Heimskringla - 19.07.1939, Page 5

WINNIPEG, 19. JÚLf 1939
HEIMSKRINGLA
5. SÍÐA
FIMTÍU ÁRA HÁTIÐIN
að Gimli þ. 7. ágúst 1939
Eftir Davíð Björnsson
I.
Nú eru aðeins rúmar þrjár
vikur >ar til fimtíú ára afmæli
fslendingadagsins fer fram, og
það má enginn gleyma því að
koma á þá hátíð, því þetta er
ein allra íslenzkasta hátíð árs-
ins og eina tækifærið á árinu
fyrir íslendinga að koma saman
þar sem,
: :Blómstrandi flötin er fögur að
sjá
og faðm-mjúk sem æskan í
leik.-----------”
Og þar sem
“að fegurst oss lítast hin ljós-
björtu vé,
og loft er sem heilnæmið tært, j
og skínandi vatn og skógar-hlé;
í skrautdaga klæði er fært.—” |
En áður en eg fer fleiri orðum
í sambandi við hátíðahaldið í
ár, langar mig að líta augnablik,
um öxl.
“■ í
Það var fyrir fimtíu árum
síðan, að sú hreyfing ruddi sér
til rúms, meðal íslendinga, að
koma saman einn vissan dag á
árinu og minnast íslands, minn-
ast átthaganna og minnast
frænda og vina, á ættjörðinni.
En eins og alilr vita, var^ mest
af landinu þá órutt. Þá voru
engir vegir, engir bílar, engár J
járnbrautir eða önnur farar- J
tæki, sem nú tíðkast. Þá tók það
marga daga, jafnvel vikur, að (
ferðast frá Nýja-íslandi til Win-
nipeg. En íslendingar létu ekki
slíka smámuni aftra sér frá aö
sækja íslendingadaginn. Þá voru
þeir í einlægum hátíðishug. Og
svo var áhuginn mikill að sækja
þessa hátíð, að þeir komu gang-
andi og keyrandi á hestum og
uxum utan úr nýlendunum, og
þó þetta ferðalag tæki þá nokkra
sólarhringa hvora leið, gerði
ekkert til, því þeir voru í anda á
leiðinni heim.
Og það var heldur enginn ó-
myndarbragur á þessum fyrsta
íslendingadegi landanna. Þeir
stofnuðu til skrúðgöngu og tóku
þátt í henni um fimtán hundruð
manns, vakti skrúðganga þessi
svo almenna athygli og hrifni
meðal hérlends fólks, að fslend-
ingar hækkuðu mikið í tigninni
frá því, sem áður var. Ensku
blöðin höfðu orð á hve hátíðin!
hefði farið vel fram, og að skrúð-
gangan hefði verið sú fjölmenn-
asta og athyglisverðasta, sem
sézt hefði í Winnipeg.
III.
Þannig fóru íslendingar á stað
með hið fyrsta íslendingadags
hátíðahald sitt hér í Winnipeg.
En síðan eru nú liðin fimtíu ár.
íslendingadags-hátíðahaldið hef-
ir ávalt verið vinsælt, það hefir
dafnað ár frá ári og verið fagn-
að af öllum sönnum íslending-
um. Og út frá þessum Winnipeg
íslendingadegi hafa aðrir mynd-
ast víða út um bygðir íslendinga.
En fjölmennasti og vinsælasti
hátíðisdagur fslendina, sérstak-
lega á síðari árum, er fslend-
ingadagur Winnipeg, Selkirk og
Gimli manna, er síðan 1932, hef-
ir verið haldinn að Gimli, og frá
þeim tíma blómgast ár frá ári.
IV.
Að morgninum, þann 7. ágúst
kl. 9.30 byrjar fyrsti þáttur í-
þróttanna með hlaupi fyrir börn
og unglinga, drengi og stúlkur,
á aldrinum sex og upp til fjórtán
ára, og eru sem fyr, þrenn verð-
laun gefin fyrir hverja ákveðna
hlaupa vegalengd, þrenn verð-
laun fyrir drengi og þrenn fyrir
stúlkur. Þá eru og hlaup fyrir
ungar stúlkur og drengi, giftar
konur og gifta menn, og er þess-
um flokkum einnig gefin þrenn
verðlaun fyrir hverja ákveðna
hlaupa-vegalengd.
Klukkan ellefu, hefjast aðal
íþróttirnar á íþróttavellinum í
skemtigarðinum, og af auglýs-
ingum, sem dreift hefir verið út
um bygðirnar, getur fólk áttað
sig á hverjar þær eru. Verð-
laun verða gefin fyrir hverja í-
þrótt fyrir sig. Og auk þess
verður kept um Skúla Hanson’s
bikarinn og Oddson’s skjöldinn.
Bikarinn verður gefinn þeim til
eins árs, er flesta vinninga fæt’,
en skjöldurinn þeim íþrótta-
flokki til eins árs, er hefir flesta
vinninga.
Þar sem íþróttirnar fara
fram í skemtigarðinum, er ynd-
islegt að vera, því fólkið getur
setið, staðið eða gengið í skjóli
og skugga trjánna og varið sig
fyrir hita og ofbirtu sólarinnar,
samhliða því, sem það getur
drukkið í sig hina lifandi angan
skógarins, og nýtur í bezta lagi
alls, sem fram fer á íþróttavell-
inum. Og þaðan er heldur ekki
nema steinsnar til þess staðar í
skemtigarðinum, sem aðal
skemtiskrá dagsins fer fram.
V.
Eg hygg það sé ekki ofsagt,
þó eg segi að skreyting staðar-
ins verði óviðjafnanleg. — Þeir,
sem hafa áður verið á íslend-
ingadeginum að Gimli, hefir
hygg eg flestum líkað skreyting
skemtistaðarins vel, og hafa hin
prýðilegu tjöld af náttúru ís-
lands, máluð af okkar vinsæla
listamanni, Friðrik Sveinsson,
átt einna mestan þátt í að gera
staðinn svipmikinn og hrífandi.
í þetta sinn bætast við tvö ný
tjöld, til skreytingar í skemti-
garðinum. Bæði eftir Friðrik
Sveinsson. Sýnir annað tjaldið,
sem er 12 x 18 fet, að stærð,
frystu lending landnemanna við
Gimli, eins og staðurinn og um-
hverfið leit út þá, skógi þakið
og vilt,. með dulrænt, heillandi
yfirlit. Hitt tjaldið, sem einnig
er 12 x 18 feta stórt, sýnir hina
nýju Þingvelli, eins og þeir líta
út í dag, í þeirri mynd, sem hug-
vit manns og hönd hefir gróður-
sett og prýtt hinn forn-helga
og fræga sögustað.
Fer eg svo ekki lengra út í að
lýsa skreyting skemtistaðarins
að Gimli, eins og hann verður
þann 7. ágúst næstkomandi, því
það yrði of langt mál. En öllum
íslendingum vil eg ráðleggja að
koma, sjá og sannfærast sjálfir
um það, sem mig skorta orð til
að lýsa.
VI.
Um sjálfa skemtiskrána skal
eg ekki verða fjölorður, sökum
þess að hún verður birt lið fyrir
lið í blöðunum.
Ætlast er til að aðal skemt-
unin byrji kl. 2 e.'h. í “Parkinu”
Kl. 1.30 e. h. hefst skrúðganga
út í garðinn og leikur hljómsveit
fyrir henni. Numið verður stað-
ar við landnema minnisvarðann
og lagður á hann blómsveigur af
Fjallkonunni, Miss Sigurborg
Davíðson, og sungið, “ó, Guð
vors lands”. Þaðan verður hald-
ið út í garðin. — Fjallkonan,
Miss Canada og Miss Ameríka,
ganga til sætis, og forseti, Jón
J. Samson setur hátíðina. Þá
verða minni flutt í óbundnu og
bundnu máli. Séra V. J. Ey-
lands, flytur ræðu fyrir minni
fslands, Friðrik Sveinsson, fyrir
minni landnemanna í sambandi
| við málverkið. Prófessor Rich-
| ard Beck, flytur kvæði fyrir
minni íslands. V. J. Guttorms-
1 son á Lundar, flytur kvæði fyrir
minni landnemanna, og E. P.
Jónsson, kvæði fyrir minni Vest-
urheims.
Fjörutíu manna hljómsveit
spilar þar af og til allan daginn.
Hinn vinsæli karlakór íslendinga
í Winnipeg, syngur þar einnig
nokkur lög, undir stjórn Ragn-
ars H. Ragnar. Sextán stúlkur
frá Selkirk, allar klæddar ein-
kennisbúning, sýna þar list-
dansa. Hafa þær ár eftir ár
tekið fyrstu verðlaun í “Festi-
val” í Selkirk, og munu stúlk-
urnar efalaust skemta áhorf-
endum vel. Að kvöldinu verða
alþýðusöngvar sungnir, undir
stjórn Alderman Paul Bardal.
stöðum: annan í Blaine og hinn
í Seattle. Kr til þess valinn
sunnudagur á báðum stöðum;
seinasti sunnudagur í júlí og
fyrsti sunnudagur í ágúst; er
því rétt vika á milli hátíðanna.
Sunnudagur er valinn til þess að
Og að síðustu fá allir að skemta sem flestir geti sótt án þess að
sér við dans svo lengi sem þá tapa vinnu. Þeir kalla þessar
langar til.
«
VII.
Sökum þess hve “Bus-in”
reynduist óábyggileg í sumar
sem leið, verður ekki leitað tii
þeirra sérstaklega til að flytja
fólk fram og til baka frá Winni-
peg og Gimli, en bæði “Train”
og “Bus” verða á ferðinni eftir
föstum áætlunum fyrri hluta
dagsins, og er fólk vinsamlega
beðið að tryggja sér far með
þeim. Síðasta “train”-ið fer frá
Gimli kl. 12 að kvöldi.
Fargjald fram og til baka frá
Winnipeg og Gimli, er $1.25.
Aðgangur í garðinn 25c fyrir
fullorðna og lOc fyrir börn innan
tólf ára. Aðgangur að dansin-
um að kveldinu 25c.
VIII.
íslendingar! Fj'ölmennið á
þessa fimtíu ára hátíð íslend-
indadagsins. Ogfló ykkur kunni
að finnast einhverjir örðugleik-
ar í sambandi við að komast á
hátíðina, þá látið það ekki angra
ykkur eða hefta för ykkar. Mun-
ið eftir hvað frændur ykkar og
vinir lögðu mikið á. sig til að
sækja íslendingadaginn fyrir fim
tíu árum síðan, og berið farar-
tækin sem þið getið ferðast með
nú, saman við /arartækin fyrir
50 árum síðan, þá er eg viss um
hátíðir 2. ágúst hver sem mán-
aðardagurinn er. Nú vildi svo
til í Blaine að í þetta skifti bar
2. ágúst upp á 31. júlí; minti
það mig á sögu gamla mannsins
sem sagðist muna eftir því að
jólin hefðu borið upp á páska-
daginn í ungdæmi sínu.
í Blaine stóð lúterski söfnuð-
urinn fyrir hátíðinni og hefir
gert það um nokkur undanfarin
ár, en samt er það almenn hátíð
hjá þeim Blaine-búum, með full-
kominni samvinnu allra. Hátíð-
in var haldin í Lincoln skemti-
garðinum. Veðrið var indælt,
eins og það var allan tímann
sem við vorum þar vestra; heið-
skírt loft og blíðviðri dag eftir
dag.
Hátíðin var ágætega undir-
búin. Andrew Daníelson var
formaður þeirrar nefndar, sem
fyrir henni stóð og forseti dags-
ins, en séra Valdimar Eylands
hafði séð um skemtiskrána og
gert það prýðilega; var það bók
prentuð í þremur litum — svört-
um, rauðum og bláum, með fjórt.
án myndum. Ellefu myndirnar
voru af fólki sem þátt tók i
skemtuninni; þá var mynd af
íslenzkum fálka, mynd af ís-
lenzka flagginu í réttum litum
og dráttmynd af héruðum um-
hverfis Blaine. Hafði séra Ey-
lands útbúið þetta og prentað
Þér sem notlð—
TIMBUR
KAUPIÐ AF
THE
Empire Sash & Door
CO.f LTD.
BirgflLr: Henry Ave. Eaat
Sími 95 551—95 552
SkrLfstofa:
Henry of Argyle
VERÐ - GÆÐI - ÁNÆGJA
þið verðið ekki óþarflega kröfu-. það alt sjálfur með svolitum
hörð við nefndina, sem reynir áhöldum sem hann á til þess. Eg
að gera sitt besta.
Með komu hinna mörgu, góðu
gesta að heiman, og ekki hvað
sízt með komu Jónasar alþingis-
manns JónssonaA síðastliðið
sumar, og nú fyrir nokkrum
dögum síðan, komu Thor Thors
alþingismanns og frúar hans,
hefir vaknað nýr áhugi til sam-
taka og samvinnu meðal okkar
hér, og einnig einlæg löngun og
áhugi til samvinnu við heima-
þjóðina. —‘Treystum þau bönd.
Og gleymum því ekki að sam-
einaðir stöndum við, en sundr-
aðir föllum við.
KLETTAFJÖLL OG
KYRRAHAF
Eftir Sig. Júl. Jóhannesson
Framh.
f Blaine heimsóttum við séra
Halldór Johnson og konu hans.
Var hann kátur og ræðinn eins
og í gamla daga, hefir hann
vil geta þess hér að einmitt á
íslendingdaginn voru þau Ey-
lands-hjónin að leggja af staö
austur til Winnipeg; hafði hann
þjónað söfnuðum og þau tekið
mikinn þátt í félagsmálum þar
vestra í síðastliðin 8 ár. Séra
Eylands flutti skörulega ræðu á
hátíðinni um leið og hann
kvaddi. Ræðan var sérstaklega
einkennileg: sumstaðar lýsti sér
klökkvi og söknuður, sumstaðar
dirfska og óvenjuleg einurð, al-
staðar drenglyndi og hreinskilni.
‘ Eg þekti séra Eylands ekkert
þá, en mér fanst og sýndist eins
og ský færast yfir ásjónu manna
og yfir hátíðina þegar þau hjón-
in höfðu kvatt og óku af stað
austur í bifreiðinni sinni með
barnahópinn. Eg skildi þetta
ekki þá eins vel og eg skil það
nú — eg hefi talsvert kynst séra
Eylands síðan.
Hátíðin var fjölsótt; þangað
komu allmargir frá Vancouver
og Point Roberts og sumir
miklu lengra að. Þar mætti eg
nærgætin þau voru og vingjarn-
leg á allan hátt. Það eina, sem
eg sé eftir í sambandi við þessa
ferð var það að geta ekki heim-
sótt þau; þangað hafði eg þó
sannarlega ætlað mér að koma.
H. Sigurður Helgason stjórn-
aði söngnum á hátíðinni og
fórst það myndarlega; hann er
sonur Helga Helgasonar og
bróðursonur Jónasar Helgason,
sem báðir voru tónskáld, hefir
Sigurður erft þá gáfu og samið . ., , ...
mörg falleg lög. Yfir höfuð var Þuetta.,e" þnðja SUmanð sem
skemtiskráin vönduð og fór alt að+heimíkð ^tarfar og vil eg nu
fram hið bezta. nota tækfænð að ^akka ollum
„ sem að hafa hjálpað, hvei’t sem
i sambandi við þessa ferð
, F að það hefir venð með pemng-
hafði eg verið beðmn að flytia , •••»
„ . , f „ , , , , , um, vmnu eða oðrum gjofum,
fynrlestur um ísland s enaku í og einnig vil eg þakka ritsljóra
bænum Bellingham, en hann er Heimskrin?lu fyrir að birta Ö!1
her um bil 30 milur fra Blaine. _____.
Hét sá bær áður New Whatcom enc^a nofnm-
net sa oær aöur JNew wnatcom Eg. bið þá Heimskringlu að
og rann saman við anhan bæ, birta þegsi „öfn sem að fylgja
sem lairhaven het; vildi hvor-
ugur bærinn taka upp nafn hins Kvenfél. “Eining”,
og var því hinn nýi samsteypu- Lundar, Man..............$10.00
bær nefndur Bellingham. Þar Kvenfél. “Berglind”,
er afarmikill kennaraskóli og Langruth, Man............. 10.00
stunduðu þar framhaldsnám um Prófessor og frú R. Beck,
800 kennarar. Eg hélt fyrir- Grand Forks, N. D.........1.5.00
lesturinn í þessum skóla að ónefndur 1.00
morgni dags (kl. 11). Þar var
aðeins einn íslenzkur kennari við 1 blómasjóð:
nám: Mrs. Grímson frá Alberta, Sambands kvenfél. Oak Point
nágranni Steph. G. Fjöldi manns $5.00 í minningu um Andrés
var viðstaddur og þar á meðal Skagfeld.
skólastjórinn, sem Fisher heitir. ^r. °% Mrs. Gunnlaugur og
Eg talaði hér um bil klukkutíma Halldóra Gíslason, Wynyard,
og var áheyrn og eftirtekt hin Sask. $3.00 í minningu um
bezta. Þegar lokið var bauð eg Gunnstein Gunnlaug Johnson.
þeim sem viðstaddir voru að bera ónefnd kona í Winnipeg gaf
fram spurningar ef þeir vildu og ^ kodda og 4 koddaver í minn-
var það svo fúslega þegið að mgu um móður sína.
spurningum rigndi yfir mig úr Mrs> Sveinbj. Johnson, Wpg.,
öllum áttum, var fólkið sýnilega gaf van(jaga stofuklukku.
Frh. á 8. bls. Miss Emily Bardal, Winnipeg,
gaf rúmstæði, mattressu og rúm
B R É F teppi.
------ ! Mrs. N. Halldórsson, Árborg,
Árborg, Man., gaf l rúmlak, 1 koddaver og á-
10. júlí 1939 breiðu.
Kæri ristj. Hkr.: Nokkru áður en að heimilið
Nú er sumarheimili ísl. barna var 0pnað tóku nokkrir góðvilj-
á Hnausum tekið til starfa yfir agir menn sig til og fóru ofan að
sumarmánuðina og er sannar- Hnausum til að laga til og prýða í
lega yndislegt að koma þangað kring um heimilið og stækka leik
og sjá börnin hvað þau eru á- völl barnanna. Dr. S. E. Björns-
nægjuleg og hve góð regla og son 0g frú hans keyrðu nokkra
eftirlit er þar á öllum hlutum. þeirra á staðinn og sáu um mál-
Þessi stofnun varð til á ótrú- tíðir handa þeim á eigin kostnað.
lega stuttum tíma og á tilveru f>eir sem að gáfu dagsverk í það
sína að þakka fólki fjær og nær, sinn vóru: E. Benjamínsson,
sem að hefir tekið saman hönd- Geysir; B. Bjarnason, Geysir;
um, bæði með að gefa peninga G. Pétursson, Geysir; Tímóteus
og vinnu og húsgögn og ýmsa Böðvarsson, Geysir; Gunnlaug-
muni, sem að nauðsynlegir eru ur Jóhannsson, Geysir; Grímur
á heimilinu. Magnússon, Geysir; Leonard
Það er til skrá yfir öll nöfn Halldórsson, Halldór Einarsson
manna og kvenna, sem að hafa og S. S. Oddleifsson, allir frá Ár-
styrkt þetta fyrirætki, en það borg. Kom Mr. Oddleifsson með
verður aldrei hægt að þakka vélarsög og sagaði nægan eldivið"
eins og vert er, þeim sem byrj- til tveggja ára. Var það alt
uðu á þessu þarfa fyrirtæki. Eg viður sem að var tekinn á eign
ætla ekki hér að fara að telja Sumarheimilisins.
upp nöfn, en þó finst mér að eg Mr. Laugi Johnson sló blettinn
sannarlega ékki hætt þeim sið að hiíkiu rcngia au. rai ihœiu cg ... . , . „. , , .* . •
,, .*, * . r . T '* 'i verði að nefna sera Eyjolf Melan, í kring um husið. Nokkru semna,
fylgjast með veraldarviðburðum, fornkunmngja mlnum Luðvik
hvort sem þeir gerast nær hon
um eða fjær.
Eg minnist altaf greinar, sem
séra Halldór sendi “Voröld” þeg-
ar friðarsamningarnir svonefndu
voru gerðir í Versölum að af-
stöðnu stríðinu 1918. Var þar
svo greinilegt og skilningsríkt
álit um þá samninga og svo
glöggur spádómur um það hvað
af þeim hlyti að leiða eins og nú
er komið á daginn. Var þetta þá
talin hin mesta heimska af öllu
leiðandi fólki; samningarnir á-
litnir sanngirnin sjálf og ekkert
við þá að athuga. En nú er
komið annað hljóð í strokkinn
— bezt að fara ekki lengra út
í þá sálma.
Séra Halldór misti fyrri konu
sína Þóru Jónsdóttur, fyrir
nokkrum árum eftir stutta sam-
búð; var hún dugnaðar- og
myndar kona, gáfuð og bók-
hneigð mjög. Nú er hann
kvæntur aftur; er seinni kona
hans Matthildur dóttir Þórðar
alþingisnjanns frá Hattardal,
sem var þjóðkunnur maður og
merkur á sinni tíð. Er þessi
kona tilkomumikil, gáfuð og vel
látin.
Þeir Strandarbúar halda æfin-
lega íslendingadag á tveimur
Laxdal og konu hans (sem er
systir konu Árna sál. Friðriks-
sonar); þau eiga heima í Port-
land, Oregon. Lúðvík var glað-
ur, kátur og vingjarnlegur eins
og hann átti að sér í gamla daga.
Þarna var einnig staddur Dr.
John A. Johnson frá Tacoma,
glæsilegur maður og mikill á
velli. Mér þótti gaman að mæta
honum, því hann er Borgfirð-
ingur; ættaður úr Andakýlum;
eru þeir Guðmundur Grímsson
dómari og hann systkinasynir.
Þá mætti eg þar Þórði Kr. Krist-
jánssyni skáldi; hann er gamail
félagsbróðir úr Hagyrðingafé-
laginu sæla, hann flutti kvæði á
skemtiskránni og annað til okkar
hjónanna. Vesturströndin hlýt-
ur að eiga betur við hann en
Manitoba; mér fanst hann vera
svo margfalt glaðari og sællegri
en hann var hér eystra, og
gladdi mig það stórlega.
Á þessari hátíð mætti eg forn-
vin) mínum Erlendi Gíslasyni!
skáldi frá Westminster, en hann j
var fyrsti húsbóndi minn hér í
landi fyrir'fjörutíu árum síðan,
er kona hans systir Dr. Valtýs
Guðmundssonar og frú Skafta-
son. Þau hjón áttu þá heima á
Ross, gleymi eg því aldrei hversu1
sem að sá um smíði á húsinu og eða þegar að búið var að opna
vann alt endurgjaldslaust og þá heimilið, kom Gestur Vídal og
Mrs. Melan, sem að hefir mjög Hannes bróðursonur hans og
mikið lagt á sig í þarfir heim- gáfu dagsverk hver. Færði
ilisins; líka Mrs. S. Thorvald- Gestur forstöðukonu, Mrs. Fred-
son og fleiri; og síðast en ekki erickson, rjóma, en Hannes blóm
sízt, Mrs. S. E. Bjrönsson, for- og garðávexti frá móður sinni.
seta Kvennasambandsins, sem Mr. G. E. Martein, Hnausa, gaf
má að réttu nefna móður sumar- hvítfisk og U. F. W. M., Árborg,
heimilisins. Hún vinnur af öll- gáfu bækur.
um kröftum bæði sumar og vet- Fyrir allar þessar gjafir þakka
ur, heimilinu í hag og það er eg innilega fyrir hönd starfs-
áreiðanlegt, að ef að hennar nefndarinnar.
hefði ekki notið við, væri þessi Emma von Renesse,
stofnun ekki svona vel á veg Fjármálaritari
komin. Sumarheimilisins
AMAZING VALUE
--Greatest Advertising Offer Ever Made-
A GUARANTEED SCIENTIFIC PUSH UP
Permanent Affc
WAVE "5
With Shampoo
& Finger Wave
Complete
This Offer Is Made by the Scientific as an Advertising Special.
Never Before Such Values. Beautifui, Lasting, Permanent Waves.
Phone 24 862
SCIENTIFIC BEAUTY CULTURE
612 Power Bldg., Portage Ave. & Vaughan St., Winnipeg
Winnipeg’s Largest, Most Reliable, Best Equipped Beauty Saion