Heimskringla - 30.11.1932, Blaðsíða 6

• BLAÐ8CDA
H£lMSft*t#IQk.A
WINNIPEG 30. NÓV. 1932
Allra augu störðu á Jón þar sem hann sat
í þingsæti sínu og lét sem ekkert væri um að
vera og tæki ekki eftir neinu sem fram fór í
kring um hann. í hvert skifti , sem hann
talaði um málin sem fyrir lágu, kom það fljótt
í ljós að ekkert af því sem sagt hafði verið,
hafði farið fram hjá honum. Hann sýndi ó-
vanalega skarpann skilning á öllum málum.
Mælska hans, kjarkur og einbeitni hreif menn
svo, að jafnvel andstæðingar hans gátu ekki
hjálpað því að dást að, á sama tíma sem þeim
var það ljóst, að þarna var maður, sem þeir
höfðu ástæðu til að óttast sem andstæðing
sinn í stjórnmálunum. Verkamannaflokkur-
inn var orðinn þreyttur á því, að hanga aftan
í mönnum, sem leiðtogum, en brast kjark
til að halda fram sjálfstæðum skoðunum þegar
til úrslita kom. Nú voru þeir vissir um að
hafa fundið þann mann ,sem hafði bæði kjark-
inn, þrekið og viljann.
Rétt áður þingfundi var slitið þennan dag,
kom maður með bréfmiða og afhenti Jóni.
Bréfið var frá Coru og hljóðaði svo:
“Kæri herra Strand, viljið þér gera
mér þann greiða, að koma til Berkeley
Square í kvöld? Eg þarf nauðsynlega að
finna yður að máli.
Yðar einlæg,
Cora Southwold.’*
Jón braut miðann saman er hann hafði ,
lesið hann og stakk honum í vasa sinn. Það
mátti sjá, að hann var í talsverðri geðshrær-
ing. Jafn fljótt og þingfundi var slitið, rauk
hann á fætur og út úr þingsalnum. Hann
kallaði á ökumann og fyrirskipaði að aka með
sig til Berkeley Square.
Nú var hann ekki lengur neinn stjórn-
málamaður eður neinn flokks leiðtogi heldur
lét hann leiðast af einhverri tilfinningu, sem
hann gat ekki fyllilega gert sér grein fyrir
hver var eða af hverju hún stafaði. Það eina
sem hann virtist hugsa um á þessum augna-
blikum var það, að innan fárra mínútna yrði
hann kominn til þeirrar stúlku, sem var alt til
hans, — að honum fanst. Honum fanst hann
ekki geta verið fjarvistum við hana nema
stuttan tíma í senn. Og þó hafði hann ákveð-
ið það, í hvert skifti, sem hann heimsótti
hana, að láta það verða síðasta skifið. En svo
þegar næsta heimboð kom frá henni, þá stóðst
bann ekki mátið.
Þegar hann kom til Berkeley Square, að
þessu sinni, mætti honum þjónn við dyrnar,
sem tók við yfirhöfn hans og hatti. Honum
vár vísað inn í það herbergi, sem Jón þekti nú
orðið svo vel og, sem honum var bara farið
að þykja vænt um. Hann hafði aðeins tekið
sér sæti, að boði þjónsins, er Cora kom inn.
Aldrei hafði Jóni fundist hún líta út jafn elsku-
lega sem nú. Klæðaburðurinn, göngulagið og
svipurinn. Alt var svo aðlaðandi og elskuvert.
Það greip hann einhver óstyrkur, er hann leit
hana í þetta skifti. Hann hafði aldrei orðið
var við slíka tilfinning fyr. Hann var þó alls
ekki taugaóstyrkur maður í eðli sínu. Hann
tók eftir því, að framkoma hennar lýsti dá-
lítilli feimni. Og það hafði hann ekki orðið
var við fyr. Hvað alt virtist öðruvísi nú.
“Það var vel gert af yður að koma," sagði
hún.
“Þér vitið það, ungfrú Cora, að það halda
mér engin bönd frá því, að heimsækja yður,
eftir að þér hafið sent mér heimboð,’’ svaraði
hann lágt.
Hún tók sér sæti á legubekknum við hlið
hans. Þau horfðu hvert á annað augnablik en
hvorugt sagði orð.
“Eg heyri sagt, að það eigi ekki að ganga
til atkvæða í þinginu um þau mál sem rædd
hafa verið, fyT en í næstu viku,” byrjaði hún
samtalið og horfði ákveðnu augnaráði á Jón
um leið og hún talaði.
“Það mun rétt vera hjá yður. Eg hafði
gleymt því,’’ sagði hann og hló við ofurlágt
um leið.
“Eg veit að þér gerið yður ljósa grein
fyrir hversu þýðingarmikil persóna þér eruð
þeim málum, sem greiða þarf atkvæði um?
Það er á allra vitorði, að þér hafið stjómina í
lófa yðar.”
“Mér er ekki mögulegt, að tala um stjórn-
mál í kvöld," sagði hann dauflega.
“En eg er ákaflega hrifin af stjórnmálun-
um, og--------
“Vitið þér, ungfrú Cora, hvaða þýðing
þessir síðustu tímar hafa haft fyrir mig? Áður
en eg kyntist yður, var líf mitt tilbreytingar-
laust og — lítils virði. Sú hugsun böglaðist
alla jafna fyrir mér að eg ætti engann föður;
að eg væri einskis manns son, að því leyti að
geta ekki tilrgeint hver faðir minn var. En
þegar þér sögðuð mér, fyrir nokkru síðan, að
slíkt gerði engann mun til yðar og að þér
samt sem áður óskuðu eftir vinskap mínum,
þá var létt af mér þungri byrði. Þér gáfuð
mér kjark, og þá strengdi eg þess heit að gera
nafnið Jón Strand þess virði að bera það.’’
“Þér eruð að því nú,” sagði hún og titraði
rödd hennar ögn.
“Vinskapur yðar hefir hjalpað mér. En
svo hefi eg oft hugsað um það, hvort eg hafi
gert rétt í því, að gera yður að einskonar hlut-
hafa í raunum mínum."
“Eg skoða þá tiltrú yðar sem heiður mér
sýndan.”
“Þér eruð jarlsdóttir og það skipar yður
á þann bekk í mannfélaginu, að þér eruð sæm-
andi félaginu, að þér eruð sæmandi hvaða
manni, sem er í landinu. Eg, aftur á móti, veit
ekkert hver faðir minn er. Eg er félaus og
umkomulaus. Eg veit það gengur brjálæði
næst, en -----.’’ Hann hætti við setninguna
og rauk á fætur og stóð fyrir framan hana.
Hún leit framan í hann sem snöggvast en leit
svo undan. En hann sá eitthvað það í augum
hennar, sem kom hjarta hans á örari hreyf-
ingu, og hann þurfti að taka á öllum sínum
sálar og líkams kröftum að halda til baka
þeirri ástar yfirlýsing, sem komin var fram á
varir hans. En honum tókst það. Hann rétti
fram báðar hendur sínar til hennar og hún tók
í þær og reis á fætur.
“Cora!” sagði hann. “Eg veit, að eg á
það á hættu að tapa vinskap yðar ef eg tala
það, sem mér býr í brjósti. En eg verð að
hafa alt eða ekkert. Þar til eg kyntist yður,
hafðl kvennfólk enga þýðing fyrir líf mitt.
Lýttu upp, Cora. Horfðu í augu mér."
Hún leit upp til hans, og hann sá hvað í
því augna tilliti fólst.
“Cora!” sagði hann. “Eg elska yður af
öllu hjarta mínu.’’ Rödd hans var lág og ó-
styrk.
“Eg elska yður jafn heitt og innilega,
Jón,” svaraði hún.
Jón lét hönd hennar falla niður og sté spor
aftur á bak.
“Eg get ekki trúað yður, Cora. Ó, að eg
mætti taka yður í fang mér og — og kissa
yður. En --------’’.
“Jón, eg er yðar. Ger sem yður þóknast,”
sagði hún blíðlega.
Hann horfði á hana og fegurð hennar
töfraði hann. Hann gat ekki staðist freisting-
una lengur. Hann vafði hana örmum sínum
sem þyrstur maður bergir af svala lind,
svo svalg hann ástar kossa hennar.
Nú skyldist Jóni það, að alt var fánýtt í
heiminum, annað en ástin. Enda gaf hann til-
finningum sínum lausan tauminn og naut
ástar sælunnar í fylsta mæli.
“Cora!’’ sagði hann um leið og hann lét
hana lausa úr faðmi sér. “Eg hefi sömu til-
finningu og sómamaður hlýtur að hafa þá
hann er að fremja eitthvað sem samvizka hans
býður honum að sé rangt. Eg finn að eg hefi
engann rétt til að opinbera yður ást mína. En
fegurð yðar trillir mig, og eg veit naumast
hvað eg aðhefst. Taugar mínar eru óstyrkar.
Setjið yður niður, kæra Cora. Eg hefi svo
mikið við yður að tala.”
Hann leiddi hana að stól og hún settist
niður. Hann kraup við hlið hennar og tók
hendur hennar í sínar. Nú var svipur hans
rólegur og rödd hans með sínum vanalega
styrkleik. “Hvað mun faðir yðar segja við
mig?" spurði hann.
“Hann mun aðeins óska eftir, að eg sé
ánægð og lukkuleg. Honum er velferð mín
fyrir öllu. Það hefir hann sagt og sýnt.”
“Sú hugsunarsemi og umhyggja fyrir vel-
ferð yðar getur orðið til þess, að hann sendi
mig frá sér. Heimurinn mun trauðlega hugsa
á sama veg og þér, að giftast nafnlausum
manni.’’
“Sameiginlega getum vér gert nafnið Jón
Strand svo stórt og mikið nafn að allur heim-
urinn óttist það og elski. Eg elska og eg dái
þann kjark, sem þér hafið sýnt. Það er eitt-
hvað mikilfenglegt og aðdáunarvert við bar-
daga aðferð yðar, með svo margt á móti yður
en fátt með. Jón, þér eruð ungur maður enn-
þá. Samt eruð þér afl og vald. Með aðstoð
föður mfns og frænda, er engin komin til að
segja, hvað hátt yður kann að auðnast að
komast í heiminum.”
Hún athugaði nákvæmlega hvaða áhrif
orð hennar höfðu á Jón og virtist henni sem
nú færðist dökt ský yfir andlit hans.
“Eg er ekki alveg viss um að eg geti hag-
nýtt mér hin miklu og góðu áhrif forsætisráð-
herrans," mælti Jón dauflega.
“Eg skii yður ekki,” sagði hún í ákveðn-
um róm. “Sannarlega er það ekki áform yðar
að styðja andstæðingalið stjórnarinnar?’’
“Það er áform mitt að gera það eitt, sem
samvizka mín býður mér að gera. En, Cora.
Eg hygg að við ættum ekki að tala um pólitík
í kvöld,” sagði hann blíðlega um leið og hann
lagði höndina um mitti hennar og dróg hana
að sér.
Það var sem hún reyndi að losa sig frá
honum í fyrstu en svo leit hún upp til hans og
augu þeirra mættust og svo varir þeirra.
“Jón, eg elska yður, og eg vona að þér
látiö skynsemina ráða fyrir yður og gerið
hlutina ekki erfiðari fyrir okkur bæði en
nauðsynlegt er,” mælti hún ofur blíðlega um
leið og hún strauk vanga hans með sinni
mjúku hendi.
Þau töluðu saman nokkuð lengur, unz
hann kvaðst ekki mega vera að því að dvelja
lengur að því sinni. “Eg kem í fyrra-
málið og tala við föður yðar,’ ’sagði hann
og bjó sig til ferða.
“Eg veit að faðir minn verður glaður að
sjá yður og tala við yður. Góða nótt, minn
kæri, fyrst við verðum nú að skilja.’’
Þau kistust marga langa og heita kossa
að skilnaði. Á leiðinni heim til sín fanst Jóni
hann enn finna snerting hennar heitu og
mjúku vara á sínum vörum. Hann var veru-
lega glaður í hjarta sínu og fanst hann vera
sáttur við heiminn og alt sem í honum er.
Stjórnmál voru mjög svo fjarri huga hans að
þessu sinni. En það var ekki lengi. Þegar
heim kom fór fóstri hans, að spyrja hann
spjörunum úr um stjórnmál og hvernig gengið
hefði á þinginu þá um daginn.
“Jón,” sagði gamli Cobden. “Þér megið
vera upp með yður í kvöld."
“Eg er það líka,” sagði Jón og hugsaði til
Coru um leið, en ekki yfir í þingsalinn. Ekki
kom hann sér samt að því, að minnast neitt á
hana við fóstra sinn að svo stöddu.
Eins fljótt og hann gat, fór hann til her-
bergja sinna, en ekki gat hann farið að sofa
strax, það fann hann. Þau einu blíðu atlot,
sem hann hafði orðið aðnjótandi um æfina,
höfðu komið frá gamla Cobden fóstra hans.
Sá maður, sem fer á mis við móðurástina hef-
ir ekki hlotið sætleik lífsins. Fram að þessu
kvöldi höfðu aldrei kvennmannsvarir snert
hans. Nú var hann þess fullviss, að hún elsk-
aði hann. Honum fanst sér þó naumast ó-
hætt að skoða það, sem virkilegleik, að hún
hefði hvílst í faðmi hans.
“Og senn verður hún máske konan mín,’’
hugsaði hann að lokum hálf sofnaður. Ekki
gat hann þó fest svefn. Hann lá í rúmi sínu
og hugsaði um alla þá sælu og gleðidaga, sem
biðu hans. Með Coru við hlið sér mundi hon-
um aukast kjarkur og kraftur hundraðfalt.
Hann ásetti sér að gera frægt það nafn, sem
hann bar. Þegar hann gat svo loksins sofn-
að út frá þessum hugleiðingum sínum, varð
það til þess, að ireyma um hana.
Cora sá ekki föður sinn fyr en næsta
morgun við morgunverðarborðið. Að máltíð-
inni lokinni fylgdi hún honum eftir inn í
lestrarsalinn.
“Herra Strand hefir beðið mig að verða
konan sín,” sagði Cora alveg formálalaust er
þau voru komin inn í salinn.
“Og þú hefir sagt: “Já, já," áður en hann
var búinn að ljúka við setninguna,” sagði faðir
hennar.
“Eg sagði honum — með einu já-i bara —
að eg skyldi verða það,” sagði hún gletnisleg
á svipinn. “Hann gerði ráð fyrir að koma og
sjá þig kl. ellefu í dag."
Jarlinn sat hugsi um stund, og tók Cora
nákvæmlega eftir svipbrigðum á andliti hans.
“Cora!" sagði hann svo. “Við höfum alla
jafna verið góðir vinir eins og dóttur og föður
ber að vera. Eg hefi óbilandi traust á dóm-
greind þinni. Er velferð þín og gleði í lífinu
bundin við þennan mann?’’
“Já, eg elska hann.”
“Þá verð eg ekki á móti þessum ráðahag."
“Þú ætlar þá, faðir minn, að gefa sam-
þykki þitt viljugur og afdráttarlaust. Gáðu að
því, að Jón er stoltur maður.”
“Eg mun viljugur samþykkja ráðahaginn,
þar þarft þú engu að kvíða. Eg verð að játa,
samt sem áður, að Jón er ekki að öllu leyti sá
maður sem eg hefði kosið fyrir þig.’’
“En faðir minn. Eg hygg að konur velji
bezt fyrir sig sjálfar í þessum sökum,” svo
kysti hún föður sinn blíðlega.
“En eg mun sakna þín dóttir mín," sagði
hann lágt og horfði niður fyrir sig á gólfið.
“Eg er ekki að fara neitt burt frá þér,”
svo kysti hún föður sinn aftur og gekk út úr
stofunni. Hún hafði naumast lokað hurðinni
á eftir sér þegar föðurbróðir hennar, forsætis-
ráðherrann kom inn í lestrarsalinn og tók sér
sæti í stórum hægindastól gengt bróður sínum.
“Cecil, eg er bara eins og á nálum,’’ sagði
forsætisráðherrann er hann var sestur, um leið
og hann hristi öskuna af vindlingi sínum ofan
á öskubakkann.
“Það er eg sömuleiðis,” sagði jarlinn bróð
ir hans. “Það er þessi maður Jón Strand, sem
orsakar mér einhverja ókyrð innan brjósts."
“Sama niér. E ger eins og á glóðum. Eg
veit alveg að hann muni ætla sér að skipa
flokk stjórnar andstæðinga.”
“Og hann ætlar að giftast Coru.’’
“Guð komi til!" hrópaði forsætisráð-
herrann og stökk á fætur. Bráðlega settist
hann aftur og féll í djúpar hugsanir. Jarlinn
Iét hann óáreittann með hugeanir sínar og
hvorugur mælti orð unz þjónninn opnaði djrrn-
ar og tilkynti komu Strands.
“Látið hann koma inn,’’ sagði jarlinn.
“Já, sendið hann hingað," bætti Gerald,
forsætisráðherrann við. Þegar þjónninn var
farinn aftur, snýr Gerald sér að bróður sínum
og segir: “Þér skulið lofa mér að eiga við
þetta mál."
Jón kom inn og heilsaði hann þeim bræðr-
um alúðlega með handabandi. Hann sýndl
enga undrun yfir því að sjá forsætisráðherrann
þarna.
“Cora hefir sagt mér frá öllu. Eg má
eins vel láta yður vita það nú strax, að þér
eruð ekki sá maður, sem eg hefði kosið fyrir
hana,” sagði jarlinn er þeir höfðu heilast, og
tekið sér sæti.
“Eg er mér þess meðvitandi, herra, að eg
er henni ekki í neinu samboðinn, en —”
“En þrátt fyrir það, er eg ekki á mótl
ráðahagnum,” tók jarlinn fram í fyrir Jóni.
“Nú eins og er hefi eg enga stöðu, en
“Það er um framtíð yðar, sem vér erum
að hugsa," tók forsætisráðherrann fram í.
Rödd hans var þrungin af stolti og stærilæit.
“Eg skal játa, að það eru miklar líkur fyrir, að
þér eigið eftir að geta gert nafn yðar stórt og
víðþekt. Þér eigið yfir miklum hæfileikum að
ráða, og eruð mjög snjall ræðumaður og sann-
færandi í ræðum yðar. Þetta eru miklir kostir
fyrir hvern sem þá hafa. En þér eruð ungur
maður ennþá og að mínu áliti er framtíð yðar
undir því kominn hvaða afstöðu þér takið f
yfirstandandi vandamálum lands og þjóðar,
sem þingmaður. Eg veit að þér viðurkennið,
að þér eruð ekki samboðinn frænku minni —
bróðurdóttir minni. En svo erum við reiðu-
búnir, að gleyma því ef þér getið sannfært
okkur um að þér eigið framtíð sem sé einhvers
virði.”
“Eg mun alla jafna gera mitt bezta,” svar
aði Jón.
“Eins og eg var að segja áðan, þá trúi eg
því fastlega, að framtíð yðar sé algerlega
undir því komin hvaða afstöðu þér takið nú.
Ef þér því getið sannfært okkur um, að þér
takið ekki núna þá stefnu, sem getur orðið til
þess að eyðileggja framtíð yðar, þá------.’’
“Látum okkur vera hreinskilna hvor við
annann," tók Jón fram í fyrir honum. “Á eg
að skilja orð yðar þannig, að það sé undir þvf
komið hvort þér gefið samþykki yðar til gift-
ingu okkar Coru, að eg snúist í lið með núver-
andi stjórn?’’
“Yður mun óhætt að líta þannig á málið,”
sagði forsætisráðherrann og horfði einbeitt-
lega framan í Jón um leið og haqn talaði.
Jón starði hálf undrandi á Gerald um
stund, en sneri sér síðan til jarlsins og mælti:
“Eg hefi þann heiður, herra, að biðja um
samþykki yðar til þess, að Cora dóttir yðar
verði konan mín. Eg get ekki trúað að þér
eigið neina hlutdeild í þvf ráðabruggi ,sem
bróðir yðar hefir lítilsháttar drepið á. Eg trúi
því ekki, að þér skoðið dóttur yðar sem póli-
tízka verzlunarvöru." Jón var kuldalegur og-
einbeittur í röddinni og mátti sjá að hann var
reiðubúinn að bjóða þessum tveim mönnum
byrgin ef á þyrfti að halda.
“Hér er ekki verið að gera tilraun til að
gera neina kaupsamninga við yður. En þér
verðið að skilja það, að við bræðurnir hljótum
að líta fyrst og fremst eftir velferð Coru. Eg
játa eins og eg sagði áðan, að þér standið til
að eiga bjarta og góða framtíð ef þér eyði-
leggið ekki alt með því, að stíga eitthvert
heimskuspof að þessu sinni."
“Herra!’’ sagði jón og lýsti sér fyrirlitning
í róm hans. “Eg bíð eftir svari yðar, við spurn-
ingu minni.”
“Eg tók þá sömu afstöðu og bróðir minn
í þessu máli. Eg skoða það enga ósanngirnf
af okkar hálfu, þó vér krefjumst þess af yður
að vita, frá yður sjálfum, hvar þér standið í
þessu máli, sem nú er á dagskrá þjóðarinnar,”
sagði jarlinn.
“Eg er ekki hingað kominn til þess, að
gefa yður né neinum öðrum, nein Ioforð um
það, hvaða þátt eg skuli taka í þeim málum,
sem kunna að koma fyrir á þingi. Eg mun
haga mér nákvæmlega eftir þvf, sem sann-
færing mín býður mér."
“Þá er yður ef til vill ekki um geð, að
lofa okkur að heyra, í hvaða átt að sannfær-
ing yðar bendir nú viðkomandi þeim málum,
sem rædd hafa verið í þinginu," sagði Gerald.
“Þér eigið enga heimtingu á að vita, hver
sannfæring mín er, og eg neita algerlega að
opinbera yður hana hér á þessum stað. Yður
mun verða full-Ijóst hver hún er — nægilega
snemma fyrir yðar velgengni f stjömmálun-
um. Aðferð yðar er mjög móðgandi og naum-
ast sæmandi mönnum f yðar stöðum. Þér
vitið um ást mína til Coru, og eruð að gera
tilraun til þess, að fá Ioforð frá mér, um ein-
dregið fylgi við stjómarflokk yðar, eða að öðr-
um kosti hljóti eg að Ifða skipbrot í ástamál-
um mínum. Þér vinnið sem tannahjól í hinni
pólitísku vél yðar. Fótum troðið allar mann-
legar tilfinningar, til þess að ná yðar eigin-
gjama tilgangi. Og að Iaunum krefjist þér að
alþýðan líti upp til yðar og hafi yður f háveg-
um. Og nú viljið þér, að eg leggist við hlið
yðar ofan í slíka saurvilpu. Það á að vera
til þess að sjá framtíð Cöru borgið.”
!