Heimskringla - 04.01.1933, Side 5

WINNIPEG 4. JAN. 1933.
HEIMSKRINGLA
5. StÐA
þá hálfrar aldar hníg'ur sól
í hafið minninganna.
I>ar skín á glæstan Skagafjörð
f skrúða mjallar björtum
með vötrarblæ um ver og jörð,
en vorsins yl í hjörtum.
Þar sátum við með sveit um
kvöld
í sjafnar hlýju inni,
og hálf þó nú sé horfin öld,
er heilagt enn það minni.
Því fögnum vér á stórri stund .
og stillum dýpstu tóna,
í þökk um margan fegins fund
og fylgi ykkar hjóna.
Með festu, táp og trygð á leið
að tímans skylduverki,
þið hafið fylgst um farið skeið
og fágað ykkar merki.
Að rétta hjálparhönd í nauð
oss hæsta markið gefur.
Þar Jón og Margrét eiga auð,
sem aldrei moldin grefur.
Hve ljúft er eftir langa tíð
að lyfta sjón til baka,
og faðma vorsins blómin blíð,
sem benda oss að vaka.
Það skapar andans aflið nýtt
í örmum ljóss og friðar,
með von og traust og haustið
hlýtt,
unz hnígur sól til viðar.
M. Markússon.
* * *
GULLBRÚÐKAUPS LJÓÐ
til
Jóns og Margrétar Markússon
30. des. 1932.
Er lengst í norður júní sunna
svífur
og sólskinskvöldið breytist ekki
í nátt,
þá háfjöll taka í Héraðs-vötn-
um dýfur
og himinn speglar þar sinn lita-
mátt.
Sú mynd að logastöfum lætur
fallast
og ljómar þeim, sem fer hinn
eystri veg, —
En þegar sól um haust að Sléttu
hallast,
er himins dýrðin mest í Winni-
P«g-
Er æfi-sólin hjúskap skinið hef-
ur
í hálfa öld, má fagrar myndir
sjá
í lygnum vötnum — liðin tíð,
sem vefur
í ljós-gullinni umgerð júní frá.—
Og vestra’ er eins og himinn
haustsins kvelda
hér hafi litskrúð sumarblóma
knýtt
f sína glæstu aftanroðans elda
sem endurskin, er sífelt ljómar
nýtt.
Og Jón og Margrét eiga unaðs
myndir
frá álfum tveim'ur — þess, sem
var og er —
því lífi þeirra, hlífa helgar kind-
ir,
sem hamingjuna geyma í brjósti
sér.
Og vinir bjartar, glaðar sýnir
geyma
og gulli skygða múnnin.ganna
borg,
frá glöðum stundum, bæði hér
og heima,
er hláturmildin kæfði alla sorg.
í húsi þeirra hjálp stóð æ til
boða
og hressing, alúð, glaðværð,
rausn og skjól.
Og veglegast og vænst er líf að
skoða,
er velvild breytir skammdeginu’
í jól.
Þær hlýju kveðjur, er þau gáfu
öðrum
á æfivegi, svífa hér í kvöld
sem minningar á gullnum
geislafjöðrum
um genginn vég í þeirra háifu
öld^
Og enn þá geymist æskuhitinn
forni
og óeytt f jör, sem margar þeirra
spor.
Þau rísa’ upp alt af ung á hverj-
um morgni
og ellibelgnum kasta sérhvert.
vor.
Og það er eins og himinn
haustsins kvelda
nú hafi litskrúð sumarblóma
knýtt
í sína glæstu aftan roðans elda
sem endurskin, er sífelt Ijómar
nýtt.
Þ. Þ. Þ.
DAUÐADÓMUR.
kveðinn upp yfir þrem Soviet
höfðingjum í Úkraníu.
Þrír háttstandandi menn í
kommúnistaflokknum og full-
trúar Sovietstjórnarinnar í Or-
ekhovskyhéraði í Úkraníu, hafa
hlotið lífslátsdóm fyrir að svíkj
ast um að innkalla korn af
bændum samkvæmt því, sem
stjórnin áskildi sér. Atta aðrir
starfsmenn, er við þenna starfa
voru riðnir, voru og dæmdir til
10 ára fang^lsisvistar.
Úkranía, sem um eitt skeið
var kölluð brauðkarfa Evrópu,
er að vísu eitt mesta korntekju-
land Sovietstjórnarinnar. En
uppskera ársins 1932, og hlutur
stjórnarinnar af henni, var ó-
venjulega lítill.
Mennirnir, sem taka á af lífi,
eru kærðir um að hafa gengið
slælega eftir hlut stjórnarinnar
af sjálfseignarbændum, er ekki
heyra til kommúnistaflokknum,
og fyrir að hafa sent falsaðar
skýrslijr til Sovietstjórnarinnar
um uppskerumagnið. Fyrir það
að aðstoða bændur þannig í því
að halda sem mestu í sínum
höndum af uppskerunni, en
svíkja stjórnina um sinn hluta,
voru menn þessir dæmdir land-
ráðamenn og svikarar við þjóð
sína og stjóm.
Aftakan fer fram á þann hátt
að mennirnir verða skotnir.
LÆKNASKIFTI
f gær var Lárus Jónsson, lækn-
ir við nýja geðveikrahælið á
Kleppi, leystur frá störfum
þar, en við tók dr. med.
Helgi Tómasson.
Þau tíðindi gerðust í gær, að
Lárusi Jónssyni, lækni, þeim er
fyrv. heilbrigðismálaráðherra
(dómsmálaráðherra) Jónas
Jónsson frá Hriflu fól læknis-
störf í nýja hælinu á Kleppi,
eftir brottrekstur dr. Helga
Tómassonar, var vikið frá störf-
um þar fyrirvaralaust.
Jafnframt var dr. Helgi Tóm-
asson ráðinn til þess, að veita
hælinu forstöðu.
Viðtal
við dómsmálaráðherra.
Morgunblaðið náði tali af
dómsmálaráðherranum seint í
gærkvöldi og spurði hann um
málið.
“Mér hefir lengi verið Ijóst”,
sagði Ólafur Thors, “að mikið
skorti á að ástandið á Kleppi
væri viðunandi. Þegar eg tók
við dómsmálaráðherraembætt-
inu, spurði eg þvf fyrirrennara
minn, Magnús Guðmundsson,
hvað hann hefði hafst að í þeim
efnum, og tjáði hann mér, að
hann hefði þá um skeið, kynt
sér eftir föngum hverju fram
hefði farið á Nýja Kleppi. Af-
henti hann mér gögn þau, er
hann hafði aflað í málinu. Eg
hefi rannsakað málið til fulln-
ustu. Tók eg síðan þá ákvörð-
un að víkja yfirlækninum, Lár-
usi Jónssyni, frá starfinu. Rök
fyrir þeirri ákvörðun hirði eg
ekki að greina að svo stöddu,
en mun gera það, er mér þykir
vera tilefni til. Að þessu sinni
læt eg nægja að skýra frá því,
að 'eg tel að það hafi verið með
öllu óhjákvæmilegt, að víkja
lækninum frá yfirlaéknisstarf-
inu.
Eg geri ekki ráð fyrir að það
komi neinum á óvart, að eg
sneri mér til dr. Helga Tómas-
sonar með þá málaleitan, að
hann tæki við yfirlæknisstarfinu
á Nýja Kleppi, svo mikils og al-
menns trausts sem hann nýtur.
Úttekt spítalans.
Dr. Helgi Tómasson fór inn
að Kleppi í gær, til að taka út
spítalann Nýja Klepp, ásamt
rannsóknastofu áhöldum o. fl.
Með honum fóru þeir þangað
Guðm. Hannesson prófessor og
Matthías Einarsson læknir.
Er þangað kom og úttekt
skyldi byrja, kvaddi Lárus sér til
aðstoðar Guðmund Thoroddsen
próf. og Björn Gunnlaugsson
lækni.
Var úttekt spítalans lokið
seinni partinn í gær.
—Mbl. 10. des.
FROSTRÓSIN OG BLÓMIÐ.
Frostrósin guðaði á gluggann
minn,
gaf mér í skyn um vilja sinn:
hún fengi að vaxa í friði.
Hún bað um að koma til blóm-
anna inn,
því bæði ylur og frostkuldinn
legði sér mest að liði.
En blómið við skjáinn bað mig
þá
að bægja hélurósinni frá,
það kveldist af kulda sárum.
Eg kveikti þá eld og húsið varð
heitt,
en hélurósinni varð það leitt,
hún féll þar og flóði í tárum.
Eg gat ekki bjargað báðum frá
bráðum háska, er sótti á,
en þá sást nú blessuð sólin.
Qg blómið mót henni brosti þá,
og bláliljur smáar þroskann fá.
Eg uni mér hjá þeim um jólin.
B. S. L.
BRÉF TIL HKR.
BRÉF TIL HEIMSKRINGLU.
Riverton, Man.
18. des. 193
Hr. ritstj. Hkr.
Kæri vin!
Eg sendi þér hérna vísur, er
eg ætla að biðja þig að gera
svo vel að taka í blaðið:
íslenzkt vakir eðli og mál
undir þaki þínu.
Bræða klaka í hverri sál
kvæðin Jakobínu.
Andans gróða og gáfur ber
göfugleikans drotning.
Kvæðin góðu hennar hér
hljóta þjóðarlotning.
Eins um jól og árið nýtt
eyðast gjólur harma.
Verði bólið hennar hlýtt,
hulið sólarbjarma.
Magnús E. Anderson
LEIFUR HRÚTFJÖRÐ.
Æfiminning.
TJÓN AF OFVIÐRI.
Siglufirði 3. des.
Ofsarok á norðaustan gerði
hér í gærmorgun, svo menn
muna vart slíkt. Hríð var um
nóttina, en um fimm-leytið herti
veðrið svo að óstætt var og ó-
fært milli húsa. Hélzt veðurofs-
inn fram um hádegi, en dró þá
dálítið úr þótt ofsarok héldjst
Mánudaginn 9. maí síðastlið-
inn, andaðist öldungurinn Þor-
leifur Guðmundsson Hrútfjörð,
að heimili sonar síns og tengda-
dóttur í Blaine, Wash., á 79.
aldursári. Hann fæddist 16. okt.
11853, að Vígholtsstöðum í Lax-
árdal í Dalasýslu. Foreldrar
hans voru þau Guðpiundur Sæ-
mundsson og kona hans Guð-
rún Markúsdóttir, Magnússonar
frá Svarfhóli. Tveggja föður-
bræðra Leifs (svo var hann á-
valt nefndur í þessu lan.di) er
getið: Karvels og Jóns, er báðir
voru bændur í Miðdalahreppi í
Dalasýslu. Faðir Leifs mun hafa
dáið meðan Leifur var enn korn
ungur, og ólst hann upp hjá
móðurbróður sínum, Magnúsi á
Vígholtsstöðum (og í Lljáskóga-
seli), til níu ára aldurs, og
leið þar vel. Þá andaðist Magn-
ús. Eftir það var Leifur á ýms-
um stöðum, þar á meðal hjá
Sumarliða pósti Guðmundssyni
uppeldisbróður sínum, svo og
hálfbróður sínum Jóhanni: þeir
voru sammæðra. Loks for hann
ung-fullorðinn til Hrútafjarðar
og er þar í mörg ár, síðast að
Fögrubrekku. Er ástæða til að
ætla að í þeirri sveit hafi hon-
um liðið vel, því að af henni tek
til kvölds.
Skemdir urðu miklar. Stórt ur hann sér nafn’ er hann flyzt
Brown, Man.
24. des. 1932.
Hr. ritstj. Hkr.
Eg bið þig vinsamlega að
bæta eftirfarandi orðum við
grein, sem eg liefi sent Heims- j
kringlu:
Sönn jafnaðarmenska er inni!
falin í hugarfarinu, mannúð og
velvild, en ekki í því að raska
séreign nokkurs manns. Hver
á að njóta sinna hygginda og
dugnaðar, sem orsakaði kyr-
stöðu á mörgum sviðum.
En efnamaðurinn á að leggja
af frjálsri hendi og fómfýsi
hjálp til hinna snauðu, sem er
æðsta boð kærleikans. En það
virðist óþarft að taka það frám,
sem allir kristnir menn vita. En
þyrfti nú að taka til greina, að
fjárhagsfræðin er alstaðar um
allan heim búin að sfcrika yfir
andlega auðfræði, en þær höf-
uðgreinar þurfa að haldast í |
hendur.
“Maðurinn lifir ekki af einu I
saman brauði.” Það sýnist að;
fólkið þyrfti að snúa til baka j
um tvo eða þrjá áratugi, leggja
niður ýmsar nautnir og prjál,!
og reyna að skilja, hvað það
þýðir að lifa heilbrigðu mann-
legu lífi. Það þarf að fara að
byrja aðra fræðslu fyrir böm-
in Spakmælið segir: “Það sem!
talað er við börn, er skrifað í|
marmara. Það sem talað er við
eldra fólkið, er skrifað í vatn.”
Sláandi dæmi bendir á þetta.
Séra Páll Sigurðsson í Bolung-
arvík hefir sérstakar guðsþjón-
ustur fyrir börnin að hæfi þeirra
þroska og aldri.
Málefni þetta tekur unga
kynslóðin heima á íslandi til
umræðu. Kommúnisfcum smá-
fækkar, hverfa og deyja. Stefnu
skrá þeirra með ofbeldi bætir
aldrei böl mannkynsins, og hlýt-
ur að hverfa eins og vetrar-
gaddurinn fyrir vorgeislum sól-
arinnar.
Sigurjón Bergvinsson.
Aths. — greinin sem um er
ræfct í inngangi þessa kafla,
var birt í síðasta blaði. —
Ritstj.
sjóhús, eign Ásgeirs Pétursson-
ar og Co., bygt á síldarplássi
hans í Hafnarfjörum, fauk, svo
ekkert stóð eftir nema gólfið.
Meginhluti þaksins hafði lyfst
og svifið hátt í lofti yfir ljósa-
staura,' liús og mótorbát, sem
stóð á landi með reista siglu, og
kom hvergi við neitt fyr en það
lenti á íbúðarhúsi Péturs Bóas-
sonar, nálægt 500 metrum of-
ar. Fór það þar i gegnum hús-
vegg á • nýju, járnklæddu hús-
inu á báðum hæðum og inn í
herbergin. Helgi læknir Guð-
mundsson hvíldi þar á efri hæð
og braut brakið rúmið, sem
hann lá í og stóðu spítnabrotin
í gegnum sængurfötin og yfir
í vesturvegg herbergisins. Helgi
meiddist vonum minna en er þó
nokkuð þrekaður, enda gamall
maður. Skemdir á húsinn voru
metnar í dag á 4500 krónur. —
Sumt af brakinu úr Ásgeirs-
húsinu fauk lengst upp í fjall.
Braut það rúður í mörgum hús-
um og orsakaði minni háttar
skemdir.
.Tárnþak fauk af húsi Jó-
hanns Guðmundssonar verk-
stjóra ríkisverksmiðjunnar, og
þök fuku af húsi Guðmundar
heitins Skarphéðinssonar og
húsi Magnúsar Blöndals.
Olli jámfokið miklum skemd-
um-á ljósa og símaneti bæjar-
ins og ýmsum húsum. Vildi það
til láns að engin umferð var,
sökum þess að mest járnfokið
var fyrir fótaferðartíma, og þá
Ifka varla fært út úr húsi fyrir
veðurofsa, ella talið víst að slys
hefði orðið á mönnum..
Nokkurn hluta af þökum tók
af síldarhúsum Ragnarsbræðra
og minniháttarskemdir urðu á
mörgum húsum. Reykháfar
fuku og rúður brotnuðu að kalla
má í hverju húsi. Bátar slitn-
uðu frá bryggjum, en skemdust
lítið, því að sjólaust var að
j kalla. Nokkuð af heyi fauk hjá
j mjólkurbúinu á Hvanneyri. —
j Stórhríð hélzt þar til í gær-
| kvöldi, en var létt upp í morg-
j un. Skemdir urðu miklar á
! Ijósanetinu. Er talsverður hluti
1 bæjarins ljóslaus, en síminn bil-
i aði einnig. Munu staurir hafa
1 brotnað allvíða.
Vísir.
eigi önnur systkini Leifs vest-
ur um haf.
Á skeiði æskunnar, sem helzt
er varið til náms, mun Leifur
hafa alist upp við fátækleg og
andstæð lífskjör. Mun hann
aldrei neinnar • skólagöngu né
tilsagnar hafa notið, og var
h^nn jafnvel fremur stirðlæs
alla æfi. Með Þorleifi er þó
kvaddur einn hinna fróðustu
manna, er gerast meðal alþýðu.
Hægt las hann, en trúfct, og
skildi eigi við þær bækur, sem
honum þótfcu nokkurs virði, fyr
en hann var orðinn þeim þaul-
kunnugur. Ljúfasta umtalsefni
hans var sagan og landafræð-
in. Þar var hugurinn öllum
stundum, miklu fremur en á
verkefnum daglegs lífs, og var
hann þó löngum eitthvað að
iðja. Jafnvel síðustu sfcundirnar
fyrir andlát hans var hugsana-
lífi hans og minni svo farið, að
hvaða ókunnugur maður, sem
á hann hefði hlýtt, gat vitað,
að hér var um greindan og ó-
venjulega fróðan mann að
ræða. Fornsögur íslands virtist
hann kunna utanbókar. Þjóðleg
ar sagnir vorar og ættfræði
voru honum mjög á minni. Svip-
að má segja um mannkynssög-
una í heild, þegar frá er tekin
Ameríkusagan, sem hann aldrei
kynti sér neitt að ráði. Og oft
vakti það undrun tilheyrenda,
hve ítarlega hann gat lýst lands
lagi og staðháttum, víðsvegar
um Evrópu, einkum þar sem
stórviðburðir sögunnar höfðu
farið fram. Fyrir því kvað Hall-
dór Sæmundsson nágranni hans
við andlát hans:
“Fyrir handan sjónarsvið,
sístarfandi í næði,
Leifs mun andinn una við
! uppheims landafræði.”
vestur 'um haf árið 1883, þrí-
tugur að aldri. Settist hann
fyrst að í Winnipeg og dvaldi
þar í 4 ár. Þaðan hélt hann til
Duluth, Minnesota, og dvaJdi
þar í nærfelt 40 ár. Vann þar
fyrstu árin í harðvörubúð. Síð-
an tók hann upp mjólkurverzl-
un, og stundaði hana alla tíð
— síðast í samstarfi við sonu
sína — fram til ársins 1925. —
Fluttist hann þá með Birni syni
sínum vestur á Kyrrahafsströnd {
og dvaldi hjá honum síðan, íj p>ag segja menn, er þektu
Blaine, til dánardægurs. jLeif heitinn í hálfa öld, að hann
í Ðuluth kvæntist Leifur Sól-
veigu Björnsdóttur, Snæbjörns-
sonar, frá Ási í Vatnsdal í
Húnavatnssýslu. Hún var al-
systir
Blaine
væri drengur góður og ráðvand-
ur, greiðvikinn og orðvar um
annara sakir. En þverlyndur
gat hann þó stundum verið og
Þóris Björnssonar {; skapheitur, einkum ef ræfct var
Móðir þeirra var Þor-!um áhugamál hans og skoðan-
björg Sigurðardóttir frá Fagra-
neskoti í Aðal-Reykjadal.
ir. Fylgdist hann þar með af
Iffi og sál, og steig skap hans
ört, og hneig, eftir umtalsefn-
Börn Leifs og Sólveigar urðu j{nu ]y[eg næstum því barnslegri
5. Dó hið elzta nýfætt; hin lifa: | ákvefð gramdist honum, er sag-
Björn, bóndi í Blaine, kvænturj an jýsti yfirgangi heimskunnar
Ástbjörgu, dóttur Þorkels Jóns- | Qg nimenskunnar, eins og hann
sonar, er flutti vestur um haf dáðist að merkisberum dreng-
frá Vestmannaeyjum og lengi
bjó í Selkirk, en síðan í Blaine.
Skúli, búfræðingur og búnað-
arráðunautur fyrir St. Louis
County í Minnesota, kvæntur
Ruthe Hoxie, af skozkum ætt-
um. Skafti, verkamaður í Dul-
uth, kvæntur Arba Whiting, af
ensk-frönskum ættum. Díana,
gift Howard Rankin, lækna-
skólakandídat, af skozk-amerísk
um ættum. Alsystir Leifs var
Margrét, kona Kristins Gunn-
arssonar í Duluth, og fluttust
skapar, hreysti og fræðimensku.
Mátti af þessu manninn kenna
— óskólagenginn, en mentaðan
á huga og hjarta.
Hann var jarðsettur miðviku-
daginn 11. maí, síðdegis, að við-
stöddum fjölda bygðarbúa. Út-
faraathöfnin fór fram í íslenzku
fríkirkjunni. Hafði hann verið
einn af stofnendum þess safn-
aðar. Undirritaður jarðsöng.
Friðrik A. Friðriksson.
SAGA FÁLKANNA
Byrjun sögunnar “The Romance of The Falcons,” skrifuð af Fred
Thordarson, birtist 14. desember í tímaritinu “Canadian Sports and Out-
door Life”. Margar myndir, gamlar og nýjar ,af klúbbnum og skauta-
köppum hans, birtast með sögunni. Um leið og Islendingar gerast áskrif-
endur að þessu prýðilega úr garði gerða tímariti, sem í næstu 5—6 heft-
um, flytúr hina glæsilegu sögu íslenzkra hockey-leikara, frá þvi fyrst að
klúbbarnir Víkingar og I. A. C. voru stofnaðir, eru þeir að veita aðstoð
íslenzkri íþróttastarfsemi, þvi áskriftargjöldin, sem koma þannig inn,
ganga til Fálkanna. Nú hefir klúbburinn flokka í Juvenile (undir 18),
Junior (undir 20), Intermediate og Senior.
Eftir átta ár eru þeir nýkomnir af stað aftur, en í þetta skifti með
mikla áherzlu lagða á að styðja og æfa yngri Xslendingana, sem halda
eiga uppi sóma og frægð okkar á komandi árum.
Væri það vel gert að styðja þá og veita eftirtekt íþróttum þessara
ungu pilta okkar.
Nota má “Coupon” það, sem prentað er hér að neðan”.
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU
LESIÐ HEIMSKRINGLU
BORGIÐ HEIMSKRINGLU
Nýtt íslenzkt skip.
Hið nýja skip Eimskipafélags
Reykjavíkur, “Hpkla”, kemur í
dag. Er það um 1200 smálestir.
Það kemur frá Blyth á Eng-
landi, með kolafarm til Guð-
mundar Kristjánssonar. — En
nokkuð af farminum á að fara
til Keflavíkur. Skipið kemur
með póst.
COUPON
I am interested in the “Romance of the Falcons”. Please,
make me a subscriber to CANADIAN SPORTS AND OUT_
DOOR LIFE.
Name .........................................
Address ..................................................
$1.00 per year.
Turn this coupon in to F. Thordarson, Sec.-Treas. Falcon Hockey
Club, c.-o. The Royal Bank of Canada, Sargent and Arlington,
Winnipeg, Canada, or telephone to residence evenings: 35 704.