Heimskringla - 08.06.1938, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 8. JÚNí 1938
HEIMSKRINGLA
7. SfÐA
UNDUR í BULGARÍU
Eftir Ivan H. Krestanoff
Á þeirri öld vísinda og efnis-
hyggju, sem nú stendur yfir,
verður því samt ennþá ekki neit-
að, að í náttúrunni eiga sér stað
fyrirbæri, sem hvorki verða
skýrð né véfengd. Má þar til
nefna vofur, svipi framliðinna
manna, flökkuanda, fjarhrif,
fjarskygni.
En í Búlgaríu eru við líði
helgisiðir, þar sem undrin kepp-
ast á við trúna. Þetta er hálf-
kristinn og hálfheiðinn leyndar-
dómur, sem vekur furðu hjá vís-
indamönnum í Búlgaríu og öðr-
um löndum, prófessorum og
læknum. Þótt það láti í eyrum
eins og lygasaga, þá er það samt
satt: Þar er dansað á eldi án
þess merki sjáist eftir.
Þetta fer fram á hverju ári 3.
júní á hátíð hinna heilögu Kon-
stantínusaa- og Helenu, í þorpinu
Vulgari við rætur furðufjallanna
Strandja, skamt frá hinu dul-
ræna Svartahafi í suðurhluta
Búlgaríu. Þarna, mitt inni í
aldargömlum eikar og beyki-
skógum, á trúarbragðaflokkur
heima, sem kallast nestinari, þ.
e. elddansendur, af gríska orð-
inu “nestia”: eldur. Hinn opin-
beri fulltrúi þessa trúfélags og
aðalleiðtogi við framkvæmdir
helgisiðanna er nefndur vekil.
A
Þriðja dag júnímánaðar, á
musterishátíð kirkjunnar, hefir
í manna minnum verið farin
skrúðganga til “ajazmanna” eða
hinna helgu linda, og vaðið í
lifandi eimyrju. Þennan dag
sækja þangað þúsundir aðkomu-
manna, ekki aðeins úr nálægum
þorpum, heldur víðsvegar að úr
Búlgaríu og jafnvel frá öðrum
löndum.
Kl. 10 að morgni kalla klukk-
urnar hina trúuðu til þorpskirkj-
unnar. Hún stendur í 150 metra
i hæð og er kölluð “aðalstöð hins
heilaga Konstantínusar”. Það er
lítið, hálfdimt herbergi, og
brennur þar ' eldur á arni og
helgimyndir standa á vegghill-
unni. Á veggnum hangir bumb-
an helga, sem aldrei er tekin nið-
ur og slegin nema þennan dag.
Nokkrar gamlar konur brenna
vaxkertum á þrífætinum og
signa sig. Merkust þeirra er
amma Nuna, afgömul kona með
traustvekjandi svip; hún var
þar til fyrir skömmu “aðalnest-
inarinna”. Hátíðabúið fólk) úr
öllu þorpinu, karlar og konur,
streymir inn í kirkjuna, kveikir
á vaxkertum, leggur fram gjaf-
ir og raðar sér upp úti til þess
að bíða eftir skrúðgöngunni til
lindanna helgu. Bænagjörð nest-
inarinnanna stendur yfir til kl.
11.
▲
Eftir að amma Nuna hefir
gefið merki, er sekkblístruleik-
arinn sóttur og bumban tekin og
1 allir búa sig undir að leggja af
stað. Þegar fyrstu hljómarnir
heyrast úr sekkblístrunni og
INNKOLLUNARMENN HEIMSKRIN6LU
í CANADA:
Amaranth..............................J. B. Halldórsson
Antler, Sask.........................K. J. Abrahamson
Árnes.............................Sumarliði J. Kárdal
Árborg................................G. 0. Einarsson
Baldur...........................................Sigtr. Sigvaldason
Beckville.........................................Björn Þórðarson
Belmont....................................G. J. Oleson
Bredenbury...............................H. O. Loptsson
Brown...............................Thorst. J. Gíslason
Churchbridge....................... H. A. Hinriksson
Cypress River........................... Páll Anderson
Bafoe...................................
Ebor Station, Man.................... K. J. Abrahamson
Elfros.................................
Eriksdale..............................ólafur Hallsson
Foam Lake...s.........................H. G. Sigurðsson
Gimli................................... K. Kjernested
Geysir.............................................Tím. Böðvarsson
Glenboro..................................G. J. Oleson
Hayland................................Slg. B. Helgason
Hecla.................................Jóhann K. Johnson
Hnausa.................................Gestur S. Vídal
Hove.............................................Andrés Slíagfeld
Húsavík............................... John Kernested
Innisfail.....................................Ófeigur Sigurðsson
Kandahar................................
Kéewatin.............................. Sigm. Björnsson
Kristnes............................... Rósm. Ámason
Langruth.............................................B. Eyjólfsson
Leslie............................................Th. Guðmundsson
Lundar.........................Sig. Jónsson, D. J. Líndal
Markerville.................................. ófeigur Sigurðsson
Mozart.................................
Oak Point........................................Andrés Skagfeld
Oakview............................J
Otto.............................................Björn Hördal
Piney....................................S. S. Anderson
Red Deer......................................Ófeigur Sigurðsson
Reykjavík..........................................Árnl Pálsson
Riverton..............................Bjöm Hjörleifsson
Selkirk____________________________Magnús Hjörleifsson
Sinclair, Man..........................K. J. Abrahamson
Steep Rock.......................................Fred Snædal
Stony Hill........................................Björn Hördal
Tantallon........................................Guðm. ólafsson
Thornhill...........................Thorst. J. Gíslason
Víðir............................................Aug. Einarsson
Vancouver.......................... Mrs. Anna Harvey
Winnipegosis.....................Finnbogi Hj álmarsson
Winnipeg Beach....................................John Kernested
Wynyard.................................
f BANDARfKJUNUM:
Akra...................................Jón K. Einarsson
Bantry..................................E. J. Breiðfjörð
Bellingham, Wash.................Mrs. John W. Johnson
Blaine, Wash...................Séra Halldór E. Johnson
Cavalier...............................Jón K. Einarsson
Chicago: Geo. F. Long, 2428 Hamlin Ave., Logan Square Sta.
Edinburg...................................Jacob Hall
Garðar.................................S. M. Breiðfjörð
Grafton...............................Mrs. E. Eastman
Hallson................................Jón K. Einarsson
Hensel................................J, K. Einarsson
Ivanhoe............................Miss C. V. Dalmann
Los Angeles, Calif....Thorg. Ásmundsson, 4415 Esmeralda St.
Milton..................................F. G. Vatnsdal
Minneota...........................Miss C. V. Dalmann
Mountain...........................................Th. Thorfinnsson
National City, Calif.....John S. Laxdal, 736 E 24th St.
Point Roberts.........................Ingvar Goodman
Seattle, Wash.........J. J. Middal, 6723—21st Ave. N. W.
Svold'.................................Jón K. EinarssoD
Upham.................................E. J. BreiðfjörO
The Viking Press Limited
Winnipeg, Manitoba
fyrstu höggin eru slegin í bumb-
una, kemur nokkuð óvænt fyrir.
Nokkrir svartklæddir kvenmenn,
náfölir, þögulir til þessa, taka
nú alt í einu að æpa æðislega:
“Vah, vah!”, og vekur það óró
og helgan hroll í þeim, sem við-
staddir eru. Þetta er tákn þess,
að nestinarinnurnar séu nú til-
búnar til hins heilaga dans dags-
ins. Undir hljómum hins sér-
stæða hljóðfæraleiks elddans-
endanna, “racenica”, byrja þær
að hoppa til allra hliða eftir
hljóðfallinu, æpa æðislega, fórna
höndunum upp eða fram, utan
við sig, “geðhrærðar’’ eins og
þorpsfólkið kemst að orði. —
“Hærra, hraðar, bumbumaður”,
kallar amma Nuna, og fjörugur
dansinn fyllir íbúa þorps og
borgar skelfingu og undrun yfir
þessu hrifningarkasti, sem
þjarmar að og gegntekur eins og
djúpt og einlægt lífsatvik. Há-
vær músíkin, stunur dásefjaðra
nestinarinnanna, angan reykels-
isins, dulrænar aðstæðurnar —
alt þetta kippir okkur inn í sér-
stakt andrúmsloft fornra helgi-
siða, þar sem sömu geðbrigðin
koma fyrir og sömu dansarmr.
Þetta stendur í stundarfjórðung.
Þegar dansinum er lokið, leggúr
okrúðgangan af stað með helgi-
mvndir í fararbroddi, nestinar-
ana næsta og síðan allan múginn,
áleiðis til hinnar heilögu lindar
hins helga Konstantínusar utan
við þorpið, í árdalnum milli alda-
gamalla beykitrjáa.
A
Fyrir framan helgistaðinn
framkvæmir presturinn guðs-
þjónustu, helgar vatnið og stekk-
ur því. Lýðurinn drekkur vígt
vatnið, étur vígt brauð, og síðan
hefst helgibundinn alþýðudans
td .heilinda, og taka nestinarinn-
urnar einnig þátt í honum. Loks
er snúið aftur til þorpsins, og
verða nestinarinnurnar fyrir
nýjum geðshræringum á leið-
inni.
En merkilegast er samt kvöld-
ið. Kl. 18 er bál mikið gert á
torginu, og er glóðin sem mest og
eldurinn sem sterkastur kl. 20.
Þá er orðið dimt. “Frá “aðal-
stöð hins heilaga Konstantínus-
ar” kemur ný skrúðganga, með
helgimyndir og nestinara og
stefnir hratt að bálinu fyrir
framan ldrkjuna. Þangað hafa
þorpsbúar borið mikið timbur
til eldivið.vr og staflað á torginu,
og hækka nú eldtungurnar sem
óðast. Sekkblístran og bumban
valda ótrúlegum hávaða; eimyrj-
an ljómar fagurlega. Þeir, scni
helgimyndirnar bera, staðnæm-
ast annarsvegar, sekkblístru-
leikarinn og bumbuslagarinn
hinum megin. Þéttur manngrú-
inn stendur í hring um eldinn og
bíður með hrollkendri eftirvænt-
ingu hinnar undraverðu eldraun-
ar, mikilvægasta helgisiðarins,
kórónu hátíðarinnar. Myrkur og
þögn gerði okkur órótt. Og
þarna komu fimm nestinarinnar
syngjandi, stukku samstíga inn
í glóandi báleisuna og gengu
yfir. Augnablik skelfilegs spenn-
ings. Það ótrúlega reyndist satt.
Berfættar með dýrlingamyndir í
höndunum, æpandi “vah! vah!”,
óðu nestinarinnurnaé logandi
glæðurnar, spannarþykkar, og
virtust vera tilfinningarlausar og
einskis sársauka kenna og ekki
brenna. Og þetta stóð yfir í
fullar fimm mínútur, fimm ó-
gurlega langar mínútur, sem
hefðu nægt til að helbrenna sér-
hverja aðra dansmey, sem ekki
hefði verið styrkt með vitrunum
dýrlingsins og ekki hefði um-
myndað sál sína í spámannlega
hrifningu. Við fylgdumst öll
beinlínis með því og sáum hvern-
ig nestinarinnurnar hnigu í
leiðslu og mistu meðvitund og
tilfinningu, og höfðu bera fæt-
urna í glóandi eimyrj unni án
þess að verða meint af í fimm,
tíu, fimtán mínútur. Einkenni-
legur, óskýranlegur, undursam-
legur atburður.
A
Bumban og sekkblístraan
þögnuðu, dansinum lauk með því,
að nestinarinnurnar gerðu kross-
mark fyrir sér og skrúðgangan
sneri aftur til “aðalstöðvarinn-
ar”, svo að öldungarnir og nest-
inarinnurnar gætu setst að guð-
rækilegum og heilögum kvöld-
verði, framreiddum á útbreidd-
um deigdúki inni í miðri kirkj-
unni. Við stóðum þarna, hissa
yfir öllu, sem við höfðum séð,
og með hugan fullan af því, og
horfðum á hve þeir voru nú kyr-
látir, aðalþátttakendur þessa
dularfulla sjónarspils, og stall-
bræður þeirra úr fornöldinni
|stigu fram fyrir hugskotssjón-
irnar eins og skýring og frum-
! uppspretta þessarar ennþá varð-
veittu leiðar til fornra, aust-
rænna launhelga, og einkum til
trúarkenninga Mitra hins pers-
neska og nokkurra annara bland-
aðra helgisiða úr Vestur-Asíu,
sem þektu samskonar eldraunir,
samskonar skrúðgöngur til heil-
agra linda og samskonar vígslur.
Tilgangurinn var alstaðar sá
sami, og hann er það að sumu
leyti enn þann dag í dag, að á-
vinna sér miskunn drottins (dýr-
lingsins) til heilbrigði og frjó-
semi, að reka burtu sjúkdóma,
að afla sér hæfileika fyrir spá-
mannlegar vitranir og opinber-
anir, að frelsa sig frá siðferði-
legum þjáningum og að bjarga
þjakaðri sálinni í æðri heim með
samlögum eða sambandi við guð-
dóminn, með dulrænni “endur-
fæðingu.” — Nú ber fyrst og
fremst í þessu ósiðfágaða um-
hverfi á efnislegri fyrirhyggju,
hræðslu við veikindi og gras-
brest, og lækningu taugakvilla.
En ugglaust hefir einhverntíma
meira gætt æðri andlegra þarfa
fyrir frelsun frá syndabyrði og
fyrir nána sameiningu við guð
sem uppsprettu allrar sannrar
sælu. Hrifningsleiðslan er leið
að “nýju ljósi”, tæki til að fylla
sálina guðlegum mætti.
Þessi búlgarska siðvenja, sem
ennþá er við líði í kyrlátum og
afskektum fjallabygðum Þrakíu
og fluttist þangað einhverntíma
frá Austurlöndum, færir okkur
eins og síðasta bergmál vitnis-
burð um stórfenglegt trúar-
bragðakerfi og heimsskoðun,
sem var huggun og styrkur
stuðningur í lífinu öldum saman
áður en kristnin kom til sögunn-
ar.—Lesb. Mbl.
SVALT f HEL f
PENINGASKÁPNUM
Um annað er ekki meira talað
í Aþenu, en hinn furðulega
dauða gríska miljónaeigandans,
Apostolos Kuskulas. Fyrir rúm-
um 20 árum flutti hann til Ame-
ríku, þá alveg blásnauður. Hann
var heppinn og varð á furðu
skömmum tíma miljónaeigandi.
Fyrir nokkru síðan var lögregl-
unni í Galveston tilkynt, að
Kuskulas væri horfinn. Yfir-
völdin töldu, að þarna væru ræn-
ingjar að verki, sem hefðu num-
ið hann á brott og hygðu á að
krefjast mikils lausnarfjár. —
Allar eftirgrenslanir urðu samt
l árangurslausar og var þá gerð
húsrannsókn.
Húsið var nú athugað í hólf og
gólf, en ekkert fanst nýstárlegt.
Lögreglan ákvað því að opna
hinn stóra peningaskáp miljóna-
eigandans. Þegar stálhurðin
opnaðist, þá féll lík Kuskulasar
í fang lögreglumannanna. Mil-
jónaeigandinn hafði sjálfur orðið
til þess að loka sig inni í pen-
ingaskápnum og hafði soltið í
hel. Þarna var ekki um neinn
glæp að ræða.
Auðæfi Kuskulasar eru talin
nema um 13. milj. dollara.
- NAFNSPJÖLD -
Dr. M. B. Halldorson 401 Boyd Bldg. Skrlfstoíusíml: 23 674 Stundar sérstaklega lungnasjúk- dóma. Er'að ílnnl á skrlfatofu kl. 10—12 f. h. og 2—6 e. h. Helmlll: 46 Alloway Ave. Talsími: 33 15S G. S. THORVALDSON B.A., LL.B. LögfrceOingur 702 Coníederation Life Bldg. Talsími 97 024

OmCM PHONl Res. Phoni 87 293 73 409 Dr. L. A. Sigurdson 100 MKDIOAL AJRT8 BUHJ3INO Onrc* * Houas: 12 - 1 4 F.H - • F.a and bt APPonrrMEirr w. J. LINDAL, K.C. BJÖRN STEFÁNSSON ISLENZKIR LÖGFRÆÐINQAR á öðru gólfl 325 Main Street Talsimi: 97 621 Hafa elnnig skriístofur a8 og Gimli og eru þar að hitta, fyrsta miðvlkuda* 1 hverjum mánuði.

Dr. S. J. Johannesion 218 Sherburn Street Talslml 30 877 VlOtalstíml kl. 3—8 e. h. M. HJALTASON, M.D. ÁLMENNAR LÆKNINGAR Sérgrein: Taugasjúkdómar L*tur útl meðöl 1 vlðlögu® ViBtalstímar kl. 2 4 «. j, *—8 *ð kveldinu Siml 80 867 66B Vlct0r gt
J. J. Swanson & Co. Ltd. RMÁLTORS Rental, Intwance and Financial Agente Blml: 94 221 »0« PARIB BLJDO.—Wlnnlpeg A. S. BARDAL aelur llkkistur og annast um útfar- Allur útbúnaður sá bestl. _ Enníremur selur hann mlnnisvarða og iegitelna 843 SHERBROOKB 8T. Phone: 66 607 WINNIPBO
Gunnar Erlendsson Planokennorl Keruslustofa: 701 Vlctor St. Simi 89 535 THL watch shop Thorlakson Baldwin Dlamonda and Wedding Rlngs Agents for Bulova Watcheg Marriage Licenses Issued 699 Sargent Ave.
Jacob F. Bjamason —TRANSFER— Baggage and Furniture Moving 691 SHERBURN ST. Phone 35 909 Annast allskonar flutnlnga fram og aftur um bœinn. margaret dalman TBACHBR OF PIANO 664 BANNING ST. Phone: 26 420
ÞURKAR VALDA
UPPSKERUBRESTI
í Evrópu hefir verið mjög
þurkasamt undanfarnar vikur,
og verður því víða mikill upp-
skerubrestur.
í Englandi er talið fullvíst, að
sökum þurkanna verði uppsker-
an af hveiti, byggi, höfrum og
kartöflum langt fyrir neðan með-
allag. f stórum landshlutum
hefir varla komið dropi úr lofti
undanfarna þrjá mánuði og í
ýmsum borgum, t. d. Manchest-
er, eru menn farnir að óttast
vatnsskort. —
í ítalíu er talið að hveitiupp-
skeran verði 2 milj. smál. minni
en venjulega og verða ítalir að
flytja inn jafnmikið magn af
hveiti.
í Frakklandi er talið að heild-
aruppskeran verði einni milj.
smál. fyrir neðan meðallag.
í Rússlandi er álitið að upp-
skeran verði þriðjungi minni en
venjulega.
Svipaðar tölur liggja fyrir frá
jflestum löndum Mið-Evrópu.
í Ameríku er hinsvegar talið
að hveitiuppskeran verði með
mesta móti og verði því öll
hveitiframleiðslan í heimmum
sízt minni en undanfíarin ár.
Rovatzos Floral Shop
*0ð Notre Dame Ave. Phone 94 9S4
Freeh Cut Flowers Datly
Plants in Seaaon
We specialize in Wedding- tt
Concert Bouqueta 3c Funeral
Designs
Icelandlc spoken
Bók Guðmundar Kambans:
“Jeg ser et stort, skönt Land”
er fyrir nokkru komin út í New
York og hefir fengið góða dóma.
New York Times segir m. a. um
bókina, að hún sé ein af hinum
stórfenglegustu skáldsögum, þó
að miðað sé við alla tíma. önnur
blöð hafa farið mjög lofsamleg-
um orðum um bókina og flutt
greinar og myndir um ísland í
sambandi við ritdómana.—Alþbl.
HITT OG ÞETTA
Lappi nokkur þurfti nauðsyn-
lega á peningum að halda. Hann
fór til Kiruna, gekk þar inn í
banka og bað um lán.
— Hvað viljið þér fá mikið?
— Tvö hundruð krónur.
— Til hvað langs tíma?
— Tveggja mánaða.
— Hvsða tryggingu getið þér
sett?
— Eg á 500 hreindýr.
Hann fékk lánið orðalaust.
Tveim mánuðum seinna kom
1 appinn aftur með fullar hendur
íjár. Hann borgaði lánið, stakk
síðan þvi sem eftir var, stórur.-.
seðlabunka í vasann, sneri sér
vio og ætiaði út.
— Því í ósköpunum geymiö
þér ekki peningana yðar hér?
k.allaði bankamaðurinn á eftir
honum.
I<appinn snéri sér við, hugsaði
sig um andartak og sagði því
næst:
— Hvað eigið þér mörg hrcin-
dýr?
* * *
Foreldrar fimmburanna í Can-
ada hafa látið í Ijós óánægju sína
útaf uppeldi barnanna. Halda
foreldrarnir því fram að dr.
Dafoe, læknir fimmburanna, ali
þau á alt annan hátt en'æskilegt
væri. f fyrsta lagi kenni hann
þeim að tala ensku. þó franska
sé móðurmál þeirra og í öðru
lagi fái fimmburarnir altof sjald-
an að sjá foreldra sína.
* * *
Amerískur vísindamaður, sem
hefir tekið sér fyrir hendur að
rannsaka, hvað fiskar geti synt
hratt, hefir skýrt frá því, að
laxinn sé fljótastur allra fiska,
því hann geti farið með 40 km.
hraða á klukkustund.
* * *
Norðmenn selja talsvert af
bláberjum til Bandai’íkjanna. —
Nýlega voru sendar 1vær smá-
lestir af frosnum bláberjum til
Ameríku frá Álasundi. Sagt er
að hægt sé að selja alt að 1000
smálestum af bláberjum í
Bandaríkj unum.