Heimskringla - 30.11.1932, Blaðsíða 2

2 BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG 30. NÓV. 1932
FRÁ ISlANDI
(Fréttir eftir Alþ.bl. og Mgbl.
i pp til 2. nóv.)
Einkennileg fjölskylduhátíð.
verður á morgun (2. nóv.) á
Úlfarsfelli í Mosfellssveit. Þá
verður Vigdís Eiríksdóttir,
tendamóðir Skúla Norðdahl á
Úlfarsfelli. 100 ára gömul. Sama
dag verður dóttir hennar, frú
Guðbjörg Norðdahl, kona Skúla
68 ára. Ennfremur á þá afmæli
fósturdóttir fú Guðbjargar, sem
þar er á heimilinu, Guðrún Ell-
iðadóttir Norðdahl.
Vigdís hefir haft allgóða sjón
fram á síðustu tíma, en heyrn-
in hefir verið nokkuð sljó. Hún
hefir verið mjög vel hagorð og
kunnað fleira af ljóðum en flest
annað fólk. Hún var gift Guð-
mundi Einarssyni í Miðdal (Mos
fellssveit) og bjuggu þau þar
stórbúi langan tíma, og var
Guðmundur hreppstjóri um 40
ára skeið. Hann var faðir Ein-
ars í Miðdal.
Vigdís gamla er hin mesta
dugnaðar- og gleðimanneskja.
Af börnum hennar eru nú ekki
lifandi nema Guðbjörg Norð-
dahl, Einar í Miðdal og Val-
gerður kona Eggerts á Hólmi.
Af barnabörnum á hún mesta
fjölda og af bama-barna-börn-
um milli 20 og 30.
Af barnabörnum Vigdísar, er
-eiga heima hér í Reykjavík og
blaðinu er kunnugt um, má
nefn^ Harald og Kjartan Norð-
dal, frú Guðrúnu Eggertsdóttur
frá Hólmi, Guðmund listamann
og Hauk sundkappa frá Mið-
dal, tvö eða þrjú önnur systkini
þeirra og frú Sigríði hjúkrunar-
konu (gifta F. R. Þorvaldssyni
verkfræðingi).
Líklegast er Vigdís gamla nú
elzta kona á landinu.
* * *
Bifreiðin, sem kom úr
Hornafirði.
Klukkan hálf-tólf í gærdag
kom hinga ðbifreið úr Horna-
firði, og er það í fyrsta sinn, er
farið hefir verið í bifreið alla
leið frá Hornafirði til Reykja-
víkur. Á fyrsta degi var farið að
Svínafelli í Öræfum. Gekk ferð-
in ágætlega yfir Breiðumerkur-
sand, og varð ekki nema lítil
töf við Jökulsá. Frá Svínafelli
var farið kl. 5 á laugardags-
morgun, og var fylgdarmaður
yfir Skeiðarársand. Skeiðará,
sem er austan við sandinn, og
Núpsvötn, sem eru vestan við
hann, voru mjög lítil, og gekk
mjög vel að komast yfir vötn
þessi. Aftur á móti gekk ferðin
ekki greitt yfir Skeiðarársand,
því að hann er mjög stórgrýtt-
ur og var það versti kafli leiðar-
innar. Voru ferðamennimir um
nóttina í Flögu og Hrífunesi.
Á sunnudagsmorguninn klukk-
an sex var lagt af stað á Mýr-
dalssand, og var hann greiður
yfirferðar, nema hvað nokkur
snjór var þar, og var komið til
Víkur nokkru fyrir hádegi. Á
Markarfljótsaurum var töluverð
Y
Alveg Rétti!
Þunnur — sterkur — voð-
feldur—alveg rétti papp-
írinn til þess að “vefja úr
sínar sjálfur”, með sem
skemtilegustu og fljótustu
móti. Hann er búinn upp
«í bókar broti og — lim
borinn. »
C/0^
VINDLINGA PAPPÍR
ur sandbylur, en að öðru leytí
gekk ferðin vel, og var náð að
kvöldi til Tryggvaskála og gist
þar.
Leiðin, sem farin var, er öll
512 km. (um 318 enskar
mílur.) — Bifreiðarstjórinn var
Óskar Guðnason, og var hann
eigandi bifreiðarinnar, sem er
ný Ford vörubifreið, yfirbygð.
Meðal farþega voru Þorbergur
Þorleifsson frá Hólum, Jón
Guðmundsson í Höfn og Guðni
Jónsson. Alls voru 10 farþegar
í bifreiðinni, 8 karlar og tvær
konur.
* * *
SauðaþjófnaSur í Reykjavík.
í haust bar það við, að mað-
ur einn sá í rétt kind, er hann
hafði vantað í meira en ár. Mað
ur þessi er fjárglöggur með af-
brigðum og efaðist ekki um að
þetta væri sín kind. En þegar
hann fer að gá að, þá sér hann
að búið er að marka kindina
ofan í hans mark, og búið að
setja brennimark ofan á hans
brennimark, sem einnig var á
kindinni. Lýsti maðurinn yfir
þarna í réttinni, að hann ætti
kindina, og fór með hana heim
til sín.
Maðurinn, sem kindin hafði
verið mörkuð, er ríkur bóndi
hér í Reykjavík. Fór hinn mað-
urinn nú til hans og krafði
hann um tvö lambsverð, því
hann þóttist vita, að ærin hefði
verið tvílemd eins og venju-
lega, og fanst það vera minstu
skaðabæturnar, er hann gæti
farið fram á, að hann fengi
lambsverðin borguð. En hinn
brást illa við; sagðist ekkert
vita hvernig á þessu stæði, að
ærin hefði verið mörkuð með
sínu marki, og í stuttu máli,
“brúkaði bara kjaft”, sem kall-
að er.
Maðurinn, sem kindina átti,
sá sér því ekki annað fært en
að kæra þetta fyrir lögreglunni.
Var nú kindin skoðuð og mark-
ið, eða réttara sagt mörkin á
henni, og duldist engum að
hann ætti hana.
Þegar bóndinn kom fyrir rétt,
kendi hann manni um, sem hjá
honum er, og nokkru síðar kom
sá maður til eiganda kindarinn-
ar og bauð borgun fyrir lömb-
in. En þegar hann heyrði að
sér væri kent um alt saman,
varð hann illur við og sagðist
ekkert hafa gert nema eftir
beinni fyrirsögn húsbónda síns.
Stendur málið því svona nú,
en sé sá, sem kindin hafði ver-
ið mörkuð, sekur um sauða-
þjófnað, þá er hætt við að hann
verði sakaður um að hafa mark
að sér eða á annan hátt krækt
í fleiri kindur, því eins og allir
fjáreigendur hér í nágrenninu
vita, þá hefir horfið margt fé
hér síðustu árin, og er varla
bráðapestinni um alt að kenna.
* * *
Reynitrén á Stafafelli.
Fyrir tuttugu árum útvegaði
ungur bóndi í Ausfcur-Skaftafells
sýslu sér nokkrar reyniviðar-
hríslur og plantaði þeim heima
við bæinn sinn. Hann hirti þessi
ungviði sín svo að þau döfnuðu
vel, og eftir tvö ár bætti hann
mörgum nýjum við.
Hann lét sér ekki nægja það
að brekkurnar ofan við túnið
og langt inn eftir dalnum eru
vafðar í birkikjarri og allskon-
ar blómjurtum, eða þó kletta-
frúrnar prýði standbergið ofan
við bæinn og bláklukkumar fag
urliti hólana í túninu. Hann
vildi fá skóginn heim í hlað
og hann fékk það.
Reyniviðarhríslurnar eru nú
orðnar að stórum og fallegum
trjám, til prýðis og ánægju
fyrir heimilið, og líka til gagns,
því trén, sem eru í mörgum röð
um, skýla alveg á einn veg afar
stórum matjurtagarði.
í sumar, er eg var á Stafa-
felli, mældi eg hæð trjánna. —
Hæsta tréð af þeim, sem nú
eru tuttugu ára, var fimm metr-
ar og 40 cm. (um 18 fet), en
hæsta tréð af þeim, sem eru
átján ára, var fimm metrar og
tíu centinaetrar. Nú hefir ný-
lega mörgum trjáplöntum yerið
bætt við í garðinn.
Sá sem plantaði þessum trjám
sem eg hefi sagt frá, er Sigurð-
ur Jónsson bóndi á StafaíVlli í
Lóni.
Eg vildi að sem flestir sveita-
piltar vildu taka sér hann til
fyrirmyndar í þessu efni.
Geir Gígja.
♦ * *
Rauðamelsölkelda til sölu.
S. 1. sumar var auglýst uppboð
á Rauðamelsölkeldu. Nú er aft-
ur auglýst (í Lögbirtingablað-
inu)uppboð á þríðjungi af henni
til greiðslu 800 kr. skuld, auk
vaxta og kostnaðar. Á uppboð-
ið að fara fram hjá ölkeldunni
18. nóvember. Eigandi er skráð-
ur Elling Waagaard.
* * *
Ógeðslegar aðfarir.
1 nótt klukkan liðlega tólf
gerðist sá atburður við Austur-
völl, sem fátíður er, sem bet-
ur fer, að karlmaður barði nið-
ur stúlku og sparkaði síðan í
andlit hennar. Er óvíst hvernig
farið hefði, ef ekki hefði þama
borið að söngvarann Eggert
Stefánsson, sem tók manninn
og hélt honum þar til lögreglan
kom og fór með manninn í
steininn (en Eggert Stefánsson
er með sterkustu mönnum • á
landinu, eins og vöxturinn sýn-
ir).
Þgar fréttaritari Alþýðublaðs
ins kom snemma í morgun á
staðinn, þar sem illvirki þetta
hafði veríð framið, var gatan
þar blóðug, og voru klest niður
í blóðið nokkur löng kvenmanns
hár.
* * *
Kvæðafélagið.
Kvæðamannafélagið “Iðunn’'
efnir til kvæðakvölds í Varðar-
húsinu innan skams.
Kvæðafélagið “Iðunn” var
stofnað 15. september 1929. Til-
gangur þess er að safna og
varðveita frá gleymsku öll
kvæðalög, gömul og ný, og vel
kveðnar vísur. Að þessu hefir
félagið unnið og heldur áfram
að vinna að því. Vísurnar er
líka hægt að geyma á papp-
írnum: en kvæðalögin verða
bezt varðveitt með því, að þeim
sé komið á plötur. Þannig verð-
ur kveðskaparlistin, sem ís-
lenzka þjóðin skemti sér við og
svalaði sér í margar aldir,
geymd framtíðinni óbrjáluð.
Til þess að koma þessu í
verk, þarf félagið á fé að halda.
í þeim tilgangi efnir það til
kvæðakvöldsins, og jafnframt
í þeim tilgangi öðrum að veita
þeim bæjarbúum, sem kveð-
skap unna, skemtunar- og á-
nægjustund. Tvísöngslög verða
kveðin og samkveðlingar og
valdar til þess smellnar stökur.
í félaginu eru milli tuttugu og
þrjátíu afbragðs kvæðamenn.
Úr þeirra hópi hafa verið valdir
7, sem kveða annað kvöld. Þar
á meðal eru hinir þektu kvæða-
menn, Kjartan Ólafsson bæjar-
fulltrúi, formaður félagsins, og
Bjöm Friðriksson.
Alkunna er, hve hnytmiðað
orðaval og hnittin svör eru í
mörgum stökum. í þeim er varð
veittur fjöldi snjallyrða, sem
ekki mega falla í gleymsku, því
að þau eru snar þáttur af þeirri
menningu, sem bindur það í
eina setningu, sem skvaldrarar
þurfa hundrað setningar til að
koma orðum að.
* * *
Kjötmarkaðurinn á Bretlandi.
Svo sem kunnugt er minkar
saltkjöts útflutningurinn héðan
frá íslandi til Noregs að mikl-
um mun. Því hefir hins vegar
verið slegið fram og haldið að
bændum, að það, sem tapaðist
á norska markaðinum, mundi
verða hægt að vinna upp á
brezkum markaði. Og undiT
það hafa samvinnufélög bænda
verið að búa sig, að geta auk-
ið útfíutninginn á frystu kjöti
til Bretlands.
En svo koma fréttirnar, sem
skeyti Sveins Björnssonar sendi
herra skýrir frá. Kenningin um
að hægt muni að vinna það
upp á brezkum markaði, sem
kjötútflutningurinn til Noregs
minkar, reynist ekki haldbetri
en svo, að nú er að koma á
daginn, að Bretai- ætla að tak-
marka að miklum mun inn-
ning á íslenzku kjöti, bæði
af dilkum og fullorðnu fé, og
bað svo, að eftir hálft annað ár
verði ekki leyft að flytja til
Bretlands nema tæplega tvo
þriðjuhluta á móts við það, er
flutt var þangað síðastliðið ár.
í annan stað hafa Bretar
einnig skuldbundið sig gagnvart
Nýfundnalandi og Canada, til
þess að halda áfram að leggja
minst 19 prósent toll á fisk, sem
fluttur er til Bretlands frá er-
lenduum ríkjum, og bitnar það
einnig á oss íslendingúm. —
Þegar Ottawa samningarnir
hafa verið staðfestir, fara aðrar
þjóðir þegar í stað að reyna
fyrir sér um samninga við Breta
Nú hefir Sveinm Björnsson sendi
herra fengið orðsendingu um
það að fara til Lundúna til að
kynna sér málið og undirbúa
samningatilraunir við Breta,
jafnskjótt og hægt er að kom-
ast að þeim til þess. Síðan verða
væntanlega sendir héðan til
Bretlands, tveir sérfróðir menn
um fisk- og kjötsölu, til þess
ásamt honum að semja um inn-
flutning til Bretlands á íslenzk-
um afurðum, ekki aðeins kjöti,
heldur og einnig fiski og fleiri
vörum, en ekki mun verða hægt
að komast að til þess að hefja
slíkar samningaumleitanir við
Breta fyrri en í fyrsta lagi um
næstu mánaðamót, og ef til
vill jafnvel ekki fyr en eftir
áramót. —
Nú var svo komið í Dan-
mörku, að þangað var farið að
flytja kjöt frá Argentínu og
Þýzkalandi og víðar að. Fyrir
því hefir nú verið lagður 1 kr.
innflutningstollur á hvert kg. af
kjöti, sem flutt er til Danmerk-
ur frá öðrum löndum, nema héð
an frá íslandi. Sú undantekning
skiftir þó líklega litlu máli fyr-
ir oss íslendinga, þar eð Dan-
mörk er svo mikið kjötfram-
leiðsluland, sem kunnugt er.
Ríkisstjórnirnar f Danmörku,
Svíþjóð og Noregi hafa þegið
boð brezku ríkigstjórnarinnar
um að hefja samningaumleit-
anir um tollmálin í Lundúnum
innan skams. Er búist við að
samningaumleitanirnar hefjist
innan tíu daga. Að því er frézt
hefir, verður samningaumleit-
unum hvers einstaks þessara
þriggja ríkja haldið aðgreind-
um.
* * *
Maður druknar.
Gunnólfsvík 2. nóv.
í gær hvolfdi bát með þrem
mönnum í lendingu á Skálum.
Einn maður druknaði, Jón
Karlsson að nafni, útgerðar-
maður frá Norðfirði. Hinir tveir
sluppu ómeiddir. Lík Jóns er ó-
fundið enn. — Mennirnir voru
að sækja skipshöfn úr mótor-
bát frá Raufarhöfn, sem lá
með bilaða vél á Skálum.
* * *
Stúdentaráðið.
Nýlega fóru fram Stúdenta-
ráðskosningar í háskólanum og
hlutu þessir kosningu: Sigurð-
ur Ólason stud .jur., kosinn af
fráfarandi Stúdentaráði. Oddur
ólafsson stud. med., kosinn af
læknadeild. Valdimar Stefáns-
son stud. jur., kosinn af laga-
deild. Gísli Brynjólfsson stud.
theol., kosinn af guðfræðideild.
Jóhann Sveinsson stud. mag.,
kosinn af heimspekideild .Kosn-
ir almennum kosningum há-
skólastúdenta: Baldur Johnsen,
stud. med., Ólafur Geirsson
stud. med., Viðar Pétursson,
stud. med., Sölvi H. Blöndal
stud. jur. — Formaður stúdenta
ráðsin3 er Sigurður Ólason, rit-
ari Sölvi H. Blöndal og gjald-
keri Baldur Johnsen.
SPÆNSKIR HEFÐARMENN.
Eftir llya Ehrenburg.
f Madrid fara menn seint á
fætur. Geispandi búðarþjónar
bera vörur sínar út til sýnis
iim tíu-leytið. Póstur er fyrst
borinn út klukkan ellefu, en
um það leyti eru ekki aðrir
komnir á stjórnarskrifstofurn-
ar en þjónar, og menn utan af
!andi með umsóknir og erindi.
Hinir stundvísari embættismenn
koma til vinnu sinnar á há-
degi, og með því að Madrid er
embættismannabær, þá má
öfgalaust segja, að í Madrid
byrji dagurinn kl. 12.
Hver sá Spánverji, sem notið
hefir æðri skólamentunar, fyrir-
lítur ríkið og alt seni heitir agi.
“Kommúnismi er óhugsandi hér
í landi. Við erum ekki Rússar.
Við hyllum frelsi einstaklings-
ins.’’ Það var Senor Leroux, er
kpmst þannig að orði, og eitt-
hvað svipað gæti hver ungur
lögmaður hafa sagt. Allir halda
fram athafnafrelsi og hafa horn
í síðu ríkisins. En vilja þó helzt
af öllu krækja sér í stöðu hjá
stjórninni og hafa sig áfram á
embættisbrautinni.
Eftir byltinguna í apríl í fyrra
var ómögulegt að komast inn í
nokkra stjórnarskrifstofu. Þær
voru allar í umsátursástandi,
hver biðstofa var full, ekki af
byltingamönnum, sem voru að
oera fram harðar kröfur, heldur
af kurteisum mönnum og prúð-
um, sem voru að sækja um
stöður. Allir, sem einhvern tíma
höfðu rent hýru auga til ríkis-
sjóðs, voru nú orðnir einlægir
lýðveldissinnar. Þeir voru komn
ir til þess að láta þess getið, að
ósveigjanleg sannfæring hefði
fram til þessa bannað þeim að
þiggja stöðu af stjórnarvöldun-
um, en nú væri þeim ljúft að
ganga í þjónustu lýðveldisins.
En þegar það spurðist að ekki
stæði til að reka það starfslið,
sem fyrir var, og að engar
stöður væru lausar, þá kurraði
hópurinn fyrirlitlega: “Og þetta
kalla þeir stjórnarbyltingu!’'
Þorrinn af embættismönnum
og málafærslumönnum hefir
nokkurn glæsileik til að bera
en er fremur fáfróður. Þeir vita
alt um afrek hinna frægustu
nautabana, og þeim er leikandi
létt um að hvísla skáldlegum
orðum að þeim senoritas, sem
þeir kynnast. En eg hefi talað
við lögfræðing, sem er embætt-
ismaður í dómsmálaráðuneyt-
inu, og varð hvumsa þegar
hann heyrði að til væri land
sem héti Holland. Hann kann-
aðist við þetta orð, en minti
að það væri nafn á fjalli.. Ann-
ar spurði mig, hvort Lenin væri
ekki enn einráður á Rússlandi,
og bar brigður á orð mín, þeg-
ar eg sagði honum að það væru
átta ár síðan Lenin dó.
Spænskir embættismenn hafa
ekki miklar tekjur, en í Madrid
er hægt að eiga góða daga, þó
maður sé því sem næst peninga
laus. Spánskur hefðarmaður —
caballero — sifcur allan daginn
á kaffihúsum, drekkur vermóð
til þess að efla matarlystina og
etur ósköpin öll af ólífum, smá-
kröbbum og jarðeplaspæni. All-
ir þessir herrar eru glæsilega
búnir. Á götunum úir og grúir
af farandsölum, sem bjóða slifsi
fyrir einn peseta (um 50 aura)
stykkið, og þau eru með öllum
regnbogans litum. Hver cabal-
lero skiftir um slifsi á hverjum
degi. Og þeir gleyma heldur
ekik skónum sínum. Hvenær
sem caballero finnur tvo kopar-
peninga í vasa sínum, kallar
hann af ánægju, eins og hon-
um væri ljúfast að mega eyða
öllum deginum í að láta bursta
skóna sína. Ef hann er ríkur,
þá lætur hann bursta þá einu
sinni á klukkutíma, og þegar
vel stæður caballero er á heim-
leið undir morgunsáríð, þá læt-
ur hann oft bursta skóna sína
enn einu sinni. Englendingar
raka sig oft tvisvar á dag, en
GI6T
kemur af þvl að nýrun hreinsa ekki
eitraðar sýrur úr bióðinu. n~\n Pills
7eita lækningu með pví að eyðileggja
sýrur þessar og koma nýrunum aftur
til að starfa eðlilega. — Kosta '50c

spánskir caballeros eru aftur
á móti gersamlega hirðulausir
um andlit sitt, og raka sig oft
ekki í þrjá daga í röð. En um
skóna sína hugsa þeir meira.
Þeir verða að vera skínandi all-
an daginn.
Giftur caballero á náttúrlega
heimili og mörg börn. Hann er
talsvert af deginum heima hjá
sér, þar sem konan hans er að
elda “cocido’’ og stagar sokka.
En jafnvel beztu vinir hans
vita ekki hvar heimili hans er.
Né hver er kona hans. Því á
Spáni er heimili og fjölskylda
fullkomið einkamál, eins og rúm
sem ekki hefir verið búið um,
er í öðrum löndum. Caballero
hittir vini sína aðeins í klúbb-
um og á kaffihúsum.
Spánskir klúbbar minna lítið
á enska. Englendingar fara í
klúbbinn til þess að vera í friði,
og í klúbbnum þeirra er hljótt
og dimt. En spánskir klúbbar
líkjast búðum með stórum glugg
um, lifandi caballeros eru
þar til sýnis eins og varningur,
þar sem þeir sitja í stólum sín-
um og horfa út á götuna. Það
er einskonar gluggasýning á
vel klæddum borgurum. Stund-
um er stólum raðað í langa línu
eftir götunni meðfram klúbb-
byggingunni, og þar sitja með-
limirnir og svipast um. En þeir
eru minna gefnir fyrir að sitja
I hugsi en að tala saman, og f
i öllum spönskum klúbbum er á-
| kaflega hávært. Fyrstu dagana
] eftir byltinguna stóðu stólarn-
í ir fyrir utan bygginguna auðir.
! Hinir spönsku caballeros voru
í nokkurri óvissu um merkingu
orðsins “lýðveldi”. En þeir
j höfðu von bráðar jafnað sig
! og tekið upp sína gömlu siði,
\ að sitja úti þegar sólskin var,
og við gluggana, þegar rigndi.
Því ættgöfugri, sem einn ca-
ballero er, þvi minna er hann
hneigður fyrir vinnu. í einu
blaðanna, “E1 Liberal”, er csér-
stakur dálkur þar sem ættgöf-
ugir menn auglýsa eftir þörf-
um sínum, og þessi auglýsing
er gott sýnishom: “Ungur mað-
ur af háum stigum æskir þess
j að kynnast hjartagóðri konu á
sama aldri, sem geti hjálpað
honum. 150 pesetar á mánuði”.
Og hér er önnur af þessum aug
lýsingum: “Svarthærður mað-
ur, 24 ára að aldri, vill kynnast
fallegri konu, sem ekki er leng-
ur ung. Efni hans em lítil og
honum ríður á 125 pesetum.’’
Þegar embættismaður hefir
tapað peningum í spilum, þá
reynir hann oft að bæta s^r
það með því að krækja í mút-
ur. Lögreglumenn standa t. d.
vel að vígi, þegar tveir bílar
rekast á, því að sá sem borgar
meira, verður talinn saklaus af
slysinu. Embættismenn bæjar-
ins eru líka oft mestu aflaklær.
Alkunnugt er, hvernig einn bæj-
armálabraskari í Madrid varð
rfkur á því, að taka að sér að
koma upp nýjum götusalern-
um. Hann tilkynti eigendum
fínna húsa, að hann yrði því
miður að láta byggja saleral
rétt við hliðina á garðinum
þeirra.'
Veðlánabúðimar í Madrid eru
mjög mikilsvarðandi stofnanir.
í dag leysirðu veð þitt út hjá
okraranum, á morgun ferðu til
hans aftur, með úrið þitt, yfir-
frakkann eða rúmábreiðuna.
Allir láta hverjum degi nægja