Heimskringla - 29.11.1939, Blaðsíða 3

WINNIPEG, 29. NÓV. 1989
HEIMSKRINGLA
3. SÍÐA
. . . skín á tinda morgunsól.
Glöðum fágar röðulroða
reiðarslóðir, dal og hól.
Eða þessa:
• . . . fagur guðs dagur;
blessaður, blessandi,
blíður röðull, þýður.”
Annað dæmi vil eg nefna um
látleysi vísu, sem þó er þrungin
skáldskap og harla tilfinninga-
rík:
Svo er okkar
ást í millum
sem hús standi
halt í brekku,
svigni súlur,
sjatni veggir,
sé vanviðað,
völdum bæði.
íþrótt tungunnar á sér vítt
svigrúm, sem betur fer, og eru
henni engin takmörk sett — í-
þróttinni þeirri.
Hver rithöfundur getur með
frjálsu móti skapað sér lög og
reglur, hvort sem hann yrkir eða
ritar óbundið mál. Svigrúmið er
svo vítt. Þó að málfræðingar
semji setningafræði með reglum
°g reglu-reglum og rímfræðing-
ar á hinu leitinu, geta höfundar j
ieyft sér að ósekju þau undan-J
hrögð, sem sýna einkenni hvers!
Uln sig. Þetta alt mætti sýna
'neð dæmum. En það mundi
verða langt mál, ef farið væri J
gaumgæfilega út í þá sálma, og
°g væri í rauninni efni í allstóra
bók.
Þetta vil eg segja að lokum:
Ef þjóðin tekur fótamentun
tram yfir íþróttir tungunnar,
rnun menning þjóðar vorrar fót-
hrjóta sig og hálsbrjóta.
Og þá verður hfenni ekki við-
reisnar von.—Eimreiðin.
öllum kunnugt um. Sex fríarj
skemtisamkomur á ári með á-1
gætu prógrammi, ræðum og söng!
og fleira. Gott íslenzkt bóka-:
safn með fjölda nýrra bóka, á-|
samt þeim eldri, um 1600 að tölu.
Þrjú dagblöð heiman frá íslandi
sem koma hingað vikulega. —
Tímarit Þjóðræknisfélagsins, og
síðast en ekki sízt að mæta kunn-
ingjum sínum og skiftast á vin-
samlegum kveðjum í þeim feg-
ursta fundarsal sem íslendingar
hafa nokkru sinni átt hér megin
hafsins.
Það er vissa mín að aldrei hafi
félagsskapur í þessum bæ boðið
meðlimum sínum betri kjör en
þau sem þið hafið hlotið hjá
“Fróni” fyrir $1 á síðari árum.
Það eru tilmæli mín að þið
rumskist nú, og rekið af ykkur
deyfðina, landar, og reynið á
mannskap ykkar að fá
Mun hafa verið fyrsti íslenzkur ! Við áttum heima um nokkur
læknir sem próf' tók í Canada og ár sinn hvoru megin við sömu
var hann altaf læknir í Winni- götuna; mættust þá oft, gengum
peg frá þeim tíma þangað ti! saman og ræddum ýms mál á víð
hann hætti störfum sökum bil- og dreif. Minnist eg þess að
aðrar heilsu nokkrum árum eft- hann hóf æfinlega samræðurnar
ir að stríðinu var lokið. Hami með sömu orðunum og það voru
var um eitt skeið líkkoðunar- þessi: “Hefirðu frétt nokkuð að
maður (coroner) í Manitoba og heiman nýlega? Fengið nokkur
yfir fjörutíu ár læknir stúkunn- blöð?” Hugurinn var altaf að
ar “fsafold” I.O.F. nokkru leyti heima; partur af
Dr. Stephensen innritaðist í sálinni flutti aldrei vestur —
herinn 1. febrúar 1916, varð f?at það ekki.
læknir 197. herdeildarninar 6. I
marz sama ár og hélt því em- oft hann gleddi umhvörf ný,
DR. ÓLAFUR STEPHENSEN bætti þangað til sú deild fór til aHaf mátti finna,
------ Englands. Þá hvarf hann inn hálfu lífi lifði ’hann í
Fæddur 22. des., 1864 með C.A.M.C. og fór með þeirri l^ndi feðra sinna.
Dáinn 17. júlí, 1939 læknadeild til Englands 22. feb-
------ rúar 1917, sem kafteinn í Army
Með Dr. Ólafi Stephensen er
Þegar maður kemur fyrst til Medical Corps. Var fyrst í horfinn úr hópnum góður lækn-
framandi lands, er það margt, Folkestone við herskoðanir ;svo glæsilegur og vel gefinn mað-
sem fyrir augun ber, og ýmis- ’fastur herlæknir við Canadian ur> sannur fslendingur.
nýja legt sem eftirtekt vekur. Flest Special Hospital í Ramsgate. j Sig. Júl. Jóhannesson
meðlimi til þess tíma að næsti jskolast það samt burt úr tilveru Þetta hospítal er við sjóinn á; Reykjavíkurblöðin eru beðin
fundur verður haldinn í desem- ’minninganna með öldum líðandi Suður-Englandi og varð því fyr- !ag taka upp þessi minningarorð
ber. Þrenn verðlaun verða þeim ára; einstök atriði festa þó dýpri ir stöðugum árásum af hálfu j _______________
veitt sem kom með flesta með- rætur en önnur og sum afmást loftskipa. Bilaði heilsa hans þá 1 atvtv A44 I fF f t
limi:$5,$3og$2,en minstfyrir!aldrei. Jtil muna og fékk hann aldrei A1Nl>AW 1 Pl!<öoU LlH
5 nýja meðlimi. Áskriftargjaldið
Þegar eg var nýlega kominn ti! bót. Var fyrsti íslenzki læknir,
fyrir næsta ár verður að fylgja. jWinnipeg, man eg eftir því enn, sem fór í herinn og stríðið.
Við fslendingar höfum vissu-'þótt langt sé liðið síðan, að eg! Árið 1896, fjórða febrúar,
Eftir Stgr. Matthíasson
vegleg minnismerki, þrátt fyrir Dr. 0. Steph'ensen.”
■■■■■ ■■■■■■■H
var staddur á samkomU í North kvæntrst Dr. Stephensen eftir- MikJa breytingu má einni
lA/ T T r\ 11 T» — .. n i.J.t - 1 n u nL ^ JÍ 1 * rtlrlr-I n m vt vti iiv\/vÍmii "1\/Tr» v» '
Eg er svo
_ __ mftn |?3ið sem
l»á daga. Eitt atriðið áar frá Skriðdal í N.-Múlasýslu, Zpm datt í hug að
skemtiskránni var: “Einsongur, o* Onnu Sigfusdottur Hallssonar hægt værj að sjétta tún hvað þá
lega ýmsra hagsmuna að gæta,
sem við getum ekki fullnægt West Hall. Þar átti íslenzka sálin lifandi ekkju sinni, ungfrú Mar- á fslandi á ti/2 dld
nema við vinnum saman og í Winnipeg heimili sitt og aðset- gréti Stefánsdóttur Gunnarsson-' arn„ii *•
stöndum saman. Við höfum á ur -' j— nuij. -l-; xt T\*v,i„r,*„i,, i® ’ g
liðnum árum reist okkur mörg
ÁVARP FORSETA FRÓNS
I'Iutt á Frónsfundi 27. nóv. af
S. Thorkelsson
fæðina og smæðina í h'inum
mikla fjölda af allra þjóða fólki
og í kapphlaupi um daglegt
brauð og lífsviðurværi.
Má eg bendaA nokkur þessara
minnismerkja sem eg mintist á:
Kirkjufélögin, dagblöðin, Good-
templara félagsskapinn og þetta
veglega hús sem við sitjum í nú;
gamalmenna heimilið, Jóns
Bjarnasonar skólann, Þjóðrækn-
isfélagið og söngfélögin karla-
kc-rinn, J. S. félagið ;Og fl.,
og fl., og síðast en ekki sízt
frá Sleðbrjót. Séra Sigurður
rækta nýtt, hvað þá planta birki-
h'rísi heima við bæ. Eg lærði
^að hefir ekki verið vani minn
að lengja fundinn með mælgi en
I þetta sinn vildi eg leyfa mér að
SeSja nokkur orð deildinni ‘Frón’
III hagsmuna og heilla. Á liðn-
Ulu árum hefir meðlimatölunni
stöðUgt fjölgað þangað til í ár.
•^ð sönnu hafa okkur bæst nýir
meðlimir á árinu en við höfum
I'ka tapað nokkrum svo deildin
mun nálega standa í stað að með-
hniatölu, og er langt frá því eg
Se ánægður með það.
Það eru svo margir fslending-
ar í Winnipeg, íslendingar með
r'ka þjóðernis og þjóðræknis
meðvitund, að það er rétt ótrú-
'e&t hvað fáir af þeim eru í
þessu félagi. Eg veit ekki hverju
er að kenna, stjórn félags-
lns ^ða andlegri deyfð og íhug-
unarleysi fólksins, en eitt veit
að okkur ber skylda til að
raða bót á þessu og eg er viss
Ulh að með samvinnu má fjölga
^eðlimatölunni að góðum mun.
^eildin er enn ekki svo gömul
að líklegt væri að hún væri fall-
ln í kyrstöðu eða afturför.
Við þetta tækifæri leyfi eg
lller að fara þess á leit við alla
Sem hér eru viðstaddir og ekki
eru meðlimir, að þeir gangi nú í
élagið, riti nöfn sín hjá fjár-
málaritam bór í kvöld sem með-
*mir. Ársgjaldið verður sótt til
þeirra þegar þeim verður afhent
'maritið í febrúar.
^il meðlimanna vildi eg segja
itt; Vilja, þeir nú ekki beita á-
nrifum sínum við kunningjana
fá þá til að gerast meðlimi?
að er eins og við öll vitum eina
y°nin °g eina ráðið að félagið
‘émgist, að fslendingar láti sér
arjt um heill þess og framför.
étt þjg kjósið nothæfa menn
1 að standa fyrir málum ykkar,
a geta þeir litlu áorkað nema
l116® ykkar samvinnu og sam-
nygð.
Spurt verður: Hvað hafið þið
Hv' bjóða í deildinni “Frón” og
í h ^1'1'1 eg að ^erasf meðlimur
enr>i. Það er ykkur að sönnu
Þegar að þessu atriði kom, var Gunnarsson á Hallormsstað var
því lýst yfir að hann mundi ekki föðurbróðir Stefáns og eru þau j,að fyrs‘t‘ er eg kom - Norður
geta komið; hann hefði verið Gunnar Gunnarsson (skáld og jland u ^ gamal]> að slíkt var
kallaður burt til þess að sinna jMargrét því þremenningar. Mar- lvinnandi verk> er eg sá túna_
veiku barni. Fólkið varð auðsjá- grét er gáfuð kona og mikilhæf.! slettu Guðm. Hjaltasonar á
ánlega fyrir vonbrigðum. En| Þau hjón eignuðust níu börn, Bægisá og fallegu reynitrén í
rétt áður en samkomunni var fimm dætur og fjóra syni; eru'görðum á Akureyri. Danskir
lokið, opnuðust dyrnar og inn sjö þeirra á lífi talin hér eftir '
kom ungur miðaldramaður, eink- aldri: Guðrún Melsted, gift Dr.
ar fríður sýnum, bjartur og gló- Robert Black; Anna, gift Victor
hærður. Honum var þannig tek- J. Percy, báðar í Winniþeg;
ið að salurinn endurómaði allur Magnús í California; Elma, gift u“m af Dönum, Danir af Þjóð-
af dynjandi lófaklappi. Þetta Geo. P. Kennedy í Winnipeg; verjum en þeir af Frökkum og
e-ott álit sem æskileeir boreararlTJ St®pJ|ensen: hann var Stefán 1 Vancouver; Emilie Sig- Frakkar af ítölum. En ítalir
bessarar umru bióðar. jtafarlaust kallaður upp á pall- urbjörg og Pranklin Hannes lærðu af Grikkjum, en þeir af
Þessara hagsmuna getum við |inn', ekk hann Þangað hvatlega heima hjá móður sinni. Tvö hinum ódauðlegu guðum, og þó
ekki gætt nema með samvinnut?? hermaunalega, sneri sér að börnin eru dáin: Emilie dó ung i sérstaklega af Pallas og Apolló
og sameiginlegum átökum en y.?ikinu.0g fagðl Pruðmannlega: og Gunnar Rúberg látinn s. 1.10g elskulegri Afródítu. — En
með þeim höfum við næga krafta
enn, að sjá þeim öllum vel borg-
kaupmenn, eða konur þeirra,
höfðu flutt reyniplöntur sunnan
úr Möðrufellshrauni til að prýða
fyrir framan hús sín. Við lærð-
ið.
“Eg ætla að syngja fyrir ykkur júní. Tvær systur lifa Dr. Steph- jbitti nU) _ áður en eg hatta’
Tarið hans Kristjans Jons- ensen, a íslandi, baðar í Reykja- jskal eg, góði lesari, leggja fyrir
sonar. vík; Þórunn, ekkja Davíðs,þig spurningu og þú skalt ekki
íslendingar attu i þa daga Scheving Thorstemsson lækms, geta svarað henni (segi eg, eins
flokksmaðurfog'eg get ekki sagt grunnar rætur her- en djúpar og Ástríður ekkja séra Ólafs 0g Jón á Krossastöðum sagði
mérþykineittsérstaklegavæntih m It islenzkt var K'm t>a Petersen. stundum vi» mivl.
um presta „ema hann séra E.v!W” «»».»■ | Eins og áður cr 3agt var Dr
Eg er enginn kirkju eða
annara sportsidióta) sem eftir
öruðga uppgöngu kæmust loks
upp á jökulröndina og hygðu að
tjalda og gleðjast yfir sínum
prímus og hvílupokum, en hlttu
þá fyrir sér óasis á eyðimörku,
“algrænu skrauti prýddan”
danska hólmann, með manna-
bygðum miklu betri en í Þóris-
dal, — já, — og hittu þar Stein-
grím lækni.
M. ö. o.: Hvíti Hofsjökuls-
skallinn á kortinu er góð auglýs-
ing öllu fólki um stærð Borgund-
arhólms því þar kemst hann rétt
vel og mátulega fyrir.
En athugum annað, sem ekki
er síður fróðlegt. Uppi á þess-
um sama skalla mundi á sama
hátt geta rúmast alt ræktað land
á íslandi, ef við hugsum okkur,
að það væri þar samankomið í
eina heild, þ. e. öll tún og ný-
rækt allir matjurtagarðar, akr-
ar og áveituengi landsins, — öll
sú fagra spilda (og mætti til
prýði kringja utan um hana
ramma af landsins prýðilegustu
birkitrjám) — mundi rúmast
uppi á skallanum, talsvert betur
en Bornholm, því að flatarmáli
reiknast ekki samantalin rækt-
uð jörð á landi voru meira en
rúml. 400 ferkílómetrar.
Við getum nú eftir þessar
bollaleggingar slegið því föstu,
að hvort sem við litum á Hofs-
jökulskallann eða Bornholm á
kortinu, gefa báðar stærðirnar
okkur nokkurnveginn hugmynd
um víðáttu þess, sem þegar h'efir
verið ræktað af íslenzkri mold.
Fróðir menn hafa reiknað út,
að sennilega mætti rækta upp
fimta hlutann af öllu landinu og
gera að túnum, ökrum, engjum
og görðum. Þó við gerum ráð
fyrir, að niðjar vorir í framtíð-
inni verðum föðurbetrungar og
manna verkrammastir, þá mun
sú mikla ræktun taka sinn tíma;
“grjót er nóg í Gnýputótt, glym-
ur í fornum steinum”. Það verða
þá að lokum, að samtöldu 40
svæði á stærð við Bornholm eða
Hofsjökulskallann.
En hver veit nema takast megi
með jarðhita að rækta miklu
meira og jafnvel kveikja líf úr
steinum?
hér ræðu fyrir okkur í kveld.
Mér hafa oft fundist viku-
blöðin okkar æði léleg og sama
hefir mér virst um margt sem
við höfum haft með höndum að
því vera ábótavant, eins
lands, af þ.í hann ætlar að flytja »™ladrykkur, o* þv. .slenskara Stephensen einkar friður maður
sem ta« var, J>e.m mun sæll. var aýnum ,Jg hið mesta pruðmenni
svolunm; og það er áreiðanlegt j framkomu. Hann var bók-
að fremur ollu öðru a skemti- hneigður Qg prýðilega ritfær.
skranni var það hin “sæla heims- Birtist öðru hvoru eftir hann rit_
„ ins svalalind” eins hún var gerðir j íslenzku blöðunum> sér_
s,þa tulkuð sem flestir drukku af stak]ega um lækningar og heil_
og alt sem meira og mínna ó-j etta .Y.e ' g ynr mitt eyti brigðismál Hann var glaðlynd-
fullkomnir menn hafa með hönd- var T1 lnn blJðl,af songnum og ur mjög að eðlisfari, skemtinn,
um, en Iritt fyrir Paé hafa ’ J^/öíaí sS>ndi"" « < ««« »»P>
þessar stofnanir veitt okkur ó-. P en jafnframt alvörumaður og á-
metanlegt gagn og munu veita'ensen; hann var sv0 un*ur llkur kveðinn í skoðunum.
okkur meðan þær standa og eg eir11 •’ rfe™. eflafsJvni Te Þrátt fyrir Það þótt hann væri Jstaður n. fl. Hofsjökull. Þar var
get ekki séð hvernig við kæm-1 . „ .. mannblendinn og félagslyndur | plássið einmitt tilvalið handa
umst af án heirra, „g » talié Mvær et —t hann sin aldrei fuLmleyá »»num w aéeins rétt rifleya ti,-
e^r^afslehdir^^-.-^"h^r-en hér , landiiágu til þess margar
?em"i5 Mum me5 éf. i ókto Ek »»"“"’ ia8t*5'"'- H“n fullti5ama6.
stundum við mig).
Spurningin er þessi: Hvað ætli
færi mikið fyrir Borgundar-
hólmi, ef hann væri kominn heim
á Frón?
Eg fór að mæla hólmanum
pláss á fslandskortinu, hér og
hvar 584 ferkílómetra svæði --
þar sem vel færi um hann. Fyrst
setti eg h’ann í ódáðahraun og
sómdi hann sér vel. Eins á
Sprengisandi, því ekki var held-
ur þröngt um hann þar. En þá
hugkvæmdist mér miklu betri
ISOKKRAR VÍSUR
mestu.
þíð, tilfinningarík og túlkandi.
Eg man altaf eftir honum eins,
* ., , n . .]1TÍ1 og hann var þetta kveld; síðar!ur >egar hann kom hingað og
eigin meðvitund sem hverjum honum talsvert við hlaut aðalmentun sína heima;
sérstökum einstakling nður a ^ auk þess var hann hér þeirri
| ólafur Stephensen var fæddur !llfsstoðu bundinn» sem þess
22. desember árið 1864 að'Holti krafð|st að hann h'elgaði henni
í Önundarfirði. Faðir hans var alla slna krafta» enda gerði hann
' Stefán prófastur síðar í Vatns-;>að’ hví hann var «dður læknir
firði, sonur Péturs prófasts að og samvizkusamur. Unga fólk-
lólafsvöllum, Stephensens amt- ið hei hefir en?a hugmynd um
TILNEFNDUR f HÁA
AKURYRKJUSTÖÐU
manns Ólafssonar stiftamt-
manns; en móðir hans var Guð-
rún dóttir Páls amtmanns Mel-
sted og Ragnheiðar dóttur Stef-
áns amtmanns á Möðruvöllum. í fi°lum árum
Hann tók inntökupróf í latínu-
skólann í Reykjavík 1879 og út-
skrifaðist þaðan 1885; tók læka-
isfræðipróf í Reykjavík 1890.
Prófessor K. W Neatby
sigldi þar næst til Kaupmanna-
jhafnar og var þar á sjúkrahúsi
'og fæðingarstofnunum.
I Hann var settur læknir í Þing-
jeyjarsýslu, í fjarveru Ásgeirs
yfirmaður Field Corps Depart- Blöndal, árið 1893, en fluttist fil
ment í háskólanum í Alberta, Vetsurh'eims haustið 1893;
hefir verið valinn af Line Ele- næsta ár gekk hann á lækna- upp í hálfa öld, átti hann þar
vators félögunum, sem stjórnari skólann í Winnipeg, vegna máls-'samt altaf djúpar og lifandi ræt-
hinnar nýju Akuryrkjudeildar ins, en fékk jafnframt leyfi til ur; hann var bundinn heima-
North-West Grain Dealers’ fé- að stunda lækningar hér í bæ. þjóðinni viðkvæmum og óslít-
lagsins. Hann útskrifaðist vorið 1895. andi böndum.
það hversu miklum erfiðleikum
það var bundið að stunda lækn-
ingar í Winnipeg, þegar hann
byrjaði það fyrir fjörutíu og
Þá voru húsa-
kynni manna og allur aðbúnaður
á því stigi að læknisstöðunni
fylgdi margfalt meiri áhyggjur
en nú á sér stað. Þá voru hér
heldur engin ferðatæki nema
fæturnar og reiðhjólin, en göt-
urnar oft ófærar hjólinu svo
ekki var um annað að gera en
ganga og leiða það.
Þótt Dr. Stephensen h'efði
dvalið fjarri ættjörðu sinni hátt
mælt, uppi á sjálfum jökulskall-
anum. Þar tyllti eg honum nið-
ur og fór vel á. Það var enda
svo rúmt um hann, að lítið eða
ekki mundi bera á honum neðan
úr Biskupstungum eða úr Skaga-
firði. Þar var stallurinn fund-
inn, eins og til þess skapaður, í
miðju landiT Og eg gladdist
þessari fundvísi og hugsaði með
samúð til fjallgöngumanna (og
Nú er að verða um föngin fátt
frostið þekur skjáinn,
en ylur af drottins andardrátt
endurvekur stráin.
Þungan eftir þrumuskúr
það mun renna dagur,
náttúrunnar örmum úr
yndislega fagur.
Full eru lífsins forðabúr
fjöldans lifnar hagur,
altaf munu skini og skúr
skifta nótt og dagur.
Beck og norska orðan
Sárt er að þurfa að segja pass
við svona skakkaföllum,
hann er að skjóta ref fyrir rass
riddurunum öllum.
Th. Nelson
KAUPIÐ HEIMSKRINGLU—
stærsta íslenzka vikublaðið
MAN X
CANADIAN
RY E
WHI5KY
Pcrfectly Matured, Age
Government Guaranteed
(9 Ýears Old)
12 oz. 25 oz. 40 oz.
$1.20 $2.55 $3.90
This advertisement is not published or displayed by the Liquor
Control Board or by the Government of Manitoba.