Heimskringla - 23.03.1932, Blaðsíða 2

2. SIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 23. MARZ 1932
ELIS LEO og HENRY
STONESON.
Frh. frá 1. bls.
þau mættu líta upp úr gröfum
sínum að sjá mannkosti þá, er
þau flest höfðu þroskað í svo
ríkum mæli, og verið hafa hinni
íslenzku þjóð sverð og skjöldur
í gegnum aldastríð hennar, þró-
ast og þroskast hjá öllum sín-
um ættmeiðum, hvar sem þeir
eru niðurkomnir í heiminum.
Árið 1887 fluttist maður að
nafni Þorsteinn Þorsteinsson úr
landnámi Gríms Kveldúlfsson-
ar vestur til Ameríku ásamt
konu sinni Ingibjörgu Einars-
dóttur, uppeldisdóttur Stefáns
prófasts Þorvaldssonar í Staf-
holti í Stafholtstungum. Bæði
voru þau efnileg og vel gefin,
og því líkleg til framsóknar og
afkomu hér í landi. Hygg eg að
þeim hafi tekist að yfirstíga erf-
iðleika frumbýlisáranna mörg-
um betur, þó eitt yrði Þorsteini
ofraun, og það var nafnið. Það
gekk ekki með nein*u móti í
hlustirnar á enskinum, og því
síður náði tungutak þeirra því.
Svo til þess að koma í veg fyrir
algera limlesting á því, lét hann
tilleiðast að breyta því í Stone
Stoneson. Eftir liðuga tveggja
ára dvöl í Winnipeg, eftir að
hjón þessi komu að heiman,
fluttu þau vestur að Kyrrahafi,
þar sem þau hafa dvalið síðan
á ýmsum stöðum. En á Van-
couver eyjunni, fæddust þeim,
ásamt fleiri börnum, tveir syn-
ir, Elis Leo og Henry, en þeir
eru hér umtalsefni mitt.
Árið 1929 var eg á ferð vest-
ur í San Francisco, og hitti
þar nokkra af kunningjum mín-
um frá Winnipeg, og þar á með-
al Sigfús Brynjólfsson, en hann
er sonur Sveins heitins Brynj-
ólfssonar, sem mörgum íslend-
ingum var að góðu kunnur. Og
þar sem erindi mitt var að hitta
Ianda mína þar í borg, bauðst
hann til að fara með mér í bif-
reið heim til þeirra, sem eg nátt
úrlega þáði með þökkum. Og
á meðal þeirra fyrstu, sem eg
heilsaði upp á, voru þeir Stone-
sonbræður sem eg hafði aldrei
áður séð. Sagði Sigfús mér að
líklegast væri þá að finna á
skrifstofu þeirra, því þeir væru
starfsmenn miklir, og mundu
,arla heima sitja eftir að sól
,æri komin hátt á loft. Eg
’,purði hvað starf þeirra væri
Hann sagði að þeir væru með
atkvæðamestu bygginganijeist-
urum borgarinnar, og að þeir
væru víða og vel þektir. Svo
lögðum við af stað og stefndi
oigfús á hæð eina allmikla og
óárennilega, sem þar rís upp
jvo að segja í miðjum bænum.
j]n ekki var eins ilt að aka upp
á hana eins og í fyrstu virtist.
£n þó vegurinn sé brattur og
áæðin há, og þó að einhver
, andkvæði hefðu á því verið,
sem nú ekki varð, þá hefðu þau
margborgað sig, því af hæð
þeirri er eitt hið fegursta út-
sýni, sem eg hefi séð í þessu
iandi. Til norðurs, austurs, vest-
urs og suðurs, blasir breiða
stærri og smærri húsa við aug-
anu nálega eins langt og séð
verður, nema hvað fjörðurinn
takmarkar bygðina til norðurs.
En hinu megin við hann taki
við aftur bæirnir Oakland og
Berkley. En til vestiírs blasir
við Golden Gate lystigarður-
inn og hliðið sjálft með sinm
töfrandi fegurð. Ofarlega í hlíð
þessari liggur ágætur steyptur
vegur, og fórum við eftir hon-
i um um stund, þar til við kom-
um nálægt suðurenda hennar,
að einkennilega snotru einlyftu
húsi, sem var þannig úr garði
gert að óhugsanlegt var að
"ara fram hjá því án þess að
veita því eftirtekt. Þar beygði
^igfús af veginum og stöðvaði
bíl sinn við húsið, sem stóð að-
ins nokkur fet frá veginum.
“Þetta er skrifstofa Stones-
bræðranna,’t’ sagði hann um leið
ig hann sté út úr bílnum.
Hér eru engir græningjar að
verki, hugsaði eg með mér, þá
er eg var búinn að virða þessa
krifstofu þeirra fyrir mér að
itan, því þar var að líta tal-
andi vott um stílfegurð og verk-
prýði í smáu sem stóru, og var
óví hin áhrifamesta auglýsing
em unt var að hugsa sér. —
'ræðurnir voru báðir við og
cku mér hið vingjamlegasta,
5>eir eru yfirlætislausir menn,
ilþýðlegir og blátt áfram. A5
allarsýn eru þeir meira en
meðalmenn. Þeim er vel farið í
heimtar nýjan
MOÐ
Oss langar til að biðja yður
að skoða hinar miklu birgðir
af vor kjóium, kápum, föt-
um, loðkrögum, pilsum og
treyjum.
Nýjir
KJÓLAR
>ór munuð finna til ánægju
yfir að vera í Georgettes,
sléttu sUki o. fl., með flúri
og skærum litarblendingum.
Stærðir 14 upp í 44.
$7.95 upp í $25
NOTIÐ YÐIJB HINA
VINSÆLXJ
LÁNSKILMÁLA
Þér borgið fáeina dali
niður og svo afgang-
inn viku eða mánaðar-
1 ill lega.
KÁPUR
l’ndursamlega þrúðar, lagð-
ir rfkuiegum loðbryddingum,
fagurlega sniðnar. .1 hinum
vinsæia Polo eðo MUitary
móð.
$1 g-95 upp í $39 50
íiíSG^
396 PORTAGE AVE.
andliti, svipurinn hreinn og
góðmannlegur, en þó djarfmann
legur. Og þetta voru þá ís-
lenzku piltarnir, sem voru að
brjótast fram í fremstu röð í
einni af aðal atvinnugreinum
San Franciscoborgar, sem er
stærsta og mannflesta borgin
á vesturströnd Ameríku.
Eg býst við, að það sem af
er sögu þessara bræðra, líkist
sögu margra ungra íslendinga
hér í landi. Þeir ólust upp með
foreldrum sínum á Vancouver
eyjunni og á Point Roberts, þar
til aldur og atorka gerði þeim
kleift að fara að létta undir
með þeim við daglega vinnu,
því á þeim tímum sat hún í
flestum tilfellum fyrir skóla
námi og skemtunum, sem á sið-
ari árum að íslendingar, sem
aðrir, hafa gefið sig svo mjög
við, sér til vafasams gagns í
sumum tilfellum. Bræður þess-
ir fóru því mjög á mis við skóla
lærdóm í æsku, en lögðu þeim
mun meiri stund á vinnuna,
helzt trésmíði, sem þeir urðu
fullnuma í. Auk þess tók Henry
ið stunda gufuvélafræði og náði
fullnaðarprófi í þeirri grein.
Fram að þessum tíma ber lít-
ið við í lífi þessara bræðra, sem
sérstaka eftirtekt veki, enda eru
þeir báðir á unga aldri. En þó
bendir atvik, sem kom fyrir
1917 á, að þeir hafi verið bún-
ir að vekja eftirtekt á sér og
afla sér trausts, því þá er Elis
fenginn af auðugu verzlunar-
félagi til þess að vera yfirmað
ur og aðalumsjónarmaður við
a ðbyggja geysi stórt fiskniður-
suðuhús norður í Kitchecan
Alaska, og var hann þá 24 ára
gamall. Og að því verki loknu
er honum falin forstaða stöðv-
arinnar, sem sannarlega var
ekki neitt barna meðfæri. Tók
Elis þá Henry bróður sinn norð
ur til sín fyrir vélstjóra.
Svo er að sjá sem eigendur
stöðvar þessarar hafi verið vel
ánægðir með frammistöðu El-
isar, því á næsta vori (þessi
fiskiniðursuðuhús eru aðeins
starfrækt að sumrinu) fer hann
aftur norður og er þar um
sumarið. En haustið 1918 er
hann kallaður í Bandaríkjaher-
inn og fór þá tafarlaust til her-
búðanna, en þar veiktist hann
af flúnni og gekk hún svo nærri
honum, að óvíst er að hann bíði
þess nokkurntíma fullar bæt-
ur. Fór hann því ekki í stríðið.
Enda komu stríðslokin áður en
hann og félagar hans gátu
komist til herstöðvanna í Ev-
rópu..
Um jólaleytið 1918 fékk Elis
boð frá félagi í Seattle, og er
hann beðinn að koma til viðtals
þetta fyrsta starfsár þeirra fé-
laga, gafst þeim kostur á að
byggja marghýsta íbúðabygg-
ingu (apts.) fyrir írska konu
auðuga þar í borginni. Gátu
ieir félagar með einhverju móti
komist yfir byggingarefnið, en
tryggingu fyrir að geta leyst
verkið af hendi og gert það vel,
urðu þeir að gefa, og var það
meira vandamál. Enginn þeirra
átti neitt, sem til greina gæti
komið við þá byggingu, og leit
því út fyrir að þeir yrðu þess
vegna að hætta, og láta
einhvern þektari og ríkari taka
hana að sér. En þá datt þeim í
hug að leita með vandræði sín
til Gyðings nokkurs, sem eins
og margir aðrir af hans þjóð-
flokki var loðinn um lófana.
Þeir taka því það ráð að leita
tí Gyðingsins. Sögðu honum
frá öllum málavöxtum og biðu
svo svarsiris. Gyðingurinn hlust-
aði á mál þeirra. Virðir þá fyrir
sér nokkra stund og segir svo:
“Gott og vel, eg skal ganga í
ábyrgð fyrir ykkur.’’ — Hvað
meira hann hefir sagt, veit eg
ekki, en eftir eins árs viðskifti
við þá félaga, komu 10 þúsund
dollarar í vasa Gyðingsins
hreinum ágóða. En þeir félagar
voru líka orðnir sjálfstæðir
menn — sjálfstæðir efnalega
svo þeir þurftu ekki á slíkum
ábyrgðarmanni að halda— sjálf
stæðir hvað viðskiftaþekkingu
snerti og sjálfstæðir á von-
bjartri framtíðarbraut, þar sem
fyrstu og erfiðustu torfærun-
um hafði verið rutt í burtu, og
þeir hafa heldur ekki látið gras-
ið vaxa undir fótum sér á þeirri
braut. Árið 1922 voru þeir
allslausir og óþektir, árið 1932,
10 árum síðar, eru þeir annað
stærsta húsabyggingafélagið í
San Francisco, og undantekn-
ingarlaust það vinsælasta.
Þeir félagar hafa aðallega
lagt fyrir sig að byggja íveru-
hús af ýmsri stærð, og því líka
á mismunandi verði, upp á sín-
ar eigin spítur aðellega — en
sjaldan unnið fyrir aðra. En þó
hefir það komið fyrir. T. d. árið
1929 lét bankastjóri eins af
stærstu bönkunum þar í borg,
byggja fyrir sig íveruhús. Bauð
hann verkiö út og fékk mörg
tilboð í það, og það frá mönn
um, sem erfitt var út á að
setja. En hann tók ekkert af
tilboðum þeim, er honum bár-
ust, en í þess stað kallar hann
þá Stoneson bræður á fund
sinn og biður þá að byggja hús-
ið fyrir sig, leggja til efnið og
færa sér svo reikninginn. Það
er ekki oft á þessum síðustu
og verstu tímum sem maður
rekur sig á annað eins og þetta.
við ráðsmhnn félagsins. Varð Drengskapur, sem verðskuldar
hann við þeirri ósk. — En slíkt traust, er gullinu dýrari,
erindið var það að biðja Elis
að taka að sér umsjón og yfir-
stjórn á byggingu niðursuðu-
og það bezta við hann er, að
hann skuli vera íslenzkur. —
Húsið sem bankastjóri þessi lét
stöðvar norður í British Colum- j byggja og þeir Stoneson-bræður
bia. Tók Elis það verk að sér j höfðu í smíðum kostaði yfir
þó heilsulítill væri, og vann við j $50,000.
það í þrjú ár, unz því var að
fullu lokið. Á þeim árum vann
bróðir hans Henry í lath-verk-
smiðju, er þeir bræður keyptu
í félagi við aðra. En það fyrir-
tæki mistókst og mistu þeir
bræður aleigu sína þar.
Snemma vorsins 1922 halda
þeir bræður suður til San Fran-
cisco. Var þar næga vinnu að
fá við trésmíðar. En þá veiktist
Elis hættulega, og hét því, að
ef hann kæmist aftur á fætur
skyldi hann halda sem skjótast
burt frá San Francisco, því
hann kendi loftslaginu um van-
heilsu sína. Hann komst á fæt-
unr og hrestist allvel. Þó varð
ekki af því að hann færi burtu,
en í stað þess mynda þeir bræð-
ur félag við íslending, sem þar
var fyrir, Hjört Friðrik Þor-
steinsson, góðan dreng og góð-
an smið, og tóku að vinna upp
á sínar eigin spítur. Það tókst.
Fengu þeir brátt meiri vinnu,
en þeir gátu sjálfir annað.
Mér er ekki kunnugt um hve
afkastamiklir þeir félagar voru
fyrstu fjögur árin e'ftir að þeir
byrjuðu á byggingastarfi sínu
fyrir alvöru. En eg veit að þeir
unnu dag hvern frá því snemma
á morgnana og fram á kvöld
alla vinnufæra virka daga, og
gengu svo bræðurnir stöðugt á
kvöldskóla í þrjú ár, til þess
að jafna upp sem bezt, það sem
þeir höfðu mist í æsku, þegar
þeim gafst ekki tími til náms-
ins.
Árið 1926 bygðu þeir upp á
sínar eigin spítur 83 hús og
seldu öll. 1927 seldu þeir hús
upp á miljón dollara og áttu þó
eftir 24, sem kostuðu frá $9000
upp í $40,000. Árin 1928—29
fóru þeir sér hægara, en bygðu
þó nokkur vönduð og dýr hús.
Árið 1930, þegar verzlunarkrepp
an var að leggjast á, seldu þeir
101 hús, og síðastliðið ár, 1931,
126 hús. Á þessu geta menn
séð að hér er ekki um neina
Þegar kom fram á sumar smávegis umsetningu að ræða
né atorku. Eg tel alveg víst að
hér sé um að ræða þá stórkost-
legustu verzlun, sem á sér stað
meðal íslendinga í Ameríku, og
frá því sjónarmiði einu, er það
þess vert, að á þessa menn sé
opinberlega bent. Einnig eru
það álitnar góðar fréttir, þegar
að menn af vorri þjóð hafa
grætt fé eða eru á vegi til að
verða auðugir menn. En beztu
fréttirnar eru það, þegar ásamt
velgengninni að drengskapur,
og drengskaparorð vex og þrosk
ast í fullu samræmi við hin ver-
aldlegu gæðin, eins og á sér
stað hjá þeim Stonesonbræðr-
um í San Francisco.
Síðustu orðin, sem dr. Jón
Bjarnason talaði opinberlega til
Vestur-íslendinga, voru að mig
minnir þessi: “Fornrit íslenzk
fræða oss um það, að Jón
Ögmundsson fyrsti biskup á
Hólum, hafi á unga aldri farið
út í heim til þess að leita að
landa sínum einum ágætum, er
hvarf, og í bókstaflegum skiln-
ingi týndist í erlendu mannlífs-
hafi, hafi fundið hann og haft
með sér heim til íslands. Mað-
ur sá var Sæmundur Sigfússon,
sem seinna var nefndur “hinn
fróði’’, enda eitt hinna stóru
ljósa í bókmentasögu vorri. Á3
sínu leyti eins fann Brynjólfur
Sveinsson Hallgrím Pétursson.
Hann fann hann tvisvar, fyrst
hjá járnsmiðnum úti í Dan-
mörku og síðar í kotinu á Suö-
umesjum. Einn ávaxtanna og
ekki sá minsti, af 300 ára minn
ing Hallgríms Péturssonar víðs
vegar um bygðir fólks vors, ætti
að vera sá, að íslendingar leiti
uppi alla þá hina ungu menn
af þjóðflokki vorum, sem týnst
hafa, og láti ekkert íslenzkt,
sem er gott og frá guði, týn-
ast.’’ ’
Ekki býst eg við að sann-
gjarnt væri að krefjast þess af
íslenzku blöðunum hér vestra,
að þau leituðu uppi alla þá hina
ungu menn af þjóðflokki vor-
um, sem enginn veit nú deili
á. Hitt ætti ekki að vera þeim
um megn, að vaka yfir og
vernda frá gleymsku og glötun
minning þeirra manna og
kvenna af vorri þjóð, sem eft-
irtekt vekja með atorku sinni,
drengskap og dáð, ásamt kepn-
inni við annara þjóða fólk — alt
slíkt á að ritast með óafmáan-
legu letri á minnisspjöld vor ís-
lendinga.
Jón J. Bildfell.
VISS MERKI
um nýrnaveiki eru bakverkir, þvag-
teppa og þvajg'steinar. GIN PLLLS
lækna nýrnaveiki, með því að deyfa
og græSa sjúka parta. — 50c askjan
hjá öllum lyfsölum.
131
ENDURMINNINGAR
Eftir Fr. Guðmundsson.
Frh.
Þótt margt fleira þessu líkt
kæmi til orða, þá er eg ófáan-
legur til að skrásetja það. Mér
leiðist það, og eg veit að mörg-
um líkar það ekki. Eg hefi að-
eins sagt þessa sögu til að sýna
hvað Benedikt var alþýðlegt
ljúfmenni, og hvað honum var
þægilega hægt að setja sig inn
í hina fáfengilegustu draumóra
óupplýstra alþýöumanna, þó
hann hina stundina væri ofur-
efli lærðustu spekinga í landinu
í vandamestu málum þjóðarinn-
ar.
í þessari sömu ferð skýrði eg
Benedikt frá fyrirætlun minni,
að stytta veginn frá Syðralóni
að Sauðanesi um 750 faðma,
eða rúma sjö tíundu parta úr
enskri mílu. Hann varð allur
að eyrum og vildi strax fá að
vita hvernig þessu væri varið.
Eg sýndi honum fram á hvernig
vegurin lægi í stórum sveig
austur fyrir alla foræðis flóa,
upp í svonefndan Markgrófar-
ás, en kostaði hins vegar ekki
nema þrjá litla brautarstúfa,
að leggja veginn norður í gegn
um svonefnt Reiðholt, en það
gerði veginn svona mikið
styttri. Eg sagði honum að við
gætum ekki farið þetta með
hestana, en eg skyldi senda með
hestana í kring, ef hann vildi
ganga með mér. Já, það vildi
hann, og var hvorttveggja, létt-
ur á fæti af svo gömlum manni
og svo einlæglega sinnandi öll-
um framförum. Hann var á
ferðinni til að halda manntals-
þing í Sauðanesi. Þetta var á
hans leið, og hann að nokkru
leyti kunnugur. Þegar Benedikt
var búinn að sjá hvað eg hafði í
Fyrir Páskana
NÝR£MÓÐINS HATTUR
Til þess að hinn nýji vorklæðnaður
yðar sé fullkominn í öllum efnum, þá
þurfið þér að fá einn af þessum nýju
höttum sem vér nú höfum til sýnis
fyrir $2.95. Með hinu snotrasta lagi,
Ijós brúnir og gráir á lit, bera þeir með
sér vorhugan endurvakinn.
Á ÚTSÖLU
$295
Holt Renfrew Linuted
---Prosperity Courts the Man Who Looks the Part-