Heimskringla - 08.06.1938, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 8. JÚNÍ 1938
SÖNGUR
Ræða eftir Jakob Jónsson
Flutt í Wynyard s.d. 29. maí
1938—Texti: Kap. 3, 16-17
Söngmótið, sem stóð yfir í
Foam Lake-baö dagana 19. og 20.
maí, var stór-viðburður fyrir
þær bygðir, sem að því stóðu.
Þarna mættust hópar af fólki úr
ýmsum áttum, og sameinuðust
um eitt listrænt áhugamál. Vér
finnum oft til þess, hve efnis-
hyggj an er rík í sjálfum oss og
öðrum. Hið daglega strit og hin
erfiða barátta fyrir efnislegum
hlutum dregur oft að sér óskifta
athygli fjöldans, og leggur hald
á alla krafta einstaklingsins. Það
er því hressandi vottur um and-
legt innræti fólksins og þrá þess
eftir því, sem er æðra eðlis en
líkaminn, þegar menn finna köll- mentinu vottar undir eins fyrir
yard ættu að geta gert eitthvað
með annari eins aðstoð.” Þetta
var að minsta kosti meiningin í
því, sem hún sagði, og henni var
klappað lof í lófa um allan sal-
inn. Eg skildi það lófaklapp á
þá leið, að fólkið væri hetmi sam-
mála, um að góður söngflokkur
væri ómetanlegur styrkur í
starfi kirkjunnar, og að það vildi
samfagna oss prestunum í þess-
um bæ yfir því, hve vér værum
lánsamir í þessu tilliti.
Undir eins á fyrstu öld kristn-
innar hafa menn fundið gildi
söngsins við kristna guðsþjón-
ustu. Páll frá Tarsus hefir á-
reiðanlega ekki verið sá eini, sem
hvatti menn: “Fræðið og áminn-
ið hver annan með sálmum, lof-
söngvum og andlegum Ijóðum
og syngið guði lof í hjörtum
yðar.” Jafnvel í Nýja Testa-
un hjá sér þrátt fyrir vorannir,
til að helga all-mikinn tíma og
krafta iðkun fagurra lista. Söng-
mótið stóð aðeins yfir í tvo daga,
en alt það fólk, sem þar kom
fram, hefir varið miklu af frí-
stundum sínum um nokkurra
mánaða skeið til að búa sig und-
ir, æfa sig og þjálfa; þó að þetta
sé fyrsta söngmótið í þessum
bygðarlögum, bar það þess vott,
að all-mikil rækt hafði verið við
það lögð. Vér Wynyard-búar
höfum ástæðu til að gleðjast
yfir því, hve þessi bær og bygð-
arlagið umhverfis áttu marga
og góða fulltrúa meðal þeirra,
sem komu fram. Vér viljum
óska þeim öllum til hamingju, og j
þá ekki sízt söngflokk þessarar
kirkju, söngstjóra, organista og
öllum öðrum, sem með einhverju
móti hafa stutt að góðum á-
rangri.
Þegar um er að ræða það gagn,
sem hafa má af slíkum söngmót-
um, kemur fleira en eitt til
greina. Mörkin eða einkunnirn-
ar eiga að sýna frammistöðuna.
En vér, sem höfum varið mörg-
um árum af æfi vorri til að
ganga í skóla og búa oss undir
ýmiskonar próf, teljum oss hafa
reynslu fyrir því, að próf og ein-
kunnir séu harla ónákvæmur
mælikvarði á gildi þess, sem
gert er. Ef þetta á við almenn-
ar námsgreinar, á það ekki síður
við um sönglist. í heimi listar-
innar gildir enginn talnamæli-
kvarði, hvorki um söng né ann-
að. Það má því alls ekki leggja
mjög mikið upp úr því, hvort
söngflokkur eða hljóðfæraflokk-
ur er talinn fyrsti, annar eða
þriðji á einhverju sérstöku
augnabliki. Hitt er meira virði,
ef frammistaðan sýnir áhuga og
einlæga viðleitni til þess að gera
vel. Þegar kirkjukórarnir þrír
frá Wynyard komu fram hver
eftir annan, var það gleðilegur
vottur þess, að fólk hefir notað
sér tækifærin til að iðka söng
með tilsögn hæfra manna. Þar
var einnig hægt að fá nokkura
hugmynd um það, hve miklir
möguleikar eru fyrir hendi til
þess að ná jafnvel framúrskar-
andi árangri, ef haldið er áfram
á sömu braut. Og loks hlaut
að glaðna yfir vonum manna um
framtíðina, því að það er næsta
ólíklegt, að þeir sem hafa róið
fyrsta áfanga ferðarinnar af
kappi, leggi nú árar í bát. En
það er einmitt einn af höfuð-
kostum slíkra söngmóta, að þau
vekja skilning og áhuga almenn-
ings á söng og hljóðfæraslætti.
Við að heyra lipurlega framsetta
dóma lærðs tónlistamanns um
kristnum sálmakveðskap. Þrett-
ándi kapítuli Korinþubréfsins —
um kærleikann — er allur einn
sálmur. í Efesus-bréfinu er ann-
að sálmsbrot:
“Vakna þú sem sefur,
og rís upp frá dauðum,
og þá mun Kristur lýsa þér.”
(Ef. 5, 14)
Auðvitað voru kristnir menn
vanir söngvum eða hljóðfæra-
slætti við guðsdýrkun, áður en
þeir gengu Kristi á hönd og
mynduðu sér uppfrá því sína
eigin guðsdýrkunarsiði. En sá
sem setur sig inn í prédikun
Jesús sjálfs, orðalagið, sem hann
notar, og ber það saman við
hætti og kveðskaparreglur þess
máls, er þjóð hans hefir varð-
veitt, hlýtur að finna, hve eðli-
legt það var, að söngur yrði rík-
ur þáttur í guðsdýrkun kristn-
innar. Jesús var skáld og talaði
oft í ljóðum, og það er vafalaust
ein ástæðan fyrir því, að orð
hans geymdust. Eg vil nefna
tvö dæmi. Hið fyrra er úr
fjallræðunni:
“Elskið óvini yðar
og biðjið fyrir þeim, sem of-
sækja yður,
til þess að þér séuð synir föður
yðar,
sem er á himnum;
því að hann lætur sál sína renna
upp
yfir vonda og góða,
og rigna yfir réttláta og rang-
láta. (Matt. 5, 44-45)
Síðara dæmið tek eg úr 11. kapí-
tula Matteusarguðspjalls:
“Komið til mín,
allir þér, sem erfiðið
og þunga eruð hlaðnir,
og eg mun veita yður hvíld.
Takið á yður mitt ok
og lærið af mér,
því að eg er hógvær
og af hjarta lítillátur,
0g þá skuluð þér finna sálum
yðar hvíld;
því að mitt ok er indælt
og byrði mín létt.
(Matt. 11, 28—30)
söngfólksins.
sinnum hefi
Oft og mörgum
eg heyrt menn
Hann finnur hrynjandina áfram
í röddum hennar. En hugmynd-
segja, í hálfgerðum afsökunar- ir hans um hana þroskast, alveg
Ljóðið býður laginu heim. Það
var engin furða, þó að hreyfing,
sem frá upphafi tók hið ljóðræna
listform í þjónustu sína breiddist
út um heiminn með söng á vör-
um. Og enn þann dag í dag
syngur kirkja Krists. Hún syng-
ur yfir hvítvoðungnum og yfir
ungmennunum, sem standa í dyr-
unum milli bernsku og æsku.
Hún syngur yfir elskendum, sem
stofna heimili sitt. Og hún
syngur yfir þeim, sem deyja,
verk sín eða annara, glæð- hvort sem þeir sungu með henni
ist smekkur fyrir því, sem fag-
urt er, svo að menn kunna að
“meta rétt þá hluti, sem munur
er á.”
Eg læt þessi fáu orð nægja um
þýðingu söngmótsins alment, en
mig langar að minna yður á orð,
sem féllu af vörum söngdómar-
ans, Mrs. Morrison, þegar hún
sagði álit sitt á söngflokkum
kirknanna. Hún sagði: “Eg
óska Wynyard til hamingju að
hafa þrjá jafn-ágæta kivkju-
söngflokka. Prestarnir í Wyn-
í lifanda lífi eða ekki. Hún hefir
aldrei með öllu gleymt hvatn-
ingu postulans: “Fræðið og á-
minnið hver annan með sálmum,
lofsöngnum og andlegum ljóðum
og syngið guð sætlega lof í
hjörtum yðar.” 0g listdómar-
inn í Foam Lake skildi það vel,
hvílíka þýðingu þetta atriði
guðsdýrkunarinnar hefir haft
fyrir kristinn lýð. Til eru þeir
menn, sem virðast álíta, að
messan sé einhverskonar sam-
kepnismót milli prestsins og
tón, að þeir verði að segja það
“rétt eins og það er, að þeir fari
engu síður í kirkju vegna söngs-
ins en ræðunnar. Það er eins og
þeir eigi von á því, að prestarnir
verði afbrýðissamir, líkt og
krakkar, sem séu að leika listir
sínar og vita, hver hafi betur.
Herfilegri misskilningur á eðli
guðsþjónustunnar getur varla
átt sér stað. Ræðan og söngur-
inn eru tvö listform, sem kirkj-
an hefir tekið til þjónustu við
fagnaðarerindið og eiga að hjálp-
ast að, og geta ekki annað en
hjálpast að, ef hvort fyrir sig
er tilgangi sínum samkvæmt. Ef
alt er með feldu, á að vera betri
jarðvegur fyrir kristna prédikun
þar sem fagur söngur er um
hönd hafður. Söngurinn skapar
það andrúmsloft, sem gerir fólk-
ið næmara fyrir helgum sann-
indum og háum hugsjónum,
hvort sem það gerir sér grein
fyrir því eða ekki. Þessvegna
hafði söngdómarinn rétt fyr-
ir sér í því, að orð prestsins hafa
betri skilyrði til að festa á hugi
manna, þar sem söngurinn er
góður.
Þetta finnum vér í rauninni
511. En eitt er erfiðara, að gera
grein fyrir ástæðunum'fyrir því
á sálfræðilegan hátt.
Einu sinni var verið að halda
fjölmennan verkamannafund í
Stokkhólmi í Svíþjóð. Hitamál
voru á dagskrá, og það hljóp svo
mikil æsing í fólkið, að til stakra
vandræða horfði. Að lokum sáu
leiðtogar fundarins sér ekki ann-
að fært en að ná í Söderblom
erkibiskup til að skakka leikinn.
Erkibiskupinn kom og snaraðist
upp á pallinn, en hann byrjaði
ekki á því að halda ræðu, því að
það var vonlaust verk. Hann
gekk rakleiðis að litlu harmon-
ium og fór að spila — ýms
skemtileg lög, sem fólkið kunni,
alþýðusönglög og sálma. Nokkr-
ir tóku undir, síðan fleiri og
fleiri. Menn gleymdu í svipinn
óvináttu sinni, misklíð og ágrein
ingi. Þeir færðust hver nær
öðrum sem góðir félagar og
bræður. Og þó að skoðanirnar
væru enn skiftar, voru menn
reiðubúnir að reyna að leysa
vandamálin af sanngirni og vel-
vi|d. Söngurinn gerði hvor-
tveggja að laða hið betra fram
í mönnunum og færa þá saman.
Hann skapaði andlegt samfélag
batnandi manna.
Það er þetta sama, sem söng-
urinn gerir í kirkjunni. — En
hvaðan kemur honum þetta dul-
arfulla töfravald, spyr eg aftur.
Söngurinn er ein tegund list-
ar, en náttúran sjálf er höfund-
ur allrar listar. Hin uppruna-
legasta sönglist er raddir nátt-
úrunnar, sjávar- og vatnaniður,
vindhviðan og laufþytur trjánna,
Maðurinn er brjóstbarn náttúr-
unnar og þegar hann gaf sér
tíma til að hlusta eftir ljóðunum,
sem hún söng við hann, fann
hann sig snortinn af einhverju,
sem hann gat ekki gert sér grein
fyrir hvað var. f öllum þessum
söng var hrynjandi — tónarnir
eða stundum aðeins sami tónninn
steig og féll, steig og féll. En
svo varð maðurinn var við ann-
að. í söng náttúrunnar var til-
finning. Það var gleði og hrygð,
þróttur eða þunglyndi, fjör eða
dapurleiki, friður eða æsandi
ögrun. Stundum fór þetta eftir
hinu innra ástandi mannsins
sjálfs. Ef hann var hryggur,
fann hann hrygð fossins, ef hann
var glaður, gladdist vindblærinn
með honum. Hann fann hlut-
tekningu náttúrunnar, hið hulda
líf hennar. Hann bjó sér því til
hugmyndir um lifandi verur,
sem bygg.iu í skógarlundum,
vötnum, ám og yfirleitt alstað-
ar. En skilningi mannsins fór
fram og þekking hans jókst. —
Hann hætti að trúa á dísir, haf-
gúur og huldufólk, en hann finn-
ur ennþá líf og anda í náttúr-
unni, ef sál hana er óskemd. —
eins og hugmyndir hans um
sjálfan sig. Sumar frumstæðar
þjóðir trúa á margar sálir í
hverjum manni, eina í höfðinu,
aðra í miðhluta líkamnas og
þá þriðju í fótunum. En nú
hugsum vér oss manninn sem
eina heild. — Einu sinni hugs
uðu menn sér anda í trénu,
anda í ánni og anda í klettinum.
Nú hugsum vér oss einn anda í
allri náttúrunni, jafnvel í allri
tilverunni. Og í list náttúrunn-
ar finnum vér þann anda koma
til móts við oss. í samræmi lína
og lita, hrynjandi söngs og tóna
finnum vér snertingu guðs. -
Þannig er samanofin í mannm-
um listhneigð hans og trúhneigð.
Listhneigðin er þrá hans .eftir að
skilja samræmi. Trúhneigðin er
þrá hans eftir þeim anda. sem
samræmið skapar.
En maðurinn lét sér ekki nægja
að hlusta; hann vildi líkja eftir
og endurtaka. Hann heyrði til-
raunir fuglanna til að framleiða
söng, og smám saman fór honum
fram í því að laða fram með
rödd sinni, tilfinningar náttúr-
unnar og tilfinningar sjálfs sín.
Hann vildi sjálfur taka þátt í að
framleiða hið dásamlega sam-
ræmi og túlka fyrir sitt leyti
andann, sem var höfundur sam
ræmisins. Þannig hefir maður-
inn ekki aðeins orðið þiggjandi,
heldur líka veitandi. Og um
leið hefir söngmaðurinn orðið
fær um að flytja meðbræðrum
sínum raddir frá dulardjúpi al-
heimsandans—á enn fullkomn-
ari hátt en hin dauða náttúra var
fær úm. Þessvegna hreyfir sönn
list, hvort sem það er sönglist
eða önnur list, ávalt við því
dýpsta í sál vorri, vekur öfl nv'/1-
ans hið innra með oss og lætur
oss finna til skyldleikans við þá
alheimssál, sem er höfund'i" «'«■*-
arinnar og lífsins. Því að listin
er líf og lífið er list. Og af því
að vér eigum öll hið sama innst
inni, færumst vér um leið hvert
nær öðru og hvert í samræmi við
annað, eins og tónar, sem stjórn-
að er af sömu hönd.
Þannig er söngurinn. Hann
er í eðli sínu leit að guði, lof-
gerð og tilbeiðsla. Þetta er á-
stæðan til þess, að söngur eða
hljóðfærasláttur er algengur við
guðsdýrkun flestra, ef ekki allra
trúflokka. En samt sem áður
fylgir honum hætta, eins og allri
annari unaðslegri reynslu.
Það er rík liilhneiging hjá
manninum að njóta — njóta
hvíldar, njóta bænarinnar, njóta
dulrænnar þeynslu, njóta til-
beiðslu, njóta söngs, þannig að
menn fagni þeirri vellíðan, er því
fylgir að heyra eða finna það,
sem fagurt er. Menn sækjast
eftir hrifningu, líkt og drykkju-
menn sækjast eftir ölvímunni. En
þetta er óheilbrigt. í þjúðsögun-
um lesum vér um menn, sem
blésu í hljóðpípu og þá kom
dvergur eða önnur dularvættur,
sem spurði, hvað hún ætti að
gera. Og ef ekki átti að fara
illa, varð maðurinn að finna
eitthvað handa hennl að starfa.
Þannig er það enn í dag. Söng-
urinn, eins og aðrar fagrar listir,
kalla fram öfl hið innra í oss
sjálfum; hrífur oss, hreyfir við
oss, og þá er um tvent að velja.
Annaðhvort njótum vér hins
fagra í mollukendri sæluvimu
athafnaleysisins eða vér gefum
hrifningunni útrás í starfi eða
verkum. Vér verðum meiri at-
hafnamenn, ákveðnari starfs-
menn. Það er eftirtektavert, að
5áll, hinn mikli vitsmunamaður,
talar fyrst um sönginn, en síðan
um það, sem maður geri í orði j staðinn
fátt er betri hjálp fyrir prestinn,
sem hefir tekið að sér verk pré-
dikunarinnar, að hvetja til starfs
í þjónustu guðs, heldur en það,
að söngurinn hafi vakið öldur
hrifningar hið innra með mönn-
unum. Syngið af öllu hjarta,
færist hver nær öðrum, finnið
þann anda, sem í listinni opin-
berast — og þér verðið hæfari til
að taka til starfa. “Og hvað
sem þér svo gerið í orði eða
verki, þá gerið alt í nafni drott-
ins Jesú, þakkandi guði föður
fyrir hann.”
Guðsþjónustan er eins og söng-
æfing. Hugsanir yðar eru tón-
arnir. Sú sönd, sem stjórnar
þeim með bendingum sínum, er
hönd drottins. Og söngurinn er
hersöngur Íífsins, hinnar óendan-
legu þjónustu — hins eilífa
starfs.
Amen.
ISLANDS-FRÉTTIR
ÞÉR GETIÐ SÉÐ AÐ EG
ÓF ÞESSA MEÐ
VOGUE
^EGNA ÞESS AÐ HÚN
LfTUR ÚT SEM GERÐ
\*
VOGUE
HREINN HVITUR
Vindlinga Pappír
TVÖFÖLD Sjálfgerð
STÓR BóKARHEFTI
5C
Fyrsta ferð Arnar
til Akureyrar
Flugvél Flugfélags Akureyrar
lagði héðan af stað úr bænum
um kl. 91/2 í gærmorgun í fyrstu
för sína til Akureyrar. Gekk
ferðin mjög vel og var flugvélin
tvær klukkustundir og 15 mínút-
ur á leiðinni. Þar eð þetta var
reynsluflug, vildi flugmaðurinn, Farþegaflug hafið
Agnar Gofoed-Hansen, ekki taka Örn kom til Reykjavíkur í gær
farþega, og fóru þeir því aðeins laust fyrir kl. 3 frá Akureyri.
tveir, hann og vélamaður. Tóku Mótvindur var nokkur, er seink-
þeir með 15 sekki af pósti. |aði, svo að nú tók flugið lengri
—N. Dbl. 3. maí tíma en um daginn, eða um 21/%
* * * k]st. Kom flugvélin með farþega,
Brjóstlíkan J. J. þar á meðal einn sjúkling, hing-
Á afmæli Jónasar Jónssonar, að norðan.
1. maí, komu fjölmargir vinir Eftir rúmlega klukkustundar
hans og samherjar saman á vi5dvöl hér, lagði örn aftur af
heimili hans, en honum var þá ^ Akureyrar og flaug nú
afhent brjóstlíkan það, sem Rík- me® farþega.
arður Jónssonar hafði gert. Var Verður ferðum hagað þannig
það afhent með þeim ummæl- fyrsf um sinn, að flogið verður
um, að með því að láta listamenn fram °£ til baka, milli Akureyrar
setja svipmót hans í málm, þá °% Reykjavíkur samdægurs, ef
væri þar af vinum hans innt veður leyfir.
skylda af hendi við framtíðina, Sagði flugmaðurinn, að ferð-
og væri þessi afmælisgjöf að því irnar hefðu gengið ágætlega, og
leyti í samræmi við hin fjöl- a^ hann myndi koma aftur suður
mörgu störf hans sjálfs.
—N. Dbl. 3. maí.
- * * *
Samkomulag milli matsveina
og þjóna á flutingaskipunum
og eigenda skipanna
I í dag, en þó þyrfti hann fyrst að
fljúga til Seyðisfjarðar.
Öm flaug í fyrradag frá Akur-
eyri til Siglufjarðar og Húsavík-
j ur með þá Jón Gunnarsson
framkvæmdast j óra síldarverk-
Samkomulag náðist í fyrrinótt. smi5jú ríkisins og Þorst. M.
milli Eimskipafél. og Skipaút- Jensson- ^ar Hugvélin 52 mín-
gerðar ríkisins óg þjóna og mat- ufur mlb* Siglufjarðar og Rauf-
sveina, er á skipum félaganna arkafnar- Eftir fjögra stunda
starfa i ^iðdvöl var aftur flogið til Akur-
Aðaltekjur þjónanna eru eyrfr’
drykkjupeningar, og hafa þeir1 gafst tími til að fljúga
fengið nokkra kauphækkun þá nem hníngílug á Akureyri.
mánuði, sem fæstir farþegar eru 1 N' Db ’ m*n #
með skipunum milli landa. ’ . , ,
Aðalbreytingar á launakjörum Fiskaflinn er 4 Þus- smaI-
matsveina og þjóna eru sem hér mem en 1 fyrra
segir: j Fiskaflinn á öllu landinu var
Kaup búrmanna hækkar úr kr. mai orðinn aðeins tæpum 4
200.00 í kr. 270,00 á mánuði. Þus- smálestum meiri en á sama
Kaup þjóna á 1. farrými var tíma í fyrra. Alls var fiskaflinn
áður kr. 50.00 á mánuði, en 1 fyrra 15. maí 21,785 smálestir,
verður nú kr. 100.00 sumarmán- en nu 25,664 smálestir.
uðina og kr. 60.00 aðra mánuði Má því segja, að vertíðin sé
ársins. Kaup þjóna á 2. farrými litlu betri en í fyrra og nú eru
var áður kr. 50 á mánuði, en minni birgðir til í landinu en
hækkar í kr. 100.00 yfir vetrar- nokkru sinni áður á sama tíma,
mánuðina 6, aðra mánuði óbreytt sem menn muna.
Sumarfrí voru einnig lengd lítið Aflinn skiftist þannig á ver-
eitt. Voru þau áður 7 dagar,' stöðvarnar nú og í fyrra:
en verða nú 9 dagar hjá þeim 1938
starfsmönnum er starfað hafa Vestmannaeyjar ....5729
hjá sama félagi í 2 ár og 10 dag- Stokkseyri ....... 260
ar hjá þeim, er hafa starfað 3 ár Eyrarbakki*....... 58
hjá sama félagi.—N. Dbl. 4. Maí Þorlákshöfn ........ 194
* * * | Grindavík ......... 816
Nýtt Strandferðaskip Hafnir............. 232
Eins 0g áður hefir verið skýrt Sándgerði ........1584
frá í blaðinu, skrifaði forstjóri Garður, Leira .... 595
Skipaútgerðar ríkisins fjárveit- Keflavík, Njarðvk..2843
inganefnd og ríkisstjórn bréf Vatnsl.str., Vogar .... 128
snemma í vetur, þar sem hann Hafnarfj., togarar....2274
lagði til að Esja yrði seld og nýtt Hafnarfj., önnur sk. 709
og stærra mótorskip keypt í Reykjavík, togarar 4319
og verki. “Þér gerið alt í nafni
drottins Jesú,” segir hann.
Þarna kemur hin kristna pré-
dikun til móts við sönginn. Það
er hlutverk prédikunarinnar að
benda yður á hæfilegt takmark
að keppa að, mannsæmilegt verk
að vinna, þegar söngurinn hefir
skapað hrifningu í hug yðar. Og
Rvík, önnur skip .... 529
í bréfinu færði forstjórinn Akranes .....-........Yllb
mörg rök máli sínu til stuðn- Stapi ................. 25
ings. j Sandur ............ 183
Fjárveitinganefnd hefir fallist ólafsvík ........ 136
á þessi rök og leggur til að ríkis- j Stykkishólmur . 41
stjórninni verði gefin heimild til Vestfirðir ......2287
þess í f járlögum að selja Esju og Norðurland....... 432
kaupa í hennar stað nýtt mótor- j Ausfirðir ....... 514
skip.—N. Dbl. 4. maí.
1937
3716
231
64
152
592
194
1169
573
2191
92
2422
281
4055
856
1499
34
222
89
17
1679
744
911
Eins og menn sjá, kemur rúm-