Heimskringla - 30.03.1932, Blaðsíða 3

WINNIPEG 30. MARZ 1932
HEIMSKRINGLA
3 StDA
THE
MARLBOROUG H
SMITH ST., WINNIPEO
Wlnnlpeg’s Downtown Hotel
COFFEE SHOP
Open from 7 a.m. to 12 p.m.
Speeial Lunch, 40c
Special Ladies' Luncheon, 40c
Seryed on the Mezzanic Floor
Best Business Men’s
Luncheon in Town, 60c
See X's for our
Winter Room Rates
We cater to Functions
of All Kinds
F. J. FALL Mgr. PH. 86 371
FRÉTTABRÉF FRÁ LUNDAR.
Loksins hefir þá ritstjóri
Heimskringlu rétt bændum sína
bróðurhönd, og boðið þeim að
skrifa í blaðið álit sitt um lands-
ins gagn og nauðsynjar, ásanxt
fréttum, og ætiti /tjlaðiið að
græða á því. En þá er spurn-
ingin þessi: Tekur ritstjórinn
þær greinir, sem koma í bága
við stefnu blaðsins? Eg vona
það, því annars græðir blaðið
lítið’ á göfuglyndi ritstjórans.
Nú ættu að nota tilboð þetta
bændur og sveitamenn, og
skrifa skýrar fréttir úr bygðun-
um, og láta í ljós álit sitt a
umbótamálum þjóðarinnar, á-
standinu eins og það er, þvi
nú er fólkið búið að fá nóga
mentun til að dæma hlutdrægn-
islaust um sameiginleg mál og
flokksmál fólksins.
Fyrir nokkrum árum las eg
í Islandsblöðunum, að blaðstjóri
einn kvartaði um að íslenzkir
alþýðumenn rituðu of lítið {
fréttablöðin á Fróni, og rit-
stjórarnir yrðu að skrifa ná-
lega alt lesmál blaðanna sjálf-
ir. Sagði hann að það væri
munur eða í Vesturheimi. Þar
birtu íslenzku blöðin sífelt mik-
ið af fréttum og alþýðlegum
ritgerðum, sem hann áleit að
væri hollara og fróðlegra að
lesa, en léttvægan skáldskap
og stjórnmálastælur, sem ann-
ars fylla dáika blaðanna, að
ógleymdum illdeilum þeim, sem
þá voru á dagskrá, nefnilega
beimfararmálið, og Ingólfsstæl-
an, sem riðu gandreið í Lög-
bergi í þann tíð, samanber vís-
una eftir Pál:
“Heim með sína sæmdar skeið
sækja úr Ingólfs veri,
og fara nú á fantareið
fjórir á einni meri.’’
Þá gekk nu þorskurinn á
miðin, sögðu íslendingar heima
og var ekki beituvandur.
En nú er komið vopnahlé,
svo menn geta betur áttað sig
á ástandi lands og þjóðar. Vil
eg því nota tilboð ritstjórans
og setja fréttabréf í blaðið, og
auðvitað láta í ljós skoðun
mfna á ýmsum þeim málum,
sem nú eru á dagskrá.
Fyrst vil eg þá bera upp þá
ósk, því einskis má krefjast, að
fyrsta síða Heimskringlu sé
ætíð full af almennum fréttum,
því nóg er til í dagblöðunum
ensku að moða úr. En við,
sem lifum úti í nýlendunum og
bíðum með óþreyju eftir viku-
blöðunum, bregður illa í brún,
þegar þau koma fréttalaus, eft-
ir að búið er að sækja þau lang
ar leiðir á pósthús.
Hér er nú Heimskringla frá
17. febrúar. í því blaði eru nú
3 dálkar rúmir af fréttum, en
40 dálkar af öðru lesmáli. —
Fyrsta síðan er full af fundar-
skýrslum, fundarboðum, þakk-
argerðum og skáldskap, sem
oss finst að mætti liggja dýpra
inni í blaðinu.
Og því miður er Lögberg
ekki betra, farið nú að reka á
reiðanum, stjórinn slitnað úr
því og lífakkerið í laifsum
sandi, svo mér flýgur í hug
sálmurinn: “Hver sem við guð
sinn heldur trygt, hús þess er
ekki á sandi bygt”. Og þetta
hefir alt farið svo hljóðlega
undir rúmið, að hvorki hefir
orðið hfbýlabrestur né héraðs-
brestur í sambandi við það.
Blaðið heldur þó nokkuð
stefnu sinni í stjórnmálum og
trúmálum, svo þá hiýtur þó
bæði pólitík og prestur að róa
í hálsi, sagði einn bóndi nýlega.
Jæja, “ekki mun skuturinn
eftir verða, ef vel er róið að
framan”.
Fréttir héðan tel eg fyrst, að
hagur manna í þessari bygð
er dágóður, borin saman við
önnur héruð, sem aðallega er
því að þakka, að bændur stunda
hér eingöngu griparækt og
mjólkurframleiðslu, af dugnaði
og þekkingu, og 40 ára reynslu,
komu sér fljótt upp smjörgerð-
arhúsi sjálfir, framleiddu ætíð
bezta smjör og stjórnuðu þvi
fyrirtæki farsællega. En næst-
liðið haust seldu bændur smjör-
gerðarhúsið, og þó ekki séu
liðnir 6 mánuðir síðan, haía
þeir fundið áþreifanlega til þess
að slíkt var yfirsjón.
Fiskiveiðar á Manitobavatni
eru mjög stundaðar af hinum
yngri mönnum, og aUmikijll
fiskur dreginn á land. En verð
er lágt á honum, sem öllum
öðrum afurðum bænda, því
auðkýfingar í Bandaríkjunum
þurfa að draga allan arðinn af
fiskinum, en veiðimaðurinn tel-
ur sig heppinn, ef hann hefir
klæði og fæði upp úr krafsinu,
og er þó fiskiveiðin á vetrarfs
afar hörð vinna og hættuleg
heilsu manna og lífi.
Þó tíðarfar hafi verið frem-
ur gott í vetur, hefir þó gengið
slæm kvefsótt og nokkur gam-
almenni dá4ð, og hefir þess æ-
tíð verið getið í íslenzku blöð-
unum.
Guðmundur Árnason er bú-
settur prestur í þessu héraði,
góður kennimaður og prýðis vel
látinn, og gæti vel komist yfh
að gera öll prestsverk hér, en
því miður eru margir of kreddu
fastir til að fylkja sér uni
frjálslyndan prest, og er það
hörmulegur misskilningur.
Einhver farfugl frá Lúters
kirkjufélagi í Winnipeg söng
messu í Lundarbæ um jólin 1
vetur. En síðan hafa menn
orðið að láta sér nægja að
biðja fyrir sálu sinni sjálfir,
enda verður það líklega affara-
bezt, ekki sízt þegar hart er 1
ári, því það þarf mörg pund af
smjöri með 12 centa prís, tii
að borga sálusorgara 18 hundr-
uð dala árslaun, og þá aðeins
fyrir sunnudagavinnu, og 3 til
4 vikur við að fræða börn!
“Við lifum í trú en ekki skoð-
un,’’ sagði Negrapresturinn við
sína svörtu safnaðarmenn hér
um árið.
Þið sjáið nú þarna Johnsons
familíuna. Mrs. Johnson veit
að hún er móðir barna sinna,
en Mr. Johnson trúir því að
hann sé faðir þeirra.
Á boðunardag Maríu meyjar
árið 1932.
Sigurður Baldvinsson.
BRÉF TIL HKR.
3212 Portland St.
Buraaby, B. C.
Hr. ristj. St. Einarsson!
Eg hefi verið að hugsa um
þessi bréf, sem eg hefi verið að
senda. í fyrstu hélt eg að blað-
inu myndi bjóðast svo mikið,
að eg kæmist ekki að. En svo
var það ekki tilfellið, því að-
eins eitt kuri hefir ekki komið
til grafar, af því sem eg hefi
sent, og finst mér það betri út-
koma en eg bjóst við. Af því
að það eru töluvert deildar
meiningar um ástæður fólks í
hinum svokallaða mentaða
heimi, héit eg að fleiri mundu
til máls taka. Því eg héit að
ástæður^ kring væru svo al
varlegar, að þær þegar hefðu
vakið fólk til umhugsunar og
hennar alvarlegrar. Um þær á-
stæður hafa aðeins tveir tekið
til máls, þeir herra Páll Bjarna-
son og dr. Jóhannes Pálsson.
Bréf þessi eru svo vel og skýrt
skrifuð, að enginn þarf lengur
að velta vöngum hvoru megin
höfundarnir eru. Einhvern veg-
inn fór það svo, að við bréfi
Páls var þagað, og af því að
gamalt máltæki segir, að “þögn
sé sama og samþykki”, þá finst
víst höfundi þessa bréfs víst
ekki ástæða til að segja meira,
að svo komnu. Öðru máli var
að gegna með bréf dr. Jóhann-
esar. Þar fór, eins og oft heíii
áður farið, að það er enginn
tími til að ræða mál með still-
ingu, sem þó er eina leiðin tii
þess að ræða öll mál.
Eg hljóp elns og flón að birta
þessi bréf mín, án þess að
spyrja um hvað þau ættu eig-
inlega að hljóða, því það er alt
annað að skrifa bréf til blaðs,
sem býður manni pláss, eða
skrifa eitthvert fréttarugl, sem
manni er sama hvort birtist
eða ekki. En þegar víðlesið blað
býður lesendum sínum að taka
til máls, þá finst mér stefnt tii
nokkurskonar umræðu, og þá
sjálfsagt um það efni, sem nú
er mest rætt, nefnilega þessa
miklu breytingu, sem komið
hefir á atvinnu- og viðskiftalíf
heimsins.
Eg heyri og sé í ritum og
ræðum, feldan þann dóm yfii
núverandi fyrirkomulagi, að
það sé að bera sig sjálft til
grafar, enda þótt sú jarðarför
muni taka langan tíma. Þeir,
sem hafa auð og völd, vilja
náttúrlega ekki heyra þetta.
Kalla það hrakspár. Aftur vant-
ar bara samtök hjá fjöldanum,
til þess að þessi breyting verði
framkvæmd. Verður hægt að
gera þennan óánægða fjölda á-
nægðan, og hvernig? Er nokk-
ur leið til að gefa öllurn vinnu,
þeim sem vilja vinna, meó
þeirri vinnuaðferð, sem nú er
notuð?
Stórþjóðirnar standa hissa
og horfa á Japani, hvernig þeir
fara að því að slátra Kínverj-
um. Þeir eru þó varla farnir
að fyrirverða sig fyir það, sem
þeir hafa kent. Finst þeim nú
ekki, að þeir hafi fengið óvita
voða, sem gæti komið fyrir að
yrði brúkaður á þá sjálfa? Nu
mun sekt bíta sekan, því það
sem þeir sjá Japani gera, eru
þeirra eigin verk.
Það má því geta nærri hvern
ig hinni háttvirtu friðarnefnd
líður, sem saman er sett af
ijóðum með sörnu syndir að
baki.
Það sem liggur beinast fyrii
er að gera öll stórgróðafyrir
tæki að þjóðeign. Það getui
ekki gengið mikið lengur, að
þjóðirnar hafi inn á meðal síns
eigin félagsskapar, félög sem
græða á tapi þjóðanna. Með
öðrum orðum, auðmagn ein-
staklinga sem liafa bundist fé-
lagsskap til gróða, eru orðin
svo sterk, að þeim verður alt
að lúta. Stjórnir, sem þjóðirn-
ar kjósa, eru bara leiksoppu:
auðvaldsins, enda meiri partur
af þeirra flokki. Af þessu flýt-
ur, að það eru menn úr mis-
munandi flokkum og félögum,
í stjórnum þjóðanna, og hvei
hefir hag síns flokks eða félags
í huga, svo að hagur þjóðarinn-
ar vill gleymast. Þetta sýnir sig
greinilega í ástæðum heimsin?
nú. Því með öllum þeim verk
legu framförum og þar af leið-
andi auðsafni, gætu ástæðurnai
ekki verið eins og þær eru, eí
rétt hefði verið stjórnað. Eg
býst við að mér verði svarað:
Þessar fmmfarir hefðu ekki
orðið nema fyrir gróðahugsun
mannsins. Eg spyr: Geta það
heitið framfarir, sem hafa þann
ig lagaðar afleiðingar?
Það er mikið talað um að
hætta stríðum. Og hvers vegna?
Af því þau þykja ekki sam-
svara nútíðar siðmenning. —
Samsvarar það nútíðar siðmenn
ing, að svelta svo miljónum
skiftir af hraustum og heilsu-
góðum mönnum, konum og
börnum? Það er búið að ala
upp í heiminum tvær sortir ai
slæpingjum, eða máske réttara
sagt iðjuleysingjum. Aðrir, sem
eiga of mikið, en hinir eiga
ekki neitt. Báðir þéssir flokkai
hafa haft miður góð siðferðis-
áhrif á heiminn. Því lögmál
lífsins er vinna. Og ef þau lög
eru brotin, þá raskast siðferð-
isþrekið. Af því leiðir að iðju-
leysið er opinn vegur til óknytta
og ósannsögli og óráðvendni,
þar til maðurinn er orðinn
reglulegur þræll reglulegs slæp-
ingjalífs. Og þetta er það sern
sumir kalla frelsi.
Hér er þá orsökin að því böli,
að öll fangelsi eru full, og ait
af daglegir glæpir í viðbót. Það
vantar stjórnarfarseg umráð
yfir öllu, sem löndunum til-
heyrir, og svo skyldurækni tii
að sjá um að allir vinni, og þar
af leiðandi hafi nóg til lífs-
framfæris. Eftir eina kynsloð
væru allir glæpir horfnir. Það
er ekki að búast við betra en
er, þegar maður er getinn,
fæddur og upp altnn undii'
ráns fyrirkomulagi.
Svo framarlega sem þess:
hvita gripdeilda kynslóö gerir
ekki fljótar umbætur, verður
henni blásið burt af þessum
hnettinum eins og ryki af helgri
bók.
Með vinsemd og virðing,
Sigurður Jóhannsson.
þér sem
notiD
TIMBUR
KA UPIÐ
AF
The Empire Sash & Door Co., Ltd.
Blrgðlr: Henry Av*. Eart Phone: 26 36«
Skrifstofa: 5. gólfl, Bank of Hamllton
VERÐ GÆÐI ANÆGJA.
ENDURMINNINGAR
Eftir Fr. Guðmundsson.
, Frh.
Þá víkur nú sögunni aftur
til séra Arnljóts. Haustið fyrsta
er hann var á Sauðanesi, þá
kærð hann útsvar sitt. Við
höfðurn lagt á hann 130 króna
auka-útsvar. Sá bóndinn, sem
efnaðastur var talinn í sveit-
inni, Vilhjálmur Guðmundsson
á Ytribrekkum, hafði fengið 80
króna auka-útsvar. Hann átti
mikið færra fé en séra Arnljót-
ur og hafði engan æðardún.
Séra Arnljótur hafði og um-
fram hann 800 króna sóknar-
tekjur, fyrir utan rnörg önnur
hlunnindi af brauðinu. Okkur
kom öllum saman um það, að
útsvar séra Arnljóts ætti að
vera mikið hærra en við gerð-
unx það, og hafði eg sérstak-
lega beitt mér fyrir því að hafa
útsvar hans lítið fyrsta árið, af
því flutningskostnaður hans að
brauðinu hlyti að vera nokkuð
mikill, og hann óvanur frá-
breyttum búskaparháttum. Mér
kom þessi útsvarskæra því
mjög á óvart og illa. Eg hugs-
aði nxikið um afstöðu séra Arn
ljótar í þessu máli. Eg fann að
af eigingirni væri kæran ekki
gerð, því það nxinnir mig að
hann færi ekki fram á meira
en 30 króna lækkun. Eg treysti
hins vegar svo mikið á skiln-
ing hans, að eg sannfærðist um
að kæran var ekki bygð á rétt-
lætistilfinningu. — Tilgangui
hennar gat ekki verið annar en
sá, að brjóta hreppsnefndina
til undirgefni og hlýðni. Og eg
fyltist smám saman af brenn-
xndi löngun til að glíma við séra
Arnljót, reyna mig við hann
í rökfærslunum um þetta mál.
Mikið voru samt aðrir valdir
að þessum ásetningi mínum.
Eg hafði boðað kærendurna,
einn annan mann, til umræðu
á mínu heimili. Dagurinn rann
upp í desembermánuði, bjartur
og kaldur. Hreppsnefndin var
til staðar og séra Arnljótur var
kominn ásamt fylgdarmanm
sínum, sem var systursonur
hans og ráðsmaðurinn á staðn-
um, Arnljótur Gíslason. Klukk-
an tíu fyrir hádegi var byrjað
að rífast, og haldið hvíldar
laust áfram til háttatíma, eins
á meðan etið var og drukkið
Enginn komst að nema við
séra Amljótur. Annað slagið |
hjuggum við á aðalatriðunum,
en eins oft slógumst við um ó-
viðkomandi efni, sem drógust
inn í svívirðinguna. Eii eg hugs-
aði aðeins um það, að hvað
vitlaust sem eg léti út úr mér
við hann, þá skyldi þó fyigja
því sá stormur, sem hann kysi
ekki að standa úti í annað
sinn, — sá stormur sem hann
sannfærðist um, að hann væri
ekki færum að kyrra, eða snúa
í aðra átt. Um kvöldið var kom-
in stórhríð. Eg bauð séra Arn-
Ijóti að vera um nóttina, eu
hann sagðist heldur liggja úti,
en að gista hjá öðrum eins
rnanni. Eg hefi alla mína æfi
séð eftir því, iitlu seinna, hafi
eg reiðst við menn og viðhaft
brígsl og stóryrði, og nú bjóst
eg ekki að hafa nokkura frið
f mínum beinum í fleiri daga,
eftir það sem eg hafði iagt af
mörkum við séra Arnljót. En
svo fór það, að þegar eg í næði
hugsaði ítarlega um dagsverk-
ið, þá sannfærðist eg um, aö
hann hafði verðskuldað alt,
sem eg sagði við hann, og að
eg hafði heldur ekki verið að
skilmast við neinn fávita. Kon-
an mín stóð hjá mér og starði
á mig, sagðist ekki hafa vitað
að neitt slíkt byggi í mér. Það
hefði verið ósköp ljótt að heyra
til okkar, og mér fanst hún
vera hálfhrædd um að þetta
gæti komið oftar fyrir, en ekk-
ert gat vakið iðrunartilfinning-
ar mínar.
Málið var ítrekað á hverju
hausti, og tekið fyrir á hverjum
sýslufundi í þrjú ár, og loksins
vann eg það alveg. Eg stóö
lika vel að vígi, því eg var einn-
ig sýslunefndarmaður allan
þann tíma, og þó eg ætti að
réttu lagi að víkja sæti í sýslu-
nefndinni, þegar þetta mál var
tekið fyrir, þá hafði eg samt
áhrif, sem eg varð var við og
lét mér vel líka.
Á þessu tímabili kom eg oft
í Sauðanes, og sótti jafnvel
séra Arnljót til að skíra fyrir
mig. Við urðum að vinna ým-
islegt saman, og má eg óhætt
segja að eg varð lítið var við
óvináttu af hans hálfu, og er
slíkt ekki lítilmannlegt. — Þvert
á móti varð eg á þessu tíma-
bili hvað eftir annað var við
það, að hann tók svari mínu
og vildi mér vel, og gladdist
yfir því, ef mér vildu einhver
höpp til. Eitt dæmi þess er
það, að eg seldi tvo gamla
kálfa í franska fiskiskútu, og
fékk fyrir þá, i salti og brauði
og veiðarfærunx .sjálfsagt tvö-
falt verð. Næst þegar eg kom
í Sauðanes, þá fagnaði hann
mér í sambandi við þessa verzi-
un mína, eins og eg hefði gert
kaupin fyrir hann.
Annars hefi eg aldrei þekt
mann, sem gladdist eins af
hjarta yfir velferð sveitunga
sinna og nágranna, eins og séra
Arnljótur gerði. Eg held að
enginn sanngjarn nxaður, sem
þekti séra Arnljót, muni neita
þessu.
Árið 1892, á útmánuðum, þá
auglýsti Hallgrímur biskup
Sveinsson í kirkjublaðinu, að
^hann ætlaði sér að visitera
prestaköllin í Þingeyjarsýslu
næsta sumar. Og til þess að
leiða hlutaðeigendur í réttan
skilning um það, hvað hann
einkum hefði fyrir stafni, þá
auglýsti hann spumingarnar
sem hann legði fyrir safnaðar
Phone 22 035
Phone 25 237
HOTEL CORONA
20 RoomM Wlth Bath
Hot and Cold Water in Every
Koom. — $1.50 per day and up.
Monthly and Weekly Kates
on Request
Cor. Main & Notre Dame East
WINNIPEG, CANADA
Furðuleg leður-kvoSa.
Sparar hverrl fj51akyldn
marfca dollara
Blessun á þess.
um hallœris tíma.
— hvorki nota5-
ur hamar, naglar'
e5a fleygar. —
Sparnaðar leflorkvoltn má
drepa eins og smjöri á
brauö, storknar á einni
nóttu, myndar vatnshelda,
mjúka húTJ á sólann, er
eykur endingu hans um marga
mánuíi. Má nota til aó bæta hæia,
gúmmí, bilg jarbir, bílaþök o. fl.
Aflelim eln Mirrh, haukurina kont-
ar nendur $1.00. Skóaóiun fer ekkl
fram úr lOc. Kauplfi helna leitl.
ECONOMY SALES CO.
176A Market St., Wlnnipeg. Man.
Útsöiu og umboCsmenn óskast
nefndiraar á þessu ferðalagi
sínu, eins og til að komast
eftir samvinnu og samkomulagi
prests og safnaðar. Eg var safn-
aðarfulltrúi í Sauðnessókn og
hélt að þetta væri alt saman
viturlega ráðið, og að biskup-
inn mundi laga allar misfellur,
ef til væru, þegar hann kæmi
il sögunnar. Svo var komið
sumar og við fréttum að bisk-
uninn væri komínn innst í sysl-
una, og vissum að hann færð-
isi óðum nær okkur, og líklega
höfum við haft auglýstan dag
fyrir framan okkur. — Okkur
xótti bezt viðeigandi að hafa
almennan fund, og koma okk-
ur saman um hvernig við ætt-
um að svara spumingum bisk-
upsins. Fundurinn var haldinn
á Þórshöfn og var hann mjóg
fjölsóttur. Mikið var á þessum
fundi talað, og niðurstaðan
varð sú, að kvarta yfir mála-
ferlum prestsins og því, að
hann húsvitjaði ekki. Ekki man
eg að annað ætti að honum að
finna. Öllum þótti sjálfsagt, að
eg sem safnaðarfulltrúi fram
bæri þessar kærur. Mig lang-
aði til að fleiri reyndu glímu-
tökin við séra Arnljót en eg,
en það var ekki við komandi.
Bisluipinn kom og eg svaraði
spurningum hans eins og fund-
xrinn hafði ákveðið. Eg skal
viðurkenna það, að eg var svo
vitlaus, að eg hélt áður en
xessi athöfn fór fram, að hún
væri nokkurs konar helgidóm3-
rannsókn, sem blíðkaði hugar-
farið og hjartalagið og leiddi
til bróðurlegrar niðurstöðu um
öll misklíðarmál. En eg verð
að hafa leyfi til að segja það,
að eg hefi aldrei tekið þátt í
eins fáfen^ilöigum skrípaljeik.
Eg man að Hallgrímur biskup
Sveinsson útskrifaðist úr guð-
UTh. á 7. bls.
Drekkið meira
af hreinni, kostamikilli
gerilsneyddri
City Milk
Meðal hinna fyrstu skilyrða til
að tryggja sér góða heilsu, á
öllum aldri, og halda henni við,
er að drekka á hverjum degi
pott af City Milk.
Sími 87 647