Heimskringla - 12.02.1936, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 12. PEBR. 1936
VANDAMÁL
í tilefni af grein sem kom út
í Lögbergi tekin upp úr Morg-
unblaðinu eftir herra. Á. P. Jó-
hannsson hvar hann talar um
að íslenzkan sé á háu stigi í
Norður Dakota, og sem getur
valdið misskilning, vil eg geta
Iþess, án þess að fara út í
nokkrar öfgar, að íslenzkan í
Vídalín söfnuði er á hröðu
afturfarar skeiði.
Bara fyrir áhrif tveggja
kvenna og afskiftaleysis prests-
ins er búið að gera sunnudaga-
skólann enskan. Nú virðist ekki
lengur þörf að syngja ‘Ó Jesús
bróðir besti” eða “Ástar faðir
himin hæða.”
Nú heyrast ekki lengur
sungnir íslenzkir söngvar á
samkomum. Þessi uppvaxandi
söngflokkur sem nú er tekinn
við kann ekki að syngja “Eld-
gamla ísafold” á íslenzku, og
við hverju er öðru að búast,
þegar foreldrar og aðstendend-
ur eru áhugalausir fyrir íslenzk-
um söng og “ástkæra ylhýra
málinu”.
Það var ekki meiri nauðsyn
til þess nú að gera sunnudaga-
skólan enskan fremur en í
prstskapartíð séra K. K. Ólafs-
sonar. (
Svo er annað að athuga. —
Bandalagsbókin er fyrir langa
löngu uppseld og ekki til nema
á örfáum heimilum, svo það
liggur við að það sé brýn þörf
að gefa út nýja bók og endur-
bæta hana. Templara bókin er
líka uppseld fyrir löngu og eng-
in bók á markaðnum af því tæi.
svo eg er viss um að það yrði
nóg sala fyrir hana bæði hér og
heima.
Eg heyrði einusinni ritara
Þjóðræknisfélagsins seigja
ræðu, að næst því að vera ís-
lendingar, þætti sér vænt um
að vera Dakota-íslendingur. Eg
veit að Ihonum og öðrum góð
um íslendingum þætti miður að
íslenzkan í Vídalíns söfnuði
gengi fyrir ætternisstapa löngu
„fyrir tíma.
B. J.
EYJA ROBINSONS
Eg er oft að hugsa um, hvort
menn þurfi ökuleyfi til þess að
aka sér.
* * *
— í sumar þori eg ekki fyrir
mitt h'f að slá túnið mitt tvisvar.
— Því það?
— Til þess að þurfa ekki að
greiða hátekjuskatt.—Mbl.
* * *
Hún: Karlmenn geta haft
augu án þess að sjá, og eyru án
þess að heyra!
Hann: En kvenmenn geta
ekki haft tungu án þess að tala.
Eyjan Juan Fernandez, þar
sem hin fræga saga Daniel De-
foes “Robinson Krusoe” gerist,
er talin liggja undir Chile, þótt
hún sé 600 km. leið frá Valpar-
aiso, úti í Kyrrahafi. Nú hefir
hún verið friðhelguð vegna þess
að ferðamannastraumur hefir
aukist þangað stórkostlega á
seinni árum og ferðamenn voru
á góðum vegi með að uppræta
þar allar sögulegar minjar um
Rabinson Krusoe. Þessi ráðstöf-
un kemur heldur seint, en betra
er seint en aldrei.
Nú ætlar stjórnin í öhile að
vemda allar minjar á eynni og
hafa þar túlka og fylgdarmenn
fyrir ferðamennina. Er talið
líklegt að þeir muni fá nóg að
gera, því að alt kapp á að leggja
á það að auka ferðamanna-
strauminn sem mest.
Af því sem merkast er þarna,
er að sjálfsögðu hellirinn, sem
Alexander Selkirk bjó í um
fjögurra ára og fjögunra mán-
aða skeið. Hellir þessi er í
hinum svonefnda Krusoedal um
180 metra frá flæðamáli. Er
hann í hraunkletti. Munninn
er 41 metrar á hæð, þar sem
hann er hæstur. Úr hellinum
er ágætt útsýni yfir Cumber-
landvoginn. Hellirinn er 9
metra breiður. í veggi hans
eru skápar, sem Selkirk hjó þar
og hafði fyrir geymslubúr. —
Ferðamenn, sem komu þangað
á öldinni sem leið, segja að þar
hafi verið ýmis verkfæri, nagl-
ar, ryðgaðir pottar og ofn hlað-
inn úr grjóti. Nú er þetta alt
horfið. Sennilegt er, að menn,
sem komu þangað 1848 til að
leita að fólgnum fjársjóðum sjó-
ræningja, hafi eyðilagt þetta
eða haft það á burt með sér.
En það er áreiðanlegt að þessir
hlutir hafa verið þar, þvl að
Selkirk sagðist svo frá sjálfum,
að hann hefði unnið að því í
átta mánuði að gera hellirinn
að sæmilegri vistarveru.
Skamt frá sjó, og undir ofur-
litlum hól er sléttur flötur og
segja menn að þar hafi verið
akur Robinsons. Á öðrum stað
er vík, og þar segir sagan að
Robinson hafi flutt á land alt
sem hann gat bjargað úr skip-
inu. Segir Defoe að það hafi
meðal annars verið brauð, hrls
grjón, þrír hollenzkir ostar,
fimm stykki af þurkuðu geita-
kjöti og nokkuð af komi, sem
seinna varð útsæði. Hann seg-
ir líka að Robinson hafi náð í
tvo púðurkassa, poka með högl-
um, byssur, sverð og fleiri vopn.
Er enn sýnt hvar Robinson
geymdi þessa muni í helli sín-
um. Fyrir framan hellirinn
gerði hann h'ka virki til að
verjast óvinum, sem aldrei
komu. Á öðrum stað er spjald
og á það stendur letrað, að á
þessum stað hafi Robinson
staðið á hverjum degi og horft
út yfir hafið eftir skipaferðum.
DAY SCHOOL
for a thorough business training—
NI6HT SCHOOL
for added business qualifications—
Xhe Dominion Business College, Westem Canada’s
Largest and Most Modem Commercial School, offers
complete, thorough training in
SecretaryShip
Stenography
Clerical Efficiency
Merchandising
Accountancy
Bookkeeping
Comptometry—
—and many oiher profitable lines of work
We offer you inaividual instruction and the most modem
equipment for busfness study, and
AN EFFECTIYE EMPLOYMENT SERVICE
for the piacement of graduates in business
DOMINION
BUSINESS COLLEGE
On The Mall
and at Elmwood, St. Jiames, St John’s
Það er rétt að Alexander Sel-
kirk dvaldist nokkur ár sem
einbúi á Juan Fernandez. Sá,
sem bjargaði honum, Wood
Rogers skipstjóri gaf út árið
1712 (eða þremur árum áður
en Rabinson Krusoe kom út),
sögjuna um það hvernig Selkirk
hefði vegnað á eynni, en þá bók
þekkja nú fæstir. Hann segir að
Selkirk hafi verið háseti á skipi
sem hét “Cinque Ports”. Lenti
hann í deilu við skipstjórann og í
hefndarskyni fyrir það lét skip-
stjórinn flytja hann í land á
þessa eyðiey og skilja hann þar
eftir einan síns liðs. Var hon-
um fengin bibh'a og ein sögu-
bók, stígvél, dálítið af verkfær-
um, byssa, púðurhom, högl,
ketill og mörg pund af tóbaki.
Tóbakið gekk fljótt til þurð-
ar og eins púðrið, því að ein-
setumaðurinn varð að skjóta
fugla og geitur til bjargar sér.
Og þegar þetta var upp gengið,
varð Selkirk að lifa sem stein-
aldarmaður og bjargast á iíkan
hátt.
Ailtaf þráði hann að komast
til manna og dag eftir dag
starði hann út á bafið, hvort
hann sæi ekki skip. Oft sá
hann skip undir fullum seglum,
en þau fóru öll fram hjá eynni.
En eftir 52 mánuði kom lauten-
arstundin. Wood Rogers skip-
stjóri sá, af stjórnpalli á skipi
sínu, eld á eynni. Hann vissi
að hún var óbygð og vakti þetta
forvitni hans. Hann sendi bát í
land og skipstjóra brá í brún
er báturinn kom aftur með Sel
kirk, því að þeir voru kunnugir
áður.
.Saga Sélkirks flaug um alt
og þótti merkileg. Þegar hann
kom til Bristol bauð frú Dam-
arais Daniel honum heim á-
samt Daniel Defoe. Hún vitesi
hvað Defoe var sólginn í ein-
kennilegar sögur og ætlaði að
gleðja hann með því að koma
honum í kynni við þennan æfin-
týramann, Selkirk sagði Defoe
sögu sína, en Defoe sagði að
hún væri ekki svo merkileg að
neinn bókaútgefandi vildi gefa
hana út. En nokkru síðar bjó
hann sjálfur til nýja sögu út af
sögu Selkirks — söguna af
Robinson Krusoe. Var hún gef-
in út sem hin fyrsta neðan-
málssaga í blaði. Varð sagan
brátt svo vinsæl, að fáar bæk-
ur hafa oftar komið út en hún
á ótal tungumálum.
Hvað gerði það til, þótt Sel
kirk hefði ekki verið jafn hug-
vitsamur og Robinson Krusoe?
Hann hafði hvorki garða né
akra og bragðaði ekki brauð all
an tímann sem hann var á Juan
Fernandez. Hvað gerði það til
þótt hann hefði ekki haft neinn
Frjádag hjá sér og engan hund ?
Það hefir brent sig inn í með-
vitund manna að sagan af Rob-
inson Krusoe sé í alla staði
sönn, eins og DanieJ Defoe hef-
ir sagt hana, og að Alexander
Selkirk og Robinson sé einn og
sami maður. Sannleikurinn er
sá, að vér þekkjum aldrei sög-
una af Alexander Selkirk, vegna
(>ess að vér trúum sögunni af
Robinson Krusoe.—Lesb. Mbl.
Æfilangt fangelsi—og meira til
Nú situr í fangelsi í Mainz á
Þýzkalandi maður einn,, sem
reynir að afplána hegningu,
sem er 14,977 ára fangelsi. ■—
Hann heitir Otto Vodling, er
bruggari, og var nýlega dæmd-
ur fyrir skattsvik," til þess að
greiða 82 milj. marka sekt. En
ef sektin væri ekki greidd átti
hann að sitja inni einn dag fyrir
hver 15 mörk. , Nodling kvaðst
ekki geta greitt þetta, og vildi
sitja sektina af sér. Hann var
settur í steininn í des. 1927 og á
því eftir tæplega 15,000 ár!
* * *
Hlutlaus fréttaritari?
Franska blaðið “l’Intransi
geant” hefir nýlega ráðið frú
Stavisky, sem fréttaritara sinn
í Stavisky-málunum. —1 Skyldi
iblaðið búast við hlutlausri frá-
sögn?
HITT OG ÞETTA
Langur vegur
Árið 1885 var unnið að því að
gera veg úh Reykjavík inn í
Laugar. Sagt er í fréttum frá
íslandi, að um áramótin hafi
vegurinn verið kominn alla leið
frá Reykjavík og inn að Rauð-
ará, en sú vegalengd er talin
600 faðmar.—Mlbl.
* * *
Andlitsduft í smálestatali
Nú hefir það verið reiknað út,
að konur í Englandi hafi notað
1300 smálestir af andlitsdufti,
árið 1934.
Dýrmæt egg
Fyrir 40 árum var ungur nátt-
úrufræðingur við uppboð í sveit-
arþorpi í Englandi. Boðinn var
upp kassi með ýmsu rusli í, þ.
á m. leifur af eggjasafni.
Áður en kassinn var boðinn
upp sá náttúrufræðingurinn að
í honum var eitt geirfuglsegg.
Hann -bauð í kassann og keypti
hann fyrir 11 stpd. Er hann
hafði eignast kassann með öllu
því, sem í var fann hann annað
geirfuglsegg í kasanum. Eggin
seldi hann á söfn og fékk fyrir
þau um 450 stpd.
* * *
Elísabetar-grunn
Árni Friðriksson segir í Ægi
merkilega sögu af því, að grunn
nokkurt sem heiti Elísabetar-
grunn, og er suður af tslandi,
austanverðu, hafi ifengi verið
týnt. En rannsóknarbáturinn
Thor, sem hingað ko;m sumarið
1934 fann grunn þetta í leiðinni
hingað, svo nú ætti það ekki að
týnast aftur.—Mbl.
* * *
Sameiginlegt hjarta en
hvor sín lungu og nýru
Oslo í jan.
Kona nokkur á Veröy á Lofo-
ten eignaðist á jólunum sam-
gróna tvíbura. — Þeir létust
nakkrum klukkustundum eftir
föðinguna. Við skoðun á (þeim
lí Bodö sjúkrahúsi kom í Ijós, að
þeir höfðu sameiginlegt hjarta,
en hvor sín lungu og nýru.
Mbl. ■
Öfundið ekki nágranna yðar
ÞÉR skuluð ekki öfunda nágrannakonu yðar,
þó hún búi til góðar kökur. Þér getið einnig
búið til jafn ljúffengar kökur, ef þér notið
Magic bökunarduft, sem allir matreiðslu-sér-
fræðingar í Canada mæla með. Þeir vita að
þetta fræga bökunarduft ber ávalt tilætlaðan
árangur — óviðjafnanlega góðar kökur. Magie
bökunarduft er ódýrt — kostar innan við 1
cent í stóra köku. Pantið stauk í dag.
«
Framleitt í Canada.
MJNJAGRIPURINN
Eftir O’Henry
Fröken Lyunette D’ Armande
sneri baki við Broadway. Það
voru slétt kaup, þvi að Broad-
way hafði oft snúið baki við
henni. Eins og sakir stóðu,
voru það að vísu ekki slétt
kaup, því að höfuðpersónan í
leiknum “Á vængjum vindanna”
gat látið Broadway dansa eftir
sinni pípu. En sá hlær bezt,
sem síðast hlær.
Fröken D. Armande sneri því
aðeins stólnum sínum
glugganum, ;sem vissi út að
Broadway, og fór að stoppa hæl
á silkisokk. Hávaði og skraut
götunnar undir glugganum
hennar hafði engin áhrif á
hana. Það eina, sem öskir
hennar snerust um, var hita-
svækja búningsherbergjanna í
leikhúsunum og fagnaðaróp
hrifinna áhorfenda. En í tóm-
stundunum var ekki um annað
að gera, en að lappa upp á silki-
sokkana. Silkið gengur að vísu
fljótt úr sér, en það er þó það
eina, sem hægt er að nota.
Hótel Thaiia gnæfir yfir
Broadway eins og Maraþon yfir
hafið. Það rís eins og himin-
hiát-t bjarg upp úr iðandi mann-
þrönginni, sem streymir að úr
öllum áttum. Hér safnast leik-
bóparnir saman, til þess að
hvíla sig eftir flakkið, og und-
iribúa nýja för. í götunum um-
hverfis úir og grúir af ráðning-
arskrifstofum, leikhúsum, leik-
skólum, og yfirleitt öllu, sem
leikarar þarfnast.
Sé gengið inn í anddyri
hótelsins, er engu líkara, en að
maður sé staddur í risavaxinni
örk, sem sé í þann veginn að
sigla, fljúga eða velta af stað.
Alstaðar er ys og þys, og loftið
er þrungið af óróa, vonum og
kvíða. Þetta er sannkallað völ-
undarhús. Leiðsögumannslaus
er hver einstakur eins og reiða-
laust skip í stórsjó.
í hvert sinn, sem beygt er fyr-
ir horn, eiga menn á hættu, að
hrasa um ferðatöskur og aBs-
konar faraiigur. Frá hundruð-
um herbergja berst ' ó|mur af
samræðum, köllum og hlátrum.
Sumarið er komið. Leikhóp-
arnir hafa sundrast og leita nú í
þessa allsherjar höfn, en gera
jafnframt áhlaup á leikhús-
stjórnina, til þess að herja út
hlutverk á næsta leikári.
Um þetta leyti dags, er Ibúið
að loka ráðningaskrifstofunum.
— Gangi maður sér til afþrey-
ingar inn um hótelsportið, iber
margt fyrir augu. Þarna koma
tigulegar gyðjur með blæjur
fyrir andlitunum, í skósíðum,
skrjáfandi silkikjólum. Ungar,
léttstígar dansmeyjar svífa
fraimhjá og fylla loftið sætri
angan margvíslegra ilmvatna.
Alvarlegir skopleikarar hópast
í dyragættunum og ræða um
Booth. Og einhversstaðar að'
kemur ilmur af reyktu fleteki og
rauðkáli og glamur í diskum og
hnífum.
Öðru hvoru er þessi sífelda
suða rofin af snörpum, holum
hvellum, þegar tappamir þeyt-
ast úr flöskunum. Ef lýsa ætti
lífinu í hótelinu með viðeigandi
greinarmerkjum,, leynir sér
ekki, að komman er eftirlæti
allra, semíkamman er litin
hornauga, og punktar fyrirfinn-
ast ekki.
Herbergi “fröfeen” D’Arman-
des var lítið. Það leyfði efeki af
því, að ruggustóllinn hennar
kæmist fryir á milli snyrtikom-
móðunnar og ifataskápsins. Á
feommóðunni var ye-njulegt
smádót ungra kvenná, og
nokkrar ljósmyndir af henni
sjálfri og vinum hennar í ýms-
um hlutverkum.
Á eina þessa mynd varð henni
frá .litið öðru hvoru.
“Gaman þætti mér að vita,
hvar Lee er niður komin,” sagði
hún við sjálfa sig.
Hefði ókunnur maður litið á
myndina, mundi hann hafa
haldið að hún væri af stóru,
hvítu Iblómi, sem þyrlaðist á-
fram í loftinu. En jurtaríkið
ber ekki ábyrgð á þessum hvítu
krónublöðum.
Það, sem sást, var stutta,
víða pilsið hennar Rosalie Rayts,
í sömU andrá og hún tók helj-
arstökk uppi í blómskrýddu rófe
unni sinni, sem hékk niður úr
loftinu fyrir framan leiksviðið,
hátt uppi yfir höfðum áhorfend-
anna. Ljósmyndavélinni hafði
tekist að sýna, þó að á ófull-
kominn hátt væri, þegar hún á
þessu áhrifaríka augnabliki
sparkaði fætinum yndislega út
í lo-ftið, svo að gula silkisokka-
ibandið þeyttist af henni og sveif
niður til áhorfendanna.
Það sást einnig, hvernig á-
horfendurnir, sem aðallega voru
ikarímenn, þustu á fætur, og
teygðu úr sér, hver í kapp við
annan, til þess að handsama
þenna dýrmæta grip.
í tvö ár — fjörutíu vikur í
senn — hafði Rosalie Ray verið
á stöðugu ferðalagi og sýnt list-
ir siínar í .stóirborgunum. Auk
þessa aðalhlutverks, danteaði
hún og söng og lék ýmsar jafn-
vægislistir. En þegar blóm-
skrýdda rólan kom fram, -og
Rosalie stökk ibrosandi upp í
hana, með silkibandið lauslega
hnýtt á sínum stað, þá náði
hrifningin hámarki sínu. Áhorf -
endurnir risu allir á fætur eins
og einn maður og ætluðu bök-
tetaflega að tryllast af hrifningu.
Það var þetta hlutverk, sem
hafði gert nafn Rosalie frægt
og rutt henni glæsilega sigur-
braut. En þegar tvö ár voru
liðin, tilkynti hún fröken D’
Frh. á 7. bls.
ROYAL
YEAST
CAKES
Royal Yeast Cake-s og Royal
soppu forskriftir fullkomha.
brauðgerð sem þessa . . .
Notið Royal gerkökur og þá
megið þér eiga vist að brauðið
hefar sig. Það er vegna þess að
hver kaka er út af fyrir sig vaf-
in í loftheldum pappír. Ekkert
annað þurra-ger er vemdað á
þenna hátt. Þér getið notað
Royal Yeast Cakes i bökun dag-
inn sem þér kaupið það—eða
vikum seinna—og í hvert skiíti
öðlast sama árangur.
Kaupið
vörur
búnar
tu
í
Canada