Heimskringla - 01.06.1938, Blaðsíða 6

6. SÍÐA
HEIMSK'RINGLA
WINNIPEQ, 1. JÚNÍ 1938
I
J
“Hamingjan góða!” hrópaði hann ©r eg
sagði frá þátttöku hinna tveggja vina minna.
Hann varð svo glaður að hann réði sér ekki og
tók í hendina á þeim hvað eftir annað og sagði
að þeir væru sínir vinir eins og mínir.
Við hugsuðum einnig um fangann í kjall-
aranum. Afi minn varð himinglaður, er hann
heyrði að þjónn brezku stjórnarinnar væri fangi
í húsum hans. En þetta var samt alvarlegt
mál, eins og við allir vissum. Var það því nauð-
synlegt að sjá fyrir ráði Larrys hið fyrsta.
“Eg vii fara og fara strax,” sagði hann.
“Mr. Donovan. Mér þætti heiður að hafa
yður hér hjá mér,” sagði afi minn. “Eg vona
að Jack verði hér áfram og vildi eg að þér
gætuð dvalið hér með honum.”
“Sýslumaðurinn og félagar hans munu ekki
hafa hátt um það, sem hér hefir gerst,” sagði
Stoddard. “Og ekki munu þeir reyna að frelsa
fangann úr húsi, þar sem afturgöngur birtast.”
“Nei, en það er ekki hægt að hafa brezkan
fanga um aldur og æfi í húsum sínum. Það
vissu of margir að hann hafði verið á þessum
slóðum, og áreiðanlegt að bardaginn hér og
heimkoma Mr. Glenarms liggur ekki' lengi í lág-
inni. Alt sem eg bið yður um, Mr. Glenarm er,
að þér haldið fanganum í varðhaldi fáeinar
stundir eftir að eg fer héðan, til að gefa mér
tækifæri að koma á undan honum.”
“Auðvitað, en þegar vandræði- eru um
garð gengin vona eg að þér heimsækið okkur
hér og hjálpið Jack til að lifa hér reglubundnu
oð heiðvirðu lífi.”
Afi minn talaði um að eg yrði hjá sér með
slíkum hlýleik, að mér hitnaði um hjartaræt-
urnar við að heyra það. Eg hafði ekki minst á
Marian Devereux við hann. Eg hafði ekki
minst á för mína til Cincinnati, vegna þess að
það gerði ekkert til hvað erfðirnar snerti eins
og nú var .komið málum, og beið eg eftir tæki-
færi er við værum einir saman, að ræða þetta
við hann.
Hádegis verðurinn stóð lengi yfir. Bates
kom með kampavín og við þrír, sem vorum
úttaugaðir af baráttu og æsingu drukkum skál
Johns Marshalls Glenarms.
“Vinir mínir,” sagði gamli maðurinn og
stóð upp. Við stóðum líka og horfðum á hann,
eg held með hlýjum vinarhug. — “Eg er gam-
all og heimskur maður. Altaf síðan eg réði
mér sjálfur, hefi eg látið það eftir mér að
þjóna dutlungum mínum. Þetta hús er einn
þeirra. Mig langaði til að skapa hlut, sem
væri bæði fagur og virðulegur, og eg vonaðist
eftir, að Jack kynni að þykja vænt um það og
langa til að fullgera það og dvelja hér. Ráðið
sem eg tók til að fá hann til þessa, voru
ekki — eg játa það — samboðin manni, sem
vill nánasta ættingja sínum vel. Eg var hrædd-
ur við þessar Afríku-ferðir þínar, Jack” — og
hann hló — “svo að eg setti þig hér í þennan
friðsama stað í miklu meiri hættu, en þú hefir
líklega mætt á nokkrum tígrisdýraveiðum. En
þú hefir sigrað. Látum oss drekka skál þína
og óska'þér friðar og langrar æfi.”
“Það segjum við allir!” sögðu hinir.
“Eitt ennþá,” bætti afi minn við, “eg vil
ekki að þú haldir það, Jack að þú hafir verið
gerður arflaus, hefði eg dáið þarna úti í
Egyptalandi. Alt sem mig langaði til, drengur,
var að ná þér heim. Eg gerði aðra erfðaskrá í
Englandi, og sagði fyrir hvar eigur mínar
skyldu lenda, og þér var ekki gleymt. Átti sú
erfðaskrá að vernda þinn hag ef eg dæi fyrir
alvöru!” hann hló glaðlega.
Hinir yfirgáfu okkur. Stoddard fór til að
hjálpa Larry að búa sig af stað. Sátum við afi
minn einir og töluðum saman við langa borðið.
“Mér datt í hug að margt gæti komið hér
fyrir,” sagði eg og horfði á fallegu, grönnu fing-
urnar hans, er hann þurkaði gleraugun sín.
“Einu sinni hélt eg að eg yrði drepinn, en stund-
um hélt eg eða var hræddur um að það yrði
ekki, en að þú skyldir koma aftur til þessa lífs
var algerlega óvænt. Bates blekti mig alveg.
Samræðurar, sem eg heyrði milli hans og Pick-
erings þarna úti í kirkj uanddyrinu þetta þoku-
kvöld, virtist mér staðfesta grun minn á honum.
En svo leggur hann líf sit í hættu að verja
húsið og þá vissi eg ekki hverju eg skyldi
trúa.”
“Já, Bates er dásamlegur maður. Honum
féll ávalt illa við Pickering og þótti gaman að
leika á hann.”
“Hvar náðir þú í Bates? Hann sagði mér
að han væri frá Bandaríkjunum, en hann hvorki
talar né breytir eins og hann væri það.”
Afi minn hló. “Auðvitað ekki. Hann er
írskur. Mentaður maður — og það er alt sem
eg veit um hann, nema að hann er dásamlega
ágætur þjónn.” En eg var ekki að hugsa um

LJÓSHEIMAR
Saga þýdd úr ensku af séra E. J. Melan
Bates, heldur um Marian Devereux. Eg get
ekki haldið lengur áfram án þess að segja afa
mínum frá, hvemig eg hafði svikið samninginn
og farið í burtu, en hann gaf mér ekkert tæki-
færi.
“Þú verður hér áfram — þú hjálpar mér til
að fullgera þetta hús?” spurði hann með mikl-
um ákafa. Mér virtist harðýðgislegt og órækt-
arlegt að segja honum að eg gæti það ekki, að
hinn mikli heimur lægi fyrir utan takmörk Glen
arms landsins og biði eftir mér, til að sigrast á,
að eg hefði bæði grætt og tapað á veru minni
þarna, og vildi nú fara í burtu. Það var
hvorki leyndardómurinn, sem nú var útskýrður,
né hættan, sem nú var sigruð, er var efst í
huga mér, heldur minningarnar um unga
stúlku, sem hafði hlegið svo yndislega að hún
hafði teygt mig í burtu til að sjá hana í annari
mynd. Mér var það til huggunar að Pickering
sigraður og afhjúpaður græddi ekkert á brellum
þeim, sem hún beitti mig. Tap þeirra beggja
var sameiginlegt, og í reiði minni þótti mér
vænt um að hafa fundið hana í göngunum
leitandi ránsfengs fyrir sama húsbóndann og
Morgan og Ferguson þjónuðu.
Baráttan var búin, og nú var ekkert fram-
ar þarna fyrir mig að gera í húsinu við vatnið.
Eftir viku tíma eða svo mundi eg fara út í
heiminn til að hafa ofan af fyrir mér. Eg var
verkfræðingur, og eg efaði ekki, að eg gæti
fengið stöðu. Hvað afa minn snerti’, þá mundi
Bates sjá um hann og eg ætlaði að heimsækja
ha'nn oft. Aldrei framar ætlaði eg að hryggja
hann með neinum flækingi. Hann vissi að
héðan af var ekki hægt að gera úr mér bygg-
ingarmeistara,— það hafði eg sagt honum, og
nú langaði mig til að fara í burtu í friði og
fara til annarar heimsálfu, þar sem þurfti að
leggja járnbrautir, símalínur og brýr.
Þessi hugsun fylti svo huga minn, að eg
gleymdi því, að hann var hálfgert að bíða eftir
svari.
“Mér þætti vænt um að gera alt sem þú
biður mig um, en það get eg ekki gert. Þú skalt
ekki misskilja mig. Mig langar ekkert til að
hverfa aftur að mínu fyrra háttalagi. Eg hefi
eytt nógu miklum peningum á þessu ferðalagi
mínu og haft alla þá gleði, sem mig langar til
af því. Eg ætla að fá mér atvinnu einhver-
staðar, og fara að vinna.”
“En Jack” — hann beygði sig í áttina til
mín mjög blíðlega — “Jack þú mátt ekki vera
með þessar grillur að ætla að fara að standa á
þínum eigin fótum og leggja sjálfur grundvöllin
að þínum eigin auðæfum; því alt sem eg á
heyrir þér til, drengur minn. Það sem er þarna
í peninga skápnum er þín eign, núna í dag.”
“Eg vildi að þú værir ekki að þessu. Þú
varst mér altof góður, eg á ekkert skilið frá
þér, hreint ekkert.”
“Eg er ekki að reyna að múta þér, Jack. Eg
er bara að friða mína eigin samvizku, það er
alt og sumt.”
“En fé getur ekki friðað mína samvizku,”
svaraði eg og reyndi að brosa. “Eg hefi verið
upp á aðra kominn alla æfina, og nú ætla eg að
fara að vinna. Værir þú ellihrumur og þyrftir
mín við, þá mundi eg ekki hika, en heimurinn
horfir á mig nú með eftirtekt til að sjá hvort
eg verð mér ekki til skammar.”
“Jack, þessi erfðaskrá gerði þér mjög
rangt til. Hún setti á þig svartan blett, og
mér svíður það og það vildi eg bæta þér! Skil-
urðu það ekki drengur minn? Þú mátt ekki
hefna þín þannig á mér. Heyrðu við skulum
vera vinir?”
Hann stóð upp og rétti mér hendina.
“Eg á ekki við það! Mér er sama um það!
Það var ekkert nema það, sem eg áttr skilið.
Þessir mánuðir hérna hafa breytt mér. Heyrð-
ir þú ekki að eg sagðist ætla að fara að vinna ?”
Eg reyndi að hlægja og eyða þessu þannig.
“Það verður skemtilegra hérna í vor,” sagði
hann eins og til að laða mig til að vera. “Þegar
sumargestirnir koma hingað, þá er regulega
fjörugt hérna.”
Eg hristi höfuðið. Vatnið þessi litla skál,
minning um létt áratak, rauð húfa, sem hvarf
inn í sólsetur haustkveldsins. Ákvörðun mín
að fara héðan styrktist við þessar minningar.
Eg var orðinn næsta taugaveiklaður og því sneri
eg mér nú hvatskeytslega að afa mínum.
“Svo Miss Devereux var hin persónan, sem
vissi um leyndarmálið. Veiztu að hún var
þjónn og samverkakona Pickerings?”
“Nei það geri eg vissulega ekki,” svaraði
hann kuldalega. “Mig furðar að þú skulir tala
þannig um konu, sem þú getur varla þekt neitt
að ráði----”
“Jú, eg þekki hana, hamingjan veit að eg
hefi fulla ástæðu til að þekkja hana. En jafn-
vel þegar eg fann hvemig hún var, hafði eg
ekki hugmynd um að samsærið ætti sér eins
djúpar rætur og raun varð á. Hún vissi að
þetta var gert til að reyna mig, og hún fram-
seldi mig í hendur Pickerings. Eg sá hana
fyrir fáum kvöldum síðan héma niðri í göng-
unum, þar sem hún var að njósna fyrir Picker-
ing; var hún að leita eftir þessum týndu víxl-
um, svo að hún gæti fundið náð í augum hans
með því að skila honum þeim. Þú veizt að eg
hataði Pickering allatíð. Hann var of sléttmáll
og mjúkur á manninn, og bæði þú og aðrir bentu
mér á hann sem fyrirmynd og hrósuðuð honum.
f fyrsta skiftið, sem eg sá Marian Devereux þá
var hún með Pickering. Það var í matsöluhúsi
í New York rétt áður en eg kom hingað. Eg
býst við að hún hafi komið hingað aðeins fáum
tímum á undan mér.”
“Já, systir Theresa var fjárráðamaður
hennar. Faðir hennar var góður vinur minn og
eg hefi þekt hana síðan hún var barn. Þú hefir
rangt fyrir þér, Jack. Að hún þekti Pickering
hefir ekkert að þýða — þau eiga bæði heima í
New York og eiga bæði sömu kunningjana.”
“En það útskýrir ekki viðleitni hennar að
hjálpa honum, eða hvað?” sagði eg bálreiður.
“Hann bað hennar — systir Theresa sagði mér
frá því — og eg brást heiti mínu að dvelja hér
án þess að fara í burtu. Eg fór héðan til þess
að fara á eftir henni!”
“Já, auðvitað! Þú varst í burtu á jólanótt-
ina, þegar þessir þorpárar brutust inn, Bates
mintist rétt á það í síðustu fréttunum, sem
hann sedi mér. Eg fékk þær þegar eg fór í
gegn um New York. Það gerði ekkert til. Eg
bjóst við að þú hefðir strokið í burtu til að hafa
svolitla jólaskemtun. Mér er alveg sama um
það.”
“Já, en eg elti hana. Eg fór til Cincinnati
til að sjá hana. Hún manaði mig til þess —
það var snara. Eitt ráðið, sem þau höfðu til að
klófesta eignir þínar.”
Gamli maðurinn brosti. Það var venja hans
að verða hægur þegar aðrir reiddust.
, “Hún manaði þig til að koma; Það er líkt
Marian, en enginn neyddi þig til að gera það,
Jack?”
“Auðvitað þurfti eg ekki að fara, en----”
Eg stamaði, hikaði • og hætti. Minningarnar
opnuðu hlið sín fyrir mér. Eg sá hana í stigan-
um hjá Armstrong. Eg heyrði hin lága, mjúka
hlátur hennar og stríðnina í rómi hennar, og sá
hana í brosi hennar. Eg fann á ný hina glöðu
hrifningu af því að vera nálægt henni. Hjarta
mitt sagði mér það hreinskiinislega, hvers-
vegna eg hafði elt h'ana til Cincinnati.
“Jack, mér þykir vænt um að eg er ekki
jarðaður í grafreitnum þarna í Vermont, á
meðan engin réttur meðráðamaður er til handa
þér. Eg hefi oft haft miklar áhyggjur út af
þér. Eg hélt að þú værir íandshornamaður að
eðlisfari — og þú vildir ekki verða bygginga-
meistari, sem er hverri stöðu virðulegri, en
þetta síðasta hlutverk þitt tekur þó út yfir alt,
sem á undan er farið. Veiztu það ekkr, að
stúlka eins og Marian Devereux er ekki líkleg að
gefa sig í þjónustu þorpara? Dettur þér í hug,
að hún hafi freistað þín til að elta sig, til þess að
hún fengi arfinn?”
“En hversvegna reyndi hún að frnna þessa
víxla hans? Hversvegna kom hún hingað frá
Cincinnati með honum og samferðafólkr hans?
Getur þú svarað mér þessum spurningum, skal
eg kannske viðurkenna að eg sé flón. Eg býst
við að Pickering sé nógu aðgengilegur í augum
kvenfólksins.”
“Jack, í hamingju bænum talaðu ekki' um
þá stúlku eins og “kvenfólk”. Eg setti nafn
hennar í þessa erfðaskrá mína, til þess að
vekja forvitni þína, því að eg vissi að ef þú
ættir á hættu að fá einhverja hegningu fyrir
að giftast henni þá mundir þú gera það, því
menn eru þannig gerðir. En þú hefir misskilið
þetta alt saman, og móðgað hana á hinn rudda-
legasta hátt, fyrir mann sem í raun og veru er
prúðmenni. En eg vil ekki missa þig, Jack. Eg
vil að þú sért hér hjá mér. Þetta er fallegt land
hérna í Indiana! Það sem mig langar til er að
stofna hér óðalssetur, sem sé konunglega fagurt,
er fólkið hér í kring geti verið stolt af, — og
mig langar til, að þú eigir það með mér. Að
við tengjum nöfn okkar við þessa skóga og
þetta fallega vatn. Eg vildi heldur búa nálægt
því en nokkuru vatni í Skotlandi. Hinir auðugu
Ameríkanar, sem flytja búferlum til Englands,
kunna ekki að meta fegurð síns eigin lands.
Eg ætlaði mér ekki að byggja neitt völundarhús,
heldur fagurt og tigulegt heimili. Þessi leyni-
göng í kringum reykháfinn er bara útúrdúr að
gamni. Eg skal játa að það var dálítið undar-
legur útúrdúr. Þú sérð hvað mikið fer fyrir
reykháfnum,” — hann neri saman höndunum
og hló. “Og að eg fékk útlenda smiði var ekki
til þess að fá alt gert eins og eg vildi láta gera
það. Bíddu þangað til þú sérð maí eplin
blómgast og heyrir þrestina syngja í vor rökkr-
inu. Hjálpaðu mér til að ljúka við þetta hús
og ef þig að því loknu langar til að fara, þá
máttu vera blessaður og sæll fyrir mér.”
Eg varð hrærður af öllum þeim tilfinning-
um, sem birtust í þessu tali afa míns. Mér fanst
margt göfugmannlegt í þessum hugsjónum
hans og honum samboðið. Mér hafði aldrei þótt
eins vænt um hann og nú er hann lauk þessari
beiðni sinni og sneri sér út að glugganum og
horfði út yfir vetrarklætt landið.
“Mr. Donovan er tilbúinn, herra minn,”
sagði Bates í dyrunum og við fórum inn í bóka-
stofuna, þar sem Larry og Stoddard biðu eftir
okkur.
XXVIII Kapítuli
Smáviðburðir.
Larry hafði safnað pjönkum sínum sam-
an í bókaherberginu, og mér til mestu undrunar
var Stoddard kominn þar líka með ferðatösku
sína.
“Eg ætla að fylgja Donovan á leið,” sagði
presturinn.
“Það er slæmt að leiðir okkar skilja hér,”
sagði afi minn. “Eg er í mikilli þakklætisskuld
við Mr. Donovan og einnig við yður Stoddard,
vinir Jacks eru einnig mínir vinir héðan í frá,
og þegar hurðir verða settar fyrir húsið á ný
munu þið heiðra mig með því að þiggja lykla
að þeim.”
“Hvar er Bates?” spurði Larry. Þjónnin
kom inn hæglátur og prúður eins og að venju
og tók að safna saman dóti hans.
“Bíddu svo lítið! Mr. Glenarm,” sagði
Larry. “Áður en eg fer langar mig til að óska
yður til hamingju með hina miklu hreysti, sem
þessi maður hefir sýnt í þjónustu yðar, einnig
trygð hans og rétta framkomu í hvívetna. Einn-
ig mun eg segja yður nokkuð, sem þér fáið
sennilega aldrei að heyra frá honum sjálfum—”
“Donovan!” hrópaði Bates og þaut til hans
með útréttar hendur, “gerðu þetta ekki.”
En Larry sinti því engu.
“Undireins og eg sá þennan mann, þekti
eg hann. Það er hvorki réttlátt gegn honum né
yður, að þér vitið eigi hið sanna í þessu máli.
Eg leyfi mér því að kynna yður gömlum vini
mínum, Walter Creighton. Hann var stúdent
við háskólann í Dublin um leið og eg var þar og
minnist eg hans þaðan sem hins ágætasta
manns.”
“í hamingju bænum gerið þetta ekki!”
bað Bates, er var mjög hrærður og sneri and-
litinu frá okkur.
“En eins og eg, fór hann að skifta sér af
stjórnmálum. Kveld eitt varð götu upphlaup í
Dublin og lögregluþjónn einn var drepinn. Eng-
inn vissi hver sekur var, en böndin bárust að
ungling einum, var það sonur einhver auðugasta
og þektasta mannsins í írlandi. Drengur þessi
var flæktur inn í þetta mál af tilviljun einni.
Til þess að leiða gruninn frá drengnum, þá tók
Creighton á sig sökina með þeim hætti, að
hann strauk í brottu. Hefi eg ekki heyrt frá
honum þangað til nóttina, sem eg kom hér og
hitti hann við að verja hús þetta. Hamingjan
veit að það var drengilega gert og ekki líkt
venjulegum vinnumanni.”
Þeir tókust í hendur. Það var eins og
Bates hefði hamaskifti á svipstundu. Þjóns-
svipurinn féll af honum eins og fat, en nýr svip-
ur kom á hann og ný framkoma. Hann stóð
þarna fyrir framan okkur í rökkrinu eins og
prúðmenni og höfðingi. Mér varð þröngt um
andardráttinn og augu mín fyltust tárum er eg
greip hönd hans.
“Því í fjandanum gerðir þú þetta?” stam-
aði afi minn ákafur og hringsneri gleraugunum
sínum í hendinni. “Bates (við köllum hann
það ennþá samkvæmt beiðni hans) hló og stakk
í fyrsta skifti höndunum í vasann og kom fram
eins og honum var lagið, eins og jafningi
okkar.
“Eins og þú manst, þá þótti mér gaman
að leiklist á stúdents árum okkar. Þegar eg
kom til Ameríku var eg félítill og þurfti að fá
vinnu og það án tafar. Eg sá auglýsingu Mr.
Glenarms eftir þjóni. Eg svaraði henni bara
að gamni mínu, til þess að sjá hvernig þessi
ameríski herramaður væri. Eg varð hrifinn
af Mr. Glenarm þegar eg sá hann í fyrsta
skifti.”
“Því var eins varið með mig!” sagði afi
minn.
“Eg trúði aldrei sögu yðar, þér voruð of
fullkominn í hlutverkinu.”
“Jæja, mér var sama þótt eg væri þjónn,
það hjálpaði mér að dyljast og mér féll vel við
skaplyndi Mr. Glenarms. Húshaldið var eigi
svo auðvelt eftir að við komum hingað.” —
hann horfði með eftirsjá á hendur sínar — “en
þetta spaug, sem Mr. Glenarm fann upp á, að
fara til Egyptalands og látast vera dauður til
að sjá hvað fyrir kæmi, var of gott til að missa
af því, og þegar nýji erfinginn kom fékk eg
nýtt tækifæri að sýna leikara íþrótt mína. —
Stundum langaði mig mjög til að segja honum
alla söguna; eg þreyttist á því að vera tor-
trygður og að leika draug þarna á milli þils og
veggjar. Og hefði Mr. Glenarm ekki komið á
þeirri stundu, sem hann kom, þá mundi eg hafa
stöðvað bardagann og sagt sannleikann. Eg
vona,” sagði hann við mig, “að þér erfið þetta
ekkert við mig, herra minn,” og sagði hin síð-
ustu orð svo skringilega að við rákum allir
upp skellihlátur.
“Mér þykir sannarlega vænt um að eg er
ekki dauður,” sagði afi minn og starði á Bates.
“Lífið er skemtilegra en eg hafði gert mér hug-
mynd um að það væri. En er það ekki synd og
skömm að Bates skuli aldrei elda fyrir mig
framar!” " ”r’