Heimskringla - 13.05.1936, Blaðsíða 1

NÚMER 33.
L. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MEÐVIKUDAGINN. 13. MAl, 1936
HELZTU
ítalíu konungur orðinn
keisari Blálands
Það er ekki nein ráðgáta í
huga Mussolini hver sé eigandi
Blálands, hvað sem Þjóða-
ibanda lagið segir um það. Síð-
ast liðinn laugardag lýsti hann
því yfir, að það væri eign ítalíu
og Victor Emmanuel, konungur
ítalíu, var nefndur keisari Blá-
lands.
Og um leið og keisara nafn-
bótinni var bætt við konungs-
nafnið, var lýst yfir, að hún
gengi í erfðir.
Yfirhershöfðingi Pietro Bado-
glio, sem s. I. fimm mánuði
stjómaði her ítala í Blá,andi,
var gerður að vísikonungi —
(viceroy).
Mussolini hélt áhrifamikla
ræðu við þetta tækifæri. Hann
lýsti velþóknun sinni á ítölskum
hermönnum og þjóðinni í heild
sinni. Eftir 14 ára stjóm fas-
cista sagði hann Italíu orðið
keisaradæmi aftur.
Eriður sagði hann að sér
byggi í huga. Nú hefði þjóðin
svigrúm til þess að bjarga sér
og verða aftur eins efnalega
voldug og hún hefði til foroa
verið.
Þegar hann lauk máli sínu,
var hrópað á hann tvisvar eða
þrisvar fram aftur af þeim sæg
xnanna, er á hann hlýddi.
ítalska þjóðin var uppi í skýj-
unum af þessum sigri 1 Blá-
landi. Og sendiheora stofuna
'brezku, lét Mussoh'ni verja til
vonar og varar með stórum
flokki hermanna meðan á dýrð-
inni og fögnuðinum stóð.
Italía og Egyptaland
Dr. Wilfred Osgood náttúru-
fræðingur í Chicago og vel
kunnugur í Blálandi, segir ítal-
íu ekki hafa grætt mikið á því,
að taka Bláland.
Blálandsstríðið er búið að
kosta ítalíu $750,000,000. Það
fé segir hann ekki mikla von
um að nokkru sinni fáist endur-
greitt, nema með þvlí að eyða
off jár í að bæta landið og yrkja.
En það er ekki óhugsandi, að
Mussolini hugsi sér aðra leið
en að rækta landið til þess að
hafa nokkuð fyrir gnúð sinn.
Hann gæti æft her þarna og
herjað á Sudan smásaman —
og að lokum snúið sér að
Egyptalandi.
Og hvað sem Mussolini segir
um það, hefi eg sterkan grun
um að það sé þetta, sem að
baki liggur nú fyrir Mussolini.
Að hafa nokkuð gott af þess-
um Blálands sigri í bráðina, er
ítalíu ofvaxið. Hún getur ekki
búist við neinum beinum hagn-
aði af honum fyr en eftir ein
10 ár.
Það eru góð búlönd í Blá-
landi, áþekk búlöndum í Mið-
Mexikó, sem ítalir geta bygt.
En landið er samgöngulaust,
veglaust og óbygt á menningar-
lega vísu. Að koma á sæmi-
legum samgöngum kostaði tug-
um eða hundruðum miljóna
dollara.
Frá ÞjóSabandaliaginu
Það hefir á ýmsu gengið á
fundum Þjóðabandalagsins, síð-
an Blálandsstríðinu lauk, eða
Mussolini lýsti því yfir, að land-
ið heyrði nú ítah'u til. Á fyrsta
fundinum sem um stríðsmálið
átti að þinga, krafðist Aloisi,
fulltrúi italíu, að Wolde Mariam
fulltrúi Blálands viki af fundi;
hélt hann fram, að hann væri
ekki fuhtrúi neinnar stjómar og
væri á fundi í trassi við lög og
FRÉTTIR
reglur Þjóðabandalagsins. —
Aðrir fulltrúar á fundi viður-
kendu það ekki og kváðu Mr.
Marion hafa fulla heimild til að
vera þar. Gekk þá Aloisi af
fundi.
Næsta sporið varð að Þjóða-
Ibandalagið hélt leynifund s. 1.
mánudag á heimili Joseph Av-
enol, aðalritara Þjóðabanda-
lagsins í Genf. Var þar rætt
um Blálandsstríðið eða lok þess
og hvað Þjóöabandalagið ætti
að gera í sambandi við það mál.
Voru fuhtrúar bæði ítala og
BláJendinga þar á víxl. Var
auðséð, að fyrir Þjóðabanda-
laginu lá, að viðurkenna eða
neita, að Bláland væri orðið
eign ítalíu. Neitaði Þjóðabanda-
lagið alt, nema fulltrúar ítalíu,
að svo væri.
En þessu reiðist Mussolini og
kallar alla fulltrúa sína heim
af fund-um Þjóðabandalagsins.
Er nú ýmsu spáð um það, að
þetta sé byrjunin að því, að
ítajía gangi úr Þjóðabandalag-
inu. Og á Italíu er mikið skraf-
að um, að sendiherra Bretlands
verði sendur heim og öllu sam-
bandi við það slitið. Kennir
Mussolini Bretum um það öll-
um fremur, að Þjóðabandalagið
viðurkendi ekki, að Bláland
heyrði nú ítahu til.
En svo var nú þriðji fundur-
inn haldinn í gær og var á hon-
um samþykt, að halda við-
skiftabanninu áfram óhögguðu
gegn ítalíu eins og samþykt
var í nóvember á síðast liðnu
ári. Mun nú verða látið við það
sitja, þar til á næsta fundi
Þjóðabandalagsins, sem haldinn
verður 15 júní. Er þeim fundi
frestað þennan tíma, til þess að
gefa nýju stjórninni á Prakk-
landi tíma til að koma sér fyrir
sem bezt, áður en hún sendir
fuhtrúa á fundi Þjóðabanda-
lagsins. Er búist við, að sú
stjórn verði ekki Mussolini eins
vinsamleg og sú er áður var við
völd.
Mussolini heldur fram, að
stríðsmálið sé úr sögunni og
Þjóðabandalagið ætti ekiki að
hafa það á dagskrá sinni
lengur.
En Þjóðabandalagið telur
Haile Selassie stjórnanda Blá-
lands, en ekki ítala, enn sem
komið er og stríðsmálið við-
fangsefni sitt.
Satt að segja virðíst nú litlu
muna, að Bretar og ítalir fjúki
saman. Það hefir sjaldan legið
nær stríði en nú. Bretar virð-
ast líta orðið svo á, að stríð
verði óumflýanlegt og með því
að fresta því, sé lítið unnið.
Nazistar óSir enn
Frá Þýzkalandi var símað í
gær, að Nazistar hafi enn á ný
hafið árás á sósíalista og kom-
múnista um landið og ýmist líf-
látið þá eða hnept í fangelsi.
Ástæðan ftyrir árásinni er nú
sögð meðal annars sú, að þeír
hlusti á útvarp frá Rússlandi.
í Bremen voru fimm menn
handteknir og dæmdir til
tveggja ára fangelsisvistar fyrir
það, að þeir sátu við móttöku
tækið og voru að hlusta á út-
varp frá Moskva.
í Cologne drap leynilögreglan
tvo Sósíalista foringja, í tugt-
húsinu . Eru þeir nefndir Julioh
og Rieter. Vorul iþeir fyrir
nokkru, ásamt 60 öðrum hnept-
ir í fangelsi. Þegar á Ieyni-
lögregluna var borið, að hún
hefði drepið mennina, sagði hún
að þeir hefðu sjálfir hengt sig.
Og því trúir stjórnin.
Leyndardómsfullar rannsókn-
ir hafa víða farið \ifram í
Þýzkalandi. Fyrir slíkan rétt
hafa um 100 manns verið kall-
aðir í Magdeburg. Það sem á
þá hefir verið borið, er að þeir
séu að vinna að því aðj mynda
sósíalista og kommúnista sam-
tök.
Tugir imanna hafa verið
handteknir í Hamburg, Dres-
den, Baden og víðar.
Á þinginu í Bretlandi hafa
verkamannafulltrúar farið fram
á það, að stjórnin rannsakaði,
að hve miklu leyti sendiherra-
stofan þýzka í Englandi, sé
riðin við spæjara-starfið í
Þýzkalandi; þótti eitthvað be/a
vott um að svo væri, er á
rannsókn málsins stóð út af
ráni folaðamannsins og gyð-
ingsins dr. Jacobs.
Stjórnin kvaðst ekki hafa
neina vitneskju um, að sendi-
herrastofan hefði nokkuð verið
riðinn við mannránið í Sviss og
að svo komnu yrði ekkert af
rannsókn af sinni hálfu út af
því.
OrSur og titlar
Af því að dæma hvernig Rt.
Hon. MaoKenzie King, stjórnar-
formaður _og aðrir fylgismenn
hans töluðu um lögin um heið-
ursviðurkenningar (orður og
titla) á sámbandsþinginu s. 1.
ár, mætti ætla að þau yrðu nú
sem fyrst afnumin. En nú ber-
ast þó fréttir austan að um það,
að við þeim lögum verði ekki
hreyft. Og King kvað meira að
segja vera í vandræðum út af
því, að lið hans gengur nú svo
hart eftir því, að hann fari að
nefna þá, sem sæmdar séu
verðir, þar sem nú fer að líða að
afmæli konungs og útbýtingu
titlanna. Það verður hvað sem
viðbjóði • Kings á titlum líður,
gaman að sjá, hvort ekki teygist
úr nafnaregistrinu yfir þá,
sem sæmdina þiggja.
Hveitibirgðirnar
Samkvæmt því er folaðið Fin-
ancial News á Englandi, heldur
fram, eru hveitibirgðirnar í
heiminum óðum að mínka. —
Segir iblaðið, að Canada ætti
ekki að hafa nema um 100 mil-
jónir mæla óseldar 1. ágúst í
sumar. Maðurinn sem heldur
þessu fram, er talinn hinn fróð-
asti um þessa hluti. Það kemur
og heim við það, sem Mr. Mc-
Farland hélt fram, er umsjón
hveitisölunnar hafði hér áður
með höndum.
Hvernig fer nú Kingstjórnin,
með þetta fyrir augum, að verja
framkomu, sína í hveitimálinu?
Var nokkur þörf á því fyrir
hana, að fella hveitiverðið um
12 cents mælirinn fyrir bænd-
um eins og hún gerði? Var það
til að leiða bændur út úr eyði-
mörkinni, eins og ein málpípa
stjórnarinnar komst að orði?
C. P. R. lánið greitt
Fyrir fjórum árum varð C. P.
R. félagið að mæta greiðslu á
láni er miklu nam, en hafði ekki
alt féð til þess í svipinn og
fór fram á, að sambandsstjórn-
in gengi í ábyrgð fyrir 60 miljón
dölum af því. Gerði Bennett-
stjórnin þetta. Féð játti að
greiðast til baka á fjórum árum
og var nærri helmingur þess
endurgreiddur fyrir tveim ár-
um, en afgangurinn var að fullu
greiddur 1. þ. m. er hann féll í
gjalddaga. Um lán þetta töl-
uðu liberalar ávalt sem gjöf til
C. P. R. félagsins. Svo það
kemur fram í þessu sem ýmsu
öðru, að það stendur ekki eins
og stafur á bók sem þeir segja.
Söngskemtun á morgun
í Sambandskirkjunni
Til söngskemtunar í Sam-
bandskirkjunni annað kvöld,
hefir svo vel verið efnt, að allir
hvort sem önnum eru bundnir
eða ekki, ef þeir eru ekki rúm-
fastir, ættu að vera þar. Söng-
flokkur kirkjunnar hefir lengi
verið að æfa íslenzk úrvals
Vísnalög undir stjórn Péturs
Magnús. Þeir sem á söngflokk-
inn hafa áður hlýtt vita að
þarna er von ibeztu sikembunar.
Auk þess eru og einsöngvar og
einspil, sem full trygging er
fyrir, að verði alt vel af hendi
leyst. Til söngs þessa er fyrst
og fremst, efnt Íslendingum til
skemtunar og andlegrar hress-
ingar. Inngangseyrir er ekki
seldur, en samskot tekinn. —
Menn geta því komið hvernig
sem á stendur og skemt sér. Til
þessa eru tækifæri allra jöfn.
íslendingar ættu að muna eftir
þessari skemtun.
“Hindenburg”
“Hindenlburg” eitt af mestu
loftskipum heimsins kom til
New York kl. 6.23 á laugar-
dagsmorgun. Var það 61 klst.
53 mín. frá Fredrichhafen á
Þýzkalandi til Lakehurst, N. J.
Af belgskipi hefir leið þessi ekki
verið farin áður á skemmri tíma
ieú 81 kl^t.
Farþegar sem með skipinu
voru létu mikið af að ferðast
mþð því. Var prestur í förinni
og messaði hann á leiðinni. Er
það sagt í fyrsta sinni að guðs-
þjónusta hafi veríð haldin á
flugskipi á fleygiferð. Sagði
prestur sér einnig nýtt, að
messa yfir söfnuði, sem helm-
ingurinn af væru myndasmiðir.
Svo stöðugt var skipið á flug-
inu, að Yatnsglös á borðum
hreyfðust ekki.
Við komu skipsins til New
York, blés hver pípa sem hljóði
kom upp.
Prófin
Háskóla-prófunum í Mani-
toba er nú likið; foirtist nafna-
skrá nemenda í Winnipeg Free
Press í morgun. Við fljótlegt
yfirlit, er þar að finna þessi ís-
lenzku nöfn:
Master of Arts:
Tryggvi Júlíus Oleson, B.A.
Third Year Electrical Eng.:
Einar Árnason (sonur séra G.
Árnason).
Hann hlaut $80 verðlaun;
sömuleiðis Winnipeg Royal Air
Fotrce MemoriaJ 'Sc(holarshio,
$90.
Bachelor of Arts:
(Honour Course)
Eric Herbert Bergman
Doctor of Medicine:
Elmer Fredolph Christopher-
son
Harold Egill Gíslason
Stephen Benedikt Thorson
Bachelor of Science in
Home Economics
Ólöf Anna Jónasson
Bachelor of Science in
Electrical Engineering
Gunnthor John Henrikson
Arts and Science
(First Year)
Richard S. M. Hannesson
Bachelor of Arts
(General Course)
Marion Erlendsson
Anna Sigrún Jóhannsson
Krisbín Olson
Það geta vel verið fleiri Is-
lendingar á skránni þó ekki
verði ráðið af nöfnunum og er
Heimskringla þakklát þeim, er
bendir hénni á það og náms-
fólkið þekkja.
ÍSLAN DS-FRÉTTIR
Dr. Níels Nielsen
kom í morgun
Rvík. 11. apríl
Dr. Niels Nielsen kom hing-
að til Reykjavíkur í morgun
með e. s. Gullfoss til að hefja
nýjan Vatnajökuls-leiðangur. í
för með honum er ungur vís-
indaamður, Arne Noe-Nygaard,
sem undanfarin 6 ár hefir feng-
ist við jarðfræðisrannsóknir á
austanverðu Grænlandi, og
einnig rannsakað nokkuð af
steinum, og öðrum jarðvegs-
myndunum, sem dr. Niels Niel-
sen hafði með sér heim til Dan-
merkur úr Vatnajökulsleiðangri
sínum 1934.
Hér í Reykjavík slæst þriðji
maður með í förina, en það er
Jóhannes Askellsson, jarðfræð-
ingur, — og munu allir þessir
vísindamenn leggja upp í nýjan
Vatnajökulsleiðangur í lok
næstu viku.
Hygst dr. Nielsen að hafa
fyrst í stað aðsetursstöð sína
við Grímsvötn, í Vatnajökli, og
athuga þar jarðlagamyndanir.
Hann segir: Það er sérstaklega
tvent sem gerir, að Vatnajökull
er betur til rannsókna fallinn
en nokkurt annað fjall ÍJieimi.
1 fyrsta lagi bregður hann upp
nýju ljósi um jökulbreiðu þá er
eitt sinn lá yfir öllum Norður-
löndum, norðurhluta Þýzka-
lands, Holland og Bretlandseyj-
ar — og í öðru lagi er það hin
frábæra aðstaða til að mæla
hitaútstreymi eldgosa. Og er
það sérstaklega hið síðarnefnda
sem beinir augum allra núlif-
andi jarðfræðinga hingað. Við
Vatnajökul er það einsdæmi, að
eldstöðvarnar, eða útbrot elds-
ins, liggja undir sjálfum jökl-
inum, svo um leið og eldgos
verður fer mikill hluti af orku
eldsumbrotanna í að bræða jök-
ulinn. Á þenna hátt binst hit-
inn, því það þarf ákveðinn hita
til að bræða ákveðið rúmtak af
ís — en út frá því er svo mælt
hitamagn og orka eldsupptak-
anna.
í lok næstu viku ætla leið-
angursmennirnir að ganga á
jökulinn og leggja upp frá
KáJfaflbllssta;ð. Fylgdatrímaður
þeirra verður Jón Pálsson frá
Seljalandi í Fljótshverfi.
Þegar rannsóknunum við
Grímsvötn verður lokið, sem
dr. Nielsen taldi sennilegt að
yrði í byrjun júní, fer magister
Nygaard austur í Öræfi til að
rannsaka jökulbrúnir en Niel-
sen ætlar að rannsaka upptök
Skeiðarár. Taldi hann því h'k-
legt að þeir mundu ekki) koma
hingað til Reykjavíkur fyr en í
júh', eða jafnvel seinna.
Og því leggið þér, svo árla
árs, upp í svo langa og erfiða
ferð sem þessa? spurðum viö
blaðamennirnir, sem hittum dr.
Nielsen í herbergi hans á Hótel
ísland, í morgun.
— Það gerir jökulbrúnin —
hún er bæði hættuleg og erfið.
einkum þegar útá líður. Við
höfum líka mikinn farangur,
sem við verðum að hafa með-
ferðis.—Vísir.
* * *
Tillögur stjórnarliða um presta-
fækkun feldar f neðri deild!
Rvík. 16. apríl
Frv. það, sem Jörundur Bryn-
jólfsson bar fram í fyrra og nú,
á Alþingi, og komið var frá
milliþinganefnd í launamálum,
um sameining prestakalla og
fækkun presta (um nál. 40),
var felt við 2. umr. í neðri deild
í gær með 13:11 atkv.
En samþtykar voru breyting- ,
artillögur minni hl. nefndarínn-
ar, um fækkun presta um að-
eins nál. 10 — til 3. umr., en
alls óvíst um úrslit málsins í
þinginu héðan af.—Mfol.
* * *
Gott tíðarfar bjargar bændum
á harðindasvæðinu
Rvík. 15. apríl
Ágætt tíðarfar hefir verið á
harðindasvæðinu austan Jalnds
og norðan síðustu daga. Víða
er komin upp jörð og nokkur
beit.
Víðast hvar eiga bændur enn
eftir nokkurn heyforða og eru
menn orðnir vongóðir um horf-
ur þrátt fyrir öll harðindin í
vetur.
Fréttaritarinn að Ystafelli
skýrir frá því, að í Suður-Þing-
eyjarsýslu hafi verið sólskin og
blíðviðri undanfarna daga, en
lítil leysing. Víða er komin
upp beifarsnöp, en víða er enn
jarðlaust. Bændur hafa von um
að komast af með hey, ef þessu
fer fram. iSkepnuhöld eru góð.
Snjóbíllinn hefir undanfarið
flutt fóðurbætir í Bárðardal. —
Hefir hann farið nokkrar ferð-
ir og flutt 20 vættir í hverri
ferð.
Símastöðin að Víkingavatni í
Axarfjarðarhéraði sagði góða
tíð hafa verið í héraðinu und-
anfarna daga og haga kominn
upp. Stöðin sagði bændur eiga
nokkurn heyforða og útlitið
sæmilegt.—Mbl.
* * *
Vestmannaeyjabátar hætta
veiðum sökum netaskorts
Vestm.eyjum, 14. apríl
Netaskortur er nú orðinn svo
tilfinnanlegur hér í Vestmanna-
eyjum, að til stórvandræða
horfir.
Tveir bátar, sem hafa mist
öll sín net, hafa orðið að hætta
veiðum, þar sem ómögulegt er
að fá net hér, eða annarsstað-
ar á landinu.
Afli hefir verið mjög misjafn
hjá bátum.
Á annan páskadag reru allir
bátar sem sjó stunda, enda var
veður ágætt og öfluðu þá 3—4
þús. fiska á bát. 1 dag reru
bátar aftur, en, þá var afli svo
misjafn að bátar, sem fengu 4
þús. í gær, fengu nú aðeins
nokkur hundruð fiska.
'Hér liggja á höfninni Eld-
borg og Hekla með salt til út-
végsmanna. Einnig liggur hér
h'nuveiðarinn Jarlinn, og kaupir
fisk af bátum, og saltar um
borð hjá sér.
* * *
Maður druknar í Þverá
Þann 14. apríl vildi það slys
til að Eyvindur Albertsson, ó-
kvæntur bóndi í Teigi í Fljóts-
hlíð druknaði í Þverá, skamt
neðan við Miðkot.
Eyvindur var á heimleið
sunnan yfir ána, og er talið að
hann muni hafa farið af réttri
leið vegna dimmu, og lent í
sandbleytu.
Hestur hans var kominn
beislislaus heim að Teigi um
morguninn og var þá þegar far-
ið að leita Eyvindar.
Fanst lík hans á eyri í ánni,
fyrir framan Miðkot* og reynd-
ust lífgunartilraunir árangurs-
lausar.
Eyvindur heitinn bjó með
fullorðinni móður sinni, Salvöru
Tómasdóttur, á einum þriðja
hluta af Teigi.
■Hann var 27 ára gamall.