Heimskringla - 25.01.1939, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINCLA
WINNIPEG, 25. JANÚAR 1939
HEFIR TRÚIN BRUGÐIST
MÖNNUNUM?
Ræða flutt í Sambandskirkjunni
í Winnipeg af
séra Philip M. Pétursson
‘Lærið gott að gera, leitið
skilning á þýðing trúarinnar, ætluðu henni að gera, eða að
sem þannig var lýst. Kjarni koma í framkvæmd.
kenninga hans finst í fjallaræð-
unni. Alt hitt er aukaatriði,
sem skýrir aðeins það, sem áður
hefir verið birt, en bætir engu
við.
Eg þekki enga menn sem við
þess, sem rétt er; hjálpið ”kenna það ekki að rettvisi,
þeim, sem fyrir ofríki verð- kærleikur, broðerm, samvizku-
ur, rekið réttar hins mun- semi, raðvendm, hugulsemi, feg
aðarlausa og verjið málefni urð í hugsun og framkomu, o s.
ekkjunnar,— (Jesaja, 1:17). hafi dda dl ævarandi gddi.
En þessi hugtok eru oll kjarm
Með þessum orðum ávarpaði æðsut trúarhugmynda manna, og
Jesaja spámaður þjóð sína. Og þg ag margt annað breytist þá
með orðum líkum þessum og í breytast þau ekki.
sama anda, hafa spámenn og Hvernig geta þá menn sagt,
önnur andans mikilmenni á- ejng og þejr gera stundum, að
varpað heiminn á öllum öldum -trúin hafi brugðist mönnunum?
síðan — alt til þessa dags. Hvernig geta þeir sagt að þessi
— Altaf hafa menn verið báleitu og algildandi atriði geti
til sem héldu því fram, brugðist oss ? Þeir mættu alveg
Það, sem eg vil leggja fyrir
yður hérna í kvöld, er spurningin
um það, hvort að trúin, eða efna-
legt tákn hennar, kirkjan, hafi
í raun og veru brugðist mönn-
unum, eða hafa þeir (ekki að-
eins þeir sem eg nefndi, en ótal
að bezta tilbeiðslan væri í því
fólgin að gera rétt og ástunda
kærleika; að kjarni háleitustu
trúar væri það, að fylgja sann-
leikanum í öllum efnum, — að
efla bróðerni, að breyta réttvís-
lega gagnvart öllum mönnum, að
vera samvizkusamur, — að
stofna frið og stefna ætíð að há-
leitasta takmarkinu, sem til væri
að finna í andlegum og í efna-
legum skilningi. Þetta eru ein-
kenni trúarinnar, næstum því
hvaða trúar sem er. Þau eru
ekki séreinkenni kristinnar trú-
ar fremur en annara trúar-
bragða. Þau þektust hjá forn-
Gyðingum. Þau finnast í trú-
arkenningum forn Hindúa, —
Bhúddatrúarmanna og Confúc-
íustrúarmanna, auk annara. Þau
eru grundvöllur hverrar trúar,
sem þess verð er að kallast trú,
sem þekst hefir í heiminum,
hvort sem það er í nútíð eða á
fornum dögum.
Þessar hugmyndir breytast
ekki, nema aðeins að því leyti,
að skilingur manna um þýðingu
margir aðrir, sem haldið hafa
semi, ráðvendni, hugulsemi, feg-Jhinu sama fram), misskilið hvað
trúin eða kirkjan er, eða ætti að
vera ?
4
Eg sagði áðan, að grundvall-
areinkenni trúarinnar sem eg
nefndi, hefðu ævarandi gildi og
að þau stæðu á meðan að menn
byggju yfirborð jarðarinnar; þ.
e. a. s. með öðrum orðum, hvern-
ig getur til dæmis kærleikur
brugðist nokkrum manni. Getur
réttvísi brugðist oss? eða sann-
leiki, bróðerni, fegurð og svo
framvegis Mér finst þáð vera
réttara sagt, er vér lítum út yfir
heiminn og sjáum menn vera
að lífláta og ofsækja, að eyði-
leggja og að tortíma, ekki að
trúin hafi brugðist mönnunum,
en heldur að mennirnir hafi
brugðist trúnni, og öllu sem
henni heyrir til og sem hún
stefnir að! Ekki er það heldur
nýskeð að það hefir orðið. Því
frá því allra fyrsta brugðust
mennirnir því sem trúin kendi.
Þeir hafa meira að segja, aldrei
eins vel segja að sólin eða nátt
úrulögin hafi brugðist oss, því
þau standa ekkert stöðugri, eða
eru ekkert óumbreytanlegri en
þessi hugtök, sem eru kjarni alls
hins bezta og æðsta sem vér
þekkjum, og sem óhugsanlegt er
að menn geti án verið.
En samt hafa menn, bæði í
háum og lágum stöðum, hfaldið
því fram á næstum því öllum
tímum, að, eins og þeir segja,
trúin hafi brugðist heiminum.
Og svo hefir nú einu sinni enii
komið fyrir. Fyrverandi foi*- náð því takmarki sem hún setti
sætisráðherra þessarar þjóðar,
R. B. Bennett, hélt því fram í
ræðu sem hánn 'flutti í Central
United Church í Calgary fyrir
rúmri viku. — Samkvæmt blaða-
fregnunum sem birtust í Tri-
bune blaðinu hér í bæ, sagði
hann að kirkjan hafi brugðist,
en hvar og hvernig sagðist hann
ekki geta lýst fyrir áheyrendum
sínum. En sem sönnun þessarar
staðhæfingar sagði hann að
miljónir manna væru að sýna
hverjum öðrum banatilræði, og
þeirra eykst með tímanum og hann mintist, í þessu sambandi,
víðtækari þekkingu. En þær a Kína og Spán.
sjálfar gilda um aldur og æfi þó “Þessi eyðilegging á manns-
að margt annað breytist
hverfi.
þeim. Vér erum enn að stríða
við að ná því takmarki, að gera
gött, að stunda kærleika og að
framganga í lítillæti fyrir guði,
að breyta við aðra menn í anda
bróðernis og hugulsemi. Það
er því ekki nema mesti hégómi
af nokkrum manni, í hversu háu
áliti sem hann kann að vera, að
öðru leyti, að halda því fram, að
trúin hafi brugðist oss, þar sem
oss hefir aldrei tekist það, að
koma því í verulega framkvæmd,
sem grundvallar hugtök trúar-
innar benda oss á!
Vér vitum að menn hafa vilst
af leið í trúarviðleitni sinni,
°S lífum og eignum er sorglegur eins og í mörgu öðru. En það
vitnisburður fyrir Kristnina,” : er einnig mönnunum sjálfum að
Míka spámaður sagði: “Hann'sagði hann. En mér finst það kenna en ekki hinum andlegu
hefir sagt þér, maður, hvað gott varla vera réttlátt að kenna takmörkum, sem þeir stefna að.
sé, og hvað heimtar drottinn Kristninni um ástandið í Kína, Menn hafa misbrúkað trúna og
annað af þér en að gera rétt, hvað sem hinu líður. trúaratriðið' vegna fávizku og
ástunda kærleika og fram ganga
í lítillæti fyrir Guði þínum.”
Annar maður, séra C. E. Sil- skammsýni, alveg eins og þeir
cox, í Regina, hefir tekið undir hafa misbrúkað margt annað,
Og nokkrum öldum seinna, er það, sem Mr. Bennett sagði, og ser 0g öðrum til mikillar óham-
Jesús kom til sögunnar, bygði viðurkennir það, að kirkjan hafi ingju, í stað þess, ef rétt væri
hann á þessum grundvelli, og brugðist mönáunum, og öllum farið ag; að efla og fullkomna
veitti mönnum aðeins fyllri vonum þeirra um það, sem þeir þag; ser 0g heiminum til hagn-
■■ ■ ... ----------------- — aðar og uppbyggingar!
Til dæmis, að eg nefni nokkur
dæmi, hafa mennirnir farið á
mis við vísindin, við meginreglur
mennigarinnar, við þjóðmegun-
arfræðina, við heimilis og upp-
eldismálin og margt fleira. Ef
að hægt er að segja að trúin hafi
brugðist mönnunum, þá hafa
einnig þessir hlutir allir brugð-
ist mönnunum.
En engin sá vísindamaður er
til sem vildi viðurkenna það, að
vísindin hafi brugðist. f stað
þess héldi hann því fram að
mennirnir hafi brugðist vísind-
unum, eða eins og einn maður
hefir sagt, að þá skorti vit tii
þess, að kunna að fara rétt með
það, sem þeim hefir verið lagt í
hendur.
. Nýlega hefir verið spurt um
hvað sé aðal einkenni þessarar
aldar. Og einn maður, prófessor
C. E. M. Joad, prófessor í heim-
speki og sálarfræði í Birchberg
College, í University of Londan,
hefir sagt, að aðal einkenni nú-
tíðar heimsmenningarinnar sé
það, að vald manna hefir aukist
ómælanlega mikið, en að vit
þeirra eða vizka hefir að engu
leyti vaxið að sama mun eða í
sömu hlutföllum.
“Vér líkjumst guðum hvað
völdunum viðvíkur, sem vér höf
um yfir að ráða,” hefir hann
sagt, “en vér erum lítið meira
en skólastrákar vitsmunalega,
og kunnum ekki að fara með
þessi miklu völd.”
“Vísindin, sem hafa veitt oss
Thís advertisment is not ínserted by the Government Liquor Control Commission. The , . ... .... , „ . ,
Commíssion is not responsible for statements made as to quallty of producti advertised. pessi miklU VOiu, hata aldrei 1-
hugað hverjar afleiðingarnar
mundu vera eða hver áhrifin
yrðu á einstaklingana, sem not-
uðu þau,” segir þessir prófessor.
Og svo heldur hann áfram: —
“Vér höfum nú lengi reitt oss á
vélar fyrir skemtanir vorar, og
til að fylla tómstundir vorar, í
stað þess, að útvega, eða að sjá
fyrir vorum eigin skemtunum. —
Skemtanirnar eru flestar sem
þær voru lögákveðnar, og eru
hinar sömu fyrir alla, án tillits
til mismunandi hæfileika eða
einkenna þeirra. Allir steypast í
sama mótinu, og menn skemta
sér aðeins eftir því, hverjar vél-
ar eru til, sem geta skemt þeim.
Þeir setja til dæmis pening í vél,
og fá úr henni sígarettur, eða
súkkulaðimola, eða jafnvel ein-
hvern svalandi drykk. Þeir sitja
inni á myndahúsum klukkutím-
um saman. Þeir þjóta úr einum
stað í annan með óhugsanlegum
hraða, og með þessu öllu hyggja
þeir að þeir skemti sér.”
Tugir hugvitsmanna og snill-
inga af ýmsu tapi hafa unnið
að því að fullkomna það furðu-
verk sem vér köllum “Útvarp”
Og svo er það notað til þess að
auglýsa pillur, og sápur, og meðöl
sem eru oftast að litlu verulegu
gagni, en eru ágæt gróðafyrir-
tæki fyrir þá, sem framleiða
þau. Þar að auki er svokölluðum
leikum útvarpað og bæði full-
orðnir og börn hafa gaman af að
hlusta á þá. En afleiðingin
verður sú að þau verða öll að
hálfvitum, sem litla dómgreind
hafa, vegna áhrifa þeirra.
Alt þetta, segir próf. Joad,
hafa vísindin gefið oss, en þau
hafa ekki sýnt oss, eða kent oss
hvernig vér eigum að hagnýta
oss þau. Vísindin hafa veitt oss
alt til þess, að vér getum lifað
góðu lífi, en þau hafa ekki kent
oss að lifa.” Svo segir þessi
prófessor og hann vill að eitt-
hvað verði gert til þess, að
mennirnir geti farið rétt með öll
þau völd, og alla hina miklu
möguleika til að fullkomna lífið
sem vísindin hafa veitt þeim.
Hann heldur því ekki fram að
vísindin hafi einhvernvegin
brugðist mönnunum, en heldur
að mennirnir hafi brugðist vís-
indunum, þ. e. a. s. á meðan að
þeir hafa aukið völd sín á næst-
um öllum sviðum lífsins, þá hafa
þeir ekki vaxið að sama mun í
dómgreind eða vitsmunalega, og
kunna því ekki að fara með það,
sem þeim hefir verið veitt. Eða
eins og próf. Joad segir í sam-
bandi við flugvélina: "‘Menn
sem æðri voru en aðrir menn,
menn sem líktust guðum að
þekkingu, fundu upp loftskifið,
en þá náðu menn í það, sem líkt-
ust öpum að dómgreind og hafa
notað það síðan.
Það er að segja, mennirnir
hafa brugðist vísindunum. Og
eins má segja um trúarbrögðin.
Menn'sem líktust guðum að and-
legri þekingu birtu háleitar og
fagrar kenningar, og bentu
heiminum á takmarkió, sem
hann yrði að stefna aö, en þá
tóku aparnir við og hin húleita
andlega stefna hefir síoan stund-
um næstum því tapast og
gleymst fyrir ruglingnum og
ofsanum sem fylgt hefir því,
sem menn hafa kallað trú.
Það er þess vegna engin Undur
þó að menn, sem einlægir eru og
vilja vera, og sem skoða það, sem
kallast trú í heiminum, hyggja
að trúin hafi brugðist mönnun-
um, það er að segja, leitt þá út
í villu og stofnað heiminum í
hættu. 0g ef að menn vilja nú
einu sinni enn að heimurinn þok-
ist áfram á þróunarbraut, þá
verða þeir að öðlast raunveru-
legan skilning á því, hver trúin
er í insta eðli sínu, og að fylgja
henni í öllum greinum. Það er
undir mönnunum sjálfum kom-
ið hvort að trúin getur orðið
máttugt og þýðingarmikið afl til
góðs í heiminum. Vilja þeir að
heimurinn þroskist andlega, þá
verða þeir að skilja hvers er
krafist af þeim í andlegum skiln-
ingi, og uppfylla það, og því fyr
sem mennirnir skilja það, að það
er undir þeim sjálfum komið
hvort heimurinn þokast áfram
eða ekki á andlegu sviði lífsins,
því fyr vinna þeir að því að hann
geri það.
Það er ekkert leyndarmál
hver atriði trúarinnar eru! Trú-
in er engin leyndardómur sem
torvelt er fyrir menn að skilja.
Hún er mjög einföld og skýr, og
hver maður getur skilið hvað
meint er ef hann leitar nokkuð
eftir því, að skilja hana.
Jesaja sagði í textanum sem
eg las: “Lærið gott að gera, leit-
ið þess, sem gott er.” Míka rit-
aði á líka leið: “Hvað heimtar
drottinn annað af þér en að gera
rétt, ástunda kærleika og fram-
ganga í lítillæti fyrir guði þín-
um.” Jesús kendi það, að allir
menn væru bræður og að Guð
væri faðir allra manna, og sagði
við lærisveina sína: “Alt sem
þér viljið að mennirnir geri yður
það skuluð þér og þeim gera.”
(Matt. 7:12).
Þessi fyrirmæli eru öll auð-
skilin. Þau eru enginn leyndar-
dómur, sem leynir sér fyrir
mönnunum, og ekki heldur er
hægt að skilja þau á margvíslega
vegu. Þau eru blátt áfram og
skýr, og bera það með sér að
þau hafa ævarandi gildi. Þ. e. a.
s. öll framför, í andlegum eða
efnislegum hlutum verður að
byggjast á þessum megin atrið-
um. Þau eru kjarni trúarinnar
og bregðast aldrei hvað annað
sem kemur fyrir.
Það er því misskilningur á
trúnni að segja að hún hafi
brugðist mönnunum. Kreddu-
kerfi og trúarjátningar vissra
kirkjuflokka hafa án efa leitt
menn afvega í trúarviðleitni
þeirra. En það er ekki trúnni
j í hennar hreinu mynd að kenna,
I en heldur mönnunum, sem þessi
j kreddukerfi og játningar hafa
I myndað og haldið á lofti. En
■trúin bregst aldrei. Það eru
! mennirnri sem bregðast henni.
|Og ef nú þeir vilja að veruleg
j breyting komist á fyrirkomulag-
ið í heiminum, þá verða þeir að
I byrja á sjálfum sér. Þeir verða
að umbreyta sér sjálfum og
i samrýmast í huga og sál höfuð-
j atriðum trúarinnar, kærleika,
jbróðerni, umburðarlyndi, skyn-
i semi og frelsi.
j Geri þeir þetta, megum vér
:eiga von á að þeir nálgist tak-
| mark trúarinnar, en geri þeir
það ekki, situr alt kyrt í sama
horfi og áður, eða færist aftur
að villimensku forntíðarinnar
sem hið andlega eðli mannanna
hefir nú í margar aldir verið
smásaman að leiða þá úr.
ó herra guð, lát hjá oss mætast
Þitt heilagt orð og rétta trú,
en sérhvern upp þann ávöxt
rætast,
sem eigi gróðursettir þú.
Á burt hvern lygalærdóm hrek
en líf í sannleik hjá oss vek!
(Sálm. 399)
BRÉF
Mountain, N. D.,
16. jan. 1939
Hr. Ritstj. Hkr.:
Eg sendi hér með fáein erindi,
sem eg bið þig að birta. Bræð-
urnir Gunnar og Geir Olgeirssyn-
ir — hálfbræður Ásvaldar Sig-
urðssonar sem dó vestur á
Kyrrahafsströnd fyrir nokkru,
hafa æskt þess að kvæði mitt
yrði birt. Ásvaldur var systur-
sonur Ásmundar í Nesi. Við
vorum nágrannar í 13 ár í Ey-
ford bygðinni, unnum saman,
sömdum safnaðarlög fyrir Ey-
fords-söfnuð og stofnuðum bind-
indisfélag ungra manna og
margt fleira.
Þinn með vinsemd,
Magnús Snowfield
Kveðið við andlátsfregn
Ásvaldar.
Fólksnárungar falla nú
fast og þétt í valinn;
þú gengið hefir Gjallarbrú
guðanna upp í salinn.
Á sama bekk eg sat og þú
við safnaðarmálin ræddum.
Á sama bekk og með sömu trú,
við sárin okkar græddum.
Þú fetaðir stilt, þú fetaðir hægt
á förinni gegnum lífið.
Þú dæmdir þinn bróður, þú
dæmdir hann vægt,
að dæma mann hart varstu frí
við.
Á heimili þú hógværð barst,
í háttum þínum prúður,
við gesti ætíð glaður varst
og gættir þín við slúður.
* * *
Þú varst annar Þveræingur,
þú varst æ í lögum slyngur,
hnektir einatt hrekkvísinni,
hjálpaðir áfram réttvísinni.
Við óðins þú situr hægri hönd
og hugan lætur sveima
um gátur lífs á ljóssins strönd,
sem lifandi menn er að dreyma.
Magnús Snowfield
HITT OG ÞETTA
Þerripappír
Því fer fjarri, að allar upp-
fyndingar sé árangur af sér-
stakri viðleitni í ákveðna átt eða
í ákveðnum tilgangi. Og sumar
eru hrein tilvi.jun. Svo er til
dæmis að ta j ..erripappír-
inn. Sagt e. ae hann s til orð-
inn eða “fundinn upp ovijjandi”
á þann h t , au einu sinni
gleymdu veráamenn í pappírs-
verksmðiju nokkurri, að setja
lím í trjákvoðuna. Árangurinn
varð sá, að pappírinn þótti með
öllu ónothæfur og var fleygt. Þá
var það, að einhver fór, af rælni,
að skrifa á þenna páppír með
bleki, og kom þá í Ijós, að hann
sogaði í sig blekið á svipstundu.
Hann var með öðrum orðum
“drykkfeldur”. Á þenna hátt
varð þerripappírinn til. “Perri-
pappir þoknast mér, því hann
drekkur eins og eg”, stendur í
Þarr iblaðs-vís u m ” Hannesar
Hafsteins.—Vísir.
Skyssa
Þess var getið í amerísku
blaði ekki alls fyrir löngu, að
kona nokkur hefði státað af því,
að í samkvæmi einu “salla-fínu”
hefði hún setið lengi á tali við
ákaflega tígulegan og gáfaðan
mann, sem væri beinn afkom-
andi Georgs Washingtons (1732
—1799), hins mikla manns og
fyrsta forseta Bandaríkjanna. —
Konan mun ekki hafa vitað, að
forsetinn lét ekki eftir sig neina
afkomendur og tíðindamaður
blaðsins vissi það ekki heldur.
Hann kvaðst hafa trúað konunni.
Hún hefði verið ljómandi falleg
og alls ekki þessleg, að hún væri
að skrökva!
* * *
Vísa um Skörðugils-Jón
Jón Jónsson hct strákur einn
skagfirskur. Þótti hann snemma
brellinn og illur viðskiftis. óð
upp á saklausa menn með rosta
og skömmum, en þeir þoldu mis-
jafnlega, er fyrir urðu. Hann var
síðar kallaður Skörðugils-Jón og
þótti hinn mesti ójafnaðarmað-
ur. Lenti í þrefi og þjarki við
ýmsa menn og ennfremur í
mörgum kvennamálum.
Einhverju sinni, er hann var
vart á þroskaskeið kominn, veitt-
ist hann að Gísla Konráðssyn;
með ærumeiðingum og illum
munnsöfnuði, en Gísli svarað
með stöku þessari og þótti spá
hans rætast á stráknum:
Ef þú aldri nokkrum nær,
ný er spádóms saga:
Að múta fyrir kjaft og klær
kemur á þína daga.
* * *
Dómarinn: — Eg skil ekki
hvernig þér gátuð fengið glóðar-
augu, þó hent væri í yður niður-
soðinni peru.
Maðurinn: — Það var ekki
búið að taka hana úr dósinni.