Heimskringla - 16.10.1940, Síða 7

WINNIPEG, 16. OKT. 1940
HEIMSKRINGLA
7. SÍÐA
“ÞAÐ BRESTUR AÐEINS
FÉ TIL SKÓGRÆKT-
ARINNAR”
Hákon Bjarnason skógrækt-
arstjóri er nýkominn heim úr
langri eftirlitsferð er hann fór
í þágu skógræktarmálanna um
Norðurland og Austurland. —
Fréttamaður Tímans átti tal
við Hákon í gær og birtist hér
hið hellta af frásögn hans um
málefni skógræktarinnar.
■— Við höfum nægilegt af
öllu, sem þarf til að koma skóg-
ræktarmálum okkar Islend-
inga í gott horf, nema pening-
um, mælti Hákon. Fé þvi, er
lagt var til skógræktarinnar á
þessu ári, var að mestu varið
til að dytta að og umbæta
gömlu skógargirðingarnar.
Ný skógargirðing
i Fnjóskadal
Jafnframt hefir verið hafinn
undirbúningur að stórri girð-
ingu í Fnjóskadal, vestan ár-
innar, og verður þar, þegar hún
kemst upp, ein víðlendasta
skóglendan á öllu landinu, sem
friðuð er. Fyrirhugað er, að
girðingin verði 10 kílómetra
löng, en Fnjóskár nýtur til
verndar landinu á 12 kílómetra
svæði. Um helmingur lands
þess, sem innan girðingarinn-
ar verður, er vaxið skógi og
kjarri, og verður væntanlega
alt skógi þakið, þegar það hef-
ir notið friðunar i nokkur ár.
Innan girðingarinnar verða
Skuggabjargaskógur, Þverár-
skógur vestan Fnjóskár, Stór-
höfða- og ef til vill Melaskóg-
ur. Þessari girðingu verður
væntanlega komið upp í haust
eða næsta sumar og er til því
sem næst nóg girðingarefni.
Sömuleiðis er í ráðum að
girða og friða skóglendi með-
fram Skjálfandafljóti í landi
jarðanna Fossels og Glaumbæj-
arsels.
Fleiri skógum hefi eg hug á
að hlynna að, þegar fé og tæki-
færi verður til.
Birkirœturnar lifa heila öld,
þótt skógurinn sé eyddur.
Eitt það merkilegasta, sem
komið hefir fram í skógrækt-
armálunum, seinustu árin, er
lífmagn það, er leynist með
gömlum birkirótum, sem varð-
veitst hafa í jörðu undir sauð-
beit um marga áratugi. Þetta
hefir sannast í girðingunum að
Here’s a Real
DRY
CLEANING
Bargain
SUITS Men's Three-Piece
DRESSESpiain, One-Piece
65
Men's & Ladies'
COATS 7Sc
Fur-Trimmed Extra
PHONE
86 311
Uhun£&uC&
Eiðum, Vöglum á Þelamörk og 30—40 þúsund plöntur síðast-
í Garðsárgili í Eyjafirði. Að ! liðið vor, og vonandi fást alt að
Eiðum var dálítill blettur girt-
ur árið 1927. Á þessum slóð-
um hafði enginn skógur verið í
nálægt 90 ár. En bráðlega
tóku birkiplöntur að vaxa upp
af gömlum og jarðhuldum rót-
um, og nú er svæðið vaxið álit-
legu kjarri og hæsta tréð 2.80
m. að hæð, beinvaxið og fal-
legt. Fyrir hálfu öðru ári var
Eiðagirðingin stækkuð, svo að
hún er nú 8 kílómetra löng og
nýtur Lagarfljóts til friðunar á
eina hlið. Allur norðurhluti
þessa friðaða lands er nú að
þekjast kjarri. Fyrir tveim ár-
um fundust við allnákvæma
leit aðeins örfáar nýgræðings-
plöntur á þessu svæði. Eg hefi
aldrei áður séð slíka umbreyt-
ingu á gróðurfari á svo skömm-
um tíma.
Svipað hefir gerst í Þela-
merkurgirðingu og í skógar-
girðinu Eyfirðinga í Garðsár-
gili.
Birkiplöntur í skóg-
lausu héruðunum
Síðan hljóðbært varð um
þessa atburði, ■ hafa ýmsir
menn farið að gefa þvi gætur,
hvort þeir yrðu ekki varir
skógarplantna á ýmsum stöð-
um, þar sem hingað til hefir
verið talið, að slíkur gróður
væri ekki til. I þessari ferð
minni hitti eg meðal annars
Bjarna Jónasson kennara og
bónda í Blöndudalshólum í
Blöndudal. Hann benti mér á,
að í sjö stöðum i Austur-Húna-
vatnssýslu hefðu fundist litlir
birkikvistir. Einnig hafa menn
fundið slíka birkianga á einum
stað í Miðfirði í Vestur-Húna-
vatnssýslu. Þessi héruð hafa
um langan aldur verið talín
skóglaus með öllu, en af þessu
er sýnt, að hér eru birkirætur
á lífi í jörðu niðri, þott nýgræð-
ingurinn nái ekki að vaxa úr
grasi meðan landið á við bú-
fjárágang og beit að búa. Slík-
an nýgræðing er og að finna í
Vaðlaheiði, í Fnjóskadal, á Út-
héraði og norðan Lagarfljóts
og sjálfsagt miklu viðar. Þess-
ar plöntur finnast oft í mýr-
lendi eða hálfdeigjum, enda
myndast slíkt jarðlag mjög
víða, þar sem skógur gengur
til þurðar, þótt áður hafi verið
þurlent, meðan skógargróður-
inn dróg til sín vatnið úr jarð-
veginum.
Vaxa tvœr birkiteg-
undir hér á landi?
Það eru líkur til, að gott fræ-
ár verði að þessu sinni, og á
það rót sína að rekja til hins
góða árferðis í fyrra. Þó sleit
ofviðri í vor mikið af reyni-
berjum af trjám, svo að vera
kann að hörgull verði á reyni-
viðarfræi.
I haust verður birkifræi
safnað í skógum víðsvegar um
landið, og því sáð í tilraunaneiti
í því skyni að komast að raun
um, hvort hér á landi er um að
ræða aðeins eina tegund birk-
is, eins og talið hefir verið, eða
fleiri. Mér þykir grunsamlegt,
hversu skógar á Vestfjörðum
eru miklu kræklóttari en skóg-
ar norðanlands, austan og suð-
austan. Eg þykist og sjá þess
merki, að Bæjarstaðaskógur sé
annarar tegundar en aðrir ís-
lenzkir skógar og hið sama
gildir um einstök tré á Þórs-
mörk. Mér virðast einkenni
benda til þess, að þar séu bast-
arðar milli hinnar norrænu
birkitegundar og Mið-Evrópu-
birkis, en í öðrum skógum vaxi
aðallega birki af norræna kyn-
inu. Úr þessu vil eg fá skorið
með samanburðartilraununum,
sem efnt verður til í haust.
60—80 þúsund skógarplöntur
úr uppeldisstöðvunum
Uppeldisstöðvar fyrir ís-
lenzkar skógarplöntur eru nú
þrjár: Að Múlakoti, Vöglum og
Hallormsstað. Fengust þaðan
I
því helmingi fleiri næsta ár,
þrátt fyrir skemdir, sem urðu
á plöntunum í ofviðri í júní-
mánuði í vor.
Nokkuð af útlendum trjá-
plöntum hefir verið gróðursett
undanfarin vor í Hallormsstað-
arskógi. Hafa plöntur þessar
dafnað ágætlega, en sumstað-
ar hafa þær orðið fyrir á-
gengni nautgripa, geldneyta og
kúa, sem eru í eign húsmæðra-
skólans á Hallormsstað, og
spilla eðlilegum þroska ný-
græðingsins í Hallormsstaðar-
skógi.
Ef alt gengur með eðlilegum
hætti, á eg von á að fá allmik-
ið af sitkagrenifræi frá Alaska
í haust. Um þá trjátegund
geri eg mér beztu vonir, eins
og eg hefi oft skýrt frá áður,
og tel líklegt, að hún geti náð
mjög góðum þrifum hér á
landi.
Innan skamms mun eg leggja
af stað í nýja ferð og þá til
Vestfjarða. Mun eg væntan-
lega fara héðan laust eftir
miðjan ágústmánuð. í haust fer
eg austur í Bæjarstaðaskóg til
eftirlits og athugunar.
—Tíminn, 13. ágúst.
ORÐ 1 BELG
Fyrir nokkru síðan barst
mér eintak af Ljóðmælum
Jónasar Stefánssonar frá Kald-
bak, sem eg las og endurlas
með nokkurri áfergju margra
hluta vegna.
Fyrst og fremst er það, að
nýjar bækur frá höndum Vest-
ur-íslendinga, hafa ávalt verið
sjaldgæfar, og fara að sjálf-
sögðu sífækkandi, og svo fann
eg strax að hér var um sérstök
nýmæli að ræða. Bókin, sem
heild, er spegill nýrra umbrota
í hugsun og sálarlífi lægr'i
stéttarinnar í þjóðfélagi voru
og má því teljast ný varða á
þróunarbraut mannsandans, að
minsta kosti í okkar eigin
heimi. Hún er bending þess, að
brjóstvit grúans sé loksins að
losna úr læðing hins æfagamla
átrúnaðar og vana; því það er
margsannað, að þegar einn
kyrjar upp úr þá er aldan orðin
heimslæg og nýtt sjónarsvið
fyrir höndum.
Að vísu höfðu Sig. Júl. Jóh.,
Stephan G. og Guttormur, og
máske fleiri, túlkað þær sveifl-
ur vel og dyggilega strax í ár-
daga, en ekki þó nema í og
með, því hin nýja vitund var
aðeins í myndun. Það, sem
fyrst var aðeins velvildar og
réttlætiskend, er nú orðið
þekkingaratriði. — ölmusu-
dýrkunin er að styrkjast upp í
réttlætis-tilfinningu og vonin
að breytast í kröfu. Hin nýja
hreyfing er þegar komin vel á
legg, og talsmenn hennar verða
því að stika stóran til þess að
gera köllun sinni skil. Og það
hefir Jónas Stefánsson reynt
að gera eftir mætti. Hann er
einn af oddamönnum okkar á
því sviði hér vestra og ljóðin
hans svipan, sem knýja á hina
latrækari hugsuði . til fyllri
meðvitundar um rétt sinn í
mannfélaginu og stefnugang
hinna sögulegu afla þróunar-
innar.
Nokkrir dómfærir menn
mintust ljóða þessara skömmu
eftir að bókin kom út og hældu
þeim undantekningarlaust, að
eg held; en raunar sá eg aldrei
ummæli ritstjóra Lögbergs. En
þeim kom líka saman um að
frágangur bókarinnar væri
slæmur og réttritun og próf-
arkalestur í lakara lagi. Einn-
ig var bent á að ýmiskonar
braglýti fyndust hér og hvar,
og mun það alt satt vera. En
út af aðfinslum þeim spunnust
því miður, all-harðsnúnar á-
kærur, sitt á hvað, en þó aðal-
lega milli skáldsins og útgef-
andans. Af þeim ástæðum,
sérstaklega, hefi eg hikað við
að minnast málsins alt til
þessa, þótt eg álíti bókina vel
þess verða að komast í hendur
allra hugsandi Islendinga. —
Smágallar mega ekki spilla
gengi góðs erindis.
Línur þessar eiga ekki að
skoðast sem ritdómur. Fyrst
og fremst finn eg mig varla
þess umkominn að dæma eins
og þeir, sem vald hafa; og svo
er mér á móti skapi að vega
og mæla og kljúfa hár, ein-
hverju atriði eða aukaatriði til
stuðnings eða sönnunar. Afl
erindisins er það, sem mestu
varðar; og sé það tímabær og
nauðsynleg hugvekja gerir
minna til þó umbúðirnar séu
fáskrúðugar, einhverra hluta
vegna.
Auðvitað er ákjósanlegast
að bæði áferð og efni séu í
fullu samræmi svo þau hrífi
hugann í sameiningu og veki
aðdáun. Þá er listin á hæsta
stigi og alt hjálpast að við að
grípa • lesandann þeim tökum
er seint losna. Því hámarki
finst mér J. S. ekki ná nema á
stöku stað. Enda er það sjald-
gæfur sigur. Þótt leitað sé
ljósum logum mun vandfundin
sú ljóðabók, sem ekki hefir
sína ágalla, sínar smekkleysur
og vankanta.
Eftir sæmilega athugun er
það skoðun mín að ritvillur
bókarinnar séu báðum aðiljum
að kenna. Sömu villurnar end-
urtakast of oft til þess að mis-
tök einber og hending geti þar
verið um að ræða. Ef til vill
hafa höf. og prentari stólað
hvor á annan í því efni, og leið-
réttingar því farið forgörðum
að mestu. Það er ógleðileg
yfirsjón, sem stoltur lesari
harmar yfir en getur þó leitt
hjá sér við uppgötvun hinna
innri verðmæta.
En hispurslaust sagt á eg
bágra með að fyrirgefa höf-
undi hroðvirknina, sem kemur
í ljós svo víða. Hann brýtur
allar reglur bragfræðinnar
hvað ofan í annað, án saka og
skeytir engum skilmálum. Það
veit eg að öll stórskáld út-
heimsins gera einnig að jafn-
aði, og hvað mest þau sem
einna ákveðnasta viðurkenn-
ing hafa hlotið. En íslenzk
ljóðagerð er sérstæð og kröfu-
hörð í þeim sökum og almenn-
ingseyrað er orðið næmt fyrir
hverjum agnúa, seni fyrir-
finst. Vel með farið geta form
og hljómur gert hið einfaldasta
efni að ljóði, og sömuleiðis lyft
hinum dýpri hugsunum í enn
hærra veldi. Það er skilgrein-
ingin milli ljóðs og lesturs, sem
aldrei mun haggast til muna,
hvað sem skrípalátum núlegra
trúða líður um lönd öll. En
eins og eg vék að áðan á heil
og einörð hugsun ávalt erindi
til fólksins og viðurkennist og
sigrar að lokum, hvernig sem
hún kann að vera til fara. Jón-
as mun lifa og vaxa að vin-
sældum með hverju líðandi ári,
þrátt fyrir smágallana, sem á
verkum hans finnast, og munu
vera honum sjálfum full ljósir.
Sýnishorn af kvæðunum
hafa áður birt þeir séra G.
Árnason og Sig. Júl. Jóh., á-
samt áliti þeirra sjálfra á gildi
bókarinnar, og væri fleiru af
því tæi því ofaukið hér; en mig
langar til að nefna nokkur
kvæði, í meðmælaskyni, þeim
til örfunar og forvitni, sem
augastað hafa á bókinni til
eignar.
“Borgin brennur” er eitt af
lengstu kvæðum safnsins og
að mínum dómi hið voldug-
asta. Þar kemur fram hugsjón
byltingamannsins, sem veit að
tjaldbúð hinnar úreltu menn-
ingar verður að brenna til
kaldra kola áður en musteri
hins nýja tíma fæst reist, og
leikur á fiðlu sína fagnandi
yfir hruninu, jafnvel þó hann
viti að hann sjálfur farist, sem
fórn, í þeim eldi. “Kolka”,
“Lofgerð til dalsins” og “Aug-
lýsing tuttugustu aldarinnar”
- NAFNSPJÖLD -
^
Dr. M. B. Halldorson 401 Boyd Bldg. Skrlfstofusiml: 23 674 Stundar scrstaklega lungnaajúk- dóma. Er aS flnni á skrifatofu kl. 10—12 f. h. og 2—6 e. h. Heimlli: 46 Alloway Ave. Talsimi: 33 ÍSS Thorvaldson & Eggertson Lögfræfilngar 300 Nanton Bldg. Talsími 97 024

Ornci Phone Rks, Phonx 87 293 72 409 Dr. L. A. Sigurdson 109 MEDICAL ART8 BUILDINO Orrrc* * Hours : 12 - 1 4 p.m. - e p.m. AITO BY APPOINTMENT M. HJALTASON, M.D. ALMENNAR LÆKNINGAR Sérgrein: Taugasfúkdámar Lætur útl meSöl t yifflögum Vllitalstfmar kl. 2—4 *. i,. 7—8 ab kveldinu Simi 80 857 643 Toronto St.

Dr. S. J. Johannes.Ton 806 BROADWAT . Talsíml 30 877 ViBtalatimi kl. 3—fi e. h. A. S. BARDAL selur likkiatur og annast um útfar- lr. Allur útbúnaður só bestl. Ennfremur selur hann allakonar mlnnisvarða og legsteina. 843 SHERBROOKE ST. Phone: S6 607 WINNIPEG
J. J. Swanson & Co. Ltd. REALTORS Rental, Insurance and Financial Agentí Sími: 26 821 308 AVENUE BLDG.—Winnipeg- Rovatzos Floral Shop 253 Notre Dame Ave. Fhone 27 989 Fresh Cut Flowers Dally Plants in Season We epecialize in Wedding & Concert Bouqueta & Puneral Designa lcelandic spoken
H. BJARNASON —TRANSFER— Baggage and Furniture Moving 691 SHERBURN ST. Phone 35 909 Annast allskonar flutninga fram og aftur um beeinn. MARGARET DALMAN TEACHER QF PIANO S54 BANNING ST. Phone: 26 420
DR. A. V. JOHNSON DENTIST 506 Somerset Bldg. Office 88124 Res. 27 702 410 Medical Arts Bldg. Dr. K. J. AUSTMANN Stundar eingöngu Augna, eyma, nefs og kverka sjúkdóma 10 til 12 f.h.—3 til 5 e.h. Skrifstofusím i 80 887 Heimasími 48 551
eru sterk áróðurskvæði í hlið-
stæðu augnamiði. “Eg ann
þér”, “Október fífillinn”,
“Þögn”, “Hefnd”, “Drotning
dagsins” og “Eg veit ei hvað
því veldur” fjalla um ýmislegt
úr daglega lífinu og bregða
víða upp fögrum, og sumstað-
ar sláandi myndum. “Til Is-
lands”, “Heimför” og “Tómas
Arinbjörnsson” eru fögur ætt-
jarðarkvæði, þótt hið síðast-
nefnda hafi ef til vill orðið það
án forsjár. Nokkur minni stíl-
uð til manna, bæði lífs og lið-
inna, eru óvanalega notaleg og
haldgóð listaverk, án tillits til
aðilja. Þar á meðal má nefna
“Til Dr. S. O. Thompson”,
“Margrét Tómasson” og “Eftir-
mæli (St. G. St.)”. Og svo eru
allar tækifærisvísurnar mark-
vissar og vel samdar.
Hið fáa, sem hér að ofan
hefir verið tilgreint er vissu-
lega nóg ástæða til útgáfu, þó
ekkert ann^ð fémætt fyndist í
bókinni. En sannleikurinn er
sá, að margt annað stendur
hinum nefndu kvæðum sáralít-
ið að baki. Eitt af þvi er
“Vökumaðurinn”, sem eg tek
hér upp af því að mér finst
það svo skýr mynd af höfund-
inum sjálfum og hugsjónalífi
hans.
“Viðsjált er að vaka,
víðskygn myrkrið kanna;
horfa á drísil-djöfla
drepa farsæld manna.
Unna yngri menning
engum reyndist gróði.
Oftast eftir dauðann
á hann fyrst í sjóði.
Svalt er morgun-sárið;
segir fátt af einum.
Engum óskum svarað.
Ástin hans í meinum.
THL WATCH SHOP
Thorlakson Baldwin
Diamonds and Wedding
Rings
Agents for Bulova Watches
Marrlage Licenaea Issued
699 Sargent Ave.
Þó er vert að vaka,
vera í broddi farar,
ef á dauða dægri
dagrenningin svarar.”
Ekki er mér kunnugt um
hvernig útgáfunni hefir verið
tekið alment; en Jónas á sann-
arlega þakkir skilið fyrir ljóð-
in, og þykir mér líklegt að
landar sjái sóma sinn í því að
eignast upplagið fyr en seinna.
—P. B.
Bannað að guðlasta
Samkvæmt 5250. kafla hegn-
ingarlaganna í Delaware-ríki í
Bandaríkjunum, kostar það
hvorki meira né minna en
tveggja mánaða fangelsi, eða
50 dollar sekt, að guðlasta.
Lög þessi eru frá tímum
Georgs 2. Bretakonungs.
* * *
j — Þér segist vera meir en
100 ára?
— Já, hundrað og þriggja.
— Og hverju álítið þér, að
: það sé nú einkum að þakka, að
| þér hafið náð svo háum aldri?
— Eingöngu því, skal eg
segja yður, að síðustu þrjá
mánuðina hefi eg lifað á ein-
tómu grænméti!
* * *
Hann: Ef þér neitið að gift-
ast mér, þá veit eg hvað eg
geri: Eg hengi mig fyrir aug-
unum á yður!
Hún: Nei, fyrir alla muni!
Pabbi hefir þrásinnis sagt, að
hann vilji ekki hafa yður hang-
andi yfir mér dag og nótt!