Heimskringla - 05.04.1933, Blaðsíða 1

DYERS and CLEANERS LTD.
TAILORS and FURRIERS
324 YOUNG ST.
COUNTRY ORDERS
RECEIVE SPECIAL
ATTENTION
AT CITY PRICES
DYERS and CLEANERS L.TD.
TAILORS and PURRIERS
MINOR REPAIRS—FREE
PHONE 37 061
W. E. Thurber, Mgr.
XLVII. ÁRGANGUR.
WINNIPEG MIÐVIKUDAGINN 5. APRÍL 1933
NÚMER 27.
14 ÞÚS. STOLIÐ ENN |
AF FÉ HÁSKÓLANS
SKÝRSLA
rannsóknarnefndar
háskólasjóðs-hvarfsins
Síðast liðinn miðvikudag varð j
uppvíst um nýjan þjófnað úr
Sýrlsa þessi var lögð fram í
sjóði Manitoba háskólans. Nem- Jy^sþingmu s. 1. miðvikudag.
-ur féð þessu sinni $14,000
Sá Er hún afar löng, en í fám orð-
er hnupíaði því heitir Alex Ross' ™ sagt eru helztu atriði henn-
og var hann aðal-bókhaldari ar sem Uer seSÍr>
háskólans. | Ellefu eru Þeir’ sem n®fndin
i finnur nokkra sök eiga a þvi,
Þjófnaður þessi er sagt aÓ'ag John A. Machray kom á-
hafi byrjað í október 1931 ogjf0rm. sfnu fram um það, að ná
hélt áfram til 22. marz 1933. iUn(jjr sjg meira en einni miljón
Hann fór því fram á sama tima | dollara af fé Manitoba háskól-
og hin konunglega nefnd var ang
að ransaka ástæðumar fyrir ^ eltlti eiga allir þessir jafna
sjóðþurðinni hjá Machray. Má gðlt á þyí. í»eir sem hún er
um það segja, að þar brúkist ■ þyngSj lögð á eru háskólaráðið
hin breiðu spjótin. jQg yfirsk0gunarmaður, Mr. Ro-
Stúlku, sem á skrifstu Mr. bert Drummond. Háskólaráðið
Ross vann, þótti eitthvað grun-|vítir nefndin fyrir hirðuleysi, en
starfinu, þrátt fyrir bréfið 28.
maí 1932 frá Mr. Drummond
um sjóðþurð háskólans. En að
skipa Machray aftur forseta há-
skólaráðsins eftir að hafa feng-
ið það bréf, telur nefndin eitt
af því óvitlegasta í sambandi
við alt þetta mál.
í lok skýrslu sinnar gefur
nefndin bendingar um fyrir-
komulag á fjármálarekstri há-
skóla, sem eflaust er hin þarf-
asta lexía.
CALDRA LOFTUR
Leikur, þessi var sýndur í
fyrsta sinni á leiksviði hér
vestra af Leikfélagi Sambands-
safnaðar í gærkvöldi. Var að-
sókn hin bezta. Leikurinn fer
rösklega fram og að breyta um
samt um sumay upphæðirnar í yfirskoðunarmann fyrir að van- á sýninga sviðinu skifti engum
bókum háskólans og banka- !rækja skylduverk sín.
bókunum, því henni var ljóst | Hér á nefndin við skólaráðið
um fé það er kom inn. Sagði síðan 1924, eftir að Isaac Pit- öllum undirbúningi nægan og
hún háskólastjóminni frá því. blado sagði upp forseta stöð- góðan gaum.
Gekk háskólastjórnin þá á Ross unni. Segir í nefndar álitinu, xim leikritið hefir áður mjög
og játaði hann, að halli væri að hefði hann haldið áfram að lofsamlega verið skrifað í þessu
ofur lítill á reikningunum, en vera forseti háskólaráðsins, blaði. Eftir að hafa séð það
liafði góð orð um bót á því. jhefði þeim Machray og R. H. ieikið virðist sem að ekki geti
Um það leyti, sem farið var Shanks’ aldrei tekist að kuma jofmikið verið úr því gert. Leik-
fyrir alvöru að yfirskoða bækur 1 veg fynr að yfl™koðun bok' ritið er brunnur mannvits og|
togum. Er þetta alt mikilsvert
og sýnir, að Leikfélagið gefur
Viðhald blaðanna
Viðhorf. Þörf á skjótum skilum
háskólans, var þessi Ross skip- aima færi fram ^925 og svo gefur ifklegast Hamlet ekkert
aður yfirskoðunarmaður þess- bvert ari a ° rU U1 1V1' °! eftir í því efni, nema ef síður
ara bóka. Veit enginn hvernig 1 tlðA .Mr‘ 'Pltblado ■Þeir jsé. Það eru að minsta kosti
á því stendur, að þessi maður byrJaðir.að fipa U1 " !ekki óferlegri hugsjónir Lofts,
var gerður að yfirskoðunar- fjarSms 1 verzlum S111Um’krafð'Ie11 Hamlets, þar sem hann er
. . . . , TT ist Mr. Pitblado fullkomins veðs afj leaaia heilan í blevti um
manm sinna eigm boka. Um .. . ^ , ___ _.___ la ie&feja neiiaa 1 y ._ 1
það er ekkert uppvíst enn
í ritgjörðum þeim, er þegar
hafa birzst á síðastliðnum
tveimur vikum í blöðunum, frá
hálfu útgefenda, hefir grein
verið gerð fyrir hag blaðanna
og í hvert efna að komið er.
Óljúft var útgefendum aé
þurfa að koma með slíka grein-
argerð ,en um annað var ekki
að ræða. Hinar fjárhagslegu
ástæður voru og eru orðnar
þær, að ekki var sjáanlegt að
blöðunum yrði haldið öllu leng-
ur úti nema um einhver skil
væri að ræða, og það bráðlega.
Þeir álitu því réttara að skýra
almenningi frá þessu, heldur en
í þagnar þey, að segja blöðin
til gjaldþrota og fá, einhverju
fjárreiðu félagi í hendur, er
skuldunautar kynnu að tilnefna,
útistandandi áskriftargjöld, sem
það yrði svo látið innheimta af
mönnum umsvifalaust og á
ann hátt sem íslenzku blöðin
iyi’ir því, svo eign háskólans , hvernig hann eigi að ná tökum
var aldrei skerð, meðan liann á sjálfri heimsrásinni, svo liann
geti haft veröldina í hendi sér.
Við rannsókn Machray-máls- iejt eftir þessum piltum.
ins, var Ross kallaður fyrir j j>ó fylkisstjórninni sé og þeim
rannsóknarnefndina og yfir- sem henni heyra til í mörgum
heyrður. Enginn grunur féll etnum ekki gefin sök á ýmsu,
þar á hann. Samt er sagt, að er virtist bendla hana við mál-
R. A. McWilliams, K.C., hafi 15 við yfirheyrsluna, er stjórn-
gert athugasemd við að Ross ium þó þaö til foráttu fundið,
væri yfirskoðunarmaður sinna a0 haia vanrækt að kalla eftir
eigin bóka. yiirskoöuöum á reikningum ár-
Af vinnulaunum sínum hafði Jega, eins og skipað er fyrir í
Ross talsvert greitt sér fyrir logum háskolans frá 1917.
fram. Að öðru leyti hafði hann1 Norris-stjórninni er á hálsi
þá aðferð til að draga sér fé, að legið fyrir þaö, að skipa John
hann falsaði upphæðir á bókum A. Machray féhirðir háskólans
háskólans. Einu sinni t. d. kom á sama tíma og hann rak við-
ávísun frá einhverjum fyrir skiiti er lutu að því að ávaxta
$8,500. Það færði Ross á bæk- fé rnanna. En þegar hann var
ur háskólans sem $3,500 tekjur. svo gerður að forseta, er Mr.
1 bankanum fékk hann greidda Pitblado fór frá 1924, þá kast-
fulla upphæð ávísunarinnar. aöi auövitað tólfunum.
r, „j. * T>/ v. , .. .. I Og með því aö ytirskoðunar-
Sagt er að Machray hafi vit- ý5 , , ,
að í júní 1932, að hjá Ross væri maður ^áskolaráðið van-
nokkurt fé horfið. Hann var ræku þa skyldu Slna að krefj'
þá forseti háskólaráðsins. En aSt hreinna reikuiuSa feUir
uppi lét hann ekkert um það ranilsóknarnefndin sokina all-
við aðra. í janúar og febrúar Þuugt á Þessa aðila' Auðvitað
á þessu ári, slæddi Ross til sín hafði stjórnin einnig Setað kom'
4 til 5 þúsund dollurum. ,ið 1 veg fyrir þennan miljon
dollara þjófnað, ef hún hefði
Skyldu menn enn eiga eftir hallað eftir skýrslu, en nefndin
heyra margar sögur um álítur það eflaU8t hafa verið
nær fulltrúum hennar, þó óvíst
sé að aðrir líti sömu augum á
það mál.
MÓÐIR OG BARN MYRT önnur hönd John A. Machray
við ódæðisverkið álítur nefndin
T. „ að verið hafi R. H. Shanks aðal
Kona að nafm Martha Sqar- ,
, , ,. bokhaldan hans. En það und-
ok og sonur hennar Eddie, voru I , , . „
, . „ arlega við hans framkomu alla
bæði myrt a heimili smu 9 milur 1 f. , * * , , , .
> £ >ir- • , . er þo það, að hann er ekki
vestur af Wmmpeg Beach, s. 1.1 2. ,
... , T. , . , . sagður, að hafa bonð neitt ur
fimtudag. Konan fanst dagmn , „
,,. .. , , . , , , .* bytum fynr þa aðstoð sma eða
eftir orend fynr framan husið „ . ' „ / ,
, **• , . , , ... ifynr að hafa venð 1 og með
og hafði venð bann 1 hofiuðið til &
„ ~ Machray 1 ollu braskinu.
dauðs. Drengurmn fanst siðar
að
þjófnað á fé háskólans eða ann-
ara deilda fylkisstjórnarinnar?
í svörum sumra persónanr-'
elst einnig oft heill heimur hug-
mynda. Það er ekkert leikrit
þess vert að sjá það, ef þetta
leikrit Jóhanns Sigurjónssonar
er það ekki.
Hér gefst ekki tími til að vera
margorður um leikritið né um
hitt hvemig leikendur leystu
störf sín af hendi. Séra R. E.
Kvaran kannast flestir við hér
orðið á leiksviði fyrir þau Vík-
ingstök, sem hann að jafnaði
grípur á verkefnum sínum með.
Þarna kom einnig fram áður
lítt þekt kona hér á leiksviði,
sem svo fór með verk sitt, að
vér ætlum ekki aðra betur hafa
gert, í þetta skifti; það er Mrs.
R. E. Kvaran, er Steinunni lék.
Þá munu fáir segja biskupsdótt-
urina, Miss Gyðu Johnson, óvið-
fteldna. Er ekki ofmælt að fas
hennar sýndi góða leikhæfni.
Og svona mætti lengi upp telja.
Leikendur leystu störf sín yfir-
leitt vel og svo greiðlega sem
þeir er nokkra æfingu hafa hlot-
ið af hendi.
Leikur þessi er endurtekinn í
kvöld (miðvikudagskvöld) Ætti
enginn, sem því fær komið við,
að sleppa tækifærinu að sjá
hann. Það er lítill efi á að
hann má telja með allra beztu
íslenzkum leikjum.
hafa aldrei notað eða viljað
nota, frá því að þau urðu til.
Það var ekki og er ekki, nema
um þessa tvo kosti að velja. Það
var annað hvort að heita á fólk
að koma blöðunum til styrktar
eða láta þau falla. Síðari kqst-
urinn mátti ekki komatil greina.
fslendingar geta ekki, sóma síns
vegna, látið það spyrjast, að þeir
láti blöð sín falla fyrir vanskil
og séu eini þjóðflokkurinn í
Ijóst hversu komið væri myndu fram eða útvega einn nýjan
þeir eigi vísa þeirri sanngjörnu kaupenda hver. Þá er öllu borg-
málaleitan á bug, að gera blöð- ið — í bráð.
unum einhver skil, svo að fram-! Eigi þarf að geta þess að tím-
tíð þeirra yrði að einhverju leyti arnir eru örðugir, útgefendun-
borgið, þó eigi væri nema í um er það ljóst. Hins ber
bráðina. Svo fljótir eru menn fremur að minnast að ekki tjáir
að hlaupa undir bagga við ýms þó erviðleikar séu á, að slá
fyrirtæki, ef hjálpar þeirra er óllu niður. Einhverntíma komast
leitað, að sanngjarnt þótti að í- menn fram úr þokunni, en þá
mynda sér, að þeir myndi eigi er illa farið ef helztu menning-
verði seinni á sér að gera artækjunum er þá glatað, sem
þessu máli skil, svo sem getan fyrri tíminn lagði þeim í hend-
leyfði, þegar þá ekki var um ur. Blaðaskuldir eru dreng-
gjafir heldur greiðslu að ræða á skaparskuldir. Misskilningur er
skuldum sem ekki verða um- það að eins árs áskriftargjald
flúnar og verða að greiðast til blaðanna hrökkvi að nokkr-
hvort sem er, því búast má við um mun upp í að greiða aðrar
að þeir sem við þrotabúi blað-, skuldir, eða um það dragi til
anna taka verði þau málalokin, líkamlegrar framfærslu. Það
verði sízt eftirgefanlegri en gerir hvorugt. En um það
blöðin sjálf hafa verið. jdregur, og þá er það þarfasti
peningurinn sem úti er látinn,
Hvort traust þetta reynist ó-
brygðult er enn of snemt að
ákveða, of skamt er síðJHn að
er það gengur rétta boðleið.
Eins og kröfum tímans er kom-
, , . ið byr sá maður, sem blaðlaus
askoramrnar voru birtir til þess 1 ... , . ,
1 er, 1 andlegu myrkn, hann fylg-
ist hvergi með.
Fleiri greinar um þetta efni
verða ekki birtar að sinni. Má
að fengin sé fullkomin reynsla!
fyrir því. En allmörg bréf hafa
prentsmiðjunum borist, ásamt
borgunum, er ölj mæla á eina æt|ar
leið: blöðin mega ekki deyja.
Auðvitað mega þau ekki deyja!
En til þess að svo þurfi ekki að
fara má ekki draga fram-
kvæmdir um of.
að með því sem sagt
hefir verið, sé mönnum nú skilj-
anlegt hvað í húfi er. Verður
beðið eftir að fá að vita hvaða
úrskurð menn gefa í þessu máli
hvort hér skuli numið staðar
íslendingar þér hafið áður'eða haldið áfram. Þeim, sem
landinu sem ekki hefir blað á jfærst stærra í fang en að halda þegar hafa sýnt skil, sem brugð-
sinni tungu. Það var því ekki
nema um fyrri kostinn einan
að velja, eða svo litu útgefend-
urnir á.
Útgefendurnir báru ennfrem-
ur það traust til áskrifenda að
jafnskjótt sem þeim væri gert
blöðum yðar lifandi. Sýnið að
yður sá alvara með að láta þau
ekki deyja. Aðferðin er ofur
einföld: þeir sem skulda reyni
að greiða sem svarar þriðjungi
skuldarinnar, hinir sem skuld-
lausir eru, einn árgang fyrir-
ist hafa fljótt og vel við tilmæl-
um útgefenda — og þeir eru
nokkrir — þeim sem greitt hafa
áskriftargjöld sín að fulla, eða
þá fyrirfram, vilja útgefendur
þakka drengskap þeirra og lið-
veizlu.
THE C0LUMBIA PRESS, LTD. THE VIKING PRESS, LTD.
H. A. BERGMAN, forseti
F. STEPHENSON, skrifari
M. B. HALLDÓRSSON, forseti
RÖGNV. PÉTURSSON, skrifari
er leigt var til að flytja þá norð-
ur. Er sagt að því hafi sózt
flugið seinlega, er það lagði af
stað frá Tulsa.
Síðari fréttir herma, að einn
hafi síðan dáið, af Winnipeg
mönnunum, sem á sjúkrahúsinu
voru, en hinir séu á bata vegi,
enda sumir komnir til Winnipeg.
STÆRSTA FLUGSKIP
HEIMSINS
FERST
FLUGSLYS
í brunni við heimilið. Er engin
efi talinn á, að þorpari hafi
framið morðin og er lögreglan
að reyna að hafa uppi á honum.
Meimilisfaðirinn, Martin Squar-
ok, var í Winnipeg þetta kvöld,
sem morðin voru framin. Hann
var vitni í máli bróður síns,
John Squarok, er kærður var
um að hafa ráðist á menn og
dæmdur í þriggja mánaða fang-
elsisvist.
Nábúi þessa fólks, Panik að
nafni, hefir síðan verið grun-
Á F. J. Sharpe, féalag Mach-
ray, er einnig skuld lögð af
rannsóknarnefndinni fyrir að
grenslast ekkert eftri hvernig
hagur félage hans stjálfs stóð,
og koma á óvart, að það var
að draga sér um miljón dollara
af annara fé.
Að Mr. Bracken vissi ekki
neitt um þessa sjóðþurð há-
skólans fyr en 17. júlí 1932, af-
sakar hann í augum nefndar-
innar.
Mr. Hoey, mentamálaráð-
herra, heldr nefndin að hafi
Kínverjar eltu þá og tóku þar
fjóra menn og bundu og þutu
út í buskann með þá. Er búist
við að þeir verði ekki lausir
látnir nema gegn ærnu gjaldi.
Kínverjar hafa áður leikið
þetta. S. 1. haust námu þeir
brezkan mann og konu á brott
HORFIÐ FÉ
úr fylkisfjárhirzlunni í
stjórnartíð Brackens
og héldu þeim í 44 daga. Voru |
þau loks laus látinn gegn borg-
un er nam $32,500.
Fé sem nemur $1,220,000
(nálega einni og einum fjórða
úr miljón) hefir horfið úr fjár-
;hirzlu Manitobafylkis á stjórn-
aður um morðið og hneptur í haft ástæðu til að hverfa ekki
varðhald.
frá áætlun sinni, í kosninga-
Flugfar með 14 mönnum
fórst s. 1. föstudag í grend við 1
þorp er nefnt er Neodesha í
Kansasríki. Voru 10 farþeganna
frá Winnipeg. Dóu fimm en
hinir meiddust allir og liggja á
sjúkrahúsi syðra; voru fæstir
þeirra með fullri rænu, er þang-
að voru fluttir. Fjórir þeirra er
fórust, voru frá Minneapolis, en
einn frá Winnipeg. Á ferð
þessara manna frá Winnipeg
stóð þannig, að í bænum Tulsa
í Oklhomaríki var haldin víð-
tæk samkepni í “Basket Ball”
íþrótt. En félag hér, er “Toil-
ers” nefnir sig, stundar þessa
sömu íþrótt og tók þátt í henni
syðra. Þeir voru á leið þaðan
til Winnipeg, er flugslysið henti.
Akron” hið mikla flugskip
Bandaríkjahersins fórst í gær,
um 25 mílur út á hafi undan
New Jersey ströndinni. í því
voru 76 hermenn, er allir fórust
nema 3.
Skipið var á æfingu, en hrefti
storm og dimmviðri. Eldingu
er haldið að slegið hafi niður
það. Var það í björtu báli á
fallinu og unz það hvarf í hafið.
Akron var belgskip, sem R.
101 Englendinga. Hefir raunin
orðið sú, að slík skip hafi gefist
illa.
GYÐINGA OFSÓKNIRNAR
í ÞÝZKALANDI
f Bandaríkjunum, Canada og
víðar eru nú fundir haldnir út
af ofsóknunum, sem Gyðingar
sæta frá hálfu Nazi manna á
Þýzkalandi. Eru tillögur sam-
þyktar er að því lúta, að tjá
þýzku stjórninni vanþóknun
sína á þessu framferði hennar.
Með ofsóknunum mælir auð-
vitað enginn. En hitt hvernig á
þeim stendur, gera sér ef til vill
fáir grein fyrir. Gyðingar í
Þýzkalandi er sagt, að blási að
kolum kommúnistanna og kom-
KÍNVERSKIR ÓRÓASEGGIR |miiuista msmgarnar á Þýzka-
STELA BRESKUM MÖNNUM landl eru taldar Spr°tnar.!lf a'
hrifum frá utlendum þjoðum
Síðast liðinn fimtudag tóku
er Þýzkaland og sérstaklega
stjórn Hitlers þar hata. En
kinverskir uppivöðsluseggir ; þar er éstæðan fyrir 0fsóknun-
fjora menn á skipi í New Chw- ,um> þó menn { öðrum löndum
ang höfninni í Mansjúríu og ejgi @f m vin erfitt að átta sig
höfðu á brott með sér. Þessir á þyf
Kínversku víkingar gengu tólf 1 ' _______________
fram á skipið og skutu með
skammbyssum á tvær hendur,
svo skipshöfnin hrökk fyrir
Flugfarið mun hafa verið lélegt, þeim inn í kompur s^ínar. En
! KAUPIÐ HEIMSKRINGLU
LESIÐ HEIMSKRINGLU
BORGIÐ HEIMSKRINGLU
artíð núverandi stjórnar Brack-
en stjórnarinnar. Hér birtist
greinargerðin fyrir því:
Hjá J. A. Machay, féhirðir
! Manítoba háskólans, tapað úr
gjafasjóði háskólans að viðlögð*
um vöxtum til 1. ág. 1932:
" ............. $1,039.000
Hjá Alex R. Ross yfirbók-
haldari háskólans tapaðð úr
fjárhirzlunni ......... $14,270
Hjá Morris Jones og James F.
Spawl, skrifstofuþjónum í fé-
hirðisdeild Manitobastjómarinn-
ar, tapað komst upp 1931,
................. $102,700
Hjá Manitoba Farm Loan
(bændal.ánsdeild) tapað hjá
Lachlan McNeill, fyrrum yfir-
eftirlitsmanni ........ $15,000
Aðrar smærri upphæðir horfn
ir hjá sama félagi sem ekki
var mál höfðað á neinu fyrir
....................... $1,100
Hjá sparibanka fylkisins, tap-
að hjá Ernest Miller bókhald-
jara ................... $12,000
Tap hjá sveitastjórnar skrif-
stofum undir stjórn fylkisstjórn-
ar ..................... $4,500
Tap í sveitastjómar skrif-
stofum þar sem yfirskoðun var
gerð af fylkisstjórn .... $30,000