Heimskringla - 01.06.1938, Blaðsíða 2

Heimskringla - 01.06.1938, Blaðsíða 2
2. SfÐA HEIMSKRINGLA WINNIPEG, 1. JÚNÍ 1938 ISLANDS-FRÉTTIR Bændur mótfallnjr niðurskurði í haust Fyrir tæplega hálfum mánuði byrjuðu fundahöld á fjárpestar- svæðinu að tilhlutunum landbún- aðarnefndar þingsins. Voru fundir þessir haldnir til þess að fá álit bænda um niðurskurð sauðfjár í þessum héruðum. Fundunum mun nú yfirleitt lokið. Hafa landbúnaðarnefnd- um borist allar fundargerðirnar úr Mýrasýslu, Borgarfjarðar- sýslu og Dalasýslu, og einnig margar úr hinum sýslunum. í þessum þreinur sýslum virð- ist sú skoðun yfirleitt ríkjandi, að ekki verði komist -hjá niður- skurði og opinberum styrkjum til kaupa á nýjum fjárstofni. — Það er þó ekki talið ráðlegt, að byrja niðurskurðinn í haust, þar sem engin vissa sé enn fyrir því, hvemig veikin breiðist út. Nú er líka verið að gera tilraun með það í Hegranesi, hvort aðflutt sauðfé sýkist af því að ganga á landi, þar sem sýkt fé hefir verið áður. Telja bændur rétt, að fengin verði frekari reynsla af þeirri tilraun, áður en ráðist sé í niðurskurð og ný fjárkaup. í Húnavatnssýslum munu fundirnir hafa leitt svipað í ljós. í Gullbringu- og Kjósarsýslu mun meirihlutinn einnig hafa verið fylgjandi niðurskurði. í Árnessýslu mun hinsvegar sú skoðun hafa talsvert meira fylgi, að niðurskurður sé ekki hyggilegur að svo komnu máli. —N. Dbl. 23. apr. * * * Hafísinn: Kuldar og hríðarveður á Norðurlandi Kuldar miklir og hríðarveður hafa gengið um alt Norðurland og næturfrost tefja mjög fyrir öllum gróðri. Fjöll öll norðanlands eru aftur orðin alhvít af snjó, og víða er snjór yfir öllu í bygðum. Hafisfréttir berast stöðugt víðsvegar að af Norðurlandi, en ísinn rekur hratt til austurs. Á nokkrum stöðum, svo sem á Ströndum og Skagaströnd, hafa smá-ísspangir orðið landfastar. En ísinn er laus og víða vakir á honum. fsjaka hefir rekið inn á Eyja- fjörð, alla leið irin að Dalvík; varð vart tveggja jaka þar í gær. ísinn, sem hafði rekið upp að landi við Húsavík fyrir helgi, hefir rekið frá aftur, en þó eru jakar enn í fjöruborðinu. Hafís er kominn inn fyrir Kálfshamarsvík vestan til við Skaga og inn að Ketu að austan. Er ísinn á hraðrpferð inn beggja megin við Skaga. Skygni var slæmt víðast fyrir Norðurlandi í gær og sást því illa til hafs. Frá Skaga sást þá að ís er fyrir öllu mynni Skaga- fjarðar, en er ekki eins mikill að sjá útaf Húnaflóa. Olíuskipið Skeljungur fór austur fyrir Hornbjarg í gær og segir skipstjórinn hafíshrafl alla leið frá Hælavíkurbj argi að Reyk j arf j arðarmynni. Skipstjórinn á Skeljung telur ísinn þó ekki vera til tálmunar fyrir skipsiglingar á þessari leið. Mjó ísspöng er landföst við Geirólfsgnúp á Ströndum. — Skygni var þarna gott í gær. —Mbl. 10. maí. * * * Skíðakappi fslands Á landsmóti skíðamanna, sem haldið var á Siglufirði um mán- aðamótin síðustu, hlaut Jón Stef- ánsson úr Skíðafél. “Siglfirðing- ur’’ titilinn: Skíðakappi fslands fyrir beztu afrek í stökki og göngu að samanlögðu. Hlaut hann 427.5 stig. Kepnina í krókahlaupinu vann Jón Þor- steinsson.—fsl. 16. apríl. * * * Ingrid krónprinsessa íslands og Danmerkur er nú byrjuð að læra íslenzku. Kennari hennar er Hildur Blöndal, kona Sigfúsar Blöndal bókavarðar í Kaup- mannahöfn.—Mbl. 10. maí. Nýja flugvélin verður bráðum reynd Nú er lokið samsetningu flug- vélarinnar, sem á að annast póst- og farþegaflutninga milli Akur- eyrar og Reykjavíkur. Er hún í flugskýlinu í Vatna- görðum og hefir reynst erfitt að koma henni út. Er það ekki hægt nema með flóði. Þegar búið er að koma vélinni út, fer fram reynsluflug og því næst verða hafnar ferðir milli Akureyrar og Reykjavíkur. Þó mun flugvélin ekki hafa fastar ferðir, heldur verður farið eftir því sem flutningar fást. Flugvélin tekur 4 farþega, og er meðalhraði hennar 180 km. á klukkustund. Var hún upphaflega bygð sem landflugvél, en hér er ekki hægt að koma slíku við, og varð því að breyta henni í sjóflugvél, enda er hún hagkvæmari í rekstri þann- ig.—Alþbl. 27. apr. * * * Ný höggmynd eftir Sigurjón ólafsson Sigurjón ólafsson myndhöggv- ari er nú að vinna að nýju stóru myndlistarverki. Er það hópur af leikandi börnum og er fyrir- hugað sem hluti af minnismerki æfintýraskáldsins H. C. Ander- sen. Um minnismerki þetta fór fram samkepni í fyrra og komu fram 3 uppástungur og voru all- ar dæmdar jafngóðar og fengu allar fyrstu verðlaun. Ein af þessum uppástungum var sam- eiginlegt verk þeirra Sigurjóns ólafssonar og danska húsameist- arans Fleming Feisen. Er uppá- stunga þeirra í því fólgin, að minnismerki H. C. Andersens verði stórt, fagurt hús, þar sem bæði sé bókasafn og barnaleik- hús og alt skreytt myndlistar- verkum Sigurjón hefir nýlega tekið þátt í þremur sýningum í Kaupmannahöfn og fengið mjög góða dóma. Kona hans, Tove ólafsson, er einnig myndhöggv- ari og hefir hún nýlega fengið 11 hundruð króna verðlaun fyrir mynd, sejn hún sýndi á Charlot- tenborgarsýningunni. Sigurjón ráðgerir að koma til íslands í sumar,—N. Dbl. 24. apr. * * * Kynnisför sunnlenzkra bænda um Norðurland Um 200 sunnlenzkir bændur munu fara í kynnisför um Norð- urland í sumar. Er stofnað til þessarar farar af búnaðarsam- bandi Suðurlands í tilefni af 30 ára afmæli þess. Búnaðarfélögin á sambands- svæðinu hafa undanfarið grensl- ast eftir því hvað margir bænd- ur vildu vera með í förinni og hafa um 180 gefið sig fram. — Mun ekki verða hægt að bæta nema fáum við úr þessu. Þátttakendurnir eru úr Árnes- sýslu, Rangárvallasýslu, Vest- mannaeyjum og Vestur-Skafta- fellssýslu. Safnast þeir saman við Ölfus- árbrú 14. júní og verður ferðin hafin þaðan næstu daga. Mun verða farið um Hvanneyri, Reyk- holt, Blönduós, Hóla, Akureyri, Mývatnssveit og endað við Detti- foss. Sérstök áherzla verður lögð á að kynnast öllum merk- ustu búnaðarframkvæmdum á þeim stöðum, sem farið verður um. Gert er ráð fyrir að ferða- lagið taki 10 daga. Steingrímur Steinþórsson bún- aðarmálastjóri verður farar- stjóri, en fimm manna nefnd vinnur með honum að undirbún- ingi fararinnar. Búnaðarsam- tökin á Norðurlándi hafa heitið að greiða fyrir gestunum eftir megni. Búnaðarsamband Suðurlands hefir einnig ákveðið að minnast afmælis síns með sérstakri bú- fjársýningu, sem haldin verður við ölfusá 7. júlí í sumar. Verða þar sýndir nautgripir og hestar af félagssvæðinu og er von um þáttöku úr flestum sveitum á sambandssvæðinu. —N. Dbl. 20. apríl. INDRIÐI EINARSSON (Tilefni — “Séð og lifað”) Þú hefir ‘séð og lifað’ langa ‘Nýársnótt’, Norðurljósum hugarflug þitt skreytt, — huldufólk úr hamrafylgsnum seitt. Seg mér, þú sem lékst svo langan æfi-þátt, — launin trygði drauma þinna mynt, — er hér leiðbeint, eða leikið blint? Var þér gefin ótrauð innri sýn, —opin bókin með sinn rauða þráð, “mest í heimi”, helgiletri skráð? Fræð mig, fræð mig um þín leiðarljós! Leika vildi’ eg hlutverk mitt sem best. Skilningsleysið hef eg harmað mest. Jakobína Johnson, Seattle, Washington —Lesb. Mbl. Geirfuglinn ekki útdauður? Formaður dýraveiðafélagsins í Kalundarborg varð fyrir undar- legu atviki, 16. apríl, þar sem hann skaut geirfugl við Rifsnæs- sker í Danmörku, en fugl þessi hefir hvergi sézt í heimi síðast- liðin 94 ár. Kaupmaðurinn þekti ekki fugl- inn, en fulltrúi frá Náttúrugripa- safninu í Khöfn hefir fullyrt að það sé raunverulega geirfugl, en vísindamenn töldu honum alger- lega útrýmt fyrir því nær 100 árum. f gömlum haugum hafa fundist bein úr þessum fuglum og hafa þeir verið algengir fyrir 3—4000 árum við strendur Skandinavíu. Síðar leituðu fuglar þessir lengra norður á bóginn og það var álit manna, að síðasti geir- fuglinn hefði verið skotinn 1844, en síðan þá hefir geirfugl ekki sézt, eins og áður er getið. Geirfuglinn er álkuættar, en þó mun stærri' en álkur þær, er við þekkjum. Þessi sjaldgæfi fugl mun sett- ur á náttúrugripasafnið í Khöfn. * * * Kaupir ríkið Gullfoss? Fjárveitinganefnd leggur til að ríkið kaupi Gullfoss í Hvítá og flytur við 3. umræðu fjárlag- anna tillögu um, að heimila rík- isstjórninni að kaupa fossinn. Gullfoss er nú í eign þeirra manna, sem eiga jarðirnar er liggja að fossinum, en þær eru: Brattholt, Tungufell og Jaðar. —Mbl. 5. maí. EI VELDUR SÁ, ER VARAR, Þó VER FARI Eg vil byrja þessar línur með því að þakka Mr. S. Guðmunds- synj fyrir hans .hógværa og kurteisa svar til mín í Lögb. 19. maí. Mér er það gleðiefni að heyra að hann byggir ’sínar framtíðarvonir á þróun socialis- mans í heiminum. Eg vildi gjarnan nota það heilræði Mr. S. G. að kynna mér betur stjórnar- fyrirkomulag þeirra landa sem hann bendir mér á; veit að eg gæti margt af því lært. En nú sem stendur, er það hvoru- tveggja að eg hefi takmarkaðan tíma til slíks lesturs og lítil gögn fyrir hendi. Verð eg því að svo stöddu að láta mér nægja þá nasasjón, sem eg hefi af sögu þessara umbótahreyfinga, sem Mr. S. G. telur “hinn rétta og eina veg út úr kreppunni.” Mr. Guðmundsson segir “socialista fyrirkomulagið” sé lengst á veg komið í hinum skandinavisku löndum, Ástralíu og Nýja Sjá- landi. Þetta er þó ekki rétt. — Rússland er, eftir því sem eg bezt veit, eina landið, sem enn hefir grundvallað þjóðhagfræði sína á socialisma. Og eina landið sem ekki hefir haft neitt af kreppunni að segja. Socialistar hafa haft mikil áhrif í hinum skandinavisku löndum, og sam- vinnu hreyfingin þar hefir kom- ið miklu góðu til leiðar. En var ekki bændaflokkurinn í Alberta við völd 12 eða 14 ár? Hafði hann ekki samskonar umbætur á sinni stefnuskrá? En kom þá engu til leiðar. Og var það ekki einmitt ástæðan fyrir því að fólkið í Alberta sparkaði honum frá völdum? Það væri ekki úr vegi fyrir Mr. S. G. að athuga þetta þegar hann er að segja okkur að umbótatal Social Credit sinna sé orðið svo gamalt að flestir sé nú orðnir þreyttir á því. Mr. S. G. fræðir mig um það að allar þessar þjóðir, sem hann telur lengst komnar á leið- ir, hafi haft “Social Credit stefn- una til yfirvegynar en fleygðu því öllu fyrir horð, sem óvitur- legu og ómögulegu fyrirkomu- lagi. Svo tóku þessar þjóðir socialista fyrirkomulagið á dag- skrá sína.” Þetta kann að vera góður skáldskapur en það er áreiðan- lega léleg fræðimenska. Allar þessar þjóðir höfðu haft social- ista fyrirkomulagið á dagskrá sinni um langan tíma áður en “social credit stefnan” varð til. Og þar sem Mr. S. G. telur Nýja Sjáland mesta umbótalandið vil eg benda honum á að það er var- hugaverð staðhæfing að það hafi kastað sacial credit stefnunni fyrir borð. Við síðustu kosn- ingar sameinuðust social credit sinnar verkamannaflokknum í stað þess að ganga til kosninga, sem sérstakur flokkur, en þeir sömdu um vissar umbætur á gjaldeyris málum, og þessir sam- einuðu flokkar komust til valda, svo ef framfarirnar þar eru eins glæsilegar eius og Mr. S. G. segir frá, þá er hann þar með að lofa social credit stefnuna þó hann viti það ekki sjálfur. Þá er nú að minnast á social credit sparðið sem Mr. S. G. nefnir. Það er að segja þær gerðir Alberta-stjórnar að færa niður vexti á opinberum skuld- um. Um það farast honum, meðal annars orð á þessa leið: “Hver 10 ára gamall skólapiltur í Alberta gæti frætt Mr. Gíslason um það að rentur _eru “inter- provincail affair” sem fylkis- stjórnin hefir ekkert vald til að raska.” Það er ánægjulegt að frétta það að börnin eru svona vel upplýst og þroskuð vestur þar, að þau vita upp á sína tíu fingur grundvallarlög landsins og ríkisréttarstöðu fylkisins, valdsvið fylkisþingsins o. s. frv. Það má vissulega mikils af þeim vænta þegar þau komast betur til vits og ára. Þó eg sé ókunn- ugur í Alberta get eg frætt Mr. S. G. á því að þáð er ennþá ekki útkljáð mál hvort þessi lög sé dauð og ómerk eða ekki, og þau hafa ekki svo eg viti enn verið dæmd ómerk af hæsta rétti í Canada hvað þá.af Privy Council Englands, sem enn er okkar hæsti réttur. Þessum lögum er enn framfylgt af stjórninni í Al- berta. Þó eigendur skuldabréf- anna geri sér vonir um að þeir geti bætt þessum vöxtum við höfuðstólinn og innheimt þá seinna þá er mjög undir hælinn lagt að sú von rætist. Eg sagði nú reyndar ekkert um þessi lög í fyrri grein minni nema þau bæri þess vott að stjórn í Al- berta væri þó að reyna að gera eitthvað til hagsbóta fyrir íbúa fylkisins. Og þrátt fyrir það þó Mr. S. G. kými í skegglausa kampinn yfir þessu, breytir það ekki skoðun minni, né rýrir álit mitt á þeim, sem sömdu þau. — Og þó þau yrði dæmd dauð og ómerk mundi það engu breyta um réttmæti' þeirra, því lög og réttur eða réttlæti er oft sitt hvað. Eftir því sem bezt verður séð ber Mr. S. G. ótakmarkað traust til réttlætis laganna. Og er vafa- laust löghlýðinn, maður. — En samt er það nú svo að margur órétturinn hefir verið og er enn lögverndaður, og stundum getur verið meiri dygð að brjóta lög en að hlýða þeim. Eg man eftir því, snemma á kreppu árunum kom það fyrir að maður var dreginn fyrir dóm vegna þess að hann hafði brotið upp matsölu- búð og haft þaðan burt eitthvað af matföngum. Hann játaði sök sína, en færði það sér til máls- bóta að hann hefði verið bjarg- arlaus fyrir fjölskyldu sína. — Dómarinn sýknaði hann og til- kynti' ákærendum hans, að meðan yfirvöldin ekki sæi svo um að konur og börn væri ekki látin svelta væri þýðingarlaust að krefjast þess af sér að hann kvæði upp refsidóm yfir þeim sem öfluðu sér matar á þann hátt sem þessi hafði' gert. Þessi dómur mæltist vel fyrir, og var víða getið. Og það verður eins um sumt af því, sem þeir eru að gera, sem nú sitja við völd í Al- berta, þó það verði dæmt ólög- legt þá mælist það vel fyrir vegna þess að þáð er réttlátt. Hjálmar Gíslason SILFURBRÚÐKAUP hjónanna á Geysir Fjölment samsæti var haldið í Geysis Hall í samnefndri bygð í Nýja íslandi, til þess að heiðra Mr. og Mrs. Jón Pálsson að Geysi á tuttugu og fimm ára gifting- arafmæli þeirra. Samfagnaðar veizlan var haldin laugardaginn .7 maí Fólk bygðarinnar fjöl- menti allmjög, einnig fólk víðar að, meðal annara voru þar við- staddir nokkrir frá Winnipeg. Samsætið hófst, undir stjórn sóknarprests með söng, biblíu- lestri' og bæn. Fyrir minni brúðarinnar tal- aði Mrs. Jóhanna Thorvarðar- son, en Jónas bóndi Skúlason mælti fyrir minni brúðgumans, og mæltist þeim báðum ágæt- lega vel. Frá bygðarfólki var afhent “Chesterfield” að vinagjöf, af- henti sá er samsæti stjórnaði þá gjöf, með nokkrum orðum. — Einnig afhenti hann gjöf frá börnum silfurbrúðhjónanna, var það silfurborðbúnaður er börnin gáfu foreldrum sínum. Gísli kaupm. Sigmundsson flutti ræðu og afhenti gjöf frá systkinum brúðarmnar og fóst- ursystur hennar og systkina- börnum. Unglingsstúlka, Guð- rún Einarsson, afhenti klukku, gjöf frá sunnudagaskólabömum umhverfisins, en uppfræðslu ungmenna undir fermingu og í sunnudagaskóla hefir Jóni Páls- syni verið ljúft og hjarfólgið starf, er hann hefir stundað með fágætum áhuga. Kvæði fluttu dr. S. E. Björnsson, ásamt fögru ávarpi. Guðm. verzlunarstjóri Einarsson flutti einnig kvæði og sömuleiðis var kvæði lesið, eftir Friðrik bónda Sigurðsson. Sung- ið var milli þess að ræður voru fluttar, fór sameiginlegi söng- urinn vel fram undir umsjón Mr. P. Bardal frá Winnipeg, sem einnig söng fagran einsöng. Á hljóðfæri spiluðu Miss Lilja Guttormsson, Mrs. S. A. Sigurðs- son og Miss Lilja Pálsson. Ágæt- ar veitingar voru svo bornar fram, fór samsætið vel fram og var ánægjulegt. — f lok þess talaði silfurbrúðguminn fyrir hönd kpnu sinnar og sín, gagn- orða og skemtilega ræðu. Páls- son’s hjónin eru en á ágætum aldri. Þau eru umkringd af efnilegum hópi barna sinna, sem öll eru mannvænleg og þeim til gleði, hafa foreldrarnir sýnt fá- gæta umönnun fyrir uppeldi þeirra, og stutt sum til náms; eru tvö þeirra vel kunn að músík- hæfilegleikum og kennarar hvert í sinni grein. . Jóhannes í fiðlu- spili og Lilja systir hans í piano spili. Ef til vill hefir eitthvað gleymst um að geta, af því sem fór fram í téðri veizlu, en þetta sem hér er skráð, er það helzta, sem sá er línur þessar ritar man, — mitt í önnum' dagsins, og læt- ur nú staðar numið með því, að óska heiðursgestunum, börnum þeirra og vandamönnum farsæll- ar framtíðar í bráð og lengd. Sigurður ólafsson VÍGBÚNAÐUR DANA Frásögn R. Vold Eftir heimsstyrjöldina var Suður-Jótland sameinað Dan- mörku, sem það hafði tilheyrt áður. Áttu Danir kost á, að fá meira land aftur en þeir fengu, en danska stjórnin vildi ekki fá aftur, nema þann landshluta, þar sem atkvæðagreiðsla sýndi greinilega að íbúarnir vildu held- ur vera danskir þegnar en þýzk- ir. íbúatala þessa landshluta, sem Danir fengu aftur, er nú um 185 þús. Helzti atvinnuvegur þeirra er landbúnaður. Þjóðverjar, sem búa í Suður- Jótlandi, eru innan við 20 þús. Hafa þeir sérstaka skóla og njóta margvíslegrar hjálpar frá Þýzkalandi, einkum síðan nazist- ar komust til valda. Krefjast þeir ýmsra sérréttinda, en hafa þó enn ekki borið fram kröfur um að sameina Suður-Jótland aftur Þýzkalandi, þótt vitanlegt sé, að það er hið endanlega mark- mið nazista. Síðan Austurríki var samein- að Þýzkalandi, hafa nazistar haft sig meira í frammi 1 Suður-Jót- landi. í blöðum sínum kalla þeir Suður-Jótland orðið “Die Nord- mark”. — Austurríki heitir nú “Die Ostmark”. Norski blaðamaðurinn Ragnar Vold, hefir um nokkurt skeið dvalið í Suður-Jótlandi til að kynna sér þessi mál. Hefir hann sðan skrifað um þau greinaflokk í “Dagbladet”. Fer hér á eftir lauslegur út- dráttur úr einni greininni: Hin mótstöðulausa innrás þýzka hersins í Austurríki getur ekki endurtekið sig í Suður-Jót- landi. Ef þýzkar hersveitir ætla að fara yfir landamærin munu þær mæta mótspyrnu. Danmörk er undir það búin að veita hern- aðarlegt viðnám með fullkomn- um varnartækjum. Hitt er ann- að mál, að endalok styrjaldar, þar sem svo ójafnir andstæðing- ar eigast við, eru fyrirfram ráð- in. Flestir standa í þeirri trú, að Danmörk sé raunverulega af- vopnuð. Þetta er misskilningur, sem byggist á því, að stjómin hefir af ýmsum ástæðum talið heppilegast að láta sem minst bera á vígbúnaðinum. Á fjárlögum er framlag ríkis- ins til hernaðar 60 milj. kr. á ári. Auk þess eru 22 milj. kr. aukafjárveiting, sem greiðist á 5—6 árum, og nú í vetur hefir þingið bætt 50 milj. kr. nýrri fjárveitingu við' þessi framlög. En þessar tölur gefa ófull- nægjandi upplýsingar. Danmörk leggur fram miklu meira fé til landvarna. Eftirlaun hermanna og landfræðimælingar tilheyra ekki lengur hernaðarútgjöldum, svo þannig hefir framlagið til vígbúnaðar raunverulega verið hækkað. Bæjar- og sveitarfélög bera að verulegu leyti kostnað- inn við undirbúning loftvarnanna og byggingu hermannaskála. Þá koma ýms félög, sem leggja fram fé til loftvarna og fleiri þessháttar starfsemi. Á seinustu árum hafa Danir unnið að byggingu tíu fullkom-

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.