Heimskringla - 07.12.1938, Síða 6

6. SíÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 7. DES. 1938
RISADALURINN
“Já, þegar þið komið að litla skarðinu á
milli hæðanna, þá skuluð þið ekki fella meira en
halda í aðra átt. Eg ætla ekki að fella trén í
þessum dal. Sjáðu til, McTavish. Trén hérna
— líttu á — eru svo dásamleg, að eg hefi ekki
hjarta til að eyða þannig dásemdarverkum
guðs. Auk þess elskaði hún þennan stað, Mc-
Tavish, og hún kallaði hann Risadal. Eg — eg
gaf henni hann í brúðargjöf, vegna þess að
hana dreymdi hálfgert um, að einhverntíma
mundi bærinn, sem eg byrjaði að reisa, vaxa
uns hann næði hingað upp að stóarðinu þarna,
og þegar sá tími kæmi, og ef við gætum það
efnanna vegna, þá hugsaði hún sér að við
gæfum þennan dal með risatrjánum bænum, og
úr honum yrði gerður trjágarður og skemti-
staður fyrir bæinn, sem væri eins og falinn hér
á milli hæðanna.”
‘‘Hún elskaði þennan stað, McTavish. —
Henni þótti gaman að koma hingað með mér,
og hún bjó sjálf til nesti handa okkur, en eg
veiddi silung þarna í læknum og steikti fyrir
hana. Stundum glóðarsteikti eg villibráð fyrir
hana héma. ó, jæja, þetta var skemtistaður-
inn okkar, McTavish, og eg, sem er ekki ungur
framar — eg sem aldrei lék mér þegar eg var
ungur, né þangað til eg kyntist henni — eg —
eg er dálítið heimskulegur, er eg hræddur um,
en eg fann hér frið og hvíld, jafnvel áður en við
hittumst. Eg býst við, að eg verði að koma
hingað oft til þess að finna frið í framtíðinni.
Hún var mjög merkileg kona, McTavish —
mjög merkileg. Æ, maður minn, sálargöfgin
hennar! Mér er ómögulegt að hugsa til þess
að hún hvílist í Sequoia grafreitnum með öllu
ruslinu úr þorpinu. Hún var eins og sólargeisli,
McTavish — hún — hún —”
“Já,” tautaði McTavish með grátstaf í kverk
unum. “Eg veit. Þú vilt ekki gefa henni blett
á almennum stað til að bíða eftir þér. Og þú
munt láta alla vinnu hætta um stund í virðing-
arskyni við hana?”
“Já, þangað til eftir jarðarförina, Mc-
Tavish. Og segðu mönnum þínum að þeim
verði borgað fyrir biðina. Þetta er alt og
sumt drengur minn.”
Þegar McTavish var farinn settist John
Cardigan á fallið grenitré og hallaði til höfð-
inu meðan hann hlustaði §ftir hávaða í skóg-
inum, sem í rauðviðarskóginum er ekki há-
vaði, heldur vöntun á hávaða. Og er hann
hlustaði fann hann eins og á leyndardómsfull-
an hátt hugsvölun frá þessum stóru brúnu
trjám, eru voru eins og greinilegt tákn ódauð-
leikans. Og í hugskoti sínu nálgaðist hann
skapara sinn og samstundis fann hann frið
þann er hann leitaði. Slík ást, sem sú, er þau
báru hvert til annars mundi aldrei deyja og
tárin komu loksins fram í augu hans.
Um sólarlag gekk hann aftur heim með
fangið fult af rósum og skógarliljum og raðaði
þeim í herbergið þar sem hún hvíldi. Því næst
kallaði hann á hjúkrunarkonuna, sem hafði
stundað hana.
“Mig langar til að halda á syni mínum,”
sagði hann blíðlega. “Má eg það?”
Hún færði honum barnið og lagði það í
faðm hans, sem skalf af geðshræringu. Hann
settist niður og starði lengi og alvarlega á son
sinn.
“Þú hefir augun hennar, háralitinn og lit-
arháttinn,” tautaði hann. “Sonur minn, sonur
minn. Eg mun elska þig svo heitt vegna þess
að eg verð að elska þig með ást okkar beggja.
Þóknist guði það mun eg reyna að bæja
frá þér allri sorg, og þessa heims gæði mun
eg reyna að skilja þér eftir er eg hverf svo
til hennar.” Hann lagði skeggjaðan vangann
upp að andliti barnsins. “Bara þú og trén
mín,” hvíslaði hann. “Bara þú og trén mín,
til að hjálpa mér til að berjast hraustri baráttu
þangað til yfir lýkur.”
Ástin og föðurskyldan hafði hlotnast hon-
um seint á æfinni og einnig stærsta raunin, og
með því að hann var ókunnugur þessum erfð-
um dauðlegra manna varð hann að venja sig
við þær. En sonur hans og trén, já, þau og
hann mundu hjálpa til þess. Og hann ætlaði að
afla sér meiri timburs nú!
III. Kapítuli.
Ung kona af Indíánakyni, sem tveimur
dögum fyrir lát Mrs. Cardigans, hafði mist
hið síðasta sinna mörgu barna, var fengin til
þess að fóstra son Johns Cardigans, sem hét
Bryce eftir fjölskyldunafni móður hans. Kona
nokkur, Mrs. Tully að nafni, og ekkja eftir
vélastjórann í sögunarmylnu Cardigans var
ráðskona og matreiðslukona hjá honum. Er
hann hafði á svona einfaldan hátt komið
heimili sínu í horfið á ný, sneri hann sér með
nýjum og auknujn áhuga að viðskiftastarfi
sínu, og vonaði að ástin til drengsins hans og
starfið mundi í sameiningu bjarga því, sem
honum fanst í hinum sára söknuði vera skips-
brot lífs síns.
Á meðan Bryce var hvítvoðungur sáu engir
aðrir hann, en þær konur í Sequoia, sem fóstra
hans kaus að sýna hann, er hún ók honum
út, til þess að hann fengi frískt loft. Þegar
hann fór að klæðast og tók að gera tilkall til
hins ameríska fæðingarréttar, sem er mál-
frelsi, tók faðir hans upp á því að fara með
barnið ofan í skrifstofuna í mylnunni, og lét
bæta við hana herbergi handa honum til að
leika sér í. Af þessu leiddi að áður en hann
var tveggja ára gamall fann Bryce til þess, að
faðir hans var nær honum en hin góðsama Mrs.
Tully eða kynblendingurinn, sem fóstraði hann.
Samt söng bústýran honum vögguljóð eins og
mæður gera, en Indíána stúlkan samdi um
hann rímlaus ljóð, sem voru lofgerð og fyrir-
spár, og raulaði hún þau við fóstra sinn á hinn
hljómlausa og einræningslega hátt kynflokks
síns og á sinni tungu. Aftur á móti eyddi faðir
hans engum tíma í það, að syngja fyrir hann,
heldur lyfti hann honum upp að lofti og setti
hann á fót sér og hossaði honum þangað til að
hann ætlaði að springa af fögnuði. Ennfremur
fór faðir hans með hann í dásamleg ferðalög,
sem enginn annar leyfði honum að fara. Þeir
fóru saman í vagni, sem rann eftir flutnings-
brautinni og einu sinni settust þeir á endann á
flytjaranum og fylgdu trjábolnum alveg upp
að söginni, fram og aftur, fram og aftur, þang-
að til bolurinn var alveg sagaður niður. Og
af því að hann hafði ekki grátið neitt, þegar
gráðug sögin beit með hvínandi áfergishljóði í
bolinn, þá hafði Dan Keyes, yfirsögunarmað-
urinn, gefið < honum skilding til að setja í
blikkbaukinn sinn.
En lang eftirminnilegastar urðu Bryce
hinar tíðu ferðir þeirra upp 1 Risadalinn. En
hvað hann mundi vel eftir fyrstu ferðinni
þeirra þangað. Hann sat á herðum föður síns
með feitu skankana í kring um háls hans, og
hélt með þykku höndunum í eyru gamla
mannsins. Þeir fóru upp eftir flutningsbraut-
inni og inn í hálfrökkur skógarins, en komu svo
skyndilega út úr því inn í steypiflóð af sólskini,
þar sem drengurinn gat leikið sér og velt sér,
en aldrei orðið óhreinn. Þar var líka mesti
fjöldi grárra íkorna, sem biðu tækifæris að
klifra yfir herðar hans, og leita að hnotum í
vösum hans. En hnoturnar lagði pabbi hans
æfinlega til.
Bryce hlakkaði ætíð til þessara tííu
ferða, “til starðarins þaðan sem elsku mamma
fór til himins.” Ofan af herðum föður síns
gat hann haft útsýni um undirskóginn, og séð
í svip villudýrin í skóginum. Þegar síðasta
hnotan var horfin í íkornana, horfði hann á
hina bláu og rauðu fugla þjóta milli greinanna,
og smátt og smátt náði töframáttur skógar-
þagnarinnar valdi yfir honum. Hann klifraði
upp í fang föður síns, sem sat eins og í draumi
á föllnu furutré og brátt steinsofnaði hann.
Þegar Bryce var sex ára gamall sendi
föður hans hann á barnaskólann í Sequoia. Þar
var hann ásamt öðrum börnum verkamann-
anna, er unnu við timburiðnaðinn. Þannig
lagði hann grundvöllinn að alþýðlegu uppeldi
hans, sem er altof sjaldgæft meðal sona þeirra
manna, sem eru álitnir vera miljónerar.
Á kvöldin hlýddi gamli Cardigan (því að
þannig voru menn farnir að nefna hann nú)
syni sínum yfir lexíurnar, og hafði við það
starf ósegjanlega unun og að sjá sálarlíf sonar
síns þroskast. Bryce var ekkert sérlega á-
gætur námsveinn. Hann hafði erft hina seigu
þolinmæði föður síns og rólyndi, og eins og
faðir hans átti hann hin dásamlegu gáfu í-
myndunaraflsins. Hann var enginn miðlungs
maður, og ekki heldur frábærlega gáfaður, held-
ur virtist vera ánægður, að standa stöðugur í
hverju sem hann gerði og vera ábyggilegur
ætíð og alstaðar. Hann hafði dökkbrúnt hár
eins og móðir hans, brún augu og ljósan hör-
undslit, og snemma kom það í ljós, að hann
yrði mikill vexti og serkur eins og faðir hans
var.
Æskuár Bryces voru að mestu leyti eins og
annara drengja í Sequoia, nema hvað leikföng
snerti og síðar meir byssur og veiðarfæri og
hesta. Fyrir alt þetta öfunduðu jafnaldrar
hans hann. Þegar hann var orðinn tíu ára
gamall, gaf faðir hans honum vinnu í mylnunni
og þegar kaupsgjaldsdagurinn kom, stóð hann
í röð verkamannanna og tók við kaupi sínu,
sem var aðeins tíu dalir á viku, fyrir að bera
inn eldivið fyrir matreiðslumannin í mylnunni
og gerði hann það að skólanum loknum á degi
hverjum.
Þetta, þótt annars væri það þýðingarlaust,
var aðferð gamla Johns Cardigans til að inn-
ræta syni sínum fjármunlega ábyrgðartilfinn-
ingu. Hann hafði orðið að vinna fyrir öllu,
sem hann átti, og hann óskaði eftir að sonur
sinn eldist upp með fyrirtækinu eins og einn
hluti þess, með greinilegum skilningi á því, að
hann hefði þar sérstökum skyldum að gegna í
sambandi við það — skyldur, sem hann mætti
aldrei vanrækja ef hann ætlaði sér að halda
hinum miklu rauðviðar erfðum, sem faðir hans
hafði með svo miklum áhuga safnað handa
honum.
Þegar Bryce Cardigan var fjórán ára gam-
all, skeði markverður atburður í lífi hans. Með
þeim lofsverða ásetningi að auka tekjur sínar,
hafði hann komið sér upp dálitlum jarðepla-
garði við hliðina á húsi föður síns, og þarna
var það einn laugardagsmorgun, er hann var að
reita illgresi frá gulrófunum og lá á hnjánum
í garðinum, að honum varð litið upp og sá
ungfrú eina, sem starði á hann gegn um rimla
girðinguna. Hún var nokkrum árum yngri en
hann og aðkomandi í Sequoia. Þau hófu nú
samtal það, sem nú skal greina:
“Komdu sæll drengur litli.”
“Komdu sæl sjálf! Eg er ekki lítill
dengur.”
Hún leiddi hjá sér að, þrátta um það.
“Hvað ertu annars að gera?”
“Geturðu ekki séð að eg er að reita ill-
gresið frá rófunum?”
“Til hvers?”
Bryce semrvar næsta móðgaður yfir því
að hún hafði kallað hann lítinn dreng, sá nú
tækifæri til að þagga niðri í henni.
“Kattarhár í netlings buxur,” svaraði hann,
án nokkurs merkis um að hann þættist neitt
frumlegur. En þá hitti hún hann í hjartastað
með því að brosa blíðlega og syngja þessa
gömlu barna vísu:
Úr hverju eru allir litlir drengir?
Úr hverju éru allir litlir drengir?
Úr heilmörgum hvolpskottum
Sniglum og snákum.
Úr þessu eru allir litlir drengir.
Bryce vissi hvernig áframhaldið var, og
hlakkaði ekkert til að fá að heyra, að litlar
stúlkur væru úr sykri og allskonar kryddi og
góðgæti. Skyldist honum nú að hann hefði
fitjað upp á því, sem ekki yrði honum til neins
sigurs ef lengra væri haldið, og því laut hann
niður og reif illgresið af kappi í fáeinar mínút-
ur. Alt í einu tók gesturinn til máls á ný.
“Mér líst vel á hárið þitt drengur litli. Það
er svo fallega rautt.”
Þetta beit nú höfuðið af skömminni. Að
vera ávarpaður eins og lítill drengur var nógu
ilt; en að vera þar ofan í kaupið mintur á þessa
aðal raun hans, var hrein og bein móðgun.
Hann stóð því á fætur og nálgaðist hliðið gæti-
lega, með þeirri áætlun að klípa þennan ósvífna
gest í nefið, senda hana í burtu grátandi. Og
er hendi hans læddist milli rimlanna í þessum
illa tilgangi sagði litla ungfrúin ofur vingjarn-
lega:
“Hvað heitirðu?”
Hendin stansaði og eigandinn svaraði ó-
lundarlega: J'Bryce Cardigan.”
“Eg heiti Shirley Sumner,” svaraði hún.
“Við skulum vera vinir.”
“Hvenær fluttist þú hingað til Sequoia?”
spurði hann.
“Eg er ekki flutt hingað. Eg er bara að
heimsækja þetta þorp með frænda mínum og
frænku. Við búum í gistihúsinu; en þar er
enginn til að leika við. Frændi minn heitir
Pennington og frænka mín líka. Hann er að
kaupa skóga hér en við eigum heima í Michigan
Veist þú hvað höfuðstaðurinn í Michigan heit-
ir?”
“Auðvitað veit eg það,” svaraði hann.
“Höfuðstaðurinn í Michigan heitir Chicago.”
“Nei, flónið þitt! Það er ekki. Hann
heitir Detroit.”
“Eg held nú síður, það er Chicago.”
“Eg á þar heima — svo eg ætti víst að
vita það. Og hafðu það.”
Bryce var sigraður með öllu og fann sárt
til vanþekkingar sinnar hvað landafræðislega
þekkingu snerti, og það kom honum til að
hætta við þessa stælu. “Það getur verið að
þú hafir rétt fyrir þér,” sagði hann ólundar-
lega. “En hvaða mun gerir það svo sem?”
Hún svaraði þessu engu. Hann langaði
auðsæilega ekkert til að stæla við hana. Hún
leit framhjá Bryce og á litla Indíána hestinn
hans, sem rétti höfuðið út um gluggann á
hesthúsinu og horfði hugsandi á húsbónda sinn.
“En hvað þetta er yndislegur smáhestur,”
hrópaði Shirley Sumner. “Hver á hann?”
“Það er ekki hestur, heldur hryssa, og eg
á hana.”
“Ríður þú henni?”
“Nei, ekki oft nú orðið. Eg er orðin of
þungur, svo að pabbi keypti mér hest, sem
vegur níu hundruð pund. ögn vegur aðeins
fimm hundruð.” Hann horfði á hana um
stund, en hún starði með aðdáun á hestana. —
“Kant þú að ríða?” spurði hann án þess að vita
hversvegna hann spurði.
Hún stundi við og hristi höfuðið rauna-
lega. “Við höfum ekkert pláss fyrir hesta í
Detroit,” sagði hún, en því næst mælti hún
glaðlega, “en mér þætti mjög gaman að koma á
bak Ögn þinni. Eg er viss um að eg gæti lært
að ríða ef einhver kendi mér það.”
Hann horfði á hana aftur. Um þetta skeið
æfinnar hætti honum til að líta á stúlkur eins
og óhjákvæmilega byrði. Þær voru til fyrir
einhverja ástæðu og þessvegna varð að taka
því, og það var einlæg von hans, að hann gæti
komist gegnum'lífið þannig að hafa sem allra
minst saman við þær að sælda. En samt sem
áður, þegar Bryce horfði á þessa fríðu, litlu
ungfrú þarna í gegn um rimlagirðinguna, fann
hann til löngunar, sem eins læddist inn í huga
hans, að finna náð í augum hennar, einnig var
honum það ljóst að vegurinn til þess var ögn
litla. Hann varð því heldur en ekki upp með
sér, eins og menn verða, þegar þeir finna til
þess, að þeir eiga lykilinn að lausn einhvers
vandamáls.
“Jæja, eg býst við, aðæf þig langar til að
koma á hestbak, þá verði eg að láta það eftir
þér,” sagði hann eins og ólundarlega, “þó að eg
sé alveg önnum kafinn í dag.”
“Æ, en hvað mér finst þú vera góður,”
sagði hún.
“Þessi lofsyrði smugu eins og rafstraum-
ur í gegn um hann. Hann fann næstum því
til. Hann varð að sitja á sér að þjóta ekki inn
í hesthúsið og söðla Ögn í hendingskasti. En
í stað þess gekk hann rólega að hesthúsinu og
mjög settlega. Þegar hann kom út aftur
teymdi hann Ögn, sem var hærótt og ekki sem
ásjálegust og Móses, sem var hraustlegur smá-
hestur frá sveitabæ einum í Trinity sveitinni.
“Eg verð að fara með þér,” sagði hann.
“Eg get ekki látið viðvaning eins og þú ert fara
eina á ögn.”
i'
Eftir mesta fum og viðburði, klifraði ung-
frúin upp á hliðið og klöngraðist þaðan í söð-
ulinn á baki Agnar, eftir að Bryce hafði komið
henni jafnhliða við girðinguna. Þá gerði hann
ístaðsólarnar mátulega langar fyrir hana, og
setti síðan spotta úr litla beislinu á ögn yfir
nefið á hnakknum sínum, settist á bak og
þannig byrjaði fyrsta lexían, sem hann kendi 1
reiðlistinni. Hann varði tveimur stundum af
hinum dýrmæta tíma sínum í þetta, þangað til
skyldan kallaði hann aftur heim til að hlúa að
rófunum- En þegar hann miritist á það mjög
kurteislega, að bezt væri að gesturinn og ögn
færu nú að skilja, urðu örðugleikar á því.
Shirley Sumner þverneitaði, og það mjög á-
kveðið að fara fet í burtu. Henni féll vel við
Bryce vegna þess hve fallegt hár hans var, og
vegna þess hve góður hann var; hún var ó-
kunnug í Sequoia, og nú þegar hún hafði fundið
leikfélaga var það langt frá hennar áætlun að
yfirgefa hann.
Þessvegna fór Miss Sumner hvergi, en
hjálpaði Bryce að reita illgresið frá rófunum, og
þar sem hún vann af frjálsum vilja og kaup-
laust, leit hann svo á að hún væri matvinn-
ungur, og bauð henni því inn um hádegisbilið
og bað Mrs. Tully um mat handa henni. Þegar
hann fór ofan í mylnuna til að bera inn eldivið-
inn fór unga stúlkan heim til sín í gistihúsið,
döpur í bragði, en lofaði því statt og stöðugt
að koma næsta dag. Það loforð efndi hún og
riðu þau langan veg þann dag, alla leið til Risa-
dalsins, þar sem hann sýndi henni leiði móður
sinnar. Gráu íkornarnir voru þar og gaf
Bryce Shirley poka með hnotum til að gæða
þeim á. Því næst lögðu þau blóm á leiðið og
þegar þau komu aftur heim og Bryce var að
taka af hestunum, þá dró Shirley snoppuna á
Ögn að sér og kysti hana. Því næst fór hún
að há gráta.
“Yfir hverju ertu að gráta?” spurði
Bryce. Það var svo örðugt að skilja kvenfólkið.
“Eg er — er að fa-fa-r-a h-h-heim á
m-morgun, ”sagði hún hágrátandi.
Hann varð mjög hryggur yfir því, en bað
hana að hætta að gráta, því að það væri þýð-
ingarlaust. En hún var yfirbuguð af sorg. Og
einhvernveginn, víst alveg ósjálfrátt — vildi
það svo til, að Bryce faðmaði hana að sér.
“Vertu ekki að gráta Shirley,” sagði hann í
biðjandi rómi. “Mig tekur svo sárt að heyra
þig gráta. Langar þig til að eiga Ögn ? Eg skal
gefa þér hana.”
Með miklum ekka játaði Shirley það fyrir
honum, að þessi tár stöfuðu ekki af skilnaðin-
um við ögn heldur þætti henni svona þungt að
skilja við hann. Þetta gerði Bryce forviða, en
gladdi hann samt f jarskalega mikið. Og þegar
þau skildu þá kysti hún hann í kveðju skyni og
fullyrti, að hann væri sá alúðlegasti og besti
drengur, sem hún hefði nokkurntíma hitt eða
byggist við að hitta.
Þegar Shirley og frændi hennar og frænka
fóru um borð í gufuskipið, sem átti að flytja
þau til San Francisco, stóð Bryce hnugginn á
bryggjunni og veifaði Shirley þangað til hann
sá hana ekki framar á þilfarinu. Þá fór hann
heim, skreið upp á hlöðuloftið og grét, því að
eitthvað hafði snert hjarta hans, svo að hann
sveið í það. Hann hugsaði oft næstu vikuna
um litlu álfameyjuna, sem hann hafði leikið sér
við og varð lystarlaus, en yfir því varð Mrs.
Tully áhyggjufull.