Heimskringla - 31.08.1938, Qupperneq 3

WINNIPEG, 31. AGÚST 1938
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
1. Að ftjaxim Litvinov verðilgrend við Hnausa; Guðrún, gift
sviftur embætti.
2. Að Dimitrov verði ekki
lengur forsti alþjóðasambands
kommúnista. (Það er athyglis-
vert í þessu sambandi, að nú
gengur orðrómur um það, að
Dimitrov sé fallinn í ónáð hjá
Stalin. — Sömuleiðis hefir lengi
gengið orðrómur um það, að
Litvinov stæði höllum fæti.^-
Þýð.).
Þegar rætt er um möguleika
fyrir hlutleysissamningi milli
Rússa og Þjóðverja, minnast
menn framkomu Rússa gagnvart
Pólverjum fyrir skömmu síðan.
Þegar Tékkar sendu her til
þýzku landamæranna vegna yfir-
vofandi árásar Þjóðverja, sendu
Pólverjar einnig her til tékk-
nesku landamæranna, rétt eins
og þeir ætluðu sér sinn hlut af
herfanginu. En hvað skeður ?
Stalin lætur leggja fram í Wars-
zawa harðorð mótmæli gegn
þessu, ásamt yfirlýsingu þess
efnis, að rauði herinn ráðist inn
í Pólland, svo fremi sem Þjóð-
verjar ráðist á Tékkóslóvakíu.
Pólverjar tóku þessi mótmæli
tafarlaust til greina, kölluðu her
sinn til baka, lýstu yfir hlutleysi
sínu, og — Þýzkaland sat eitt
að herfanginu, ef eitthvað yrði.
Var það vilji Josef Stalin? Það
er að minsta kosti álit margra
þeirra, sem bezt þekkja til að
tjaldabaki í stjórnmálum Ev-
rópu.
Nú er rætt um samvinnu ítala
og Jugoslava, og því samkomu-
lagi talið beint gegn Þýzkalandi.
Stjórnmálamenn telja þar enn
eina veigamikla ástæðu til þess
að Hitler reyni a. m. k. að ná
samkomulagi um hlutleysi við
Rússa.—Tíminn, 14. júlí
Stefáni Sigurðsyni Erlendssonar,
Við ógnri allra handa
Og alt sem reynir dáð:
útvegsmanni í Riverton; Guð- j Hann barst frá strönd til stranda
mundur, er dó ársgamall; FriJL Með stöðug kynjaráð!
EINAR GUÐMUNDSSON
landnámsmaður að Einars-
stöðum í Árnesbygð.
“Það fækkar vorum forna lýð,
—hún fyrnist okkar land-
námstíð.”
(Kr. Stefánsson)
Einar Guðmundsson, land-
námsmaður og um nærri fimtíu
ár bóndi að Einarsstöðum í Ár-
nesbygð, andaðist þann 18. á-
gúst, að heimili Guðríðar dóttur
sinnar og Eiríks tengdasonar
síns í Hnausa-bygð, eftir mánað-
arlegu, afleiðing af slagi er olli
dauða hans.
Einar var fæddur 1. sept. 1851
að Kelduholti, á Mýrum
Hornafirði, í Austur-Skaftafells-
sýslu; foreldrar hans voru, Guð-
mundur I?álson og Guðrún Mag-
núsdóttir; hafði Páll faðir Guð
mundur búið á Dilksnesi í sömu
sýslu.
Einar ólst upp í téðu um-
hverfi og fór ungur að vinna
fyrir sér. Vann hann á þessum
stöðvum þar til hann var þrítug-
ur að aldri, en fluttist þá i
Jökuldal' austur, þar kvæntist
hann Guðríði Benidiktsdóttur,
ættaðri af Vopnafirði, þau fluttu
vestur um haf frá Hvammsgerði
í Vopnafirði árið 1887; settist
Einar þá strax að í Árnesbygð,
nam þar land, og nefndi Einars-
staði. Þar dó kona hans, hafði
sambúð þeirra varað í tólf ár,
.var hjónabandið barnlaust.
Einar kvæntist á ný, 29. jan.
1896, Margréti Sigurðardóttir
Sigurðssonar sýsluskrifara frá
Strandhöfn í Vopnafirði, varð
sambúð þeirra fjörutíu ár, hún
andaðist 20. des. 1935, og var
jarðsungin á aðfangadag jóla
það ár. Sonur Margrétar, en
fóstursonar Einars er Einar
Gíslason, bóndi á Flugustöðum
í Hnausabygð, kvæntur Soffíu
Jónsdóttir Snæfeld, gekk Einar
honum í góðs föðurs stað.
Börn Einars og Margrétar
eru:
Magnús, bóndi í Árnesbygð,
kvæntur Jónínu Jónsdóttir Kár-
dal; Guðríður, fyr nefnd, gift
Eiríki Sigfúsyni Einarssonar frá
Ljósalandi við Hnausa, búandi í
rik, bóndi á Einarsstöðum,
kvæntur Florence Hallsdóttur
Johnson; Þórunn Elizabet, gift
ísleifi fsleifsyni Helgasonar, á
Brautarholti í Árnesbygð; Guð-
ný Ingibjörg, kona Jóhanns Þor-
finnssonar Helgasonar, búandi í
Árnesbygð. Hið síðasta æfiár
sitt og fjóra mánuði betur dvaldi
Einar hjá Guðríði dóttur sinni
og naut þar ágætrar umönnunar
sjúkleika sínum. Við burtför
hans syrgja börnin hans, og fóst-
ursonur, og tengdabörn og
barnabörn níu að tölu, góðan
föður og umhyggjusaman, og
samferðamenn hjálpsaman og
góðviljaðan mann. Hjónunum á
Einarsst. farnaðist vel og voru
samtaka,blómgaðist bú þeirra
og hagur. Þau nutu ágætrar
aðstoðar barna sinna, er studdu
foreldra sína, og voru þeim
hjálpleg. Það var óvenju bjart
yfir þessum aldraða manni, lund-
in létt og þaklætiskendin efst í
huga. Með fágætum entust
kraftar hans vel, og það til þess
að hann fékk áfall það, er leiddi
hann til dauða. Hann var á langri
æfi sinni hinn mesti iðju og
starfsmaður. Eg hygg að vinn-
an hafi verið honum nauðsyn og
hin öruggasta uppspretta á-
nægju hans og gleði; hann fann
mikla sælu í störfum sínum og
gekk að þeim með fagnandi hug,
v
einnig eftir það að hann var
maður háaldraður. Á honum
sönnuðust orc) heil. ritningar, að,
“Maðurinn fer út til starfa
sinna, til iðju sinnar fram á
kvöld.”
Einar Guðmundsson leit yfir
liðna æfi sína, og vel unnið verk
landnámsmannsins og verka-
mannsins er borið hafði hita og
þunga dagsins, með þakklæti í
huga — til samferðamanna
sinna, til barna sinna — og um-
fram alt — til Guðs — er hann
treysti á langri æfileið og fann
að hafði leitt og stutt sig allan
veginn. Var elli hans björt og
æfikvöldið indælt, fann hann til
þess að starfsdagurinn var orð
inn langur, hlakkaði til heimfar-
ar og lagði hag sinn allan í hönd
Drottins, og með sjálfstæðiskend
íslendingsins þráði hann að vera
ekki ástvin sínum til byrði.
Hann var kvaddur hinztu
kveðju laugardaginn 20. ágúst,
af fjölda manns, fyrts að heimili
sonar hans og tengdadóttur að
Einarstöðum, en síðar frá lút-
ersku kirkjunni í Árnesi og
lagður til hvíldar í Ámes-graf
reit.
Sigurður ólafsson
Jón Kernested
SKÓLINN SEM EG
LENGST MAN EFTIR
DAGLEG STÖRF
HÚSMÓÐURINNAR
(Meðfylgjandi grein birtist
fyrir skömmu í sænska blaðinu
Social-Demokraten. Þar er leit-
ast við að gera grein fyrir störf-
um húsmóðurinnar, og því,
hversu langan tíma hún þurfi
Eg var settur á skóla til þess j yfir árið til þes að inna af hendi
að nema kristin fræði þegar eg hin ýmsu störf. Þessi skýrsla
var innan við tíu ára aldur, og út
skrifaðist þaðan tæpra 14 ára
gamall. Skólinn var mjög frá-
brugðin því sem nú gerist. í
honum voru aðeins þrír bekkir
og aðeins einn nemandi í hverj-
um bekk. Samkomulag nem-
endanna var hið ákjósanlegasta.
Engin matningur um gáfnafar,
enda virtist þar líku til að dreifa,
nema ef vera kynni við leikfimis
æfingar, en þar bar eg ávalt
lægstan hlut frá borði. Epgin á-
greingur átti sér stað um það
iver væri efstur eða neðstur, því
ávalt sátum við í sama bekk á
meðan á námskeiðinu stóð, en
fyrstur var eg til að útskrifast
af skólasystkinum mínum, þó ó-
i;rúlegt megi virðast. Samhliða
náminu, hafði eg einnig ræstingu
skólans á hendi, öll þau ár sem
eg stundaði þar nám.
Engin hitaleiðsla var í skólan-
um, en samt var þar oftast nota-
ega hlýtt og vistlegt. Líkams-
AF HEIÐARBRÚN
Þeir horfðu yfir dalinn af heið-
ar brún,
Og hugðnæm vötnin blá;
Og friðsöm býli, með fögur tún,
Og fjöllin björt og há.
Þeim fanst, sem bygð og álfaiy
öll,
Þar ætti vaska drótt.
Og nú um þessi fögru fjöll,
Þeir fundu líf og þrótt.
VIÐ HAFIÐ
lítur óneitanlega furðulega út,
en er þó alls ekki svo fjarstæð.
stunda svefn í sólarhring, eða
sefur með öðrum orðum þriðj-
unginn af æfi sinni. Húsmóðir-
in þyrfti þá að sofa samfleytt í
4 mánuði, ef hún ætti að leysa
árssvefninn af hendi í einu.
Það er stundum sagt um kven-
fólkið, að það tali eins og það sé
að lesa á bók; en þetta er ekki
svo ákaflega fjarstætt. Þótt
manneskja tali ekki meira en
fjórar stundir á dag, sem er alls
ekki mikið, þá jafngildir það
samt stórri bók. Húsmóðirjn
Það er t. d. ekki óvarlega farið,
að gera ráð fyrir, að húsmóðirin' talar með öðrum orðum yfir árið
gangi daglega hálfan kílómetra » heilt bókasafn með 365 stórum
við snúninga sína innan íbúðar- bindum. Ef orðaforði hennar er
innar.) 3—4 þúsund orð, svo að tíunda
hvert orð er endurtekning, þá
Það undrunarverðasta við dag- er þetta ekki svo ]ítil andle» á'
reynsla. Húsmóðirin les daglega
um 1V2 stund, ef maður telur
alt með, blöð, tímarit, nafn-
spjöld, skylti, auglýsingaspjöld
o. s. frv. Ætti hún að inna þetta
, , iaf hendi í einni lotu, þá vrði hún
er halft anð við eldamensku og l .,. , , * ya ******
-----að sltJa við lestur í 22 sólar-
lega lífið eru afköst húsmóður-
innar. Þau eru ekki metin nægi-
lega mikils, þrátt fyrir alla
menningu, þar eð menn eru
gjarnir á að gleymaj því, að hún
önnur heimilisstörf.
Að jafnaði sópar ein húsmóðir
um 70 fermetra flöt á dag, eða
25500 fermetra á ári. Við skul-
um nú setja upp eitt dæmi til
þess að gera okkur gleggri grein
fyrir hvað þetta starf er mikið.
Þessi flötur samsvarar gólfflet-
inum í 12 fjögra hæða leiguhús-
um. Geri maður ráð fyrir, að
húsmóðirin sé bundin við heim-
hiti nemendanna sjálfra virtist j ilissnúninga þrjár klst. á dag,
Jröð, sem liggur nú í djúpum
• dvala,
Dafna lætur þó sín blóm,
Þar sem rósir reifa grund og bala
Við Ránar óm.
Þar sem hafið birtir bárufalda,
Ber af öðru mörg sín tök.
Og þar kemst líf og laufskrúð
hæst til valda,
Um lund og bök.
ÞAÐ FLÆKINGS-GREY
Það flækings grey, sem flúði .
Og forlög reyndi bráð:
Sig mörgum druslum dúði,
En drengnum varð ei náð.
vera nægur til að viðhalda sæmi-
legu hitastigi í húsinu.
Vel var líka búið um hurðina,
sem var aðeins ein á bygging-
unni. Trekklaust mátti þar
heita með öllu. Trekkvarnir
voru allar úr heimafengnu efni,
aðallega úr efni, sem til féll ,í
skólanum sjálfum.
Lakast þótti mér hvað húsið
var dauflega lýst, aðeins ein túða
upp úr miðju þakinu, sem hafði
það tvöfalda verksvið að lýsa
húsið og einnig að veita í það
fersku lofti. Eg var svo óhepp-
inn að túðan var lengst frá mín-
um verustað, og hafði eg því oft
lélega birtu.
Þegar okkur var hleypt út til
að njóta hins holla útilofts var
tíminn notaður og tekið skarp-
lega til fótanna. En oft virtust
mér leiksystkini mín óþarflega
forvitin, þegar út var komið, og
enn er mér í fersku minni hið
glettnislega augna tillit þeirra,
ef eitthvað nýstárlegt bar fyrir
augu. Að leikjunum enduðum
fór svo hver í sinn bekk og sama
ástúðlega samkomulagið endur-
tók sig að nýju.' Oft hefi eg
hugsað til þessara æskuvina
minna og ávalt með hlýjum huga
vinskapurinn var svo falslaus og
einlægur.
Eg var næstum því búin að
gleyma að geta um innanhúss
munina. Þeir voru hvorki dýrir
né fjölbreytilegir og ekki út-
heimti viðhaldið mikinn vinnu-
kraft, engar “póleringar” eða
“pússingar”. Ef eg man rétt,
voru engin húsgögn nema í mín-
um klefa, og það sem eg hafði
var einn gamall og skrælnaður
hrosshaus, sem eg fann úti í hag-
anum og notaði sem sæti þegar
eg var við námið, en þess má eg
geta, að engu sæti hefi eg verið
stoltari af á lífsleiðinni.
Þessi guðfræðiskóli, sem eg
útskrifaðist af, sem guðfræðing-
ur, var þriggja kúa fjós á bú-
jörð móður minnar, en ekki man
eg til þess að nokkurn tíma
væru fleiri en tveir nautgripir í
fjósinu nema þann tíma, sem eg
var þar við nám. Eg skrifa
þessar línur eingöngu til þess að
sýna hversu stórvægilegar fram-
farir hafi orðið í fræðslumálum
unglinganna á þeim 50 árum,
sem liðið hafa síðan eg var á
skólaaldri, en alls ekki til þess
að slá neinum skugga á fortíð-
ina.
Gaman væri að fá í blöðunum
stuttar og sannar æskuminning-
ar eldra fólksins hér vestra, sem
uppalið er á íslandi víðsvegar
um landið.
Joð Pje
þá sýnir ársyfirlitið — en hver
vinnudagur er hér talinn 12
stundir —, að til þessa fara
næstum þrír mánuðir.
Húsmóðirin fjarlægir firnin
öll af ryki á degi hverjum. Ger-
um ráð fyrir, að hún rykþurki
um 10 fermetra daglega. Þetta
samsvarar yfir árið 12 metra
breiðum vegg, sem er jafn hár
Eiffelturninum eða 30Ó metrar.
Þetta er ekki svo lítið starf.
Leið sú, sem húsmóðirin gengur
daglega innan íbúðarinnar, frá
eldhúsi til dagstofu, þaðan til
svefnherbergis og aftur til eld-
húss o. s. frv., er um Vk km., eða
180 kílómetrar yfir árið.
Hvað eyðir húsmóðirin mikl-
um tíma til eldamennskunnar ?
Gerum ráð fyrir að hún þurfi
ll/% stund á dag til eldunar fyrir
allar máltíðir samanlagt. Þetta
verða þá 547 stundir á ári. Ef
húsmóðirin ætti að inna þetta
verk af hendi í einu, þá yrði hún
að standa í eldhúsinu frá kl. 8 að
morgni til kl. 8 að kvöldi stans-
laust í hálfan annan mánuð.
En hvað þarf húsmóðirin að
þvo upp mörg matarílát yfir ár-
ið? Þau eru sem næst því að
vera óteljandi. En til hægðar-
auka skulum við aðeins gera ráð
fyrir þriggja manna heimili. —
Uppþvotturinn getur þó aldrei
orðið minni en þrír bollar, þrjár
undirskálar, þrír djúpir diskar’
þrír grunnir diskar, þír ábætis-
diskar, þrjú glös, þrjár skálar,
þrír hnífar, þrír gafflar, þrjár
matskeiðar og þrjár teskeiðar.
Það eru sem sé alls ekki minna
en 10,950 ílát sem þvo þarf upp
yfir árið.
Þótt maður ekki geri ráð fyrir
því að húsmóðirin eyði meira en
15 mínútum daglega til sauma
og gera við, þarf hún samt meir
en viku til þess yfir árið. En
hvað eyðir húsmóðirin miklum
tíma handa sjálfri sér og við
snyrtingu.sína? Sennilega sem
næst þrjár vikur á ári. Hvað
stendur hún lengi fyrir framan
spegilinn árlega? Konan þarf
alls ekki að vera fáfengileg í
þessu tilliti. Gerum aðeins ráð
fyrir að hún líti í spegilinn þeg-
ar hún setur upp höfuðfat eða
lagar hár sitt, en þá þarf hún
fimm sólarhringa fyrir framan
spegilinn árlega.
Húsmóðirin er 26 stundir í
baðkerinu árlega, og mundi
borða og drekka dag og nótt í
samfleytt fimm vikur, ef hún
ætti að gera það fyrir eitt ár í
einu. Þetta er samt stuttur tími
samanborið við þann tíma, sem
fer til svefns. Fullþroskaður
maður þarf að meðaltali 8
hringa stanslaust.
Þannig lítur ársskýrslan um
störf húsmóðurinnar út. Sá, sem
hefir einu sinni gert sér grein
fyrir því hvað mikill tími fer í
hin ýmsu daglegu störf, og þýð-
ingu þess fyrir afkomu hans,
hann hlýtur að reyna að nota
tímann betur og reyna að gera
hann arðbæran.
Hver einasta mínúta sem fer
til einskis daglega, verður að
langri stund yfir árið.—N. Dbl.
á Fraklandi 24. júlí, hafi verið
tekið í Miðjarðarhafi af flug-
vélum í þjónustu Francos og
skipað að halda til Ceuta. Norska
utanríkismálaráðuneytið hefir
þegar mótmælt þessu athæfi við
stjórnina í Burgos og krefur
fullkominna skaðabóta fyrir
skipstökuna.—N. Dbl. 4. ág.
* * *
Úr Þingeyjarsýslu
Júnímánuður var óvenjulega
kaldur og votviðrasamur, svo að
allan þann tíma miðaði gras-
sprettu lítið. Heyskapur byrj-
aði alment um miðjan júlí. Tún
eru yfirleitt mjög illa sprottin,
nema þar sem rækt er allra bezt
og ekkert til áburðar sparað. Þó
mun grasbrestur enn algengari á
útengi. Er jafnvel talið, að
beztu flæðiengi muni bregðast.
Ekkert hefir náðst inn af töð-
um, en sumir hafa náð nokkru
upp í föng eða sæti.
—N. Dbl. 30. júlí.
ISLANDS-FRÉTTIR
f Austur-Skaftafellsýslu
er sláttur nýlega hafinn. Gras-
spretta er mjög slæm, bæði á
ræktuðu landi 0g óræktuðu. —
Veðrátta er óþurkasöm. Að Höfn
í Hornafirði er búið að slá rækt-
unarlöndin og hirða af þeim.
Gáfu þau af sér að meðaltali um
25 hesta af hektara.
—N. Dbl. 30. júlí.
* * *
Viceroy of India
heitir skemtiferðaskiþið, sem
kom hingað í gær. öll skipshöfn-
in, að undanteknum yfirmönn-
um, er indversk, og báru skip-
verjar þjóðbúninga.
—N. Dbl. 5. ág.
* * *
Franco rænir norsku skipi með
fullfermi af íslenzkum saltfiski
Norska utanríkismálaráðu-
neytið tilkynnir að flutningaskip
frá Bergen, sem fyrir nokkru
lagði af stað frá íslandi með
1500 smálestir af fiski og sem
átti að vera komið til Marseille
EATON’S
NEW
RADIO
CATALOGUE
Is Ready
Send for your copy now!
Whether your’re a service
man, an amnteur buUder or
just an ordinary “fan” in
search of good entertain-
ment, there’s good news for
you in this beautiful new
book. It’s the most complete
and most interesting we’ve
ever published—packed from
front to back with the sort
of values you just can’t pass
up.
Sign the coupon or drop us a
post card and we’U send it to
you—FBEE!
I
1
cs
U
fc
O
Ck
Þ
O
o
.5 4
3 %
r B
o 03
o S
0 sB
a*
© ^
M
H
O
—
Q
<
*
©
c
§
o
'ö
G
i
* ,5>
« £
© 'S
s g
a
/
©
s
<
EATON'S
All-Canadian victory íor pupils of
DOMINION BUSINESS
COLLEGE at Toronto Exhibition
Pupils of the DOMINION BUSINESS COLLEGE,
Winnipeg, w’ere awarded FIRST PLACE in both
Novice and Open School Championship Divisions of
the AnnUal Typing Competition.
Miss GWYNETH BELYEA won first place
and silver cup for highest speed in open
school championship with net speed of 92
words a minute..
Mr. GUSTAVE STOVE won first place and
silver cup for highest speed in Novice Sec-
tion of typing contest. His net speed was
76 words a minute.
Miss HELEN BRIX, another D. B. C. pupil,
won second place for accuracy in the novice
division!
Miss DOROTHY MAXWELL, a D. B. C.
student, came fourth in the open school
championship section!
The Dominion sent four pupils to Toronto
and they won two firsts, a second and a
fourth place!
The contest officials announced at the Coliseum before an
audience of 9,000 people that the Dominion Business
College, Winnipeg, had the best showing of any com-
mercial school in the competition!
There were 107 contestants!
ENROL NOW
DOMINION
BUSINESSCOLLEGE
WINNIPEG
FOUR SCHOOLS: THE MALL—
ST. JAMES — ST. JOHN’S — ELMWOOD