Heimskringla - 18.09.1935, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 18. SEPT. 1935
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
í borg, sem nefnist Paulin-
Chambers. Hefir það verið
starfandi hér síðan 1876 og býr
til kökur og ýms sætindi, sem
nemur að verðlagi milljón doll- i
urum á ári.
Jámbrautarlestin var löng. —
Um 250 farþegar voru í förinni.
Margt var þar stórmenna, meðal
annars Mr. Bracken, forsætis-
ráðherra Manitoba-fylkis. Lestin
var heimili farþeganna allan
tímann. Þar sváfu og þar höfðu
þeir máltíðir sínar. Allur viður-
gerningur var hinn ákjósanleg-
asti. Þeir, sem önnuðust svefn-
vagna létu -ekkert ógert til að
auka þægindi og vellíðan far-
þeganna. Máltíðimar voru svo
góðar að þær geta vart hugsast
betri. Sömuleiðis var þjónað að
borðum með allri snild. Menn
höfðu líka nógan tíma til að
njóta máltíðanna, enda virtist
matarlyst aukast eftir því sem
norðar dró. Má vera að loftið
hafi þar verið hreinna en það
staðhæfi eg ekkert, en hitt er
víst, að eg naut lífsins þessa
ferðardaga í fylsta mæli.
Auk alls þessa var margt ann-
að gert til þess að gera lífið á-
nægjulegra meðan á ferðalag-
inu stóð. Meðal annars var
gefið út daglega dálítið frétta-
blað, vélritað í svo mörgum ein-
tökum að sérhver sem með lest-
inni var gat fengið eitt eintak.
Voru þar fréttir utan úr heimi
og margvísleg umsögn um það
sem gerðist á ferðinni. Stundum
söfnuðust allmargir saman til
að syngja. Dálítill strengja-
lhjóðfæraflokkur var með til að
auka ánægju söngsins. Síðasta
kvöldið fór fram skopgifting,
með ýmsum þaraðlútandi leik-
araskap, en þar var enginn
vígður maður viðstaddur. Eg
tjáði formanni nefndarinnar
vanþóknun mína á því að mér
hefði ekki verið boðið að vera
þar viðstaddur. Má vera, að eg
hefði eitthvað getað lært af
þessari athöfn. Það var í það
heila meira félagslíf á þessari
lest en eg hefi nokkumtíma
áður orðið var við á ferðalagi
með járnbraut. Mikið var t. d.
um hlýjar kveðjur að skilnaði.
Bæði Paulin-Chambers félagið
og járnbrautarstarfsmennimir
eiga alúðar þakkir skilið fyrir
framúrskarandi meðferð á ferða
fólkinu. Hið sama má segja
um fólkið á öllum dvalarstöð-
um. Alt þetta var samtaka um
að gera ferðina sem allra
skenftilegasta og sem allra nyt-
samasta.
Það var enn eitt sem var
sterkur þáttur í ferðagleðinni.
Það var veðrið. Stundum var
það drungalegt þegar við vor-
um á ferðinni. Þó gerði það
lítið til. En á öllum dvalarstöð-
um, þegar veðrið hefði getað
orðið ánægjuþröskuldur, var
það ákjósanlegt, aldrei mikill
hiti, en alstaðar glaða sólskin.
í Churchill var dálítið svalur
vindur en sólskin var allan dag-
inn. Um morguninn, sérstak-
lega þegar við fórum yfir höfn-
ina fann eg það betra að vera
á léttri yfirhöfn en þegar við
vorum komin á land aftur var
hún aðeins til erfðileika.
í bænum Dauphin var fyrsta
viðdvölin. Bæjarbúar voru þar
til taks með bíla til að flytja
fólk til ýmissa skemtana. Súm-
ir léku “golf”, aðrir “bowling”,
aðrir óku um bæinn eða út í
Riding fjöllin, eða til Dauphin
vatns. Eg fór þannig um allan
bæinn og töluvert út í Riding
fjöllin. Dauphin er að öllu
leyti snotur og þrifalegur bær.
Tvo klukkutlma stóðum við
þar við og höfðum mikla skemt-
un af. Rétt áður en lestinj fór
af stað kom maður til mín og
sagði á íslenzku að hann) þekti
mig. Eg horfði beint framan í
hann og sagði: “Hans”. Þetta
var Hans Gillies, sem einu sinni
var í Vatnabygðinni í Saskat-
chewan. Hann var lítill dreng-
ur á sama bæ og eg áður en eg
fór frá íslandi. Mér þótti und-
ur vænt um að sjá hann, og við
áttum þarna dálitla skemtistund
rétt áður en lestin fór að hreif-
ast.
Næsta morgun- var komið til
The Pas. Sá bær stendur á
suðurbakka Saskatchewan-
fljótsins. Er fljótið breitt vatns-
fall. Kemur það vestan úr
Klettafjöllum og rennur í Win-
nipeg-vatn norðvestanvert.
The Pas er gamall bær eftir
því senf gerist í Manitoba. Þó
er Port Cumberland, um' 40
mílur lengra vestur með fljót
inu eldra. Það var stofnað af
hinum fræga landkönnunar-
manni Hudson Bay félagsins,
Samuel Hearne árið 1770. Um
miðbik 19 aldar voru nokkrir
Englendingar þar vetrarlangt.
Voru þeir að leita að Sir John
iPranklin sem var frægur ferða-
maður um íshafslönd. Seinna
fengu menn að vita að hann
hafði dáið í norðurhöfum árið
1847. Eitt af því sem þessir
leitarmenn gerðu var það að
smíða kirkjubekki. Þeir eru
enn notaðir í “Anglican” kirkj-
unni í The Pas. Þeir eru stæði-
legir og vel gerðir.
Bærinn þessi telur nú um
4500 íbúa og nefnir sig “The
Gateway of the North” (hlið
norðurlandsins) og má það vel
til sannsvegar færa. Hann hefir
lengi verið verzlunar míðpunkt-
ur fyrir afar stórt landssvæði.
Þangað hefir safnast fjöldi
veiðimanna og námumanna. —
Þar hefst hin eiginlega Hud-
son-flóa járnbraut. Þar er
feikna mikil sögunarmylna, sagt
að sé mesta “spruce” mylna í
Canada. Allra mesti fjöldi fólks
hefir þar atvinnu. Mikið af
timbri fæst upp með Carrot
ánni, sem rennur í Saskat-
chewan fljótið örskamt fyrir of-
an The Pas. Gufuskip þar inn
við flytja timbrið að mylnunni.
Bærinn er snyrtilegur, með
öll menningartæki nútímans
Þar eru ágæt gistihús.þar eru
nokkrar kirkjur, og þar er
sjúkrahús,. er mun hafa kost-
að um $400,000, yndislegt í
alla staði með hinumfullkomn-
ustu tækjum til að fást við alls-
konar lækningar. Það er eign
kaþólsku kirkjunnar og nunnur
sjá um hrjúkrunina.
Við stönzuðum í alt þrisvar
sinnum í The Pas, meiri hluta
dags — í síðasta sinn, þegar
komið var til baka frá Chur-
chill. Þann dag var ýmislegt
gert til að skemta ferðamönn-
um. Meðal annars var þar sýn-
ing á blómum, garðávöxtum,
korni, málmum og loðfeldum.
Þar var mikið fallegt og athug-
unarvert að sjá. Þann dag fór
eg 17 mílur út á land, að fallegu
stöðuvatni. Pyrst var farið um
Indíána-sveit, sem er beint á
móti The Pas hinumegin fljóts-
ins. Leiðin lá líka þannig, að
við sáum all-mikið meira af
Saskatchewan-fljótinu. Miðdag
höfðum við þann dag hjá góðu
vinafólki sem við kyntumst í
Winnipeg, en kvöldverð höfðum
við á íslenzku heimili, þeirra
Mr. og Mrs. Jón Thorleifssons.
Eg þekti þau fyrir mörgum ár-
um, áður en þau giftust, þegar
þau voru í Þingvalla-nýlendunni
í Saskatchewan. Nú eiga þau
uppkomin börn. Því miður var
Mr. Thorleifson ekki heima, var
að smíða austur við God’s Lake.
En eg átti engu síður indæla
stund í þessu boði.
Allan tímann, sem eg var í
The Pas, var eg með syni mín-
um og þarf eg ekki að taka það
fram, að það var bezta skemt-
unin.
Á öðrum degi eftir að við
lögðum á stað frá Winnipeg,
var farið frá The Pas til bæjar-
ins Flin Flon. Hann er um 90
mílur norðvestur af The Pas,
rétt á takmörkum Manitoba og
Saskatchewan. Sá bær er ekki
meir en svo sem 5 ára gamall
en telur þó milli 5 og 6 þús-
und íbúa, að sögn þriðji stærsti
bærinn í Manitoba-fylki. Það
er eingöngu námubær. Náman
er í Saskatchewan en bærinn í
Manitoba og er þá náman á-
föst við bæinn. Nánfufélagið
“HIÐ
tvöfalda
SJÁLFGERÐA
er handhægast
allra bókarheftai
Cfumtede)
CIGARETTE PAPERS 1
Eg hefi altaf, meðan eg var
heitir Hudson Bay Mining and
Smelting Co. Ógrynni fjár hefir
verið lagt í þetta fyrirtæki, og
er sagt að það sé að mestu
Bandaríkja fé.
Farið var með ferðafólkið á dá-
lítilli járnbraut út að námunni.
Við sáum þar tröllaukið skarð
sem höggvið hafði verið í mikla
hæð.
Þaðan hafði málmurinn verið
tekinn . Er hann allur í grjóti.
Þetta var nú ofan jarðar, en
sagt er að hann nái langt niður
í jörð. Hvert stórhýsið er við
annað nálægt námunni alt fult
af vélum til að vinna málm úr
grjótinu. Það sem mætir aug-
anu er margt svo stórkostlegt
og hrikalegt að manni finst að
hér hafi verið jötnar að verki en
ekki menskir menn. Auðvald
og hugvit hafa hér samteinað
krafta sína og afleiðingin er
töfrakraftur, sem heillar hug-
ann og yfirbugar. Fyrst er
grjótið mulið. Á endanum verð-
ur það að mjöli. Að lýsa því
sem svo gerist þangað til þetta
er orðið bræddur málmur er á
engan hátt meðfæri mitt.
í grjótinu er málmurinn
blandaður: eir, sink, gull og
silfur. Þetta er að nokkru leyti
aðskilið í Flin Flon, en gullið
er látið vera í eirnum þangað
til það er aðskilið í Montreal.
Sagt var mér að nóg gull
væri í grjótinu til að borga alla
Frh. á 7. bls.
FERÐPISTLAR
Frh. frá 1 bla.
þær, og var gerð sérstök skrá
yfir ísl. bækur í safninu.
Bókavörðurinn taldi valinu á
ísl. bókum á síðari árum1 ábóta-
vant og tók því með þökkum, er
eg bauð honum að marka, ár-
lega við þær bækur í Ritaauka-
skrá Landsbókasafnsins, er eg
teldi, að safnið ætti helst að
kaupa.
Kvöldfundur í brezka
parlamentinu
Um kvöldið fór dr. Jón með
mig í enska parlamentið. Fengu
menn þar aðgöngumiða að á-
heyrendapöllum eftir röð og
hleypt inn smáhópum. — Var
nokkur bið þangað til við kom-
umst inn.
En þar gat að líta eitthvað
um 30 þingntannahræður á
bekkjum. Öll hin sætin voru
auð, nema skjöl á víð og dreif
um bekki, því að aldrei hefir
Bretaveldi þótst hafa ráð á að
hafa nema eitt borð í þingsaln-
um, en við það situr stjómin.
Þingmenn sitja á langbekkj-
um, og hafa plöggin hjá sér í
sæti sínu, eins og vinnumenn
á bæjum í gamla daga.
Ekkert stórmál var á dagskrá
þetta kvöld, og ekki þóttist eg
hafa lært að stjórna heimsveldi
eða gefa því lög á dvöl minni
þarna, en vera má að einhver
af þingmönnum vorum hefði
getað það.
Á Montmartre
Nú er eg hér í París. Fyrstu
tvær næturnar var eg uppi á
Montmartre til að vera nálægt
kunningjum, sem eg á þar, en
það eru hjónin Georges og
Madeleine Blanc, sem bæði hafa
dvalið á íslandi og ferðast þar.
Frú Balnce leggur stund á ís-
lenzk fræði og hefir flutt erindi
nokkur um ísland og sýnt ágæt-
ar myndir af ferðum þeirra
hjónanna þar. Hefir því verið
mjög vel fagnað.
Montmartre með hinni miklu
kirkju “Sacré-Coeur” gnæfir
yfir París, og er hvergi betra
útsýn yfir borgina en þaðan.
Þá sést það bezt, að slík borg
er að yfirsýn líkust hramni, sem
er að gróa upp. Og hver veit
nema allar stórborgir séu Ó-
dáðahraun fyrir drottni.
Meðal fræSimanna
Nú bý eg á einum stúdenta-
garðinum í háskólaborginni nýu
(La Cité Universitaire de Par-
is), sem verið hefir að rísa síð-
ustu 10 árin á ágætum stað
sunnanvert í borginni hjá fögr-
unl garði (Parc de Montsouris).
Eg bý í stúdentagarði frönsku
héraðanna (La Maison des Pro-
vinces de France).
Það var minn gamli ágæti
vinur frá dvöl minni í París
1908 — 1909, prófessor Paul
Verrier, sem kom mér hingað til
vistar þessa daga, svo að eg
gæti kynst þessari merkilegu
háskólaborg sem bezt. Rétt
hjá henni hefir bæjarstjóm Par-
ísar látið reisa stór hýsi með á-
gætum leiguíbúðum fyrir pró-
fessora háskólans og annara
æðri skóla. Þar býr prófessor
Verrier, sem hefir verið braut-
ryðjandi í kenslu Norðurlanda-
mála við Parísháskólann, en
hefir nú látið af embætti fyrir
aldurs sakir. Hann er mála-
maður mikill, fjöllærður og hef-
ir skrifað mikil og merkileg rit
um enska og franska bragfræði.
Hann er mjög vel að sér í tungu
vorri og bókmentum.
í boði hjá honum hitti eg
Fernand Mossé, sem er læri-
sveinn hans. Mossé hefir þýtt
bæði Laxdæla sögu og Grettis
sögu og skrifað prýðilega inn-
ganga að þeim. Leist mér mjög
vel á manninn. Þá var eg í
kvöldboði hjá Jolivert prófessor.
Hann og kona hans eru íslend-
ingum að góðu kunn, hafa bæði
kent við háskóla vorn og hafa
mikinn áhuga á landi voru og
bókmentum. Jolivet er að þýða
“Þú vínviður hreini” eftir Lex-
ness.
Allir þessir þrír prófessorar
búa þarna í nýju háskólakenn-
araíbúðunum, svo að þar eru
saman komnir á einn stað þeir,
sem bezt eru að sér í íslenzkum
fræðum í Frakklandi, og er
þangað gott að líta.
Háskólahverfið í París.
Eg vík aftur að háskólaborg-
inni. Hún verður áður en þessu
ári lýkur 19 stúdentagarðar með
herbergjum fyrir nær 2400 stúd-
enta. Fyrsti stúdentagarðurinn
(Fondation Emile et Louise
Deutsche de la Meusthe) var
vígður 9. júlí 1925. Hann er
7 hús með samtals 340 herbergj-
um og var gjöf frá frönskum
auðmanni. Þessi glæsilega byrj-
un varð til þess að háskóla-
borgin tók að rísa með furðu-
legum hraða og krafti. Ríkið
og Parísarborg hafa gefið
grunninn, sem er lá rústum
gamalla víggirðinga borgarinn-
ar. Landið er 40 hektarar að
stærð, svo að þar er nóg rúm
fyrir tré og grænar grundir.
En stúdentagarðarnir hafa
ýmist, verið gjöf einstakra auð-
manna, eða reistir fyrir fé, sem
fengið var mfeð samskotum og
tillögum frá ríkjum eða héruð-
um. Stúdentagarðar eru þarna
fyrir Frakka, Belga, Breta, Hol-
lendinga, Dani, Svía, Svisslend-
inga, Monacomenn, Spánverja,
Grikki, Armeninga, Bandaríkin,
Canada, Argentina, Cuba, Indo-
kína, Japan.
íslendingar eiga eitt herbergi
í húsi frönsku héraðanna. For-
stöðumaðurinn sagði mér, að
Símon Ásgeirsson hefði ásamt
sér verið fyrsti maður, sem
flutti í húsið, og lét hans að
góðu getið. En nú var Símon í
sumarfríi í Belgíu.
Stúdentaherbergin eru yfir-
leitt látlaus, smekklega og hag-
lega gerð, en annars er mis-
jafnt, hve mikið er borið í aðra
sali garðsins, og fer þar hver
þjóð eftir sínu höfði.
Aöbúð og umhverfi námsmanna
Ekki getur það orkað tvíntæl-
is, að þetta eru yndislegar vist-
arverur, og eykur þó stórum á,
þegar komin verða þama
margskonar önnur hús, sem nú
eru í undirbúningi og þjóna eiga
samlífi háskólaborgarbúa, svo
sem hús fyrir stjórn borgarinn-
ar, heilbrigðismál, íþróttir, bóka-
safn, samkvæmishús, matsölu-
hús o. s. frv., í stuttu máli alt,
sem þarf til að lifa þarna heil-
brigðu og þróttmiklu lífi, and-
lega og líkamlega.
Háskólaborgin er sprottin af
þeirri hugsjón( að þeir, sem eiga
að verða andlegir leiðtogar þjóð-
anna, þurfi á náms og þroska-
árum sínum að lifa í umhverfi,
sení lyftir huganum og styrkir
hann til starfs og trúar á lífið.
Hér í hinu fornfræga menta-
sæti, Parísarborg, rís á ný há-
skólaborg, þar sem synir 'allra
þjóða kynnast, læra hver af öðr-
um, tengjast bræðraböndum og
hverfa síðan hver til síns heim-
kynnis með útsýn til annara
þjóða, en án hennar má enginn
vera, sem ætlar að skilja sig og
sína þjóð.
að skoða þessa nýju stúdenta-
garða verið með hugann í Garð-
inum okkar heima. Við þurfum
ekki að skammast okkar fyrir
hann. Hann er ágætur. En
væri það ekki hugsanlegt, að
bráðum gæti risið upp hjá hon-
um annar, sem væri dálítil vasa-
útgáfa af háskólaborginni
hérna? Eg á við það, að aðrar
þjóðir, eða auðmenn þeirra,
gæfu hver fé fyrir tvö til þrjú
herbergi, handa stúdentum, sem
nema vildu norræn fræði við
Háskóla Islands. Hver veit?
Guðm. Finnbogason
—Mbl.
INNKOLLUNARMENN HEIMSKRINGLU
í CANADA:
Árnes..............................................p. Finnbogason
Amaranth............................. J. b. Halldórsson
Árborg................................G. O. Einarsson
Baldur...............................Sigtr. Sigvaldason
Beckville......:......................Björn Þórðarson
Belmont..................................G. J. Oleson
Bredenbury..............................H. O. Loptsson
Brown...............................Thorst. J. Gíslason
Calgary.............................Grímur S. Grímsson
Churchbridge...................................Magnús Hinriksson
Cypress River....................................Páll Anderson
F>afo€.................................S. S. Anderson
Elfros.............................J. H. Goodmundsson
Eriksdale..............................ólafur Hallsson
Foam Lake..........................................John Janusson
GrimD....................................K. Kjernested
Geyslr............................... Tím. Böðvarsson
Glenboro.................................g. J. Oleson
Hayland..............................Sig. B. Helgason
Hecla...............................Jóhann K. Johnson
Hnausa.................................Gestur S. Vídal
Hove.............................................Andrés Skagfeld
Húsavík............................................John Kernested
Innisfail...........................Hannes J. Húnfjörð
Kandahar...............................s. S. Anderson
Keewatin..........................................Sigm. Björnsson
Kristnes..........................................Rósm. Ámason
Langruth.............................................B. Eyjólfsson
Leslie.............................................Th. Guðmundsson
Lundar...................................Sig. Jónsson
Markerville........................ Hannes J. Húnfjörð
Mozart...................................Jens Elíasson
Oak Point.......................................Andrés Skagfeld
Oakview........................................Sigurður Sigfússon
Otto.............................................Björn Hördal
Piney...................................S. S. Anderson
Poplar Park....................'.......Sig. Sigurðsson
Red Deer.............................Hannes J. Húnfjörð
Reykjavík.........................................Árni Pálsson
Riverton..........................................Bjöm Hjörleifsson
Selkirk.................................G. M. Jóhansson
Steep Rock........................................Fred Snædal
Stony Hill........................................Björn Hördal
Swan River............................Halldór Egilsson
Tantallon.........................................Guðm. Ólafsson
Thornhill...........................Thorst. J. Gíslason
Víðir.............................................Aug. Einarsson
Vancouver....................................Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis...k...................... Ingi Anderson
Winnipeg Beach....................................John Kernested
Wynyard.................................S. S. Anderson
I BANDARfKJUNUM:
Akra..................................Jón K. Einarsson
Bantry.................................E. J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash.....................John W. Johnson
Blaine, Wash...................Séra Halldór E. Johnson
Cavalier..............................Jón K. Einarsson
Chicago: Geo. F. Long, 2428 Hamlin Ave., Logan Square Sta.
Edinburg...................................Jacob Hall
Garðar...............................S. M. Breiðfjörð
Grafton..............................Mrs. E. Eastman
Hallson...............................Jón K. Einarsson
Hensel.................................J. K. Einarsson
Ivanhoe.............................Miss C. V. Dalmann
Los Angeles, Calif....Thorg. Ásmundsson, 4415 Esmeralda St.
Milton.....:............................F. G. Vatnsdal
Minneota............................Miss C. V. Dalmann
Mountain.............................Th. Thorfinnsson
National City, Calif......John S. Laxdal, 736 E 24th St.
Point Roberts..........................Ingvar Goodman
Seattle, Wash.........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Svold.................................Jón K. Einarsson
Upham...................................E. J. IJreiðfjörð
The Viking Press, Limited
Winnipeg Manitoba