Heimskringla - 21.06.1939, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 21. JÚNÍ 1939
HEIMSKRINGLA
5. SfÐA
lega mikilli vinnu, og að enginn
gæti lifað án þess að vinna eitt-
hvað. Mjög miklu striti hefir
verið létt af mönnunum með
uppfyndingu alls konar véla og
bættra vinnuaðferða. En því
hefir fylgt sú ógæfa víða, að
þúsundir manna hafa við það
mist atvinnu og alla möguleika
til að bjarga sér. Menn hafa
enn ekki getað, eða réttara sagt,
hafa ekki viljað koma neinu því
fyrirkomulagi á, að vinnan og
laun vinnunnar ^kiftist miUi
allra eftir sanngirni og eftir því,
sem menn þurfa með. Það er
lítill vafi á því að eitthvert slíkt
fyrirkomulag kemst einhvern-
tíma á, verður að komast á. En
hið félagslega skipulag í heim-
inum er mjög ófullkomið enn og
á eftir að breytast.
Það hefir verið sýnt fram á
af mönnum, sem hafa lagt sig
eftir að rannsaka þetta efni, að
það mætti komast af með mjög
litla líkamlega vinnu, ef allir
ynnu og vélar væru notaðar til
þess ítrasta, sumir gizka á að
fjögra eða fimm klukkustunda;
vinna á dag mundi nægja. Hvort
sem þessi áætlun er rétt eða i
ekki, þá er það samt víst, að með ■
viturlegra og réttlátara fyrir-
komulagi mætti minka vinnu
þeirra, sem nú vinna mest, um
helming og láta alla, sem ekkert
gera nú, hafa nóg að gera. —
Framleiðslan mundi samt verða
nóg handa öllum, ef henni væri
skift réttlátlega. Enski heim-
spekingurinn Bertrand Russell
hefir mikið um þetta ritað. Hann
spáir því, að það komi að því, að
óhjákvæmilegt verði, að koma á
einhverju slíku fyrirkomulagi.
Og hann heldur því fram, að þá
verði aðal vandamáHð fyrir
flestum að vita, hvað þeir eigi;
að gera við allan þann tíma, sem
þeir hafa afgangs frá vinnu
sinni. Segir hann, að margir
muni verja miklu af honum til
skemtana, rétt eins og sé gert
nú af þeim, sem hafi bæði pen-
inga og tíma til þess, en að aðrir
muni gefa sig við andlegum
störfum, sem þeir hafi nú eng-
an tíma til að sinna.
I öðrum. En það er hverri stjórn
algerlega ofvaxið að gera þær
breytingar, sem vaka fyrir
mönnum eins og t. d. Bertrand
Russell.
En hvernig sem öllu vindur
fram á komandi tímum, og það
er erfitt að spá nokkru um það,
eins og nú er ástatt, þá er þó
eitt, sem stendur óhagganlegt,
og það er, að vinnan er nauðsyn-
leg öllum mönnum. Hún er það
fyrst og fremst vegna þess að án
hennar er engin framleiðsla á
I því sem mennirnir þurfa til lífs-
viðurværis, möguleg, og hún er
það í öðru lagi vegna þess, að í
iðjuleysi heldur enginn maður
manndómi sínum og heilbrigði
óskertu. Vinna í þessum skiln-
ingi á við öll störf, hvort sem
þau eru líkamleg eða ekki. Öll
störf eru, eins og eg hefi reynt
j að benda á, bæði líkamleg og
andleg. Maðurinn, sem leikur á
' hljóðfæri vinnur alveg eins og
sá, sem stýrir plógi, og það getur
\ líklega stundum verið álitamál,
hvort sé erfiðara. Það er fyrst
þegar vinnan verður látlaust
strit, sem að hún verður mönn-
um óþægileg og menn fara að
þrá að geta lifað iðjuleysis lífi.
En sá, sem lifir iðjuleysis lífi,
j verður venjulega svo þreyttur á
tómleika og tilgangsleysi þess,
[ að hann fer að þrá einhverja
vinnu. Fyrir oss flest er það
höfuð skilyrði fyrir hamnigju
J og ánægjulegu lífi, að geta unnið
! störf vor með gleði og áhuga.
j Og það getum vér með því að
1 skilja rétt þýðingu og nauðsyn
jlþeirra, með því að þroska í oss
j sjálfum skyldurækni, og með því
að vanda vinnu vora svo, að hún
sé oss til sæmdar. Þetta alt er
afar áríðandi. Það er ef til vill
ekki nóg til þess að gera oss að
öllu leyti ánægð með kjör vor,
því þar kemur fleira til greina,
en það á mjög mikinn þátt í að
skapa heilbrigða lífsánægju og
! að þroska í oss hinn ómetanlega
| eiginleika, sem vér getum nefnt
manndóm.
PRÓF. EINAR JÓIÍSSON
Það er mikið talað um vinnu-
leysi nú á tímum, sem eðlilegt
er. Mörgum finst, að það sé I
auðvelt að ráða fram úr því, það :
þurfi ekki annað en stjórnirnar
taki þetta í hendur sínar og búi |
til atvinnu handa þeim, sem
vinnulausir séu. Það er eflaust
rétt á litið, að það er mögulegt j
fyrir stjórnir, að gera eitthvað!
meira eða minna í þessa átt. En!
þær geta ahs ekki gert það nema I
á kostnað þeirra, sem nú vinna
eða hafa auð undir höndum, sem
þeir eru sjálfráðir að fara með
eins og þeim þóknast. En það
meinar vitanlega gerbreytingu á
öllu hagsmunalegu fyrirkomu-
lagi, sem nú er ríkjandi í flestum
löndum. Og í raun og veru er
þess ekki að vænta af nokkurri
stjórn, að hún geri þetta, nema
að það sé eindreginn vilji mik-
ils meirihluta þjóðanna, að það
sé gert. f lýðfrjálsum löndum
gera stjórnir aldrei annað en
það, sem þær vita að meiri hluti
manna er fylgjandi, þær geta
ekki gert annað, og þær verða að
gera það, eða hætta að stjórna.
Þetta er svo auðsætt að það er í
rauninni alveg gagnslaust að á-
fellast nokkra stjórn, af hvaða
pólitískum flokki sem er fyrir
það, að hún geri ekki eitthvað,
sem hún veit að er gagnstætt
vilja meiri hlutans. Breytingin,
ef breyting á að verða, verður
að koma frá fólkinu, en ekki
þeim, sem stjórna. Og varanleg
breyting á því fyrirkomulagi,
sem nú er, getur ekki fengist
nema með afar víðtækri bylt-
ingu í hinu hagsmunalega fyrir-
komulagi, það geta allir séð.
Það má ráða bót á atvinnuleysi
hér og þar og í bili með ýmsum
ráðum, og það má sjálfsagt gera
meira að því en gert er. Engin
stjórn gerir líklega alt, sem hún
getur í þeim efnum fremur en
Frh. frá 1. bls.
nú að fullu innlimaður í safnið
og alsettur listaverkum, sem orð-
in eru til síðan safnið var flutt
heim 1920.
▲
Ýmsa mun reka minni til að
það væri talið eftir þegar bygt
var yfir verk Einars, sem og
mun hafa valdið því, að það verk
var að minsta kosti í byrjun
sótt af litlum dugnaði stjórn-
valdanna. Fjárveitingin var upp-
haflega aðeins 10,000 kr., svo að
einstakir menn urðu að skjóta
saman, og öfluðust 20,000 kr. á
þann hátt. Efni var svo keypt
á ódýrum tíma, en var síðan tek-
ið eignanámi til notkunar í ein-
hverja opinbera byggingu. Við
það varð hlé á byggingu safns-
ins, og varð það dýrkeypt, því að
þegar efnið var keypt aftur,
var það orðið margfalt dýrara.
Var því engin furða þótt sumum
yxi í augum byggingarkostnað-
urinn, því að hann varð vitan-
lega margfaldur á við það sem
menn höfðu átt að venjast.
Nú heyrist aftur enginn sýta
út í listasafnsbygginguna, og
jafnvel þeir sem ekki hafa lært
að meta listastefnu Einars Jóns-
sonar, mundu harma það ef safn-
ið eyðilegðist, því að þeir komast
ekki hjá því að sjá og meta verð-
gildi þess.
▲
Þótt aðalvinna Einars hafi
snúist um aukningu safnsins, þá
hefir hann tvisvar verið svo
heppinn eftir að hann var orð-
inn búsettur hér heima, að fá
útlendar pantanir, sem gáfu hon-
um nokkurt handbært fé. f fyrra
skiftið var það þegar hann árið
1917 var fenginn til að gera
standmyndina af Þorfinni Karls-
efni fyrir Bandaríkjamenn.
í síðara skiftið, eða fyrir 2—3
Minni Islands
Flutt að Mountain, North Dakota, 16. júní 1939
Nú logar jörðin öll í heiftar eldi,
sem andi dauðans stjórnartaumum héldi
og dagur lífsins kominn væri að kveldi.
En byssuvöldin sóa arði og auði,
sem öllum skyldu miðla frjálsu brauði.
Þau rýja fólkið eins og svæfða sauði.
Og dauðinn ratar jafnt í höll sem hreysi
og hikar ei þótt fólkið varnir reisi—
—Hin eina vörn er algert varnarleysi.
Já, eina vörnin; það veit þjóðin okkar,
og því er víst að enginn hana lokkar
í vopnagerð — þar gleymast allir flokkar.
Vor ættjörð! — Drottins eini friðar blettur,
og öllum heimsins löndum betur settur.
í vopna stað þar ráða lög og réttur.
Þó sverðum beittu synir þínir forðum
og sögur þeirra ljómi af frægða morðum,
er öllu breytt — og æðra tafl á borðum.
Og þú ert eina þjóðin fyr og síðar,
sem þekking hlaut af glöpum fyrri tíðar
og himnabrú úr brotnum flekum smíðar.
Á vorri jörðu aldrei hefir andað
nein önnur þjóð, sem til var betur vandað:
því kónga og þrælablóði var þar blandað.
Og mundu hvað þú ert og átt að verða,
og engum leyf þinn mikla hlut að skerða,
sem vegarljós á brautum friðar ferða.
Þig drottinn blessi norðr’ í Atlanzálum,
hann orni þínum hundrað þúsund sálum
með sigur úrslit öllum þínum málum.
Og fjöldi af “Jónum” framtíð þína krýni,
á friðarhimni eins og stjörnur skíni,
en enginn “Hitler”, enginn “Mussolini”.
Sig. Júl. Jóhannesson
HITT OG ÞETTA
árum, gerði hann minnismerki
fyrir pólskan mann. Það fé sem
hann fékk fyrir þetta verk fór
alt og meira til í vinnustofu, sem
reist var sem viðbygging sunnan
við safnið. Var sú endurbót ó-
hjákvæmileg afleiðing af því
sem áður er sagt um þörfina á
auknu húsrúmi fyrir hin nýrri
listaverk. Þessi viðbygging,
sem reist hefir verið landinu að
kostnaðarlausu, er því gjöf Ein-
ars til lands og þjóðar. Nemur
hún tugum þúsunda króna að
verðgildi, enda er að öllu leyti
mjög vil til hennar vandað, sem
því miður ekki er hægt að segja
um sjálfa aðalbygginguna, þrátt
fyrir ýmsar góðar endurbætur
sem á henni hafa verið gerðar
innan húss.
▲
Á líkan hátt sem eldhættan í
Þjóðminjasafninu er mönrium
stöðugt áhyggjuefni, þannig er
það með jarðskjálftahættuna í
listasafni Einars Jónssonar. Því
að húsið var reist áður en menn
fóru að taka nægilegt tillit til
slíkrar hættu í steypuhúsum. —
Þær hræringar, sem orðið hafa
síðan safnið var reist, hafa þeg-
ar valdið nokkrum skemdum í
steypunni. Þess verður nú/og
víða vart, að múrhúðin flagnar
af húsinu, svo að vatn og frost
hlýtur að verða veggjunum að
grandi ef ekki er að gert. —
Væri Einar Jónssyni eflaust eng-
in afmælisgjöf kærari en ef ráð-
stafanir yrðu^gerðar safnhúsinu
til viðhalds og varnar gegn slík-
um árásum náttúrunnar.
—Mbl. 11. maí.
Áður fyrri tíðkaðist það alls-
staðar að hefja vinnu hvenær
sem var sólarhringsins.
í þorpi einu á Vesturlandi var
karl er Bjarni hét, er stundaði
róðra og landvinnu. Kvöld eitt
er hann háttaður, búinn að signa
sig og las bænirnar sínar við sið
þess tíma. Er þá kallað alt í
einu á gluggann og sagt: Þú átt
að koma undir eins í vinnu
Bjarni. Bjarna verður felmt
við, en svarar þó samstundis:
“Haltu kjafti bölvaður eg er að
lesa faðirvorið.”
Tvær frúr fóru saman í kvik-
myndahús. Á undan aðalmynd-
inni var sýnd aukamynd. Það
var dýramynd, og sást fyrst asni
sem stóð við stall. önnur frúin
þýtur upp úr sæti sínu og hróp-
ar:
— Almáttugur — eg gleymdi
að taka til mat handa manninum
mínum!
* * *
Hansen kennari hafði orð á
sér fyrir að vera utan við sig.
Einu sinrii var hann í boði hjá
kunningja sínum og spilaði
bridge við vini sína. Vinunum
kom saman um að reyna hve oft
þeir gætu látið Hansen gefa
spilin án þess að hann tæki eftir
því.
Hansen gaf spilin aftur og
aftur án þess að láta sér bregða.
— Þú átt að gefa, sagði Lind
kapteinn, þegar Hansen hafði
gefið 11 sinnum í röð.
En þá henti Hansen kennari
frá sér spilunum og sagði móðg-
aður:
— Nei, eg held nú ekki Lind.
Þið ætlist víst ekki til að gefi
tvisvar í röð!
* * *
Fransk máltæki segir: Konur
eru eins og gátur maður hefir
gaman af gátunni þar til maður
hefir leyst hana.
* * *
Útbreiddasta tímarit í Evrópú
er án efa vikublað þýzka naz-
istaflokksins, “Schulungsbriefe”,
sem gefið er út í 5 miljón ein-
tökum.
* * *
— Hvað segir þú um ást við
fyrstu sýn?
— Hún er lík og aðrar ástir —
ekki nokkurs virði.
íslendingar!
Þér sem eruð bókamenn og
bókavinir! Munið eftir því, að
þér aukið þægindi yðar, og
prýðið alt í kring um yður, með
því, að láta binda og gylla bækur
yðar. Þá þurfið þér ekki annað,
en að renna augunum yfir kjöl-
inn á bókunum, til þess að finna
bókina, sem þér þurfið á að
halda. Sendið því bækur yðar,
SILFURBRÚÐKAUP
í ÁRBORG
Ánægjulegt heiðurssamsæti
var haldið í Árborg þ. 4. þ. m.,
þeim hjónum Guðmundi verzlun-
arstjóra Einarsson, og Elínu
konu hans, til þess að minnast
25 ára hjónabands þeirra. Tóku
þátt í því um 200 manns víðsveg-
ar frá. Samsætinu stýrði séra
Eyjólfur J. Melan og mælti hann
nokkur orð til heiðursgesta í
byrjun. Fór þar fram ágæt
skemtun, bæði ræður og söngvar
og hljóðfærasláttur.Ræður fluttu
Mrs. E. L. Johnson, B. H. Jakob-
son, E. Benjamínsson, Sveinn
Thorvaldson, Mrs. H. v. Renesse,
Mrs. S. E. Björnsson, Gestur
Oddleifsson, Jón Pálsson, B. J.
Lifman og S. Thorvaldson. Voru
af sumum ræðumönnum minn-
ingargjafir fram réttar, sem virð
ingar og vináttuvottur frá gest-
um, ættmennum og vinum, en
á milli ræðanna fór fram söngur
og hljóðfærasláttur. Sungu þar
þeir Fieldsted bræður Thor og
Herman, vel að vanda, og þá
einnig léku töfrahljómar frá fiðl-
unni hans Jóhannesar Pálssonar
um salinn, við hið mjúka og list-
fenga undirspil systur hans
Lilju. Var alt samsætið hið á-
nægjulegasta og'endaði með
sem fyrst,- í band eða viðgerð,
til Davíðs Björnssonar að
“Heimskringlu”. — Stafirnir
þryktir í gull eða silfur á kjöl-
inn, eftir því sem óskað er. —
Miklu efni úr að velja í mörgum
litum. Verkið vel af hendi leyst.
* * *
Jóns Sigurðssonar félagið I.O.
D.E., hefir beðið “Heimskr.” að
minna fölk á, sem ekki hefir enn
eignast bókina “Minningarrit
íslenzkra hermanna”, sem félag-
ið gaf út fyrir mörgum árum
síðan, að enn gefist því kostur á
að eignast bókina, því fáein ein-
tök eru enn eftir óseld hjá for-
seta félagsins, Mrs. J. B. Skapta-
son, 378 Maryland St., Winni-
peg. Bókin kostaði upphaflega
$10.00 í góðu bandi, en er nú
færð niður í þriðjung þese
verðs, auk burðargjalds. Pant-
anir ætti að gera sem fyrst, því
ólíklega endist upplagið lengi úr
þessu.
VIÐ KVIÐSLITI?
Til linunar, bóta og styrktar
reynið nýju umbúðirnar, teyju-
lausar. Stal og sprotalausar. —
skrifið: Smith Manfg. Company,
Dept. 160, Preston, Ont.
Þér sem notið—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO., LTD.
Blrjfölr: Hecury Ave. Eut
Sími 95 551—95 552
Skrlistofa:
Heory o( Argyle
VERÐ ■ GÆÐI - ÁNÆGJA
ræðu frá heiðursgesti G. O. Ein-
arsson, sem var fjörug og lipur
eins og maðurinn sjálfur. Von-
ast eg til að eitthvað af ræðun-
um verði birt síðar, því í þeim
komu fram ýmsár góðar hug-
myndir um þau mál sem al-
menning varðar, og miða til góðs
fyrir land og lýð. Lýstu ræð-
urnar heiðursgestum og starf-
semi þeirra í bygðarlaginu frá
fyrstu tíð og að maklegleikum
hlutu þau þann dóm að þau hefði
ávalt reynst hinir beztu drengir.
S. E. B.
ELIN OG GUÐMUNDUR O.
EINARSSON
(Á 25 ára giftingarafmæli
þeirra)
Þótt ei fyndist vor í veðri
Víst er bjart og hlýtt hér inni
Þar sem vinur vini telur
Veðraskifti úr fortíðinni
Landans afrek ljóst vér greinum
Lýsigull úr hrjóstri og steinum.
Þótt hið ytra alt sé litað
Andardráttur haustsins vaki
Gegn um loftið hörpu heyrum
Hljóma vorsins bylgjutaki
Leikur nú frá arni inni
Andans bjarmi úr fortíðinni.
Vængjuð fræ úr safni Sögu
Svífa yfir heimaranni
Eins og ljós frá lágu hreysi
Lýsi viltum ferðamanni
Gegn um þoku og haustsins
hríðar
Heim, til framtaks nýrrar tíðar.
Góðu hjón, á gæfudegi
Gróður landsins heilsar kærast
Þar sem enn í ungu sinni
Æskuljúfir strengir bærast
Vinaþel í veðri og æðum
Vakir nú í söng og ræðum.
Vel sé þeim sem virðing hljóta
Viðurkenning réttmæt lifir
Að hafa verið vökumaður
Veðrabrigðin stigið yfir,
Það sé andans aðalsmerki
Á ykkar brá að loknu verki.
S. E. Björnsson
ÞÉR GETIÐ ÁVALT FENGIÐ
PENINGANA TIL BAKA!
Þegar þér geymið peninga yðar á banka, þá
eru þeir tryggir—og þér getið hvenær sem þér
óskið þess, gengið að þeim þar. Opnið spari-
sjóðsreikning hjá næsta útibúi og leggið reglu-
lega fyrir peninga.
the
ROYAL BANK
O F CANADA
=Eignir yfir $800,000,000-
With Shampoo
& Finger Wave
Complete
AMAZING VALUE
--Greatest Advertising Offer Ever Made-
A GUARANTEED SCIENTIFIC PUSH UP
Permanent #|f c
wave "5
This Offer Is Made by the Scientific as an Advertising Special.
Never Before Such Values. Beautiful, Basting, Permanent Waves.
Phone 24 862
SCIENTIFIC BEAUTY CULTURE
612 Power Bldg., Portage Ave. & Vaughan St., Winnipeg
Winnipeg’s Largest, Most Beliable, Best Equipped Beauty Salon