Heimskringla - 30.11.1932, Blaðsíða 7

WINNIPEG 30. NÓV. 1932
HEIMSKRINGLA
7 BLAÐSIÐA
ENDURMINNINGAR
Eftir Fr. Guðmundsson.
FVh.
I>að sögðu gömlu hjónin mér
<að prestarnir á æskutíð þeirra
hefðu gert sér miklu annara
um siðferði manna nokkurn-
veginn í öllum efnum heldur en
átti sér stað á okkar dögum.
Stranglega var litið eftir því,
að ógiftar persónur lifðu ekki
saman. Sigurður, sem var
greindur karl, heyrði séra Hall-
dór segja með miklum alvöru-
svip, að enginn maður mætti
lítilsvirða siðferðislögmálið, þar
eð það væri undirstaða sannrar
mannúðarbreytni, og að það
leiddi oft til æfilangrar illdeilu,
haturs og málaferla, að eign-
ast óskilgetin börn, og slík
• hörn væru réttlægri að erfða-
lögum ríkisins. — Þá var og
stranglega gengist eftir því, að
konur væru leiddar í kirkju,
ekki einhverntíma, þegar þægi-
legast þótti, heldur eins fljótt
og heilsan leyfði eftir að hafa
alið bam. Og eins líka það, að
vera ekki að draga það óþarf-
lega lengi að láta skíra börn-
in. Þá var það og algengt að
lýsa til hjóna þrjá sunnudaga í
röð, og bar þá hjónaefnunum
að hafa áhrif á það eins mikið
og þeim væri hægt, að fólk
sækti kirkjuna þessa þrjá daga
svo ekki yrði messufall, því að
hezt var að ekki liði nema vika
milli lýsinga. Enda gat svo far-
ið ef margir sunnudagar féllu
úr á milli lýsinga, að það yrði
að byrja aftur. Ekki mátti lýsa
nema eina lýsingu í einu, nema
rík ástæða þætti til, svo sem
ef hætt væri við að það fjölgaði
hjá konunni áður en algengu.
reglunni væri fullnægt. Undir
þeim kringumstæðum var lýst
í annað og þriðja sinn í einu.
Það vissi Sigurður, að í eitt
skifti var kvartað við séra Hall-
dór yfir meinbug á tilstofnuðu
hjónabandi, en enginn fékk að
vita hvernig hann greiddi þá
flækju, en hljóðalaust og mála-
ferlalaust hvarf það mál úr
sögunni.
Það var sem sveitamenn
tryðu á þessa prestaöldunga, og
efuðust um að réttlætið í sam-
húð manna og viðskiftum næði
sér framar niðri, úr því þeirra
misti við. — Aldraður bóndi
einn í sveitinni, óheimskur en
sérlegur í skoðunum sínum,
sagði frá því, að eftir að séra
Halldór féll úr sögunni, þá hefði
verið tekið upp á því að draga
frá og geyma, og sonur hans,
sem hafði fengið ofurlitla til-
sögn í reikningi hjá séra Lár-
tisi Jóhannessyni, aðstoðar-
presti séra Vigfúsar, hefði ver-
ið skemdur með því að kenna
honum þessa nýju aðferð í
reikningi. Hann hélt að séra
Halldór hefði ekki innleitt þessa
nýju reglu. Hins vegar gat
hann skilið, að þessi nýja að-
ferð væri handhæg, þegar ætti
að draga af mönnum og hafa
svik í tafli.
Kerlingar mistu sitt höfuðhár,
hundarnir drápust úr fári,
það skeði í fyrra, það skeði í ár,
það skeður líklega að ári.
(Jón Þorláksson.)
Þannig endurtaka viðburð-
irnir sig mann fram af manni,
eins og steinninn flytur kerl-
ingar á vatnsfletinum, og mark-
ar sporin, þegar hann heggur
niðri. Okkur hrýs hugur við
taumhlýðni og vanþekkingu
forfeðra okkar í ýmsum efn-
um, fyrir aðeins einni öld aft-
ur í tímann, eins þó við vitum
að meira undrunarefni verður
niðjum okkar hundrað ár fram
í tímann, hvað seinir við vor-
um að sjá og skilja, af því bil-
ið er þá orðið lengra milli vor
og þeirra, þar sem það er orð-
ið eðli þroskans að stikla lengra
til þegar fram í sækir.
Fljótlega fór prestsetrið sjálft
að taka stakkaskiftum, þegar
séra Vigfús kom í Sauðanes
1870. — Eg hefi áður tekið það
fram í endurminningum mín-
um, að séra Vigfús var stór-
huga framkvæmdamaður, og
mestar verklegar framkvæmdir
liggja eftir hann á Sauðanesi,
allra þeirra presta, sem þar
hafa verið. Þegar séra Vigfús
hafði boðið gestum inn og leitt
til sætis, þá gekk hann um
gólf hjá þeim, hélt á neftóbaks-
dósunum sínum, tók hvað eftir
annað í nefið og spurði frétta
mjög alúðlega, því hann var í
einlægni gestrisinn maður. —
Hann hafði manna bezt lag á
því að komast fyrir það, til
hvers sá var mest hneigður sem
hann talaði við. Honum lukkað-
ist því öðrum betur að rata á
réttu mennina til vissra fram-
kvæmda. Það fann hann oft af
litlum atvikum, sem aðrir veittu
ekki eftirtekt. Hann var útsjón-
argóður eins og hann var áræð-
inn til verklegra framkvæmda,
og hafði oftast rétta manninn
til að fara á undan. Eg veit að
allir þeir íslendingar, sem full-
orðnir hafa verið á ættjörðinni,
muna eftir því, hvernig skefldi
fram af bænum í mikilli snjó-
komu og harðindum á vetrum,
og því dýpri og meiri voru
skaflarnir, sem bæjarþorpin
voru stærri um sig og reisu-
legri. Fór þá oft svo, að menn
höfðu engin ráð með að moka
kvosir af þiljum fram, en neydd
ust til að moka löng göng út
frá bæjardyrum og alla leið
fram úr skaflinum og flytja
bæjardyrahurðina út á endann
á þessum göngum og ganga þar
frá henni, svo ekki skefldi inn
í göngin. Þet'ta þótti krökkum
mesta skemtun; það gekk næst
jólaviðhöfninni. Hvítur snjórinn
yfir og á báðar síður. Þegar
verki þessu var lokið fengu þau
lánaða rekuna og bjuggu til
stofur og skápa á báðar síður
út í skaflana, og fluttu sig bú-
ferlum þangað á hverjum
morgni, en leituðu þó oftast í
átthagana á kvöldin. En allan
snjóinn þurfti að bera út, og
því meira sem stofurnar voru
stærri, en það var ekki talið
eftir, og mamma þurkaði vetl-
ingana. Seinast voru búnir til
gluggar alla leið út úr skafl-
inum, en það tók kanske 6 feta
langan broddstaf að bora glugg-
ann út í sólskinið, og ekki ó-
sjaldan þurfti að dýpka glugga-
kistuna í framtíðinni. En það
var bót í máli, að á þeim dög-
um þurftu fullorðnu piltarnir
PELtmERS
COUNTRY CLUB
j"reciai_
The BEER that Guards
Q.UALITY
Phones: 42 304
41lll
—
dt \ N afns pjöl Id ^J
að taka ofan af gluggunum á
hverjum degi. í minni búskapar-
tíð á Syðralóni, kom lítil stúlka,
sem eg átti, inn í baðstofu frá
slíkri iðju. Hún var blóðrjóð í
kinnum, en köld á höndum. —
Henni var mikið niðri fyrir um
aðdáanlega fallega og stóra
snjóstofu, sem hún og fleiri
börn voru búin að fullgera í
snjóskaflinn. Gleðin og ákaf-
lyndið lýsti sér í svipnum og
orðunum. Um leið og eg endur-
mintist minna æskudaga, bjó
eg til þetta erindi:
Fallegasta fljóðið,
frjálsa stúlkan mín,
ólgar æskublóðið
út í svörin þín.
Niðri í mold og melju
myrkrið nýtur sín.
Ofar húmi og helju
hanga ljósin þín.
Þetta er orðið goðgá og meira
en nokkur útúrdúr. En það
vakti fyrir mér að geta þess,
að þegar séra Vigfús flutti
Sauðanesheimilið, þá sá hann
fyrir því, að aldrei skyldi þurfa
að taka snjóreku frá aðaldyr-
um steinhússins, með því að
byggja háa skemmu jafnlanga
húsinu beint út frá dyrunum,
og með h'ér um bil 30 feta milli-
bili; svo reiður er kári, sem
elskar frelsið, að þurfa að troða
sér þarna á milli, að hann lýð-
ur ekkert snjókorn í sundinu.
Og gætu fleiri gert honum
þenna grikk.
Okkur séra Vigfúsi kom hálf-
illa saman, sem orsakaðist af
því, að hann vildi ná undir stað-
inn sneið, af ábýlis- og eignar-
jörð minni, Syðralóni, eins og
eg hefi áður minst á. Eigingjarn
var hann þó ekki, en ásælinn
staðarins vegna. Þó sumir segðu
að hann væri reglulega eigin-
gjarn, þá er það þó ekki rétt,
og er hægt að sýna með rök-
um að svo var ekki. Hann hefði
getað grætt mikið meira á því
að byggja aldrei steinhúsið, en
hýrast í gamla bænum með
sæmilegu viðhaldi, eins og fyr-
irrennarar hans. Hann hefði
getað grætt mikið meira á því
að leggja ekki undir staðinn
kotin, sem í kring lágu, en hirða
árlega af þeim landskuldina.
Hann hefði getað grætt meira
á því, að eyða meiru af eggj-
um úr varpinu, eins og áður
tíðkaðist og hugsa ekkert um
að fjölga fuglinum og stækka
varpið, og mætti fleiri rök til
færa. En hann elskaði Sauða-
nes svo heitt, að hann gleymdi
stundum sínum eigin sóma
staðarins vegna. Hann átti eng-
in börn og enga ástvini, sem
voru líklegir til þess að njóta
verka hans á Sauðanesi, og þó
lét hann ekkert til sparað að
hressa upp á staðinn, eftir því
sem hans hugsjónir og tilfinn-
ingar leiddu til og lutu að.
Það mun hafa verið um 1880,
eða þegar séra Vigfús hafði
verið tíu ár á Sauðanesi, að
búið var að byggja steinhúsið
að mestu leyti, svo að tiltæki-
legt væri að flytja í það. En
raunar var það ekki fullgert
innan fyr en séra Amljótur
kom í Sauðanes. Séra Vigfús
var orðinn gamall maður, og
því stirðari til stórræða. Hins
vegar var og kirkjan orðin gam
alt hús, og nú á óhentugum
stað, þegar flutt hafði verið
heimilið upp á hæðina. Fyrir-
ætlanir og framkvæmdir prests-
ins hneigðust nú mest að því,
að byggja nýja kirkju líka uppi
á hæðinni, áður en hann félli
úr sögunni. Og því kom hann
líka í verk. — Þegar svo þetta
er haft í huganum, þá er sízt
að furða, þó ekki væri alt full-
gert. — Eg hefl áður getið um
skemmuna, verðmætt hús sem
hann bygði gegnt aðaldyrum
steinhússins. En þar fyrir utan
var hann búinn að byggja fjós,
smiðju, eldhús fyrir stórelda og
fjárhús eitt talsvert stórt nyrzt
á hæðinni. Vatnsbólið var mjög
óhentugt og erfitt eftir að flutt
var upp á hæðina. Það var sótt
í uppsprettu norðan við hæð
ina, og var á að gizka einn
fjórða part úr enskri mílu frá
húsinu. Það útheimti því hest
árið um kring, að draga vatnið
í tunnum á sleða heim að bæn-
um. Einhvern tíma varð eg
þess áskynja, að séra Vigfús
undi þessu illa, og hugsaði mik-
ið um hvernig hann gæti kom-
ist yfir vatn á auðveldari hátt.
0kunnugt er mér um, hvort
hann var kominn að nokkurri
niðurstöðu með vatnsbólið, en
ekki var byrjað á neinum fram-
kvæmdum í því skyni, þegar
hans misti við. Síðan eg kom
til Ameríku, er eg ekki efins
um, að hjálpa hefði mátt eftir-
löngun hans á léttan hátt, með
því að leiða vatnið inn í hús-
ið, og í hvert herbergi uppi og
niðri. í fleiri en einum stað
vestan í hæðinni niður af kirkj-
unni, og að norðan og sunnan,
sáust merki þess að vatnið kom
undan hæðinni, og vatnsbólið
sjálft var ríkasta sönnun þess,
undan hallanum, við rót hæðar-
innar. Upptök og afl vatnsins
í díinu hlutu að vera frá hæð-
inni. Ekki þurfti annað en að
bora niður í gegnum klöppina
hjá grunni hússins. Það hefði
naumast orðið meira en 30 fet
niður, eftir því sem vatnið kem-
ur undan hæðinni, og hefði séra
Vigfúsi ekki vaxið það í aug-
um. En borunarvélina hefði
hann þurft að kaupa, en hest-
aflið gat hann notað. Eg hefi
getið um þetta til umhugsunar
fyrir Sauðanesprestinn á þess-
um dögum, ef hann kynni að
elska Sauðanes eins mikið og
séra Vigfús.
Frh.
HITT OG ÞETTA
Yfir Atlantshaf tvisvar á dag.
Piccard prófessor kom til Os-
ló um seinustu minaðamót og
hélt þar fyrirlestur um hinar
tvær flugferðir sínar upp í há-
loftin. í lok fyrirlestrar síns
mælti hann á þessa leið:
“Flugferðir mínar upp í há-
loftin hafa sannfært mig um
það, að þar ferðast flugvélarnar
í framtíðinni. Þar eru engir vind
ar né veðrabreytingar. Þar er
mótstöðuafl loftsins ekki nema
einn tíundi hluti á móts við
hið venjulega, og þess vegna
geta flugvélar farið þar með
þrisvar sinnum meiri hraða
heldur en niður við jörðina. Þar
verður flughraðinn áreiðanlega
600 km. á klukkustund. Og þá
er svo komið að það er líkt og
að bregða sér bæjarleið að
skreppa vestur um haf. Þá geta
menn flogið frá Osló að morgni,
borðað morgunverð í New York
og verið komnir heim aftur til
miðdegisverðar. Þessa verður
ekki langt að bíða.”
Mbl.
* * * *
Stórt gjaldþrot.
Samuel Insull, fyrverandi
skrifari Edisons, var að undan-
förnu forstjóri stórkostlegs sam
steypufélags, sem fékst við
rekstur á járnbrautum, rafstöðv
um, vatnsveitum og gasstöðv-
um. Félag þetta er nú orðið
gjaldþrota og nemur gjaldþrot-
ið 12,000 miljónum króna. Er
um kent heimskulegu gróða-
bralli.
Áður en gjaldþrotið varð,
flýði Insull til Evrópu og fór
þar huldu höfði. Var þó lög-
regla á hælum hans og elti
hann borg úr borg og land úr
landi. Seinast náðist hann í
Aþenuborg og ætlar gríska
stjórnin að framselja hann. —
Mun hann innan skams verða
fluttur vestur um haf til þess
að standa fyrir máli sínu.
Lesb. Mbl.
* * *
Hernaðarflugmenn vilja frið
Tveir flugmenn, sem urðu
nafnfrægir í stríðinu mikla,
Þjóðverjinn Major Ritter von
Schleich, kallaður “svartt ridd-
arinn”, og Englendingurinn
Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd BI«Ik
Skrifstofusími; 23674
Stundar sérstaklega lungnasjúk-
dóma.
Er atJ flnna á skrlfstofu kl 10—12
f. h. og 2—6 e. h.
Heimili: 46 Alloway Ave
Tahfmi: 331.1N
DR A. BLONDAL
«02 Medical Arts Bldg
Talsími: 22 296
Stundar sérstaklega kvensjúkdóma
og barnasjúkdðma. — AC hltta:
kl. 10—12 * h. og S—5 e h
Heimlll: 806 Victor St. Simt 28 180
Dr. J. Stefansson
216 MEDICAL AHTS BLD6.
Horni Kennedy og Oraham
Standar elnKöngu auifni- eyrna
nef- ok kverka-ijðkdðma
Er a6 hitta frá kl. 11—12 f. h
og kl. 3—6 e h
l'alntmi t 21*34
Helmili: 638 McMlllan Ave 42691
DR. L. A. SIGURDSON
216-220 Medical Arts Bldg.
Phone 21 834 Office timar 2-4
Heimili: 104 Home St.
Phone 72 409
Dr. A. B. INGIMUNDSON
Tannlæknir
602 MEDICAL ARTS BLDG.
Sími: 22 296 Heimilis: 46 054
Simiff pantanir yðar
Roberts Drug Stores
Limited
Abyggilegir lyfsalar
Fyrsta flokks afgreiðsla.
Níu búðir — Sargent and
Sherbrooke búð—Sími 27 057
Major Christopher raper, kall-
aður “vilti majórinn”, eru að
hugsa um heimsflug í samein-
ingu til þess að prédika frið á
jörðu. Þeir voru fyrir skemstu
báðir í boði hjá borgarstjóran-
um í Manchester, og fórust
borgarstjóra þá svo orð um
fyrirætlanir þeirra: “Slíkt flug
gert í þágu friðarins, hlýtur að
hafa geysimikil áhrif um allan
heim. Nú er það svo, að allur
heimur virðist telja nauðsyn á
stríði. Heimurinn hefir ekkert
lært af því, þótt miljónir félli
og miljónir manna yrðu ósjálf-
bjarga örkumlamenn í stríðinu,
né af þeirri heimskreppu, sem
siglt hefir í kjörfar stríðsins.”
Lesb. Mbl.
* * *
Eiturgeymi frá stríðinu rekur
á land á Englandi.
Hjá Fleetwood í Lancashire
rak nýlega sjö metra langan
geymi úr látúni. Þótti þetta
merkisgripur og fór fjöldi fólks
til þess að skoða hann. En þeg-
ar fregnin um þenna reka barst
út, sendi flotamálaráðuneytið
brezka sérfræðinga þangað til
þess að skoða hann, og kom þá
í ljós að geymir þessi var hlað-
inn eiturgasi, og var það nægi-
lega mikið til þess að drepa
30,000 manna, eða alla íbúana
í Fleetwood. Segja sérfræðing-
arnir, að það hafi verið mesta
mildi að forvitið fólk, sem kom
til þess að skoða geyminn,
skyldi ekki opna hann af rælni.
Talið er að eiturgeymir þessi
muni vera kominn frá skipi, er
sökt var á stríðsárunum, og
hafi hann verið að velkjast í
sjónum allan þenna tíma.
Mbl.
* * *
Á hverri mínútu deyja 68
menn, 97,920 á dag eða 35,740,
800 á ári.
G. S. THORVALDSON
B.A., L.L.B.
Lögfrœðingur
702 Confederation Life Bkif.
Talsími 97 024
W. J. LINDAL, K.C.
BJÖRN STEFÁNSSON
ISLENZKIR LÖGFRÆÐINOAB
á offru gólfi
325 Main Street
Talsími: 97 621
Hafa einnig skrifstofur aff
Lundar og Gimli og eru þar
að hitta, fyrsta miðvikudag i
hverjum mánuði.
Telephone: 21 613
J. Christopherson,
tslemkur Lögfræðingur
845 SOMERSET BLK.
Winnipeg, :: Manitoba.
A. S. BARDAL
selur llkklstur og innirt um Atfar-
lr. Allur útbúnatlur sá beitl.
Ennfremur selur hann allskonar
mlnnisvartla og legstelna.
848 SHERBROOKE 8T.
Phonei 86 «07 WINNIPIQ
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyfja
DR. S. G. SIMPSON, N<D„ D.O., D.O.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Somerset Blk.
WINNIPEG —MAN.
MARGARET DALMAN
TBACHRR OF PIAIfO
854 BANNING ST.
PHONE: 26 420
Dr. A. V. Johnson
fslenzkur Tannlæknir.
212 Curry Bldg., Winnlpeg
Gegnt pósthúsinu.
Simi: 96 210. HelmUis: 33328
Jacob F. Bjarnason
—TRAN SFER—
RiKKiKf and Furnltnre Hotíbi
762 VICTOK ST.
SIMI 24.500
Annast allskonar flutninga fr&m
og aftur um bælnn.
J. T. THORSON, K. C.
latrnrkur l«gfripblngur
Skrifstofa: 411 PARIS BLDG.
Sími: 96 933
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard —:— Sask.
Taletmli 38 88»
DR. J. G. SNIDAL
TANNLÆKNIR
614 Someriet Block
Portage Avenae WINNIPD6
“Hvers vegna kallaðirðu ekki
þegar hann kysti þig?”
“ó, mamma, eg er ekkl búk-
talari.”
BRYNJ THORLAKSSON
SöngstjArl l
Stlllir Planos ng Orgel
Siml 88 845. 594 AlventtM M.