Heimskringla - 28.12.1938, Page 1

THE PAR-T-DRINK
Good Anytime
In the 2-Glass Bottle ^ ®
fþú,m$*9-
s» DYERS £i CLEANERS LTD.
FIRST CLASS DYERS &
DRY CLEANERS
Phone 37 061
LIII. ÁRGANGUR
WINNIPEG, MIÐVIKUDAGINN, 28. DES. 1938
NÚMER 13.
® HEIMSKRINGLA ÖSKAR LESENDUM SlNUM FARSÆLS NÝARS ®
weieifiigfiifiifiifflagiagfiiaBBaaHfiiHHHBHHHfiiHHHHfiiHHSiHHSiHHHHHHHHHHHHHBBHfiHBHHHHHHHHHHHHHaBHBBaBBB
HELZTU FRETTIR
Miklar ófriðarhorfur í
Afríku milli Frakka
og ítala
Þær fréttir bárust í gærmorg-
un frá Evrópu, að ítalir væru að
draga saman her á landamærum
Somalilands Frakkanna í Norð-
austur Afríku og hugsuðu sér að
taka Djibouti, hafnborgina við
Rauða hafið. Hafa Frakkar þar
ekki mikinn her borið saman við
það sem ítalir hafa þar á næstu
grösum bæði í Eritrea og Blá-
landi.
Eigi að síður munu Frakkar
gera eitthvað til þess að verja
þennan landskika sinn. En hitt
er þó vísara, að þeir herji á
Libyu ítala frá Tunis í þess stað.
Er fullyrt, að Frakkar hafi mik-
inn her samandreginn á þessum
landamærum.
Ennfremur kváðu ítalir vera
með herlið nokkurt á ferð á
landamærum Libyu og Egypta-
lands. Hafa Egyptar tilkynt
Bretum, að þeir krefjist þess að
vera með í ráðum um hverjir
um Suez-skurðinn fara.
Þessi ólmandi með herlið
Frakka og ítala aftur og fram í
Norður-Afríku, er afleiðing þess,
að ftalir tilkyntu Frökkum, að
þeir skoðuðu sig ekki lengur
bundna samningunum, sem þeir
gerðu við þá 1935. Frakkar
svöruðu því einu, að Mussolini
gerði það sem honum sýndist,
en honum væri ekki falur fer-
þumlungur af landi frá Frökk-
um fyr en úr því væri skorið
með stríði.
Linist Mussolini ekki í sókn-
inni, eru þarna sagðar fullar
líkur fyrir stríði milli þessara
þjóða.
Að flugher er ítalía betur búin
en Frakkar þessa stundina. En
að öllu öðru leyti eru Frakkar
svo vel til hernaðar búnir, að
stríð milli þessara þjóða gæti
ekki endað öðru vísi en með því,
að Mussolini tapaði allri fót-
festu í Norður-Afríku.
Vöruskortur í
Þýzkalandi
Um jólin er sagt að meiri
vöruskortur hefði verið í Þýzka-
landi, en nokkur dæmi eru til
áður. Þó menn hefðu peninga í
höndunum, gátu þeir ekki fengið
ýmsar matvörutegundir, sem um
hátíðirnar eru mest keyptar. —
Egg var ekki hægt að fá í bakn-
inga, heldur ekki ávexti, svo sem
appelsínur, perur, sveskjur og
margt fleira. Eru þó appelsínur
eitt af því, sem Þjóðverjar gæða
sér sérstaklega á um jólin. —
Brjóstsykur og þessháttar sæl-
gæti var uppselt tveimur vikum
fyrir jól og var ófáanlegt. .
Rýr aldina suppskera er sagt
að hafi valdið þessu að nokkru,
en hinu er þó meira kent um, að
birgðirnar hafi verið klófestar
og séu geymdar handa hernum.
Var þetta mörgum vonbrigði,
en stjórnarblöðin sögðu mönnum
að á þessum jólum væri sérstök
ástæða til að fagna, þar sem
þjóðin væri 10 miljón þegnum
fleiri en á síðustu jólum.
Tekjur Manitoba-stjórnar
meiri en nokkru sinni áður
Síðast liðna viku var frétt í
dagblöðum Winnipeg-borgar um
að tekjur Manitoba-stjórnarinn-
ar væru hærri en nokkru sinni
fyr á fjárhagsárinu, sem lauk
30. apríl 1938, og að tekjuaf-
gangur hefði numið rúmum
$505,000.
Fyrra atriðið, um tekjur fylk-
isins, er rétt með farið. Þær
námu alls $16,128,669, auk
$750,000 láns frá sambands-
stjórninni, og eru því hærri, en
þær hafa nokkru sinni áður ver-
ið. Um síðara atriðið, tekjuaf
ganginn, er það að segja, að í út-
gjöldunum er ekki talinn at-
vinnuleysiskostnaður, er nam
$3,873,487, og mikið af því fé var
að láni tekið hjá sambands-
stjóminni. Þegar sannleikurinn
er sagður, er um tekjuhalla að
Á tvítugsafmæli íslenzks sjálfstæðis endurfengins
Sungið af íslenzkum stúdentum í Kaupmannahöfn 1.
desember 1938, undir laginu: Kung Karl.
Þú aldna foldin fanna,
vér færum þér í dag
þegntrygging þinna manna
um þinn að styðja hag
og aldrei vitund víkja,
en verja fjörð og bæ,
og aldrei ættland svíkja,
þótt andi kal't af sæ.
Þú býður sjaldan blíðu,
þín brún er tign og þung,
af þreki þykkjustríðu
vex þjóðin styrk og ung;
vér erum veðravanir,
það vekur kraft og þor,
og íslands söngvasvanir
er sigurfylking vor.
Sit heil á hamrastóli,
hrímhvíta Eyjalín,
á engu bygðu bóli
oss blessun meiri skín;
lund vora átt þú alla,
þótt hálfur skilji og höf,
því freísi þinna fjalla
er fegurst vöggugjöf.
Eitt sinn var gullið glatað
—vér gleymum aldrei því
í harðar raunir ratað
og rekkar frjálsir þý;
of seint er nú að sakast
og sakar teygja hjal,
en aldrei endurtakast
það ólán má né skal.
Þú íslands ungi sonur,
nú er þín skapastund;
þér ungu íslands konur,
á yðar reynir lund:
Á frelsisgjöfin fengin
að flosna upp af rót
og áþján afturgengin
yðvarn að hefta fót?
Nei, aldna foldin fanna
vér færum þér í dag
þegntrygging þinna manna
um þinn að styðja hag
og aldrei vitund víkja,
en verja fjörð og bæ,
og aldrei ættland svíkja,
þótt andi kalt af sæ.
Gunnar Gunnarsson
ræða er nemur $1,818,035. f
hvaða skyni þessi frétt um
tekjuafgang er birt er ekki gott
að segja.
Chambeiiain talar
við nazista
í ræðu sem Mr. Chamberlain
forsætisráðherrá Breta hélt í
þingniu í Londan s. 1. viku
(mánudag), varaði hann leið-
toga nazista við þeim alvarlega
misskilningi, að skoða ást Breta
á friði, sem hernaðarlegan ó-
styrk.
Bretland óskar friðar til þess
að þjóðirnar í Evyópu geti lifað
því lífi sem þess er vert að lifa
því, sagði Chamberlain. Og það
hefir reynt að fá Þjóðverja til
að líta sömu augum á stríðsmál-
in. Eg bíð enn eftir að þeir sýini
þess vott að þeir geri það. En
geri þeir það ekki, eiga þeir
eigi síður en aðrir eftir að verða
fyrir vonbrigðum.
Friðarverðlaun Nobels
Nóbelsverðlaunanefnd Stór-
þingsins norska hefir samþykt
að veita Nansensstofnuninni í
Genf friðarverðlaunin fyrir árið
1938, en stofnun þessi hefir unn-
ið mikið verk í þágu flótta-
manna.
Þar sem Nansensskrifstofan
hættir störfum um áramót næst-
komandi rennur féð til Alþjóða-
hjálparnefndarinnar, sem hefir
J acalbækistöð í London, en hún
|lekur við starfi Nansens-stofn-
j unarinnar. Formaður Alþjóða-
! hj lparnefndarinnar er Sir Her-
ifcert Emerson.
j‘0 Pu Sing Sin’
Fyrir sjö árum kom út saga í
Kína eftir konu, er Pearl S.
Buck hét, hún var gift banda-
riskum trúboða. Sagan var um
nverskan bónda er Wang Lung
|hct. Þó þetta væri fyrsta til-
raun höfundarins að rita sögu
var þár mjög vel lýst lífi kín-
verskra bænda og hugsunar-
'hætti. Nafn sögunnar var “The
Good Earth”. Höfundinum til
unurunar, seldist bókin vel. Auk
Iþess hlaut hún Pulitzer bók-
mentaverðlaunin í Bandaríkjun-
l um og eftir skamma stund var
farið að sýna hana á hreyfi-
mynd. í>rir söguna hlaut höf-
undurinn bæði frægð, fé og nýj-
an eiginmann.
í síðast liðnum mánuði kom
aftur nokkuð fyrir, sem kona
þessi varð hissa á. Þegar skeyt-
ið barst út um allan heim frá
Svíþjóð um það, að bókmenta-
verðlaun Nobels hefðu verið
veitt Mrs. R. S. Walsh, varð
henni fyrst að orði “O pu sing
sin”, sem er kínverska og þýðir
“eg trúi þessu ekki.” En hún
náði sér samt skjótt eftir undr-
unina og fór að búa sig af stað
til Svíþóðar að taka við verð-
laununum, sem voru $40,000 og
Gústaf konungur átti )að af-
henda henni.
Höfundur “The Good Earth”
er þriðji bandaríkjarithöfundur-
inn, sem bókmentaverðlaun No-
bels fær; hinir eru Sinclair
Lewis og Eugene O’Neill. Hún
er 46 ára gömul, fædd í Hillsboro
í Vestur-Virginíu-ríki. Foreldr-
ar hennar hétu Absalon og Caro-
line Sydenstyrcker. Fóru þau
með hana svo unga til Kína að
hún lærði kínversku fyr en
ensku. En námi hennar á há-
skóla í Bandaríkjunum síðar
háði það ekki, að sagt er, og því
lauk hún 1914. Þremur árum
síðar giftist hún John L. Buck
er var lengi trúboði í Kína. —
Eftir að bók henanr kom út flutti
hún til Bandaríkjanna og hefir
verði þar. Mr. Buck skildi hún
við 11. júní 1935 og giftist sama
dag útgefenda bókar sinnar,
Richard L. Walsh.
FRÉTTA-MOLAR
Eden í Bandaríkjunum
Anthony Eden fyrrum utan-
ríkisritari Bretlands, kom til
New York 9. des. Með honum
var kona hans, greifi og greifa-
frú sem Hinchingbrooke heita
og Ronald Tree íhaldsþingmað-
ur frá Bretlandi.
Ferðalangar þessir komu með
skipinu Aquitania, en höfðu
keypt farbréf með franska skip-
inu Normandie. En vegna verk-
fallsins mikla í Frakklandi,
komst það ekki af stað svo um
skip var skift.
Þetta var fyrsta ferð Edens til
Bandaríkjanna. Daginn eftir að
hann kom til New York hélt
hann ræðu um “lýðræði” er út-
varpað var um Bandaríkin og
Canada. Kvaðst Eden ekki vera
í neinum stjórnmála-erindum,
heldur hefði hann komið til að
fræðast um hvernig hér vestra
væri litið á það sem væri að ger-
ast í Evrópu.
Ræða hans um “lýðræði”, var
góð þó fremur almenns efnis
væri. “Ríkið”, sagði hann, “var
skapað fyrir manninn, en ekki
maðurinn fyrir ríkið. En víða
væri nú svo komið, að ríkið, sem
maðurinn hefði skapað, héldi
honum í viðjum.”
Hann talaði um Bretland og
Bandaríkin sem útverði lýðræð-
isins í heiminum; það væri arf-1
urinn sem þessar þjóðir hefðu
þegið; þær mundu halda uppi
fána þess og frelsisins á hverju
sem gengi. Ræða hans var að
þessu leyti engum vonbrigði. En
við hinu mun þó margur hafa
búist, að hann segði eitthvað um
það sem brezka stjórnin hefir
verið að gera. En það gerði hann
ekki.
Ræðu þessa hélt hann á fundi
National Association of Manu-
facturers. Er búist við að hann
fari síðar á fund Roosevelts for-
seta.
Menn hafa verið að velta því
fyrir sér og spyrja hvert erindi
Eedens hafi verið vestur. Því
virðist auðsvarað. Þó á því eigi
ekki að bera, er för hans til þess
gerð að efla og treysta sem bezt
vináttubönd Bretlands og
Bandaríkjanna.
Eins og kunnugt er, sagði
Eden utanríkisritarastöðunni
lausri 20. febrúar s. 1. vegna á-
greinings milli hans og Chamb-
erlains stjórnarformanns um af-
stöðu Englands til þjóðabanda-
lagsins og fasistaríkja Evrópu.
Eigi að síður er því nú spáð, að
Eden verði brátt aftur tekinn í
stjórnina. Það sem fyrir flaug
um það, að hann yrði skipaður
sendiherra í Bandaríkjunum í
stað Sir Ronald Lindsay, er nú
borið til baka.
Eden er sagður afkomandi
Lord Baltimore, þess er stofnaði
Maryland-ríkið.
Þegar Breta konungur og
drotning hans koma til Canada
snemma á komandi sumri, er
gert ráð fyrir að þau heimsæki
fimmburana í Canada. Þykir
eiga við að sú heimsókn verði 28.
maí á fimm ára afmælisdegi
systranna.
* * * •
í Bandaríkjunum fórust 500
manns af slysum yfir jólin. Þrír
frjóðu allra slysanna voru bíl-
slys.
* * *
Japanir hafa nýlega keypt
stórhýsi eitt, Broadway Man-
sions, í Shanghai í Kína, er
Bretar áttu; það er sögð vera
hæsta bygging austan Suez-
skurðar. Verðið var $1,020,000.
* * *
Járnbrautaslys í Rúmaníu á
aðfangadag jóla, varð 88 manns
að bana; ennfremur meiddust
um 250 og margir af þeim
hættulega. Lestirnar sem rákust
á milli stöðva er nefnast Frek-
atzei og Etulea voru fullar af
verkafólki, umboðsmönnum
verzlana og hermönnum, er voru
að fara hem til sín um jólin.
* * *
f Englandi og í Evrópu hafa
í nærri tvær undanfarnar vikur
verið óvanalega miklir kuldar. f
byrjun þessarar viku brá til hins
betra, einmitt þegar frost fóru
hér að harðna.
* * *
Maður að nafni Henry Don-
nett, 32 ára gamall, var kyndari
í skóla í Minneapolis. Ofninn
var kyntur með sjálfhreyfara.
Varð eitthvað að, svo kyndarinn
rétti hendi til að laga það, en
sjálfhreyfarinn læstist um leið
um hendina og hefði togað allan
handlegginn með, ef kyndarinn
hefði ekki sýnt af sér það á-
ræði og hörku, að skera hend-
ina af sér um úlnliðinn með
vasahnífnum sínum.
* * *
Fimmburunum í Canada hafa
verið boðnir $500,000 til þess að
sýna sig á New York sýningunni
á komandi sumri. Boðinu hefir
verið hafnað. Eign fimmbur-
anna er nú talin $800,000, svo
þeim er efnalega vel borgið.
ÍSLANDS-FRÉTTIR
Sigurgeir Sigurðsson
verður biskup
Kirkjumálaráðherra hefir lagt
til við konung, að séra Sigurgeir
Sigurðsson á ísafirði verði skip-
aður biskup frá næstu áramót-
um að telja. Fékk hann flest
atkvæði í nýlega lokinni biskups-
kosningu, en ráðherra er heimilt
að velja á milli þriggja, sem fá
flest atkvæði.
Séra Sigurgeir Sigurðsson er
fæddur að Eyrarbakka 3. ágúst
1890. Foreldrar: Svanhildur Sig-
urðardóttir og Sigurður Eiríks-
son regluboði.
Séra Sigurgeir lauk stúdents-
prófi 1913 og embættisprófi í
guðfræði í febrúar 1917. Vígður
7. okt. 1917 aðstoðarprestur á
ísafirði. Árið eftir fékk hann
veitingu fyrir ísafjarðarpresta-
ltalli og hefir þjónað þar alla tíð
síðan eða í 21 ár. Hann hefir
jafnan verið vinsæll í söfnuði
sínum. Kvæntur er séra Sigur-
geir Guðrúnu Pétursdóttur frá
Hrólfsskála, og eiga þau 4 börn.
—Dagur, 24. nóv.
* * *
Glæsilegt nýtt listaverk
eftir Ásmund Sveinsson
Ásmundur Sveinsson mynd-
höggvari hefir nýlega lokið við
stóra höggmynd, sem hann hef-
ir unnið að síðastliðna átta mán-
Frh. á 8. bls.
Dr. Sig. Júl. Jóhannesson
Lesið upp í fagnaðar samsæti á sjötíu ára afmæli hans.
Eg eygi í ótal myndum
—Þú aldni vinur kær—
Þinn stormvönd sópa syndum
Og svörtum skuggum fjær.
f Ijósablikum Braga
Þú bentir mörgum leið,
það er þín sviphéið saga
Um sjötíu ára skeið.
Þú hrestir einn og alla
Sem utanveltu rak
Á boðum fárstraums falla
Með farið lán á bak,
Þú bauðst þeim hendur hlýjar
í hrakför neyðarstrands
Og namst þeim vonir nýjar
Á nauðbeit upp til lands.
Við erum um það sáttir
—Og átti að vera fyr—
í ýmsar manndóms-áttir
Þú opnað hefir dyr,
Oss dylst ei drepið sporið
Svo djúpt í tímans sand
Sem vilspá út í vorið
Og vökumanna-land.
Nú gægjast gamlir tímar
Um gluggan til mín inn
f forna skugga skímar
Og skygnir huga minn.
í sæti söngva teitan
—Þar settir flestum met—
í óðsveit yfirleitan
Eg ennþá séð þig get.
í dómum varstu vægur
Ef vankant fyrir brá
En það var svoddan sægur
Á sveimi af slíku þá.
Þitt bróður-orð og andi
Var ungum griðaskjól
Sem vermdi líf í landi
Og list sem áður kól.
Eg finn að enn á arni
’Hin aldna brennur glóð
Því hrein sem bros frá barni
Þú birtir síung ljóð,—
Við þekkjum þessa hnokka
—Svo þýð og glöð og frjáls—
Sem hrista ljósa lokka
Og leggja’ oss mund um háls.
Þú fluttir ungur yfir
Frá okkar félags-sál
f sveit, hvar linkind lifir
Að lækka kvala-bál.
úr sorgarmyrkri svörtu
Við sjónum blasir skýrt:
Þú vanst þar hugi og hjörtu
í hóp, en gjaldið rýrt.
En svo fór margri mildi
Á mannkyns skuggabraut
í lífsins hrikahildi
Er hlúði um sár og þraut.
Þér enn í óskagengi
Sé auðnuvegur dæll
Og megir lifa lengi
Já, lifa heill og sæll.
Jón Jónatansson