Heimskringla - 28.06.1939, Blaðsíða 1

Beer at its best—
KIEWEL’S
CWiútcSeat,
BEER
Phone 96 361
LIII. ÁRGANGUR
HELZTU FRÉTTIR
Ný-íslendinguiu
bannað að fiska?
óánægja megn ríkir í Nýja-
íslandi út af því sem er að ger-
ast í fiskveiðimálum á Winni-
peg-vatni,- Lagaboð, sem fyrir
nokkru var sent út af Bracken-
stjórninni, hljóðar á þá leið, að
ekki skuli taka nema 1,039,000
pund af hvítfiski úr Winnipeg-
vatni og veiðitíminn sé aðeins 6
vikur á þessu sumri, frá 3. júlí
talið. Afleiðing þessara veiði-
hafta, eru nú talin þau, að um
100 fiskibátar, er hver hafa 2 til
4 menn, fá nú ekki veiðileyfi.
Þegar útgerðarfélögin hafa öll
fengið leyfi, verður lítið um afla
fyrir báta Ný-íslendinganna. —
Því er borið við, að svo mikill
fiskur sé á markaðinúm í Banda-
ríkjunum fyrirliggjandi, að sala
verði ekki fyrir meiri fisk en
þetta.
Heimskringlu var saga þessi
sögð af manni norðan úr Nýja-
íslandi. Má af henni ráða, að
New York fiskikaupmennirnir
og Bracken-stjórnin hér séu vel
samtaka um að svifta Ný-íslend-
inga tækifærinu til fiskiveiða á
Winnipegvatni.
Að ekki sé sala fyrir meiri
hvítfisk ,úr Winnipeg-vatni en
þetta nú orðið, er alt annað en
sennilegt. Þessi fisktegund er
sögð ein hin bezta í öllum vötn-
um Norður-Ameríku. Þó veiði-
menn fái ekki nema 3c fyrir
pundið, kostar það í Winnipeg
18c í búðum þegar fáanlegt er,
og líklegast vel það í New York.
En það er nú ekki það, sem nýtt
er í þessu máli, heldur hitt, að
það er ný ráðsmenska að banna
þeim sem á bökkum Winnipeg-
vatns búa, að veiða, er lífsbjörg
sína eiga undir því komna, en
leyfa það félögum, sem yfir veið-
inni gína eingöngu í gróðaskyni.
Land bygðist þarna fyrir veið-
ina í vatninu, þó Bracken-
stjórnin láti sig það litlu skifta,
og vinni að því, að þarna verði
aftur landauðn, með því að svifta
frá 200 til 400 manns atvinnu
sinni með veiðibanninu.
James A. Richardson dáinn
James A. Richardson, forseti
kornfélagsins Jas. Richardson
and Sons Limited óg fyrrum for-
seti Wninipeg Grain Exchange
og zneðstjórnandi tuttugu eða
fleiri stórfélaga í Canada, lézt
s. 1. mánudag að heimili sínu,
475 Wellington Crescent í Win-
nipeg, af hjartaslagi.
Mr. Richardson var fæddur í
Kingston, Ont., og var 54 ára að
aldri. Hann var hámentaður
maður, háskólagenginn og einn
af fremstu viðskiftahöldum Can-
ada. Kornfélagið er hann stjórn-
aði og átti, var eitt með hinum
stærstu í Canada og hefir skrif-
stofur í Winnipeg, Kingston,
Calgary, Toronto, Montreal og
kornlyftur við vötnin miklu
eystra.
En Richardson hafði mörg
járn í eldinum; þó ekki væri gert
nema að nefna fyrirtækin sem
hann var riðinn við, yrði það
oflangur lestur hér.
Hann átti meðal annars CJRC
útvarpsstöðina hér í Winnipeg
og nokkrar í Vestur-Canada.
f flugmálum Canada, hafði
Mr. Richardson átt mikinn og
virkan þátt. Að þau eru kom-
in í það horf, sem þau eru, má
honum meíra þakka en nokkrum
öðrum.
Til almennra stofnana og fé-
laga gaf hann fé á tvær hendur.
Það má segja að hann styddi
alt sem til einhvers góðs horfði
með ráði og dáð.
Af stóriðjuhöldum þessa
lands, mun enginn hafa verið
virtur meira en hann.
Konung’shjónin komin heim
Brezku konungshjónin komu
til London s. 1. fimtudag úr ferð
sinni vestur um haf. Gekk ferð-
in miklu greiðar austur yfir haf-
ið en mánuði áður vestur. Á
móti konungi og drotningu var
tekið með stóreflis veizlu í
Guildhall af borgarstjóranum í
London. Flutti konungur þar
langa ræðu og góða um ferð sína,
um viðtökurnar vestan hafs og
þann fölskvalausa hlýhug, sem
þeim fanst ríkja milli þegna
Bretlands, Canada og Banda-
ríkjanna. Var konungi þakkao
verk það er hann hafði með ferð-
inni unnið í þágu brezka ríkis-
ins.
Gestir frá íslandi
Thor Thors alþm. og frú eru
væntanlega til Winnipeg á morg-
un (fimtudag). um kl. 8.45 að
morgninum. Eins og frá hefir
verið skýrt, flytur hr. Thors hér
erindi á meðal fslendinga, bæði
í þessum bæ og víðar á vegum
Þjóðræknisfélagsins. — Bjóða
landar hér íslandsgestina Vel-
komna.
Japanir hugsa sér að
kúga Breta í Kína
Sátta tilraunir standa nú'yfir
milli Breta og Japana út af um-
sátinni í Tientsin, en líkur eru
litlar til samkomulags. Það er
sjáanlegt, að Japanir ætla sér
að kúga Breta til undirgefni við
sig. Og staðurinn, Tientsin, er
vel til þes*s fallinn fyrir Japani.
Bretar geta sér þar litla vörn
veitt. Umsátrið meinar fyrir
Japönum ekkert annað en þetta.
Og smánin, sem brezkum mönn-
um og konum er þar sýnd gengur
hvorki lengra né skemra en það,
að fólkið er flett klæðum og lát-
ið standa nakið frammi fyrir
japönskum drotnurum sínum. —
Slíka niðurlægingu hafa Bretar
ekki í langa tíð þolað bótalaust.
Að hugsa sér að Japanir þafist
slíkt í frammi tilgangslaust,
þarf enginn að halda. Þeir ætla
sér að kúga Breta í stríð, eða að
hverfa burtu úr Kína. Það er
markmiðið. Bretar mega illa
við einir að fara í stríð eystra.
Það mun varla til mála koma
fyrir þeim nema Bandaríkin slá-
ist í leikinn. Þau vildu stöðva
Japani 1931 í Manchukuo, en
Bretar ekki. Sefna Breta var
þar óskiljanleg sem í Evrópu
síðari árin. Virðast Japanir og
Hitler meira hafa úr býtum við
það borið en Bretar sjálfir og
eru þó vissulega ekki öll kurl
þar til grafar kominn enn.
Skeyti frá íslandi
Reykjavík 24. júní1939
Á. Eggertson,
766 Victor St., Winnipeg
Aðalfundur Eimskipafélags fs-
lands þakkar kveðjuskeyti og
minnist jafnframt ómetanlegs
starfs yðar vegna félagsins frá
upphafi.
Jóh. Jóhannesson,
fundarstjóri
■ Einar Ásmundsson,
ritari
FRÉTTA-MOLAR
Blaðið, London Evening
Standard, flutti í gær fregn um
það, að Hertoginn af Windsor,
mundi flytja til Englands í
október á komandi hausti og
setjast þar að. Blaðið telur
ekki efa á að leyfið verði honum
veitt. Beaverbrook, og það er
eitt af blöðum hans, sem fréttina
flytur, er persónulegur fvinur
Hertogans.
* * *
Ölgerðarfélag eitt í Winnipeg
(The Riedle Brewery) krafðist
$4,206 endurgreiðslu á tekju-
skatti sínum fyrir árið 1933,
vegna þessr að svo mikið af öh
væri veitt ókeypis (í treating)
og á það væri ranglátt að leggja
skatt. Málið fór fyrir lægri og
hærri dómsóla, og lauk með því
í hæsta rétti, að ölgerðarfélagið
vann. ölbruggarar geta því hér
eftir dregið þetta gjafaöl frá, er
þeir reikna tekjur sínar og talið
með öðrum reksturskostnaði. —
ölgerðarhús í Winnipeg, segjast
eyða frá $12,000 til $18,000 í
gjafaöl á ári.
* * *
Lýðræðisflokkurinn á Póllandi
hélt því fram á fundi s. 1. mánu-
dag, að Austur-Prússland ætti
að vera sameinað Póllandi og
yrði það, ef Hitler færi af stað í
Danzig. Lýðræðisflokkurinn er
sterkur í Póllandí, teinkum í
vestur hluta landsins.'
♦ ♦ ♦
Samningsgerðin milli Breta
og Rússa gengur afar illa. Stal-
in hefir neitað hverju tilboði
Breta af öðru. í gær gáfu brezk
blöð í skyn, að Bretar hefðu
skipað fulltrúa sínum í Moskva
að ganga að hvaða kostum, sem
Stalin setti. Það sem Rússar
krefjast, er að þessi þrjú lönd,
Bretland, Frakkland og Rúss-
land skoði sig öll í stríði ef eitt
er það eða nokkur af löndum
þeim, sem í bandalaginu séu
með þeim.
♦ ♦ ♦
Við kosningar sem fóru fram
í Rúmaníu í júní, var sú nýung
tekin upp, að kjósendum voru
sýndar myndir af frambjóðend-
um, svo þeir gaétu kosið þann
sem þeim leizt bezt á.
♦ * ♦
Hinn frægi belgiski vísinda-
maður, Piccard, sem manna mest
hefir rannsakað háloftin, ætlar
nú að beina rannsóknum sínum
í þveröfuga átt, eða með öðrum
orðum, hann ætlar að rannsaka
djúphöfin. Prófessor Piccard
hefir látið byggja málmtæki
eitt mikið, sem hann telur að
hægt verði að kafa í niður í
8000 metra dýpi, en takist það,
kemst hann 10 sinnum dýpra,
en nokkur lifandi maður hefir
nokkru sinni komist.
Erlend blöð telja að hann muni
byrja á þessum rannsóknum sín-
um nú í sumar. Ekki er vitað
með vissu hvar þær verða fram-
kvæmdar, en líklegt er talið að
það verði annaðhvort í Suður-
Atlantshafi eða Kyrrahafinu, en
þar hefir mesta dýpi heimshaf-
anna verið mælt.
♦ ♦ ♦
í mánuðunum maí—septem-
ber þetta ár verður reikistjarnan
Marz um 7 miljónum,mílna nær
jörðinni en hún héfir verið s. 1.
15 ár. í tilefni af því ætla um
30 frægir stjörnufræðingar úr
öllum álfum heims að fylgjast
nákvæmlega með þessum nábúa-
hnetti, til að reyna að ganga úr
skugga um hvort nokkur vottur
um líf muni reynast þar.
Enskir jarðfræðingar virðast
hallast að þeirri skoðun, að
grænir flekkir, sem skiftast á
við brúnt, muni ef til vill vera
lykillinn að leyndardómum Marz.
Ef til vill sýna þeir akra rækt-
aða af vitsmunaverum. Og í ár
virðist svo gefast sérstaklega
gþtt tækifæri til að komast að
niðurstöðu um hvort Marz sé
bygður eða ekki.
ÍSLANDSDAGURINN Á
HEIMSSÝNINGUNNI
í NEW YORK
Eftir prófessor Richard Beck
Á þeim deginum, sem helgur
er í huga allra sannra, íslenzkra
föðurlandsvina, 17. júní, fæðing-
ardegi Jóns forseta Sigurðsson-
ar, var fslendsdeildin á Heims-
sýningunni í New York opnuð
með virðulegum og viðeigandi
hátíðahöldum, að viðstöddum
mörgum virðingarmönnum og
öðru margmenni.
Vilhjálmur Þór, framkvæmd-
arstjóri felandssýningarinnar,
stýrði hátíðahöldunum. Kynti
hann fyrstan ræðumanna Thor
Thors, alþingismann og formann
Sýningarnefndarinnar, ter hélt
snjalla ræðu um þátttöku íslands
í Heimssýningunni, sögu lands-
ins og menningu. Minti hann
áheyrendur sérstaklega á hinar
sameiginlegu sögulegu og menn-
ingarlegu erfðir íslands og
Bandaríkja, og lagði, sem vænta
mátti, mikla áherslu á Ame-
í’íkufund Leifs Eiríkssonar og
Á MORGUNGÖNGU
Á laufakrónum leika geislar skærir
í loftsins unn
og fuglasöngur sálir endurnærir.
Og gleðitárin glitra á blómum smáum
af gæsku hans
sem líknar-hendur leggur ungum stráum.
Og morgungyðjan hyr af fingrum hendir
í húmið kalt
og föla nótt að fjarskaströndum sendir.
í hverri átt er óður lífsins hafin
í unaðs-söng
en þögnin djúpt í gleymskufylgsnum grafin.
Eg sé þig enn í svefn^ins drauma-órum
er sazt í ró
við ýsudrátt til dags í nætur-glórum
En ef þú bráðum eitthvað rumska mættir
legg eyra við
á meðan falla himin bornir hættir.
J. J.
landnám Þorfinns Karlsefnis í
Vesturheimi. Einnig undirstrik-
aði hann sameiginlega frelsisást
íslendinga og Bandaríkjamanna
og svipaða stjórnarfarslega
þroskasögu þeirra. Þá vék ræðu-
maður hlýlega að Vestur-íslend-
ingum og hlutdeild þeirra í hér-
lendu þjóðlífi. Verður ræða
Thors alþingismanns væntanlega
birt í báðum íslenzku vikublöð-
unum.
Edward J. Flynn, framkvæmd-
arstjóri Heimssýningarinnar,
svaraði ræðu Thors og fagnaði
yfir þátttöku íslands í sýning-
unni; benti hann á það fyrir-
dæmi, sem ísland gæfi öðrum
þjóðum, með því að komast af án
hers og flota.
La Guardia, hinn víðfrægi
borgarstjóri New York borgar,
sló einnig á þann strenginn í
ræðu sinni. Auk þess féllu hon-
um orð á þá leið, að fólk frá
stærri þjóðum heimsins, sem
miklaðist af þeim, ætti að koma
á íslandssýninguna. “Þið hafið
afrekað meir að tiltölu við fólks-
fjölda og landrými heldur en
nokkur önnur þjóð í víðri ver-
öld”, mælti hann til íslendinga.
Næsti ræðumaður var Joseph
T. Thorson sambandsþingmaður.
Rakti hann í glöggum dráttum
stjórnarfarslega sögu íslands og
komst meðal annars þannig að
orði: “ísland og sjálfstæði, ís-
land og þjóðfrelsi, ísland og ein-
staklingsfrelsi eru eitt og hið
sama, því að í anda þjóðfrelsis
og einstaklingsfrelsis var hið
forna íslenzka lýðríki stofnað.”
Þá brá ræðumaður upp skýrri
mynd af flutningi íslendinga til
Vesturhiems og lagði áherslu á,
að hin forna norræna frelsisást
hefði þar aftur að verki verið og
lifði enn í hjörtum afkomenda ís-
lenzku landnemanna vestan hafs.
Flutti hann áheyrendum kveðjur
íslendinga í Canada og mælti á
íslenzku (þó ræðan væri auðvit-
að annars á ensku): “Við gleym-
um aldrei, að við erum af ís-
lenzku bergi brotin.”
Gerald P. Nye, þingmaður
Norður Dakota ríkis í öldunga-
deild Bandaríkjaþingsins og
frægur friðarvinur, hrósaði fs-
landi, í ágætri ræðu, fyrir af-
stöðu þess til friðarmálanna og
dró sérstaklega athyglina að
þeirri staðreynd, að íslenzka
þjóðin hefði bæði hugrekki og
skynsemi til þess, að byggja
eigi traust sitt á hervörnum.
Hann fór einnig hinum lofsam-
legustu orðum um íslendinga
sem hérlenda borgara. “Ame-
ríka á engaToetri borgara heldur
en íslendinga,” sagði ræðumað-
ur.
Robert D. Kohn, vara-forseti
Heimssýningarinnar, flutti
kveðjur af hennar hálfu. Dr.
Vilhjálmur Stefánsson, land-
könnuður, mælti fyrir hönd Þjóð-
ræknisfélegs íslendinga í Vest-
urheimi og dvaldi við hina
merkilegu sögu íslenzku þjóðar-
innar og hlutdeild hennar í
heimsmenningunni.
íslenzkir söngvar voru sungn-
ir og hljómsveit lék íslenzk lög.
Varpaði það vitanlega íslenzkari
blæ á hin tilkomumiklu hátíða-
höld þessa merkilega og minnis-
verða dags. Var athöfninni út-
varpað; nutu ýmsir fslendingar
hér í borg útvarpsins og létu hið
bezta af því. Stórblöðin í New
York fluttu einnig ítarlegar
fregnir af þessum íslandsdegi,
t. d. #“New York Times”, og er
grein þessi einkum bygð á frá-
sögn þess blaðs.
Má óhætt fullyrða, að hátíða-
höldin hafi bæði verið íslandi til
mikils sóma og gagns. Þau vöktu
eftirtekt þúsunda (og jafnvel
miljóna) á landinu sjálfu, at-
burðaríkri sögu þjóðarinnar og
menningu hennar að fornu og
nýju.
dr. w. h. thorleifson
Við opnun hins nýja sjúkra-
húss í Tisdale, Sask., þann 12.
maí s. I. fer blaðið “The Tisdale
Recorder” nokkrum orðum um
helstu lækna og stjórnendur
spítalans.
Meðal læknanna er ungur ís-
lendingur, sem unnið hefir sér
framúrskarandi gott álit, bæði
sem námsmaður og síðar sem
læknir. Þessi landi vor er dr.
W. H. Tþorleifsson, sonur þeirra
heiðurs hjóna Jóhanns Thorleifs-
sonar og konu hans Guðrúnar.
Bjuggu þau hjón um mörg ár í
Yorkton, Sask. Þar hafði Jóh.
Thorleifsson skrautgripa verzl-
un og gullsmíði, en lét af því
starfi fyrir nokkrum árum og
fluttu þau hjón þá að 702 Home
St., Winnipeg, og hafa þau átt
þar heima síðan.
Um dr. Thorleifson farast
“The Tisdale. Recorder” orð á
þessa leið:
“Dr. W. H. Thorleifson er
fæddur að GÍadstone, Man. —
Fluttist hann ungur, með for-
eldrum sínum til Yorkton, Sask.,
og þar fékk hann mest alla sína
skólamentun. Á unga aldri
hneigðist hugur hans mjög að
því að verða læknir, og að því
marki kepti hann. Hann inn-
ritaðist í Manitoba háskólann
árið 1922, og útskrifaðist þaðan
sem læknir 1929. Næsta ár á
eftir var hann við McKellar
sjúkrahúsið í Fort William, það-
an fór hann á almenna sjúkra-
húsið í Montreal og tók þar
“Post Graduate Course”. Það-
an fór hann vestur til Sturgis,
Sask., og stundaði þar lækning-
ar um tíma.
Fyrsta marz 1935 fór hann til
Tisdale og varð þar héraðslækn-
ir fyrir Rural Municipality of
Tisdale og vann sér brátt al-
menningsorð, sem samvizkusam-
ur og góður læknir.
Skyldur héraðslæknis eru
miklar og krefjast mikils starfs-
þreks og þekkingar á sjúkdóm-
um. Hefir dr. Thorleifson upp-
fylt þær kröfur svo vel að hann
er alment lofaður og dáður. Löng
keyrsla í hvaða veðri sem er, út-
heimtir mikinn dugnað og þol,
og hefir dr. Thorleifson staðist
það alt prýðilega og unnið sér
sívaxandi álits.
í frístundum sínum vinnur
hann að því að prýða heimili
sitt. Fagur blómagarður er um-
hverfis hús hans og dvelur hann
þar margar stundir við að hlúa
að blómunum og fegra blóma
beðin.
Dr. Thorleifson giftist 1930
Áróru Hjálmarsson frá Dauphin,
Man. Er hún útskrifuð húkr-
unarkona frá almenna sjúkra-
húsinu í Winnipeg. Hún er á-
gætum hæfileikum gædd, og
starfar mikið að ýmsum félags-
málum. Þau hjón eiga eina
yndislega dóttur.
Dr. Thorleifson er víðlesinn
og vel að sér. Hann er stál-
minnugur, skemtilegur í viðræð-
um og viðkynninga góður, og á-
valt reiðubúinn að láta sem mest
gott af sér leiða.
Davíð Björnsson
Skeyti bakmælginnar falla
máttlaus niður fyrir fætur dygð-
arinnar.