Heimskringla - 24.08.1938, Qupperneq 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 24. ÁGÚST 1938
A FMÆLISV ÍSUR
Frú Steinunn Björnsson frá
Keldudal í Hegranesi í
Skagafjarðarsýslu, 70
ára 10. júlí 1938.
Inngangur
Við erum bæði bundin hér,
burtu flæmd af æsku slóðum,
Það var heitur harmur þér,
Hjartakvöl og bölvun mér;
Ef eg hérna beinin ber,
Brenni eg þau í heitum glóðum.
Við erum bæði bundin hér,
Burtu flæmd af æsku slóðum.
Sólin skín um Skagafjörð,
Skært á þessum sumardegi,
Geislum baðar græna jörð,
Guði^ dýrð um laut og börð,
syngur fögur fugla hjörð,
Frelsi boða á norður vegi,
sólin skín um Skagafjörð,
Skært á þessum sumardegi.
Þessi dýrð um æsku ár,
Yndi vakti sjónum þínum,
Heiðrík hvelfing himin .blár,
Heiðar, dalir, fossar, ár,
Þó þú lifðir þúsund ár
Þig mun draga að faðmi sínum,
Þessi dýrð um æsku ár
Yndi vakti sjónum þínum.
Þarna í öndveg ung og fríð,
Áttir marga sælu daga,
Þarna fékkstu þrek í stríð,
Þegar heimur risti níð,
Stóðstu háleit, björt og blíð,
Bættir alt og vildir laga.
Þama í öndveg ung og fríð,
Áttir marga sælu daga.
Enginn sá þig hopa á hæl,
Hart þá stormar lífsins dundu
Þú varst altaf sigur sæl,
Sjálf ei þektir daglegt væl,
Enginn gat þig gert að þræl,
Göfug, hrein og trygg í lundu
Enginn sá þig hopa á hæl,
Hart þá stormar lífsins lundu.
Þú varst móðir mild og góð,
Mýktir kjörin barna þinna,
Þitt var heita hjarta blóð,
Helgað íslands sögu og óð,
öllu er prýddi okkar þjóð,
Unnir þú og vildir sinna.
Þú varst móðir mild og góð,
Mýktir kjörin bama þinna.
Gegnum lífsins gleði og tár,
Gæfan beið á þínum vegi,
Sólin skein í sjötíu ár
Sendir geisla um þínar brár,
situr nú með silfrað hár
Sigur blíð á þessum degi,
Gegnum lífsins gleði og tár,
Gæfan beið á þínum vegi.
Það er óskin allra í dag,
Allra vina þinna, að baki,
Að þinn blessi 1 elli hag,
örlög þíð með gleði brag,
Svo við hinsta sólar lag,
Sælu draumar við þér taki.
Það er óskin allra í dag,
Allra vina og frænda að baki.
H. E. Magnússon
BRÉF
íslendinga er tekin við völduml Alex Monkanm Wembley loð-
og alt fer fram á ensku og í dýrakaupmaður fann þessa dali
vikublöðunum í Innisfail og Red gegnum fjöllin 1922, er smá
Deer birtist. Þann 14. þ., m. |hækka að austan verðu upp að
var eg staddur í afmælisveizlu j þrjú þúsund og fimm hundruð
Sigtryggs Jóhannssonar; er fetum; sama hæð fyrir ofan sjáv-
hann einn bræðranna eftir áf 5, armál og Calgary. Og svo líð-
fjórir hér og einn í Argyle-bygð; andi halli ofan á þjóðveg B. C.
þar voru yfir 40 Jóhannsons Þetta afrek gera verkamenn og
bændur þarna norður frá, vinna
yngri og eldri að óska föður-
bróður til heilla á 75 ára afmæl-
isdegi hans, börn og barnabörn
og foreldrar og fjölskylda,
tengdadóttir, all's yfir 60 manns;
raddir sungu, allir röbbuðu, fáir
héldu ræður; átu, drukku, tóku í
nef, skildu, með vináttu þegar
sól skein sem glaðast á hátindum
fjallanna og furutrjánna. Það
fæðast ungbörn, engin deyr af
fslendingum; blessuð og sæl.
J. Björnsson
Innisfail, Alta.,
19. ágúst 1938
Hr. ritstj. Hkr.:
Nú um tíma hafa staðið yfir
íslenzk hátíðahöld með ræðum
og söng, hin fegurstu föng, þar
sem orðsnildin ber efnið ofurliða
og andans dýrkun fortíðarinnar
situr í öndvegi ástar og kærleika
meðal íslendinga austan hafs og
vestan. Þ. 10. þ. m. flutti Jónas
Jónsson hér á Markerville sitt
orðsnildar erindi, líkt þeim sem
prentuð hafa verið eftir hann í
blöðunum. Honum liggur of lágt
rómur til að geta heitið góður
fyrirlesari; er þetta engin hót-
fyndni.
Veðráttan hér er andstæð
bændum með hveitislátt, stöð-
ugar rigningar, hellidembur. —
Vart 5 prósent slegið, en júlí
mánuð mátti kalla þurka og góð
heyskapartíð með smáskúrum,
og hirti þá mesti fjöldi heyin.
Það tekur betri fréttaritara
en mig að rita um félagsmál og
framfarir bygðarinnar hér í Al-
berta, þár sem yngri kynslóð
12 daga kauplaust, hafa nú einn
vegavinnu gas ketil og Alberta-
stjórnin lánaði þeim tjöld; það
er alt sem hún gat gert fyrir þá.
Járnbrautarfélögin mældu
þarna veg um fjöllin þar sem
bílvegurinn er nú lagður. Landar
okkar í Pouce Coupe ættu að
gefa okkur þessa vegabóta sögu
í íslenzku blöðunum í Winnipeg.
J. Björnsson
—Innisfail, Alta.,
19. ágúst 1938.
“MONKMAN”
ÞJÓÐVEGURINN
er styzta leið frá Peace River til
Kyrrahafsstrandar, auðveldasta
vegagerð gegnum Klettafjöllin
norður af Panama, 150 mílna
vegalengd. En hvorki hafa Al-
berta né B. C. stjórnir fengist
til að gefa bændum þar norður
frá styrk til að leggja brautina,
og er það eins dæmi í Canada
landnámssögunni. Tóku bænd-
ur sig til í fyrra með haka og
rekur og alt gekk eins og í sögu
og eru nú langt komnir með erf-
iðasta partinn gegnum aðal
skarðið með 8 til níu þúsund feta
háum fjöllum á báðar hliðar,
stór tré og grjótruðning á 12
feta breiðum malarvegi. Og nú
hallar öllu að sagt er undan fæti
ofan á aðal þjóðveg B. C. fylkis-
ins, sém þeir búast við að full-
gera nú í haust fyrir fólks og
flutningsbíla. Francis Murphy
er forseti sjálfboða liðanna^
bóndi í Pouce Coupe, B. C. og
hefir nú safnað töluverðu fé fyr-
irtækinu til framkvæmdar; spáir
hann því að þetta verði fjölfarn-
asta leið yfir Klettafjöllin í Can-
ada og styzta leið á milli Edmon-
ton og Vancouver.
MÁNITDBA TELEPHDNE SYSTEM
HILLINGALÖND
nefnast fjórtán sögur, sem ný-
komnar eru út í Reykjavík eftir
skáldkonuna Guðrúnu H. Finns-
dóttur í Winnipeg. Frúin hefir
ennþá verið lítt kunn hér á landi,
en sögur hafa birst eftir hana
bæði í bókinni “Vestan um haf”
og í blöðum og tímaritum vestan
hafs. Eru sögur þessar skyndi-
myndir úr Iífi landa vestra og
fjalla um örlög þeirra og afdrif
og þau menningaráhrif, sem þeir
hafa orðið fyrir í hinni nýju
heimsálfu. Fjalla sumar þeirra
um hinn einkennilega klofning
sem verður á sálarlífi innflytj-
endanna, þar sem þeir standa
öðrum fæt í íslenzkri sveita-
menninga, en hljóta á hinn bóg-
inn að verða að samlagast ger-
ólíku menningarumhverfi. •—
Fyrsta sagan “Utangarðs”, lýsir
þessari tilfinningu prýðilega.
sal konunnar, sem flutt var
vestur af sveitinni heima og
kemst þar í álnir, er háð hörð
barátta milli ættjarðarástar-
innar, hinnar eðlisgrónu heim-
þrár, og skynseminnar, að vera
þar, sem lífsskilyrðin eru betri
“Mig hefir altaf langað til að
geta náð sjálfri mér í eina heilc
í stað þess að vera tvískift.” En
niðurstaðan verður þessi, að hún
sér að þarna verður hún að vera,
af því að hún veit að ætt sín
muni blómgast þar betur. Hún
finnur og kann að meta frelsi og
gæði hinnar nýju fósturjarðar,
en þó er altaf eftir einhver hluti
af henni heima. Við slíka til
finningu hafa margir átt að
berjast, sem lifað hafa beggja
megin hafsins. Löndin toga
menn sitt á hvað, svo að í and-
legu tilfinningalífi sínu verða
þeir utangarðs, þykir vænt um
báðar fósturjarðirnar, en una
sér einmitt þessvegna ekki full-
komlega á annari. Ætla eg að
þetta sé talsvert algengt ein-
kenni á mörgum Vestur-íslend-
ingum og lykillin að skilningnum
á þeim mörgum hverjum.
Frú Guðrún H. Finnsdóttir er
fædd á Geirólfsstöðum í Suður-
Múlasýslu og fluttist tvítug vest-
ur um haf árið 1904. Er hún
gift Gísla Jónssyni skáldi og
prentsmiðjustjóra í Winnipeg,
ættuðum frá Háreksstöðum í
Norður-Múlasýslu, bróðir E. P.
Jónssonar, ritstjóra “Lögbergs”.
Er hún kona fljúgandi gáfuð
eins og sögurnar bera með sér.
En þær eru í stuttu máli sagt
hver annari betri, sagðar á
furðulegu , svipmiklu og þrótt-
auðugu máli og lýsa skapríku og
djúpúðgu lundarfari. Meðan orð-
færi landanna vestan hafs er líkt
þessu, er ekki ástæða til að ör-
vænta um afdrif íslenzkunnar
þar. Að vísu má sjá áhrif ensk-
unnar á'einstöku orðum og orða-
tiltækjum, en yfirleitt er þó mál-
ið á sögunum merkilega svip-
hreint og með skáldlegum til-
þrifum. Það er veruleg prýði að
þessari bók meðal íslenzkra bók-
menta og hafi þær íslenzkar kon-
ur í Reykjavík þökk fyrir, sem
stuðluðu að útgáfu hennar og
leituðust með því við, að efla
þekkingu heima íslendinga á
Beztu vindlinga blöðin koma
í þægilegasta bókarheftinu—
Það er siálfvirkt og tvöfalt
Q/5
C/uintee£eA
VINDLINGA PAPPIR
bókmenta starfi landa vorra
vestan hafs, hugsunarhætti
þeirra og lífskjörum.
Benjamín Kristjánsson
-Apríl-júní hefti 1938,
Nýjar kvöldvökur.
MOL A R
Miljónaborgum fjölgar óð-
fluga. Babylon er elsta miljóna-
borgin í veraldarsögunni, en það
var aðeins að vetrinum, sem svo
margir höfðu þar bólfestu. —
Þannig var ástatt um Rómaborg
á hennar frægðardögum, þegar
íbúarnir voru taldir vera um ein
miljón. Enn er ein borg, mjög
fræg í veraldarsögunni, Kartha-
go, sem hafði yfir miljón íbúa
um skeið.
Árið 1880 voru 6 miljónaborgir
í heiminum, þar af þrjár í Ev-
rópu, sem sé París, London og
Wien. 1930 voru þær orðnar 38,
17 í Evrópu, 9 í Asíu, 6 í Norð-
ur-Ameríku, 3 í Suður-Ameríku,
2 í Ástralíu og 1 í Afríku. Síðan
hafa þrjár bætst við í Ameríku.
í New York, ^tærstu borg
heimsins, búa nú 11 miljónir í-
búa af ólíkustu þjóðemum. Þar
er^fjölmennasta Gyðingabygð
veraldarinnar, fleiri ítalir eiga
þar heima heldur en í Rómaborg
og það eru aðeins þrjár borgir
til, þar sem fleiri Þjóðverjar
búa, nefnilega Berlín, Wien og
Hamborg. 200,000 svertingjar
eiga heima í þessari miklu borg.
Það er Chicago, sem hefir
stækkað óðast af öllum þessum
stórborgum. Fyrir röskri öld
bjuggu þar 70 manneskjur.
í Afríku er Cairo langstærsta
borgin, en negraborgin Ibadn í
Nigeria er einnig í þann veginn
að komast í tölu miljónaborg-
anna.
f öllum þessum stórborgum
býr 1/26 mannkynsins. Þau
vandamál, er þetta gífurlega
þéttbýli hefir skapað, eru mörg.
Eitt er það, að fæðingum fer þar
víðast fækkandi og sumstaðar
lítur út fyrir að stórborgirnar
með allar sínar miljónir ætli að
verða gröf mannkynsins.
* * *
6. júlí undirritaði Hitler nýja
löggjöf um hjónabönd, er skal
gilda fyrir alt þýzka ríkið frá 1.
ágúst að telja. Hin nýju lög
byggjast á þeirrí grundvallar-
skoðun, að hjónabandið sé ekki
samningur í eðli sínu. Eftir skoð-
un brúnliða á ríkið fullkominn
rétt til þess að hafa eftirlit með
hjónaböndum og hindra gifting-
ar, ef þess þykir þurfa. Hið
borgaralega hjónaband er því að-
eins talið löglegt, að til þess sé
stofnað í nafni ríkisins. Hingað
til hefir verið óskað blessunar
drottins á slíkri stundu.
Meðal annara nýmæla í lög-
um þessum er það, að ófrjósemi
eða viðleitni af hálfu annars
hvors aðila til þess að forðast
barneignir, sé fullgild ástæða til
skilnaðar. Sýslunarmenn þess
opinbera verða að fá leyf-i yfir-
manna sinni til þess að mega
giftast.
* * *
í biblíunni er frá því sagt, að
Salómon konungur hafi látið
byggja skipaflota í Esjon-Geber,
sem liggur við Elot á strönd
Rauðahafsins, í Edomélandi.
Með hliðsjón af þessari frá-
sögu hafa fornfræðingar þótst
þess fullvissir, að Salómon kon-
ungur hafi á sínum blómatímum
haft yfirráð yfir höfn við Rauða
hafið, en hvar hún lá, hefir hins-
vegar verið algerð ráðgáta. Ný-
lega hefir dr. Miller Burrows,
við Yale háskóla, gert kunnugt,
að hin umrædda höfn hafi fund-
All-Canadian victory for pupils pf
DOMINION BUSINESS
COLLEGE at Toronto Exhibition
Pupils of the DOMINION BUSINESS COLLEGE,
Winnipeg, were awarded FIRST PLACE in both
Novice and Open School Championship Divisions of
the Annual Typing Competition.
Miss GWYNETH BELYEA won first place
and silver cup for highest ápeed in open
school championship with net speed of 92
words a minute..
Mr. GUSTAVE STOVE won first place and
silver cup for highest speed in Novíce Sec-
tion of typing contest. His net speed was
76 words a minute.
Miss HELEN BRIX, another D. B. C. pupil,
won second place for accuracy in the novice
division!
Miss DOROTHY MAXWELL, a D. B. C.
student, came fourth in the open school
championship section!
The Dominion sent four pupils to Toronto
and they won two firsts, a second and a
fourth place!
The contest officials announced at the Coliseum before an
audience of 9,000 people that the Dominion Business
College, Winnipeg, had the best showing of any com-
mercial school in the competition!
There were 107 contestants!
ENROL NOW
DOMINION
BUSINESSCOLLEGE
WINNIPEG
FOUR SCHOOLS: THE MALL—
ST. JAMES — ST. JOHN’S — ELMWOOD