Heimskringla - 29.03.1939, Blaðsíða 6

6. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 29. MARZ 1939
RISADALURINN
Og Shirley lagði höfuðið ofan á borðbrún-
ina og hló hjartanlega. Henni hafði dottið í hug
dæmisagan hans Esops um ljónið og músina.
Þegar frændi hennar kom heim um kvöldið
var hann í illu skapi og utan við sig og ófús að
ræða neitt við hana.
“Eg las það í kvöld í blaðinu, að Mr. Car-
digan hefir selt Risadalinn,” sagði hún. “Svo
þú keyptir hann eftir alt saman?”
“Nei, því er nú ver og miður,” urraði hann
næstum. “Eg er hálfviti og ætti að vera undir
eftirliti. En heyrðu mig Shirley talaðu ekki
við mig um Risadalinn, fyrir alla muni, því að
ef þú gerir það verð eg snar vitlaus. Eg hefi
átt erfitt í dag.”
“Vesalings Seth frændi,” sagði hún blíð-
lega og virtust þessi hluttekningarorð hennar
hafa sefandi áhrif á hann, því að hann bætti
við:
“Eg mun ná í þennan bölvaðan skekil ein-
hverntíma, og hann er virði þess, sem eg verð
að gefa fyrir hann, en mér þykir sárt til þes3
að vita að vera kúgaður þannig, án þess að sjá
nokkurn veg til bjargar. Eg ætla að sjá Moore
dómara á morgun og bjóða skjólstæðingi han3
fljótan gróða á kaupunum. Það er aðferðin
eins og þú veizt.”
“Eg vona að þessi nýji eigandi láti skyn-
semina ráða fyrir sér, frændi góður,” svaraði
hún og sneri sér að pianoinu. “En eg er mjög
hrædd um,” hugsaði hún með sjálfri sér, “að
nýji eigandinn verði sauðþrár og ilt að finna
hver hann er.”
Eins og hann hafði ætlað sér, þá heim-
sótti ofurstinn dómarann næsta dag. “Nú er
komið að þriðja þættinum í þessum smáleik,
sem heitir Risadalur, dómari góður,” sagði
hann glaðlega við Moore dómara. “Eg er aðal
leikandinn í leiknum. Eg vona að þér munið
eftir að eg lék svolítið í öðrum þætti.”
“Að svo miklu leyti sem mér skilst, þá
hefir yður verið fleygt út úr þriðja þættinum,
eg finn hvergi hlutverkið yðar í leiknum.”
“Eina línu, dómari, eina línu. Hvað mikið
vill skjólstæðingur yðar græða á þessurti kaup-
um ?”
Þessi skógur er ekki til sölu, ofursti. Þeg-
ar hann verður það, þá mun eg senda eftir
yður, því að þér eruð eini maðurinn, sem lík-
legur er til að kaupa hann, vilji skjólstæðingur
minn selja. Og þar sem eg minnist þess nú,
hversu þér slettuð yður fram í kosningarnar í
haust eð var og reynduð að koma mér úr dóm-
ara sætinu og setja í staðinn með mútum og
rangindum, réttarbófa einn, til að halla rétt-
inum yðar vegna, í hinum mörgu málaferlum,
sem þér standið ætíð í, þá skal ek láta yður
vita, að þér hafið nákvæmlega tíu sekúndur til
að komast út úr þessari skrifstofu. Ef þér
dveljið hér að þeirri stund liðinni, fer eg að
kasta bréfapressum um herbergið.” Eins og
til að sanna þessa hótun lagði yfirdómarinn
hendina á bréfapressu eina, en ofurstinn hafði
sig út eins virðulega og honum var unt á þess-
um stutta tíma, sem honum var til þess veittur.
XXI. Kapítuli.
Þegar Bryce Cardigan kom heim þá um
kveldið, var föður hans risinn úr rekkju og sat
fyrir framan arineldinn.
“Þér líður miklu betur í dag félagi?”
spurði sonur hans.
John Cardigan brosti. “Já, sonyr minn,”
svaraði hann, eg býst við að eg lifi þangað til
næsta ár.”
“Eg vissi að það gekk ekkert að þér, John
Cardigan, sem stór ávísun gat ekki læknað.
Pennington sneri heldur en ekki á þig, var
ekkisvo?”
“Jú, það gerði hann. Það var nógu þung-
bært að þurfa að selja þennan blett — eg bjóst
aldrei við að við þyrftum þess, en þegar valið
var á milli þín og risanna minna, þá sigraðir þú
auðvitað. Og mér féll þetta. nú ekki eins þungt
og eg hélt mér mundi falla það. Eg býzt við að
það séu sérstakar raunabætur fólgnar í því að
færa ástvinum sínum fórnir. En aldrei hélt eg,
að Pennington mundi neita kaupunum þegar eg
bauð þau. Það lagði mig næstum í rúmið.”
“Jæja, við getum stansað til að blása mæð-
inni rétt sem snöggvast og fáum svolítið tæki-
færi, félagi að berjast til þrautar. Við skulum
nú setjast niður og brugga göróttan drykk og
ramman vini okkar ofurstanum.”
“Sonur minn. Eg hefi setið hér í allan dag
og hugsað,” sagði John Cardigan hressilega.
“Og mér hefir fundist, að þó eg verði að hýrast
hérna heima í sætinu, sakir blindninnar, þá
hefi eg eigi náð því stigi, að elliglöpin hafi
ruglað hugsuninni.” Hann snerti ljónsmakka
sinn. “Eg er eins slunginn og refur þarna
uppi, Bryce.”
“Rétt er það. Við skulum þá leggjast á
eitt. Að miðdegisverði loknum, skalt þú koma
með þín ráð og eg segi þér mína áætlan, svo
rífum við niður það, sem ónýtt er, og notum
það sem nýtilegt er og vefum svo úr því öllu
saman traustan vef sem dugar.”
Er þeir höfðu matast sátu fe^garnir sam-
an og réðu ráðum sínum. Þeir þögðu báðir
nokkra stund og reyktu vindlana 'sína og loks
tók gamli maðurinn til máls:
“Við verðum að fara að þessu með leynd.”
“Því þá?”
“Vegna þess, að ef Pennington veit eða
grunar hver ætlar að leggja járnbraut við
hliðina á hans braut, þá mun hann leggja alla
sína vitsmuni, sem eru talsverðir, fé sitt og
áhrif á móti þér, og níða þig niður. Til að
sigrast á þeim manni þarf meira en fé. Við
verðum að hugsa betur en hann, vinna og tefla
betur en hann, og þegar þú hefir sigrað, veistu
að þú hefir unnið aðal sigurinn á æfi þinni. Þú
hefir eitt til stuðnings þér. Ofurstinn getur
ekki ímyndað sér, að þú hafir hugrekki til að
byggja þessa braut; og í öðru lagi veit hann að
þú hefir ekki fé til þess; og í þriðja lagi er
hann hár viss um, að þú færð það hvergi lánað
vegna þess að þú hefir enga tryggingu til að
gefa fyrir láni. Við höfum veðsett alt, sem við
getum veðsett, og bráðabirgða skuldir okkar
eru mjög miklar. Það er því auðsæilegt ofurst-
anum, sem hefir ákvæmar njósnir af þessu, að
við erum alveg ráðalausir, nema verðið hækki
mjög á viðnum þetta ár. Þegar flutninga
samningarnir við Pennington renna út næsta
ár, erum við í sömu sporum og við vorum í gær
áður en við seldum Risadalinn. Pennington
lítur á þessa hundrað þúsund dali eins og gálga-
frest okkar. Þessvegna mun honum veitast
það örðugt að gruna okkur um neitt, hvað
járnbrautarlagninguna snertir. En við höfum
tækifærið og það veit trúa mín að við skulum
nota það.”
“Nei,” svaraði Bryce. “Við skulum láta
annan nota það fyrir okkur. Það er mjög vitur-
legt af þér, að við eigum að láta annan koma
fram, en vera sjálfir leyndir.”
“Gott og vel,” sagði gamli maðurinn. “Nú
skulum við komast að næsta atriðin. Þú verður
að ráða einhvern áreiðanlegan og færan verk-
fræðing til að mæla leiðina og gefa okkur ná-
kvæma áætlan um kostnaðinn.”
“Við skulum setja svo að því sé lokið og
kostnaðurinn fari ekki fram úr því, sem Greg-
ory vili lána.”
“Þriðja atriðið er þá það, að löggilda járn-
brautarfélag samkvæmt ríkislögum Californíu.”
“Eg held eg veiti New Jersey ríkinu þann
heiður/’ sagði Bryce þurlega. “Eg tók eftir
því, að þegar Pennington keypti af Henderson
og löggilti hið nýja félag undir nafninu La-
guna Grande timburfélagið þá gerði hann New
Jersey ríkið að heimkynni félagsskaparins. —
Þessvegna hlýtur einhverskonar hagur að vera
í því fólgin.”
“Þú getur gert það ef þú vilt, drengur
minn. Það sem er nógu gott fyrir ofurstan,
hlýtur að duga okkur í þessum efnum. Jæja,
þú ætlar að leggja tólf mílna langa járnbraut
og einkabraut. Það væru misgrip, því að
Pennington ofursti yrði að berjast á móti þess-
konar braut hver sem í hlut ætti. Hvernig
ætlar þú þá að leynast, sonur minn?”
Bryce hugsaði sig um. “Eg ætla að byrja
með því að hafa stjórnarnefnd, sem engu ræð-
ur. 'Járnbrautin mín 'á ekki heldur að verða
einkajárnbraut heldur opin öllum eða almenn
járnbraut, og þar koma vandræðin inn, því að
þá er hún undirorpin lögum Californía ríkis-
ins.”
“Það eru góð og róttlát- lög,” sagði gamli
maðurinn. Kostnaðarsöm að fylgja stundum,
en alveg nauðsynleg. Við getum hlýtt þeim
og verið samt farsælir. Þau skaða okkur ekki.
“Jæja ef við verðum að hafa það opinbera
járnbraut, þá væri eins gott að fara lengra með
þessa blekkingu og löggilda félagið og brautina
alla leið norður til Oregon, til þess að tengja
hana við Suður-Kyrrahafs brautina.”
John Cardigan brosti, “Gamli draumurinn
endurvakinn. Hvað þá? Það er oft gaman að
gömlu spaugi. Fólk mun hlægja að járnbraut-
inni þinni, vegna þess, að hér um slóðir vita
menn vel að slík járnbrautarlagning er afar dýr
og viðhaldskostnaðurinn svo mikill, að hann
er úr öllu hlutafalli við þann flutning, sem
járnbrautin gæti fengið á þessu svæði.”
“En fyrst við ætlum nú ekki að leggja
hana nema tólf mílur þetta næsta ár og líkleg-
ast ekki meiri viðbót en tíu mílur þessa öldina
þá kostar það okkur ekkert, þótt við fáum lög-
gildinguna héðan og alla leið til tunglsnis. Ef
við stöndum ekki við orð okkar að leggja hana
alla leið til Oregon, fellur leyfið burtH af sjálfu
sér og við höfum þann spotta sem við þegar
höfum lagt, og það er alt sem við óskum eftir.”
“En hvernig er með réttinn tli að leggja
brautina.
“Hann kostar okkur lítið sem ekkert. —
Flestir landeigendur þar sem brautin fer um,
gefa okkur réttinn til að fara yfir lönd sín,
bara til að hvetja þessa vitleysinga áfram. Án
járnbrautar er landið einskis virði, en þar sem
þetta er flutningabraut fyrir alla, þá getum við
krafist lands undir hana, sem við gætum ekki
gert væri þetta einkabraut. Ennfremur má fá
þennan rétt fyrir svona langan tíma og rennur
landið þá aftur til eigendanna.”
“Það eru góð ráð, sonur minn! Og þar
sem þetta er almenn flutningabraut munu
bændurnir fagna henni. Við getum flutt fyrir
þá, án mikilla óþæginda, en kannske með dá-
litlum hagnaði.”
“Jæja, þetta áform okkar er þá að miklu
leyti afráðið. En við megum ekki gleyma því,
að stundin sem við höfum til að framkvæma
það er stutt orðin. Okkur er ekki veitt nema
ár til að leggja járnbrautina okkar og ef við
flýtum okkur ekki ,þá verður að loka mylnunni
vegna timburleysis, þegar samningar okkar
við Pennington renna út.”
“Þú gleymir forstjóranum fyrir þessu nýja
fyrirtæki okkar. Maðurinn, sem við ráðum ti!
þess starfa, verður að vera hraðmæltur og
gæddur mestri fortölugáfu allra manna í Cali-
forníu. Honum er ekki nóg að geta logið án
þess að sjáist í svip hans, hann verður líka að
trúa því sjálfur. Hann verður að tala um
miljónir, en ekki um hundrað þúsunda dala, og
láta eins og sig muni engu hversu há upphæðin
er. Auk þess verður þetta að vera hæfur mað-
ur og maður, sem þú getur fullkomlega treyst.
Eg veit hvaða mann eg á að fá. Hann
heitir Buck Ogilvy, og núna í dag fékk eg bréf
frá honum, þar sem hann biður mig um smá
lán. Eg geymi hann í ísjáfca nýjan og óskemd-
an í hóteli einu í San Francisco og er það
gistihús hreint ekki í fyrsta flokki.”
“Segðu mér af honum Bryce.”
“Þess þarf eg ekki. Þú sagðir mér af hon-
um rétt núna, en eg skal lesa þér bréfið frá
honum. Eg held því alt af fram, að bréf lýsi
betur innri manninum, en andlitin.”
Bryce las svo bréfið upphátt og var það á
þessa leið:
GULLNAHLIÐS GISTIHÚSIÐ
Herbergi hálfan dal og upp.
San Francisco, Calif.
15. ágúst 191G
Kæri Cardigan minn:
Hlustaðu á rödd manns, sem hrópar í eyði-
mörkinni, og dragðu svo upp í huga þér hina
ljótu mynd, af hraustum manni, sem er r.ð
gráta. Taktu þig svo saman í andlitinu og
sendu mér aflangan, ferhyrndan bréfmiða, hvít-
an, bláan, grænan eða Ijósrauðan, sem ber í
neðra hægra horninu þína fallegu undirskrift —
töfra orðin “Bryce Cardigan”, með litla stryk-
inu fyrir neðan, sem sýnir, að þetta sé höndin
þín á nafninu. Fimm dalir hugguðu mig, tíu
dalir kæmu brosi fram á varir mínar; tuttugu
færðu Ijóma í augu mín; fimtíu létu mig æpa
af gleði, en hundrað létu mig dansa faldafeyki.
Eg er orðinn svo tómur að það tekur undir í
mér þegar eg geng eftir gangstéttum borgar-
innar og leita að einhverju starfi. Er eg stend
þannig á barmi örvæntingarinnar, komu for-
lögin, sem semja sköp mannanna, mér til að
minnast gamalla tíma og betri tíma. Sérstak-
lega man eg eftir björtu og rjóðu stúlkunni
sem seldi gosdrykkina á bak við járnbrautar-
stöðina í Princeton. Þú stalst henni frá mér,
og eg gleymdi að þakka þér fyrir það. Þá
mundi eg eftir því, að þú varst timburkóngur
frá Californiu, svo eg fann heimilisfang þitt í
símabókinni. Þú hefir skrifstofu hér og fór eg
að fmna manninn, sem fyrir henni ræður. Eg
heimsótti hann og sagði honum að eg væri
gamall skólabróðir þinn. Hann brást svo illa
við þeirri frétt að eg er viss um þú átt allan
fjölda af gömlum skólabræðrum. Á meðan
hann var að atyrða mig, stal eg af skrifborðinu
hans utanáskrifuðu umslagi, sem kemur þér í
hendur utan um þetta bréf, er flytur þér þessa
sorgarfrétt af mér, og meðan eg bíð eftir svar-
inu, mun eg lifa á sárum minningum, hreinu
lofti og vatni, en þetta fæ eg alt ókeypis svo er
hamingjunni fyrir að þakka.
Saga mín er sögð. Þegar þú þektir mig
síðast var eg vel fjáður, ungur byggingabróður.
En því miður setti eg öll eggin í sömu körfuna
og þau urðu að eggjaköku. Eg tók að mér að
leggja járnbraut suður frá, í Honduras. Hon-
duras lenti í ófriði við Nicaragua; stjórnin sem
eg vann fyrir, fór frá völdum, en Nicaragua
herinn tók alla verkamenn mína og setti þá á
bak múlösnum mínum og hestum, tók allar vist-
irnar og sagði mér að hafa mig heim og það
gerði eg. Því hefði eg átt að vera þar? Enn-
fremur seinkaði það ekkert för minni að eg
fékk þumlungsdjúpt lag af byssusting í skrokk-
inn, sem betur fór reyndist hættulaust, en það
flýtti fremur en seinkaði brottför minni.
Fiýttu þér nú Cardigan minn góður. Tím-
inn flýgur. Eg át yfirhöfnina mína í fyrra
dag.
Hafðu það hundrað dali og guð mun blessa
þig. Þegar eg fæ þá kem eg til Sequoia og
kyssi þig. Auðvitað borga eg þér einhvern-
tíma síðar.
Þinn raunamæddur,
Buck Ogilvy
John Cardigan hló. “Eg mundi taka Buck
Ogilvy, Bryce. Hann hugsar. Er hann heið-
arlegur maður?”
“Það veit eg ekki. Hann var það þegar eg
þekti hann.”
“Símaðu honum þá hundrað dali og bíddu
ekki eftir póstinum. Skipið, sem flytur hann
gæti farist og vinur þinn Ogilvy neyddist þá
til að stela.”
“Það hefi eg þegar gert. Hann hefir feng-
ið peningana og er nú að öllum líkindum að
dansa af gleði.”
“Það er rétt. Jæja, Bryce eg held að við
höfum gert nægar áætlanir. Það væri bezt fyr-
ir þig að fara til San Francisco í fyrramálið og
ljúka samningunum við Gregory. Segðu hon-
um að láta sinn eigin erindsreka vera með
Ogilvy, til að líta eftir öllum fjárútborgunum,
en umfram alt skalt þú krefjast, að Gregory
leggi féð inn á banka í San Francisco og er-
indsrekar hans og okkar geti dregið þá út báð-
ir saman en ekki hvor um sig. Fáðu þér góðan
lögmann að gera við hann samningana. Vertu
viss um, að alt sé rétt og farðu svo af stað með
fyrirtækið. Það eru fáein atriði sem eg þarf að
1' gefa þér, en þau get eg hugsað betur síðar.”
XXII. Kapítuli. '
Þegar Bryce Cardigan gekk niður land-
göngubrúna á hafskipabryggjunni í San Fran-
cisco, sá hann fyrstan þar Buck Ogilvy. Mr.
Ogilvy var þar í yfirhöfn sinni og með mesta
gleðibragði á andlitinu, er sýndi að hann var
ánægður með sjálfan sig og tilveruna yfir
höfuð. Hann ruddist í gegn um mannþröngina
og rétti stóra og freknótta .lúkuna að Bryce,
en hann leit ekki við honum.
“Hvað er þetta? Manstu ekki eftir mér?
sagði Buck. “Eg er Buck Ogilvy.”
Bryce leit framan í hann og deplaði öðru
auganu til merkis. “Eg hefi aldrei heyrt yðar
getið, Mr. Ogilvy. Þér takið mig sjálfsagt
fyrir annan mann.”
“Fyrirgefið mér. Eg sé nú að-mér hefir
missýnst,” sagði Ogilvy. “Eg hélt að þér vær-
uð Bill Kerrick, sem einu sinni var félagi minn.
Eg bjóst við honum með þessu skipi og hann
er lifandi eftirmynd yðar.”
Bryce kinkaði kolli, fékk sér leiguvagn og
lét aka sér til skrifstofu sinnar. Fimm mínút-
um síðar opnuðust skrifstofu dyrnar og Ogilvy
kom inn.
“Eg var dálítið hissa niður á bryggjunni,
Bryce,” sagði hann er þeir heilsuðust, “en á-
kvað að fara að bendingum þínum og koma til
þín hér á skrifstofunni. Hvað er nú í bitgerð?
Hefir þú drepið einhvern og er leynilögreglan á
hælunum á þér? Sé svo, þá meðgáktu og eg
skal taka á mig ábyrgðina af glæpnum, bara
til að sýna þér hve þakklátur eg er þér, fyrir
þessa hundrað dali.”
“Nei, Buck, enginn var á hælunum á mér,
en höfuð fjandmaður minn var að koma niður
landgöngubrúna á eftir mér, og —”
“Aðal fjandmaður minn var líka að koma í
land, en hvernig er þinn fjandmaður útlits?”
“Eins og peningar út í hönd. Hefði hann
séð mig taka í hendina á þér, hefði hann grun-
að um samband milli okkar síðar meir. Buck,
þú hefir fengið atvinnu — eitthvað fimm
hundruð dala laun á mánuði.”
“Þakka þér fyrir kunningi. Eg skyldi
vinna fyrir þig kauplaust. En hvað á eg að
gera?”
“Leggja tólf mílna langa viðarflutninga
braut við hliðina á járnbraut úlfsins, sem eg
talaði um við þig áðan.”
“Það eru góðar fréttir! Við skulum gera
það. Hvenær á henni að vera lokið?”
“Eins fljótt og auðið er. Þú ert vara-for-
setinn og aðal forstjórinn.”
“Eg tek við útnefningunni. Hvað á eg að
gera fyrst ?”
“Hlustaðu með athygli á það, sem eg
segi þér. Rannsakaðu svo áætlan mína og
fyndu veiku hliðarnar á henni, vegna þess að
þegar eg hefi fengið féð og sagt þér að fara af
stað, eru allar framkvæmdirnar á þínu valdi.
Enginn má vita að eg er við þetta riðinn, því
að þá kynni illa að fara. Og mér skjátlast
mjög, ef þú og eg og allir, sem við þessa járn-
braut eru riðnir, verða ekki umkringdir af her
njósnara.”
“Haltu áfram með söguna,” sagði Buck og
sneri stóru og freknóttu eyra að Bryce, en
stóra freknótta hendin hans dró að sér bréf til
að rita minnisgreinar á.”