er gera skal játningar, að
vera stuttorður---------
Satt er það, — nú teflum við
Sveinn kappskák. Leikur hann
í hvert skifti þeim leiknum,
sem mér kemur verst, og er
það bagaleg kurteisi. Hefi eg
nú vandað um þetta við hann í
sjöunda og síðasta sinni.
Vale lector!
FriSrik A. FriSriksson.
—Blaine, 20. okt. 1931.
JARÐARFARIR.
Það er æfinlega orð í tíma
talað, þegar minst er á hinn
taunxlausa hégóma, sem berlega
kemur í Ijós í háttum manna
við greftrun látinna vina og
vandamanna, og vel skiljaixlegt,
að útfararstjórar finni ekki hjá
sér hvöt til að draga úr heim
skuháttum fólks við slík tæki-
færi, því þeir fá sína góðu borg-
un fyrir að standa fyrir þeim
sjónleikum.
Við jarðarfarir manna, sem
ur almenningur eða hafa í lif-
andi lífi verið í einu eða fleiri
félögum, eru menn hvattir til
að fylgja eða bera liixxn franx-
liðna lengri eða styrttri spöl,
af því að þeir hafi verið félags-
bræður, þó þeir að öðru leyti
hafi þekst lítið eða jafnvel alt
af verið á öndverðum meið
innan félagsins og í almennum
málum.
Blónxsveigafarganið hjaðnaði
um tínxa, eftir að skynsamir
menn höfðu bent á, hve nytsam
ara væri að kaupa fyrir pening-
ana nxinningarspjöld einhvers
sjóðs, er styrkir lifandi menn,
sem vanheilir eru, í stað þess
að kaupa litað útlent blóma-
skraut og silkibönd. En þetta
virðist vera að færast í vöxt
aftur, eins og sjá má á leiðum
í kirkjugarðinunx. Og að litl-
um tíma liðnum er svo öllu
skrautinu ekið úr kirkjugarðin-
um í moldargryfjurnar fyrir
austan íþróttavöllinn, og blasir
þar við allra sjónum, sem um
veginn fara.
íhutunarsemi stjórna hinna
ýmsu félaga er orðiix svo mikil
að nærri stappar að ráðin séu
tekin af eftirlifandi ættingjum
um fyrirkomulag jarðarfarar
hins framliðna. Að vísu er þetta
oftast gert af góðum hug, en
stuixdunx virðist þessi framkoma
eins mikið gerð til þess að láta
bera á sér eða þeim félagsskap,
sem þær eru fulltrúar fyrir.
Miklu betur færi á því, að þau
félög, sem félagsfána hafa, létu
bera hann við jarðarförina, o£
til þess kjörinn félagsmaður
flytti við gröfina vel valin
kveðjuorð til hins framliðxxa frá
félagnu.
Og umfram alt ættu vanda-
xxienn látinna nxanna að sjá um,
að minka senx xxxest allan tild-
urkeim við jarðarfarirnar.
—Alþbl. Á. x J
SUMARNÓTT*
(Til stúlku)
Þú nxátt ekki hafa hátt,
heiðalóan sefur.
Blónxin líka sofa sátt,
svæft þau nóttin hefur.
Væri eg blónx á barnxi þér,
—- bjartar sumarnætur, —
fagran blett eg fyndi mér
og festi djúpar rætur.
1912.
H. Hamar.
*) Það eru til lög við þetta
smákvæði, eftir Jón sál. Norð-
mann píanóleikara og séra Sig-
ui’geir Einarsson á ísafiröi.