Heimskringla - 23.03.1932, Blaðsíða 4

4. BLlAOSIÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 23. MARZ 1932
Heintskringla
(StofnuO 18S6)
Kemur út á hverjum miðvikudegi.
Eigendur:
THE VXKING PRESS LTD.
153 og 855 Sargent Avenue, Winnipeg
Talsimi: 86 537
VerS blaðsins er $3.00 árgangurinn borgist
tjrrirfram. Allar borganir sendist:
THE VTKING PRESS LTD.
Ráðsmaður TH. PETURSSON
853 Sargent Ave., Winnipeg
Manager THE VIKING PRESS LTD.
853 Sargent Ave., Winnipeg
Ritstjóri STEFÁN EINARSSON
Utanáskrift til ritstjórans:
EDITOR HEIMSKRINGLA
853 Sargent Ave., Winnipeg.
"Heimskringla” is published by
and printed by
The Viking Press Ltd.
853-855 Sargent Avenue, Winnipeg,
Telephone: 86 537
Man.
WINNIPEG 23. MARZ 1932
PRÓF. SIGURÐUR NORDAL.
sækja íslendinga í Canada. —
Mun hann fýsa að skreppa út
í sveitir, og eftir því sem tími
vinst til, augum líta bygðir og
ból íslendinga. En lengur en
tæpan hálfsmánaðar tíma mun
hann ekki geta dvalið hér
nyrðra.
En er á meðan er. Og vel-
komnari gest en prófessor Sig-
urð Nordal ber hér ekki títt
að garði. Svo mikið er óhætt
að segja fyrir hönd íslendinga
þeirra, er hann nú heimsækir.
deildina bæði í því, er að safn-
inu lýtur, og öðru. Málefni
“Fróns” eru óþrjótandi. Og
eigi nokkur mál stuðning skilið,
eru það málefni “Fróns” og
Þjóðræknisfélagsins.
GOETHE OG DAGURINN
í GÆR.
FJÁRHAGSÁÆTLUN
MANITOBA.
Á nýafstöðu Þjóðræknisþingi
var fáu eins fagnað og fréttinni
um það, að von væri prófessors
Sigurðar Nordals til Winnipeg
með vorinu. Fregnin virtist
svífa á menn sem vorboði í
vetrarnæðingi.
Vestur-dslendingar hafa þó
nokkrum sinnum notið ánægju
af heimsókn mentamanna heim-
an af Islandi síðari árin. Hefir
Þjóðræknisfélagið oftast átt
einhvern hlut að máli um komu
þeirra. Er það góðra gjalda vert
því koma þessara manna hefir
mjög stuðlað að því, að vekja
áhuga og glæða skilning Vest-
ur-íslendinga á því, sem er að
gerast bæði í verklegum efnum
og bókmentalegum á ættland-
inu.
Með þessu hefir og mörgum
gefist kostur á að kynnast sum
um af ágætustu mönnum þjóð
ar vorrar ,er með ritum sínum
hafa vakið hér sem annars-
staðar eftirtekt. Hefir þetta alt
margvíslegan ávinning í för
með sér haft fyrir þá, er sam-
band sitt við íslenzka þjóðstofn-
inn meta nokkurs, og það gera
flestir íslendingar vestra enn-
þá, allir undantekningarlaust,
ætti að vera óhætt að segja, er
af barnsaldri voru, þegar þeir
fóru að heiman, þó annað kunni
stundum að hafa þótt brenna
við.
Prófessor Sig. Nordal er fæst-
um íslendingum hér kunnur af
öðru en ritum sínum. En þeim
munu flestir þeirra nægilega
kunnir til þess, að leika hugur
á að kynnast höfundinum sjálf-
um. Hefir oft minna til þess
þurft en að vera í senn vísinda-
maður og sagnaskáld, sem pró-
fessor Sigurður Nordal er.
Til Winnipeg kemur prófes-
sor Sigurður Nordal að öllu
forfallalausu mánudaginn þann
28. þ. m. Á miðvikudaginn 30.
marz fiytur hann fyrirlestur í
Fyrstu lútersku kirkju.
Fyr þryti dagur en dæmi, ef
minnast ætti, þó ekki væri
nema hinna helztu starfa pró-
fessors Sigurðar Nordals. Að-
eins skal þess getið að hann
hefir lengst af verið kennari
við Háskóla íslands. Árið 1922
—23 var hann og rektor há-
skólans. En jafnframt þessu að
alstarfi hefir hann með hönd
um haft öll þau bókmentastörf
sem gert hafa hann kunnan
íslenzku þjóðinni og öðrum
þjóðum, því hann hefir einnig
á öðrum málum ritað. — Það
mætti því í raun og veru segja,
að við þekkjum hann af því
einu sem hann hefir í hjáverk-
um unnið, þó ærið æfistarf væri
það flestim. Sumir ef til vill
ágætustu háskólafjrrirlestrar
hans hafa enn pkki verið gefnir
út.
í vetur hefir hann flutt fyr-
irlestra um norrænan og ís-
lenzkaa skáldskap við Harvard
Háskólann í Bandaríkjunum.
En meðan hann dvelur vestra
leikur honum hugur á að heim-
Forsætisráðherra Manitoba-
fylkis, Hon. John Bracken, sem
einnig er fjármálaráðherra,
lagði fram í þinginu s.l. mánu-
dag fjárhagsáætlun sína fyrir
komandi ár. Er skemst frá að
segja að aldrei hefir hér slík fjár
hagsáætlun fyr sést. Enda þótt
tímar séu erfiðir og menn því
gerðu sér ekki háar vonir um
hag af stjórnarrekstrinum frem-
ur en öðrum viðskiftarekstri,
var ekki við eins hrapallegri út-
komu búist og fjárhagsáætlun-
in ber með sér. Eftir að búið er
að gera ráð fyrir.. einnar miljón
dala lækkun á útgjöldunum,
með kauplækkun stjórnarþjóna
og með því að leggja niður ýms
störf, og á hinn bóginn fyrir
einni miljón dala í auknum
tekjum, með nýjum sköttum,
sem í viðtækum og alvarlegum
skilningi snertir almenning, er
tekjuhallinn samt þrjár miljón-
ir dala. Verður því ekki komist
hjá því að jafna reikninginn
með öðru en að láta greipar
sópa um sjóð þann, er fylkinu
hlotnaðist frá sambandsstjórn-
inni síðari árin. Þó sjóður sá
kæmi ekkert við rekstursreikn -
ingum fylkisins og stjórnin
hefði enga sanngjarna kröfu til
þess sjóðs, fremur en annars
fjár, er hún ekki átti, var nú 1
miljón í hann sótt s.l. ár. Og
nú eru leifar hans teknar. Er
því þetta varasjóðsfé fylkisins
alt horfið og kúgildi staðarins
upp etið af Brackenstjórninni.
Brackenstjórnin getur sagt
eins og hinn svallsami Frakka-
konungur, Loðvík 15. sagði:
“Það slarkast alt einhvern veg-
inn af meðan eg lifi ,en eftir-
maður minn fær að kenna á
því.’’
BÓKASAFN ÞJÓÐRÆKNIS-
FÉLAGSINS.
Bjartasti heimurinn sem enn
hefir verið skapaður er
bókaheimurinn. .E n hvað
sem því líður, hafa Winnipeg-
íslendingar um langt skeið fund
ið sárt til þess, að hér væri ekk-
ert íslenzkt bókasafn til, sem
almenningur hefði not af. Með
það í huga að bæta úr þessari
þörf, fór Þjóðræknisfélagið að
viða að sér bókum fyrir tveim-
ur eða þremur árum síðan. En
enda þótt safn það sé mjög
smávaxið ennþá, og standi til
bóta, hefir nú verið gert ráð
fyrir, að það verði opnað al-
menningi til afnota, undir um-
sjón þjóðr.deildarinnar “Frón’’,
1. apríl n. k.
Bókavörður er Bergþór Emil
Johnson, og er bókasafnið í búð
hans, 888 Sargent Ave. Fyrir
lán á bókum varð að setja of-
uxlítið gjald, vegna þess að
nokkur kostnaður er starfi
þessu samfara. Er gjaldið frá
hverjum, er nota vill bækurnar,
þó ekki nema aðeins 1 dollar
á ári. Og not bókanna eru öll-
um íslendingum heimil, hvort
sem Þjóðræknisfélaginu heyra
til eða ekki, gegn þessu gjaldi
og reglum þeim, er útláni bók-
anna er samfara, og eiga menn
um það við bókavörð.
Vonar “Frón’’, að íslending-
um í þessum bæ sé þetta starf
kærkomið, og að þeir styðji
í gær voru 100 ár liðin frá
dánardægri þýzka skáldsins
heimsfræga, Wolfgang von
Goethe. Er sagt að Carlyle hafi
árið sem hann dó, þeim orðum
um skáldskap hans farið, að
um hann bæri ekki að dæma fyr
en að hundrað árum liðnum.
Mikið er skrifað nú á tímum.
Við lifum á sannkallaðri bóka-
öld. En hvað mikið af því öllu
verður lesið að hundrað árum
liðnum, þó ekki sé meira í
lagt?' Ef að líkum lætur, sára
lítið.
Þar skilur með yfirburða-
manninum og miðlungsmann-
inum. Homer, Dante, Ari.
Snorri, Milton, Shakespeare,
Ibsen og Goethe, lifa öldum
saman í bókmentunum. Hinir
eru aðeins augnagaman sam-
tíðar sinnar, deyja út með
henni í bókmentunum, eins
raunverulega og í líkamlegum
skilningi.
Goethe hefir verið talinn eitt
mesta skáld þýzku þjóðarinnar,
og jafnvel þó lengra væri leit-
að. Hann var hennar vitrasta
skáld. En jafnfram hinna djúpu
og djörfu hugsana, var lyríkin
svo rík og fögur og heillandi í
ljóðum hans, að ekkert þýzkt
skáld, að Heine ef til vill und-
anskildum, er þar talið jafnoki
hans. Hún setur ekki aðeins
tilkomumikinn fegurðarblæ á
skáldskapinn, heldur gerir hann
einnig þýðari og mýkri og að-
gengilegri fyrir fjöldann, þótt
viðfangsefnin kunni að vera
torskilin honum. Það eru þess-
ar raddir, sem hljóma eins og
huliðsmál, eins og Stephan G.
komst að orði, sem virðist vera
skáldahlutur þeirra flestra sem
þjóðskáldsnafnið bera.
Þó minst sé hér á Goethe í
tilefni af deginum í gær, var
ekki hugmyndin að fara að
skrifa um hann eða verk hans.
íslendingar hafa um hvort-
tveggja áður skrifað, og mörg
íslenzk skáld hafa einhver af
kvæðum hans þýtt. Jafnvel að-
alverk hans “Faust”, hefir
meira að segja að nokkru ver-
ið þýtt (Bjarni frá Vogi hafði
lokið við fyrri helminginn áður
en hann dó). Skulu hér tvö eða
þrjú erindi tekin upp úr þeirri
þýðingu, til bragðbætis því, er
hér að ofan er sagt:
Tileinkun
(beint til lesenda.)
Þér nálgist aftur, andans hvikar
sýnir,
sem augað fyrr á tíð í þoku sá!
Hvort skal nú freista, hugar gestir
minir,
að hafa yður fasta tökum á?
Þér sækið á; sá andans hópur brýnir
úr óskapnaði sprottinn. Ráðið þá!
I geði vaknar mjúksár æsku ylgja,
því yðar göngu máttkir töfrar
fylgja.
Og minning fylgir mærra gleðidaga
og marga kæra skugga fyrir ber,
þar með i för sem fom og hálf-
gleymd saga
hin fyrsta ásta og vinarsælan er;
og gamlir harmar geðið aftur naga,
á gatnaslitrum lifsins barma sér
og geta þeirra góðu, er fyrrum hurfu
og gæfan sveik, er raunir að þeim
surfu.
Nú mega þeir í mínum óði hlýða,
þeir menn, sem fyrstu kvæðin þágu
að mér,
því tvístruð er nú fylking sú, hin
fríða,
og fyrsta bergmál söngs mins dáið
er.
Nú hlustar á mig ókunnmergðin
lýða,
um önd, við lofið jafnvel, hrollur fer.
Og þeim, sem annars ljóð mín fyrr-
um leyfðu
og lifa kunna, forlög víða dreifðu.
En þráin gamla aftur andann hrífur.
Ingibjörg Pálsson
1894—1931
Eg mæni yfir hin myrku fjöll
Og minnist daganna hinna,
Er reisti eg gleðinni glæsta höll
Á grunni vonanna minna.
En aldrei eg varhuga við því galt
Að völt er sú spilaborgin. —
Og gleðin mér hvarf — mitt yndi alt,
En eftir hjá mér var sorgin.
En samt er eg auðugur enn í dag
Að ástinni þinni, kæra,
Og uppkveðin sorgin min er við lag,
Sem yndi var mér að læra.
Því meiri sem gleðinnar geisli var,
Því grátlegri og meiri harmur
Á kveikina lætur koma skar.
Er kyn þó að vökni hvarmur?
Þó missirinn á sig minni hátt
Á málinu sínu hljóða,
Eg hugga mig við að hafa átt
Þig, hjartað mitt elskugóða.
Og hafa þig eitt sinn átt að vin
Er eilífðar nóg til gleði.
Og hvað er eins sælt eins og sólar skin
í saknandi döpru geði?
Að hugsa um þig er huggun mín.
Til harmsins eg þrái að finna.
Eg þrái að syrgja og sakna þín
Til síðustu stunda minna.
í harminum sjálfum huggun er,
Og hún er mér það að sýna:
Þó geimur án takmarks sé missinn mér,
í myrkrum hans stjörnur skína.
Þú varst mér það alt, sem er yndislegt,
Og ert það og verður löngum,
Og það er sem hafi eg heyrt og þekt
Þann hljóminn af lífsins söngum,
Er leið í áttina upp og fram
Að æðra og fegra miði,
Og þá ei staðar en þagnar nam
Á þessu — en ei öðru — sviði.
Og eins og á hljómsins óm, sem ei dvín,
Á orð þín eg fæ að hlýða;
Og enn ertu nálæg, sem næst í sýn,
Með nákvæmni alt að prýða.
í augum barnanna okkar skín
Þín einlæga hljóða blíða,
Þín samhygð, þín alúð og ást til mín,
Svo engu þarf eg að kvíða.
(Undir nafni eiginmannsins.)
Gutt. J. Guttormsson.
I fullan aldarfjórðung hafa Dodd’s
nýrna pillur verið hin viðurkenndu
meðul við bakverk, gigt og blöðru
sjúkdómum, og hinum mörgu kvilla,
er stafa frá veikluðum nýrum. —
Þær eru til sölu i öllum lyfjabúð-
um á 50c askjan eða 6 öskjur fyrir
$2.50. Panta má þær beint frá
Dodds Medicine Company, Ltd., Tor-
onto, Ont., og senda andvirðið þang-
að.
í æskuflokkinn minn að komast
heim;
og mér af vörum léttstígt ljóðið
svífur
með laufaþyti vöktum strengja-
hreim;
3g táramildi hugann harða klýfur,
en hjartað mýkist undan tökum
þeim:
Mér finst sem nútíð fjarri mér
sjái,
n fama æfi höndum grípa nái.
eg
EINN LfTILL PISTILL.
til
Lárusar Guðmundssonar.
Heill og sæll,
vinur niinn Lárus!
Mér finst að ekki megi
minna vera en eg þakki þér
fyrir ávarpið, sem þú sendir
mér í Heimskringlu 30. des. 3.
I. Þess vegna sezt eg nú niður
að “pára þér fáeinar línur” áð-
ur en við siglum rúntina af til
fyrirheitna landsins.
Þú hefir oft áður minst mín
opinberlega og ávarpað mig á
þinn sérkennilega hátt, og feng-
ið óþökk fyrir. En samt hefirðu
ekki látið þér segjast. Og nú
gengið svo djarfmannlega að
verki — hvorki meira né minna
en að leiða mig til sætis i
himnaríki, og það innarlega í
kórnum. Eg segi þér satt, að
eg roðnaði út undir eyru, þegar
eg var kominn innan um ann-
að eins stórmenni, og hjartað
seig til muna, þegar Sighvatur
hlassaði sér niður við hliðina
á Steingrími. Það var næstum
meira en mín smæð gæti bor-
ið og lá nærri að eg yrði að
gjalti, en sem betur fór varð
ekki af því. En þá rifjaðist upp
fyrir mér atvik frá ungdóms-
árum mínnum. Það skeði í
þann tíma, er siður var að
leiða f kórinn alla utansóknar-
menn, það er að segja, þá sem
áttu jörðina, sem þeir bjuggu
eða höfðu einhverjar mann-
virðingar — voru hreppstjórar
eða sveitarnefndarmenn, að eg
ekki tali um þá sem voru í
klæðisfötum eða stýrimanna-
treyju, eða voru á dönskuni
skóm, jafnvel þó það væru
“klossar”. Alla slíka meiri-
háttar menn þótti sjálfsagt að
setja í kór. Væru konur eða
dætur slíkra manna með þeim,
fengu þær sæti sem næst prest-
konunni. Það var ein af e*i-
bættisskyldum meðhjálparans1
að hafa vakandi auga á því, a8
utansóknar heldri menn sætu
ekki meðal almennings í fram-
kirkjunni; var hann því á stöð-
ugri rannsóknarferð fram og
aftur um kirkjugólfið fyrripart
messunnar, eða svo lengi sem
líkur þóttu til að nýrra gesta
væri von.
Eitt sinn, að sumarlc^gi, við
messugerð, var djákninn á fyr-
nefndu ferðalagi um kirkjuna.
Sér hann þá aldraðan mann
sitja í fremsta bekk karlmanna
megin — sem nefndur var
sakamannakrókur — illa klædd-
an og í meira lagi óhreinann,
eins og títt var um langferða-
menn í alþýðustétt. Stanzar nú
djákninn nokkur augnablik,
gengur síðan til hins illa klædda
manns, réttir honum þegjandi
hendina og ýtir honum á und-
an sér alla leið inn í kór. Allir
ráku upp stór augu við þessa
óvæntu sýn, og glott lék um
varir hinna alvarlegustu manna,
en lágur kliður af hvískri og
niðurbældum hlátrum barst um
alla kirkjuna. Varð gárungun-
um matur úr þessu, sem entist
þeim messuna út. Eftir á frétt-
ist að þessi gamli maður var
aldavinur meðhjálparans, vel
þektur merkismaður úr fjar-
lægri sveit, sem var á langferð,
en vildi ekki fara framhjá kirkj-
unni meðan messan stóð yfir.
Laumaðist hann því svo lítié
bar á inn í sakamannakrókina
til að njóta guðsorðsins eins og
aðrir. Þarna varð velviM og
viðurkenning meðhjáli>arans or-
sök til almenns hneykslis.
Þannig hefir þú, vinur minn,
að líkindum orðið valdur að
hneyksli í hugum sumra manna
— sjálfur veiztu hvað við því
liggur, — vona eg samt að þér,
næstum áttræðum manninHm
verði fyrirgefið þetta, þó yfir-
sjón þín sé í stærra lagi, —
— að leiða eitan af lélegri hag-
yrðingum Vestur-íslendinga inn
í helgidóm höfuðsnillinga ís-
lenzkra skálda í öðrum heimi.
— “Svo stór synd engi er’’.
Þrátt fyrir þetta er fjarri
mér að taka slíkt illa upp. þvert
á móti. Eg einmitt miklast af
því, það er ekki svo oft að eg
fæ slíkan virðingarsess. Reynd-
ar varð honum Valtý okkar
Guðmundssyni einu sinni á sú
skyssa, að setja mig á bekk
með St. G. St., og þótti það
ærin yfirsjón; óvíst að hann
hafi fengið fyrirgefningu áður
en hann dó. Þykir mér leiðin-
legt, ef hann hefir goldið þess
hinumegin.
Já, vinur minn, eg tek það
fram aftur, að eg er upp með
mér af hinu snjalla ávarpi þínu.