Heimskringla - 07.03.1934, Page 7

WINNIPEG, 7. MARZ 1934.
HEIMSKRINGLA
7. SÍÐA.
UPPREISNIN Á “BOUNTY’
og
NÝLENDAN Á PITCAIRN
Frh. frá 3. bls.
nú kom það greinilega í ljós, að
sú skifting hafði ekki verið
heppileg. Fjölskyldurnar fjölg-
uðu ekki allar jafnt, svo sumar
fjölskyldurnar höfðu nú orðið
hlutfallslega miklu meira land,
miðað við fólksfjölda og þörf,
svo margt af fólkinu var nú
orðið sama sem landlaust. Ný-
lendumennirnir sáu nú, að betra
hefði verið að engin skifting
h>efði verið gerð á landinu, en
allir notið þess sameiginlega sér
til lífsframfærslu.
Nýlendumenn sendu brezku
stjórninni þakklæti fyrir þá um-
hyggju er hún bæri fyrir vel-
líðan þeirra og kváðust mundu
geta sent endilegt svar viðvíkj-
andi flutningi úr eyjunni, með
næsta skipi er þangað kæmi.
Þetta spursmál, hvort þyrfti
að flytja nýlendu fólkið burtu af
eyjunni, lagðist í þagnargildi
um nokkur ár, svo því var
ekki hreyft; enda fólkið svo
samgróið eyjunni sinni, að ekk-
ert nema hin ýtrasta neyð, gat
komið því til að yfirgefa þetta
kæra ættland sitt. En þar eins
og annar staðar, dregst til
þess er verða vill. Fólkinu
fjölgaði óðum og sniátt og
smátt varð erfiðara að afla
nægilegs viðurværis, svo loks-
ins kom að því að gera út um
þetta flutnings mál. Árið 1856
skipaði brezka stjórnin nefnd
til þess að rannsaka ástandið
hjá nýlendufólkinu og leggja til
hvað gera skyldi.
Um þetta leyti hafði brezka
stjórnin ákveðið að leggja niður
sakamanna nýlenduna á eyj-
unni Norfolk. Fóru nefndar-
menn því þangað að skoða eyj-
una, í þeirri von að þar mundu
þeir finna heppilegt framtíðar-
land fyrir skjólstæðinga sína.
Eftir að þeir höfðu skoðað eyna
og kynt sér sem bezt, hin af-
komulegu skilyrði er þar voru
fyrir hendi, komust þeir að
þeirri niðurstöðu, að hún mundi
vera tilvalin staður fyrir fram-
tíðar heimili nýlendumannanna
á Pitcairn. Að þessu starfi loknu
gaf nefndin út skýrslu um starf
sitt og lýsingu á eyjunni Nor-
folk, og landgteðum þar. Eftir-
farandi eru helstu atriðin í
skýrslu nefndaimnar:
Eyjan Norfolk er fjórum sinn-
um stærri að flatarmáli, en
Pitcairn. Á eynni eru nægar
byrgðir af vatni. Jarðvegur er
góður, sérstaklega fyrir garð-
ávexti, svo og fyrir ræktun
ýmsra korntegunda, svo sem:
rúg, maís og bygg; sætar kart-
öflur þrífast þar mæta vel, og
yfirleitt allflestar tegundir á-
vaxta sem ræktaðir eru í Ev-
rópu. Kaffi og tóbak þrífast!
þar og sæmilega. Skógar em;
ekki miklir, en nóg til nauðsyn-1
legra bygginga og eldiviðar. —
Auk þessa eru á eyjunni 6000
sauðfjár og 1000 nautgripir.”
Þetta eru aðal púntarnir í
skýrslu nefndarinnar og þar eð(
nefndin gat ekki fundið, neitt
sem þeir héldu væri betur við
hæfi Pitcairn-manna, lögðu
, þeir til að nýlendufólkið á Pit-
cairn yrði flutt til Norfolk. —
, Brezka stjórnin féllst á þessar
tillögur nefndarinnar og fól
| landstjóranum á Nýja Suður-
Wales, Sir William Dennison á
hendur framkvæmd í þessu
máli. Moresby aðmíráll, var
sendur til Pitcairn til þess að
vita hvort nýlendumenn vildu
flytja til Norfolk, og búa þá
undir að yfirgefa eyjuna sína.
Þegar hann kom aftur til Nýia
Sjálands, kvað hann fólkið vilj-
ugt til að flytja til hinna fyrir-
Ihuguðu heimkynna sinna. Var
i því næst sent skipið “Juno’’,
undir stjórn freemantels, flota
foringja til Pitcairn, í því augna-
miði að flytja nýlendufólkið til
Norfolk. En þegar að því kom
að yfirgefa eyjuna, þá bilaði hið
eldra fólkið kjarkinn ,til að slíta
sig frá þeim stöðvum, sem það
var svo nátengt, og bundið þús-
und böndum, reyslu og sögu-
legra endurminninga. Yifrmenn-
irnir á skipinu gerðu alt til að
fá það til að fara, og bentu því
á, að ef þeir höfnuðu þessu til-
boði sjómarinnar, gæti svo far-
ið að erfitt yrði að útvega' þeim
viðunandi dvalarstað síðar. —
Þeir sýndu og fram á að eyjan
þeirra væri of lítil til að fram-
fieyta því fólki, sem á henni
væri, og þessvegna ómögulegt (
farmtíðar heimili fyrir þá, er.
j meir fjölgaði fólkinu. Loksins
létu nýlendumenn til leiðast og
tóku þessu tilboði og lögðu á
stað frá Pitcairn laugardaginn
3. maí 1856, 194 að tölu, áleiðis
til eyjarinnar Norfolk, sem ligg-
ur 1800 mílum vestar og 100
mílum sunnar.
|
Það tók langan tíma fyrir
þetta fólk að venja sig við þetta
nýja beimkynni sitt, sem var
I svo ólíkt eynni þeirra að flestu
I leyti. Margir óskuðu sér heim
til sinnar kæru eyjar aftur, en
það var ekkert heimatak og
engin farkostur fánanlegur. Þó
' komust tvær fjölskyldur af
Youngs ættinni til baka árið
1858, og fáeinar aðrar fjöl- j
skyldur fóru nokkrum árum
seinna. Nýlendu fólkinu leið
ekki vel á Norfolk og til allrar
óhamingja hafði eyjunni verið
lýst fyrir þeim miklu betri en
hún var, sem varð þess vald-
andi að fólkið varð fyrir mikl-
um vonbrigðum.
Nobbs reyndi alt hvað hann
gat að gera fólkið rólegt, hann
sýndi því fram á að það væri
ógerningur að hugsa til þess að
flytja til Pitcairn aftur, en
hvatti það til þess að laga sig
að landsháttum í þessu nýja
beimkynni þeirra. Brátt kom í
ljós að vatnsbirgðirnar voru
ekki eins miklar og þeim hafði
verið sagt, svo fyrsta sumarið
sem þeir voru þar, horfði til
‘tcrar vandræða; þeir söknuðu
margra af ávaxta trjánum frá
Pitcairn og sérstaklega kókós-
plima trjáanna. Jarðvegurinn
var fremur ófrjór, svo erfitt var'
að rækta aldini, og ýmsar teg-
undir ávaxta sem þeir voru
vanir að rækta á Pitcaim. Svo
gengu oft langvarandi þurkar,
svo aliur gróður skrælnaði og
uppskera eyðilagðist, pöddur og'
allra handa skorkvikindi, gerðu
og mikinn skaða; og ofan á alt
þetta var loftslagið miklu kald-
ara en þeir höfðu átt að venjast
svo nauðsynlegt var að hafa
bitunar ofna í húsum að vetrin-
um; en slíkt hafði nýlendufólk-
ið ekki þekt áður. Auk lands-
afurða höfðu þeir dálítinn styrk
af hvalaveiði, sem þó bráðlega
minkaði, sökum þess að hval-
irnir voru eltir og drepnir af
fjölda hvalfangara skipa frá
ýmsum löndum. Karlmennimir
voru bæði duglegir og áræðnir,
þeir fengu sér skip og sigldu til
Nýja Sjálands og seldu þar af-
urðir eyjarinnar sem þeir máttu
missa, sem var mestmegnis:
appelsínur, sítrónur og ostar.
Kvenfólkið sýndist að ýmsu
leyti miður gefið en karlmenn-
irnir og þannig svipa meir til
formæðra sinna á Tahiti, en
mennirnir.
Árið 1859 kom landstjórinn
til eyjarinnar og hafði í för með
sér skólakennara, sem verða
átti eftir í eyjunni og taka að
sér kenslumál nýlendumanna,
það var orðin brýn þörf fyrir að
fá kennara til eyjarinnar. Nobbs
gat ekki komist yfir að stunda
kenslu, þar sem hann bæði var
prestur og læknir fólksins.
Sir Dennison, sem hafði
mikla þekking á aldina rækt og
langaði til að nýlendu menn-
irnir gætu lært að notfæra sér
sem bezt eyjuna, bauð Nobbs
að taka með sér einn af sonum
hans og koma honum til náms
aldinarætkar-
ENDURMINNINGAR
Eftir F. Gu8mund*«on.
í jarðyrkju og
skóla í Sydney.
Framh.
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU
BORGIÐ HEIMSKRINGLU
The Vlklng Press, Limited, gerir prentun smáa og stóra, fyr-
lr mjög sanngjamt verð. Ábyrgjumst aö verkið sé smekklega
og fljótt og vel af hendi leysL Látið oss prenta bréfhausa
yðar og umsiög, og hvað annað sem þér þurfið að láta prenta.
Bækur og stærri verk gerð eftir sérstökum samingi.
THE VIKING PRESS LTD
853 SARGENT Ave., WINNIPEG
^ ^ 5ími 86-537
Framh.
Það liggur í augum uppi hvað
sem menn ráðast í, að hafa
fyrir stafni í lífinu, hvað mikilli
velferð það veldur, að þeir séu
fyrirætlunum sínum og áform-
um vel vaxnir ,en hversu al-
gengt er það ekki í öllum stöð-
um mannfélagsins að menn séu
meira og minna ófærir um að
leysa það vel af hendi sem þeir
tþó hafa ráðist í. “Hann er nú
bara bóndi,’ segja menn, já,
svo er nú það. En hversu miklc
þekkingu útheimtir það ekki að
vera góður bóndi. Við höfum
þúsundir af barnakennurum,
sem eiga að leggja undirstöð-
una að allri lífstíðar yfirbygg-
ingu og velferð, yngri kynslóð-
arinnar, barnakennara sem eru
sjálfir þekkingarlausir um
margt það sem nauðsynlegt er
að innræta börnUnum annars-
vegar og vara þau við á hina
síðuna. Ef eg nú væri spurður
að því,- hvort þessi íslenzka
kaupmanna stétt sem eg hefi
gert grein fyrir, hafi nú verið
stöðu sinni svo vel vaxin, að eg
geti þókst af henni þjóðarinnar
vegna þá er nú því til að svara,
að eg þekti fæsta af þeim per-
sónulega svo mér sé hægt að
dæma um kaupmannshæfileika
þeirra, en það þori eg þó að
fullyrða að sízt var framhjá
þeim gengið, þar sem þó ann-
ara þjóða menn lögðust á sund-
ið á móti þeim. Eins og gefur að
skilja þá þekti eg lang mest og
bezt kaupmennina í Mozart, þá
sem eg skifti nokkurnveginn
eingöngu við í fjölda mörg ár,
og mér er þægilega hægt að
sanna það, að þeir menn voru
í bezta lagi stöðu sinni vaxnir,
svo aðrar þjóðir mundu ekki
hafa lagt betur til þeirrar iðn-
ar. Jóhann Kr. Johnson, hafði
alla sína æfi, frá því hann náði
með hökuna upp á búðardisk-
inn, unnið við verzlun og þess
utan gengið á verzlunanskóla í
Kaupmannahöfn, það er að
segja unnið á heildsöluskrif-
stofu, þeirrar verzlunar sem
hann þjónaði. Eg var undur
vel kunnugur bókhaldi og regl-
um þeirra manna, sem höfðu
eins og hann yfirumsjón, mörg
seinustu ár sín heima, við stóra
verzlun á Austfjörðum, þá er
kend var við Tulinius á Eski-
firði. Reikningar gátu aldrei
orðið skakkir hjá Jóhanni, því
fjo-st var maðurinn fram,úrskar-
andi samvizkusamur, og svo var
öll hans reikningsfærzla að
minsta koisti tvöföld og þar
fyrir utan yfirlitin af félaga
hans Þorsteini.
Mér hefir tafist við kaup-
mannastéttina, en það var fleira
í þessari bygð sem íslendingar
gengust fyrir, af því sem fjörugt
og framkvæmdarsamt mannfé-
lag, krafðist, til hraðstiígra
framfara og jafnréttis við eldri
bygðarlög. Um leið og bygðinni
var skift niður í hreppa, sem
náðu lengst út og suður fyrir
þau takmörk sem Islendingar
bjuggu á, þá urðu þó íslending-
ar í öllum hreppunum meira og
minna fyrir vali í sveitarstjórn-
irnar, og skipuðu þeir þá víða
vandasömustu sætin. Lengi var
Jón Janusson skrifari sveitar-
stjórnarinnar að Foam Lake.
Fyrsti oddviti sveitarstjórnar-
innar hér að Elfros, var bónd-
inn Þórður Árnason og lang-
oftast hafa íslendingar skipað
það sæti hér, og nú í mörg ár
sami maðurinn, Ágúst ísfeld.
Mér er ókunnugra um nöfn
þeirra íslendinga, sem skipað
hafa vandasömustu sætin í
vestari hreppunum hjá Wyn-
yard og Kandahar. Fyrstu lækn-
ar sem hér settust að voru úr
hópi íslendinga. Þannig var
dr. Sig. Júl. Jóhannesson einn
fyrsti læknir hér, og réttlátt er
að eg taki það fram, að jafnvel
snemma á árum okkar hér,
kom hingað og settist hér að ís-
lenzkur læknir Dr. Jakobsson,
íaf ns PJ iöl Id |
J
Dr. M. B. Halldorson
401 Boyd Blds-
Skrlfstofusiml: 23674
Stundai aérstaklega lunirnasjúk
dóma.
Kr ati flnna á ekrlfstofu kl 10—lf
f. h. og 2—6 «. h.
Hetmlll: 46 Alloway Av«.
Talaimli 831S8
Dr. J. Stefansson
216 MRDICAL A RTS BLDfl.
Hornl Kennedy og Graham
Stnndar rlnadsKn anarna- eyraa
nef- ok kverka-ajflkdóma
Er að hitta frá kl. 2.30—5.30 e. h.
Talsímii 26 688
Helmtll: 633 McMlllan Ava 426*1
\
Dr. A. B. INGIMUNDSON
Tannlæknir
602 MEDICAL ARTS BLDG.
Simi: 22 296 Heimilia: 46 054
RAGNAR H. RAGNAR
Pianisti og kennari
Kenslustofa: 683 Beverley St.
Phone 89 502
nokkru seinna, settist hér að
Jóhannes læknir Pálsson, og
seinast Kristján læknir Aust-
mann. Állir hafa þessir læknar
notið trausts og hylli alþýðu,
öllu fremur en annara þjóða
læknar, sem hér hafa setið þeim
samhliða.
f fögru og góðu vorveðri fara
menn snemma á fætur út i
sveitinni, til að sinna skyldu-
verkunum, einn þessu, annar
hinu, dagurinn verður því langur
og lamandi, þó bann andi bb'tt
á báða vanga, og miklu hefir
verið afkastað, í þarfir hagsæld-
arinnar, en í hverju er þá hag-
sældin innifalin? Er aurasafn-
ið undirstaða lífsánægjunnar?
Þessi mikla spurning, er nokk-
uð mikið innifalin í því, hvað
menn skilja við lífsánægju. Ör-
byrgð og aurasafn, eru and-
stæður og hvortveggja vont, og
mannlífinu óeðlilegt. Tilveru-
stjóri ætlast aldrei til þeirrar
útkomu. Hinir andlegu yfir-
burðir mannanna yfir önnur
dýr í náttúrunni, eru af mis-
skilningi þess valdandi, að ör-
byrgð og aurasafn nýðist á
mannfélaginu. Einn fer allra
aura á mis, og líður langa æfi
margvíslegar líkamlegar þján-
ingar. Annar safnar aura haug-
um og öll hans iðja og hugsun
isnýst um þær hrúgur. Hann
er með fullan maga, fint klædd-
ur, með dýra hringa á hverjum
fingri, hrokafullur og stífur í
trúnni á aurana, en ánægjan
hans endar á löngu tímabili
þegar yfir um er komið þangað
til hann er orðinn andlega fá-
tækur, og hefir lært að skilja
hina sönnu lífsánægju. Eg
treysti hinum betur sem ör-
byrgð'ina leið, þá er þegar yfir
um er komið, að vinna til lífis-
ánægjunnar, sem hann frá upp-
hafi þráði.
En svo eg haldi mér við efnið,
Þá fóru menn á löngu og blíðu
vordögunum að þrá faðmlög fé-
lagsgleðinnar, til samanburðar
um æfintýrin, að finnast allir
á einum stað, og samgleðjast
til andlegrar uppörfunar, en þá
vantaði samkomuhús, og það
stórt, með sléttu' gólfi. 1 öllum
bænum meðfarm járnbrautinni
gengust íslendingar fyrir því,
bæði peningalega og verklega
að koma upp slíkum samkomu-
húsum. Það sýndist mér, þegar
eg ferðaðist um bygðina, að
þessi samkomuhús væru öll á-
líka stór, 60 fet á lengd og 30
fet á breidd, og 12 fet á hæð
undir lausholt, bygð með tvö-
faldri klæðningu utan á stöpla
Frh. á 8. bla.
G. S. THORVALDSON
B.A., L.L.B.
Lögfrœðingur
702 Confederation Life Bldg
Talslmi 97 024
W. J. LINDAL, K.C.
BJÖRN STEFÁNSSON
fSLENZKIR LÖOFRÆÐINGAK I
á oðru gólfi
825 Main Street
Talsími: 97 621
Hafa einnig skrifstofur að
Lundar og Gimli og eru þar '
að hitta, fyrsta miðvikudag i j
hverjum mánuðl.
M. Hjaltason, M.D.
Almennar lækningar
Sérgrein: Taugasjúkdómar.
Lætur úti meðöl í viðlögum.
Sími: 36 155 682 Garfield St.
A. S. BARDAL
selur likklstur og annast um úttar-
lr. Allur útbúnatiur s& b«st!
Ennfremur selur bann allskoaar
minnisvarba og legstelna.
843 SHERBROOKE ST. j
Phonei 86 607 WINITIPM j
HEALTH RESTORED
Lækningar án lyfja
DR. S. G. SIMPSON, S.D., D.O., D.C.
Chronic Diseases
Phone: 87 208
Suite 642-44 Somerset Blk.
WINNIPEG —MAM.
MARGARET DALMAN
TEACHBR OF PIAlfO
HM BANNING 8T.
PHONE: 26 420
Dr. A. V. Johnson
fslenzkur Tannlæknir.
212 Curry Bldg., Winnipeg
Gegnt pósthúsinu.
Siml: 96 210. Heimllis: 33328
Jacob F. Bjarnason
—TRANSFER—
B.KK.ar and Fnrnltnre Mmím
762 VTCTOR ST.
SIMI 24.500
Annaat allskonar flutninga (rtn j
og aftur um bæinn.
J. T. THORSON, K. C.
lelensknr HlgfrelllnKnr
Skrtfstofa:
Í01 GREAT WKST PERMANENT
BUILDING
Siml: »2 766
DR. K. J. AUSTMANN
Wynyard —:— Sask.
Talefmli »8 88»
DR. J. G. SNIDAL
TANKLÆKNIR
614 Somerset Bloek
Portace Awenne WINNIPM
Operatio Tenor
Sigurdur Skagficld
Slnging and Volce Cuituro
Studio: 25 Muslc and Arta Bldg,
Phone 25 506
Res. Phone: 87 43S