Heimskringla - 20.01.1943, Blaðsíða 2

2. SÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 20. JAN. 1943
SINCLAIR LEWIS
Irita Aðalstrœti. Hann hóf að
|rita bókina nákvæmlega sey-
tján árum áður en hann lauk
henni.
í Aðalstrœti fylgdi hver bók-
in af annari, s'em flestar náðu
Eg átti samfund við Sinclair sölumeti: Ágóði, Örvasmiður.
Hann var rekinn frá fjórum
blöðum — en hlaut Nóbels-
verðlaunin eigi að síður.
Hugsað í tilefni af síðasta samtali mínu við
EDVARÐ BJÖRNSON
Lewis fyrsta sinni fyrir mörg-
um árum. Við höfðum það þá
fyrir sig, ásamt. nokkrum ná-
ungum öðrum, að taka vélbát á
leigu í Frjálsu höfn á Löngu-
Elmer Gentry, Dodsworth, Ann
Vickers og Slíkt vœri óhugs-
andi hér.
Eg bað Sinclair Lewis þess
einhverju sinni að skýra mér
eyju og fara þaðan á makríls- frá undraverðustu staðreynd-
veiðar. Um þær mundir dáðist inni, er hann vissi um sjálfan
eg að Lewis rauðkoll sökum sig. Hann hugsaði sig um
þess, að hann varð aldrei sjó- stundarkorn og sagði því næst,
veikur. Þótt hafið hamaðist, j að ef hann ynni ekki að rit-
og flestir aðrir teldu eigi við störfum myndi hann kjósa sér
vært ofan þilja, sat Lewis kyr annað hvort að kenna grísku
á sínum stað og hélt áfram'eða heimspeki við Oxford-há-
veiðimenskunni sem blæjalogn skóla eða að gerast skógar-
höggsmaður.
Sex mánuði ársins býr Lewis
við rausn mikla i húsi sinu við
Garðsstræti. Hina sex mánuð-
væri.
Nú dáist eg að Sinclair Lew-
is, eigi fyrir dugnað hans sem
fiskimanns — því að nú get eg
dvalið ofan þilja, þótt gefi ájina dvelur hann á eyðistað í
bátinn — heldur sökum þess, j Vermont-fjöllunum, 80 mílur í
að hann hefir ritað fjölmargar austur frá Burlington. Hann á
frábærar skáldsögur. Ef ein- þar þrjú hundruð og fjörutíu
hver kynni að efast um, að ekra landssetur. Þar er mikið
Hann druknaði í Winnipeg-vatni 17. nóv. s. 1.
það þyrfti valinn mann til slíks
starfs, þá ætti hann bara að
reyna það.
Sinclair Lewis vakti fyrst at-
hygli árið 1920. Þá hafði hann
þegar samið sex bækur, en eng-
in þeirra gat talist sérstök ný-
um sykurrækt. Sinclair býr
sjálfur til hlynsíróp sitt og
gróðursetur grænmetið. Hann
Listin er eilíf en lífið er stutt,
Og leiðirnar ótal að þræða.
En ögn hefir mannvit og menningin rutt
Þær merkur, sem fávitann hræða.
Þú varst ekki hræddur að leggja þeim lið,
Sem lögðu út í óvissu og þrautir.
Sannleikann mattirðu fram yfir frið:
Og fórst ekki troðnustu brautir.
Við vorum að ræða um listir, og ljóð,
Hvert líf muni í dauðanum enda,
Hvert vörðurnar sem að hver vitringur hlóð
Væru oss á eilífð að benda.
Þú trúðir því Eddi að alt yrði rutt,
Og ófærur gerðar að vegi.
Við vissum þá ekki hvað áttirðu stutt,
Eftir, af komandi degi.
Ef lifað er ströndinni ókunnu á,
Og eilifðar vonirnar rætast,
Eg veit að það gleður þig vinur, að sjá,
Vitið, og sannleikann, mætast.
H. S. A.
sex mánaða skeið og þó að-
fer aðeins í borgina, þegar!eins seIt skrítlu fyrir tvo doll-
hann þarf að láta klippa sig. j ara ahan þennan tíma. En
Eg spurði hann: — Rauðkoll- \ ha.nn ,k^efur þetta „ekki hafa
ur, hvernig gest þér að frægð- f'8 a a ia Þrantakjör. Hann
ung í heimi bókmentanna. —^inni? — og hann svaraði: — ó, ve S*.a e.ins hafa veri®
Sjötta skáldsagan hans var það eru mestu óþægindi að I ra 1 **.U Slna sJaician hafa
Aðalstrœti, og hún fór sem logi henni. Hann skýrði mér frá a Joti í c aga en einmitt þessi
yfir akur. Kvennasambönd því, að ef hann svaraði öllum ar>
bannfærðu hana, prédikarar þeim bréfum, er honum bærust, | spurði hann þess, hversu
löstuðu hana opinberlega og'myndi hann ekki aðeins verða mörg eintök hefðu selst af bók-
sum blaðanna komust þannig að leggja ritstörfin á hilluna um hans. Hann svaraði þvi til,
að orði, að hún væri móðgun jheldur að verða að stytta a® ser væri ókunnugt um það.
við Vesturheim. Aðalstræti olli svefntíma sinn að mun. Flest- mælti þá eitthvað á þessa
ákafri bókmentastyrjöld, og jum bréfa sinna kastar hann í
bergmál þeirrar viðureignar arininn og horfir á þau brenna.
barst alla leið til Evrópu. | Hann hefir hina mestu van-
En fyrir bók þessa komst i þðknun á rithandasöfnurum,
Lewis í fremstu röð á vettvangi tekur sjaldan þátt í opinberum
bókmentanna.
Sumir gagnrýnendur sögðu
eitthvað á þessa leið: — Aðal- um.
veilzum og forðast að sitja te-
drykkjur með samherjum sín-
stræti er að sönnu ágæt saga,
en Sinclair skrifar aldrei aðra
bók, sem jafnist á við þessa.
En rauðhærði pilturinn frá
Saué Center í Minnesota tók til
óspiltra málanna og síðan hefir
hann — það lá nærri að eg
segði hann hafa hripað hálfa
tylft bóka, sem náð hafa sölu-
meti. — En Sinclair Lewis
hripar efalaust ekki bækur sín-
ar. Hann umskrifar þær þvert
á móti af kostgæfni og þolin-
mæði.
Hann gerði uppkast að skáld-
sögu sinni Örvasmiður, er nam
sextíu þúsund orðum. Upp-
kastið var þannig helmingi
lengra en skáldsagan reyndist
verða, er hann hafði lokið end-
anlega við hana. Hann vann
einu sinni árlangt að skáldsögu
um auðæfi og vinnu og fleygði
svo loksins handritinu í bréfa-
körfuna.
Hann hóf þrisvar sinnum að
Þegar eg beindi talinu að
erfiðleikum hans áður fyr,
mælti hann: — Ó, mér er raun
að þessum rithöfundum, sem
eru sítalandi um byrjunarörð-
ugleika sína. Sannleikurinn er
sá, að flestir amerískir rithöf-
undar hafa of lítið af erfiðleik-
um að segja. Þeir mæta sízt
meiri byrjunarörðugleikum en
ungir læknar og lögfræðingar.
En þeir virðast hafa hið mesta
yndi af því að gera þrautatíma
þá, er þeir hafi lifað, að um-
ræðuefni.
Eg minti hann á það, að ár-
um saman hefði það verið
leið: Þú hlýtur þó að geta gert
þér það nokkurn veginn í hug-
1 arlund? En hann svaraði: —
Nei, eg hefi ekki minstu hug-
mynd um það.
Eg spurði hann þess, hversu
mikið fé hann hefði fengið fyr*
ir Aðalstrœti. Hann kvaðst
ekki vita það og lítt um það
hirða. Hann sagðist hafa um-
boðsmann og bókara, til þess
að annast það, er að fjármál-
um lyti, fyrir sína hönd og
aldrei fylgjast neitt með því,
hversu mikils hann aflaði.
Hann lætur sér fátt finnast
um líkamsrækt. Hann er sam-
mála sveitalæknir á sléttum
Minnesota, og Sinclair Lewis
annaðist það oft að svæfa
sjúklingana, er hann framdi
læknisaðgerðir sínar.
ur kynni af Svíum heima í
Minnesota. Hann hugði, að
sænski málhreimurinn væri
aðeins leikaraskapur. Rauð-
kollur gerði helst ráð fyrir þvi,
að einhverjir vina sinna væru
að reyna að draga dár að sér
og tók því að skrökva að ná-
unganum í símanum.
Lewis mátti eigi mæla, er
hann komst að raun um það
andartaki síðar, að þetta var
fullkomalega sannleikanum
samkvæmt — að sér hafði
raunverulega hlotnast mesta
sæmd, sem getur i heimi bók-
mentanna.—Tíminn.
RÚMÁBREIÐAN
Á Elwell heimilinu var Metta
gamla frænka efalaust lang at-
kvæðaminst. Ekki fyrir það
að hún væri ónýt til vinnu —
það var svo langt frá þvi. Vana-
lega tók hún að sér leiðinleg-
ustu og erfiðustu störf heimil-
isins. Á mánudögum var það
hún, er þvoði óhreinustu fötin.
Á þriðjudögum var það hún,,
sem strauaði alt það er léleg-
ast var, og leiðinlegast með-
ferðar. öll ómerkilegustu og
verstu heimilisverkin áleit hún
sjálfsagt að hún ynni. Nú var
Einu'gkkert af heimilisfólkinu bein-
sinni lagði Lewis leið sina yfir | línis vont við hana, en það var
Atlantshafið í skipi, sem ætl- [ónærgætið, og ónærgætnin
að var til kvikfjárflutninga. |kom fram í afskiftaleysi; engin
venja hans að fara á fætur öðru sinni ferðaðist hann á|Virtist muna eftir því að hún
nokkrum klukkustunudum fyr- öðru farrými til Panama í at- væri til.
ir morgunverð, hita kaffi og vinnuleit. Hann skrifaði ljóð | En Metta frænka tók þessu
skrifa við eldhúsborðið. Eg fyrir börn, sendi Jack London ,hugsunarleysi með þögn og
minti hann og á það, að einu uppkast að sögum og var um þolinmæði. Það var bara sjálf-
sinni hefði hann tekið hundrað tíma aðstoðarritstjóri að tíma-^sagt, og ekki við betru að bú-
og fimtiu dollara að láni, eldað riti fyrir heyrnarlaust fólk. ast, þegar maður var .orðin
sjálfur mat sinn, þvegið föt sín Hann lætur sér fátt til umjgamall og upp á aðra komin.
og unnið daga og nætur um líkajnsnækt. Hann er sam- Öllum vinahótum tók hún með
------j mála George Jean Nathan um þakklæti og einskærri gleði, en
í það, að borgarbúum sé það(reyndi aftur á móti að hylja
nægileg likamsæfing að opna.yfir alt það er særði. Stund-
SKEMSTA LEIÐ TIL TOKIO
Ein stærsta vegagerð er sögur fara af var fullgerð 1.
des., er Bandaríkin opnuðu til umferðar Alaska herveginn.
vegurinn var fullgerður einum mánuði á undan áætlun, og
er hann talinn að vera afar áríðandi fyrir allan hergagna-
flutning sameinuðu þjóðanna, svo sem loftför, matvæli,
byssur og menn. Hann styttir landleiðina um 2000 mílur
frá Bandaríkjunum til Tokio. Myndin sýnir ameríska
verkfræðinga þar sem þeir eru að leggja skyndibrú yfir á,
er var á leið þe\rra, en sem síðar var bygð upp til umferðar.
dyr á leigubifreið og klifra upp
i hana.
Hann hefir alls engan áhuga
á iþróttum. Babe Ruth er eini
maðurinn, er hann getur nefnt,
þeirra, sem hornaleik iðka, og
Red Grange er eini knatt-
spyrnumaðurinn, sem hann
hefir heyrt getið.
— Varst þú ekki rekinn frá
þrem fyrstu blöðunum, sem þú
starfaðir við? spurði eg.
— Nei, eg var rekinn frá
fjórum fyrstu blöðunum, sem
eg starfaði við, var svar hans.
Eg^ hugðist að spyrja hann,
hvaða ráð hann vildi gefa ung-
um rithöfundum og hóf máls:
— Hvaða ráð . . . . og hann
mælti: — Alls ekkert. Hann
hefir hina mestu vantrú á þvi
að gefa öðrum ráð.
um þegar fjölskyldan sat sam-
an á kvöldin og bróðir hennar
sem var húsbóndinn, spaugaði
í hugsunarleysi við dætur sín-
ar um “biðlana” hennar “Mettu
frænku”, þá dró hún sig inst
inn í horn, og lét sem minst á
sér bera, því Metta frænka
hafði verið alveg eins feimin og
óframfærin þegar hún var tví-
tug eins og nú. Enginn hafði
veitt henni eftirtekt þá, frekar
en nú, og “biðlarnir” þvi aldrei
verið til.
Tengdasystir hennar, Hildur, I
hin myndarlegasta og bezta
búkona, var henni einna vin-
veittust á heimilinu, og henni
var það að þakka að gamla
konan fékk að njóta sinnar
einu lífsgleði. Metta frænka
hafði nefnilega ætíð, frá þvií
Dag nokkum talaði maður ihún var ung stúlka, verið mjög
með sænskum málhreimi við
hann í síma og tjáði honum, að
hann hefði verið sæmdur bók-
mentaverðlaunum Nóbels. —
Sinclair Lewis hafði haft nokk-
flink við saum, sérstaklega
saum á rúmábreiðum sem hún
bjó til úr allavega litum pjötl-
um, smáum og stórum, og rað-
aði niður með mestu snild. Hún
átti nú órðið heilt samsafn af
munstrum, og stundum komu
hinar og aðrar nágrannakon-
ur, og gerðu boð eftir “fröken
Mettu”, til þess að fá hjá henni
uppdrætti. Fyltist hjarta henn-
ar þá ánægju og gleði er hún
flýtti sér upp i litla snauða
þakherbergið og sótti handa
þeim hið umbeðna munstur.
En hvað það var gott að geta
verið öðrum hjálplegur.
Svo myndaðist hin stóra
hugsjón! Aldrei vissi hún eft-
ir á hvernig hún myndaðist.
Stundum fanst henni hún hafa
borist sér í draumi, eða verið
send frá hæðum. Það var ó-
hugsanlegt að önnur eins hug-
mynd hafi getað vaknað hjá
henni sjálfri, sem var svo lítil-
mótleg í alla staði. Jafnvel
eftir að hún hafði dregið upp
munstrið með eigin hönd,
horfði hún á það með efasemd.
Þessi undurfagri uppdráttur
gæti aldrei orðið annað en
draum mynd, sem ómögulegt
yrði að gera að veruleik. Samt
varð löngunin til þess æ sterk-
ari og sterkari, og hvernig sem
hún reyndi gat hún ekki bælt
hana niður. Loks datt henni í
jhug, að saklaust yrði þó að
jreyna bara á einu litlu horni,
svona rétt til að sjá hvernig
það tæki sig út, en ekki áræddi
hún að byrja án þess að fá leyfi
frá húsfreyjunni.
| Frú Hildur hlustaði á beiðni
hennar og svaraði góðlátlega:
“Já, Metta mín. Það er svo
sem stjálfsagt að þú byrjir á
annari ábreiðu ef þig langar
til. Eg hefi nóg af afklippum
og pjötlum sem þér er velkom-
ið að nota.” Gamla konan
reyndi nú að gera henni skilj-
anlegt að þetta yrði engin
vanaleg rúmábreiða, en henni
var svo mikið niðri fyrir að
hún kom varla upp orði, og*frú
Hildur bað hana “blessaða að
áta sig nú vera, og velja bara
hvaða munstur sem henni
sjálfri þætti fallegast.”
i Metta frænka flýtti sér burt,
og fór nú í óða önn að undir-
búa alt sem bezt hún gat. Svo
loksins byrjaði hún á ^breið-
unni, en tíminn frá hússtörfun-
•um var svo naumur og ekki
mátti sauma of langt fram eftir
á kvöldin, því spart þurfti að
fara með kertaljósið, það liðu
því margar vikur áður en
nokkuð mátti sjá af munstrinu.
Nú var Metta orðin svo ó-
þreyjufull að hún gat ekki
lengur beðið, og eitt kvöld herti
hún upp hugan og kom með
saumaskap sinn inn í stofuna
þar sem fjölskyldan sat. Hild-
ur leit upp. “Er þetta nýja á-
breiðan sem þú ert með?”
spurði hún geispandi. “Má eg
sjá?”- Upp að þessari stundu
hafði Metta frænka unnið með
ósérplægni og alúð að hugsjón,
en nú, er Hildur hélt hand-
vinnu hennar á lofti og lét i
ljósi undrun og aðdáun, varð
hugsjónin alt í einu að veru-
leik, er fylti hana óumræði-
legri gleði. “Hamingjan besta,
Metta mín, hvaðan fékstu þetta
munstur?”
“Eg dró það upp sjálf,” svar-
aði Metta hæversklega.
“Nei, nú er eg alveg forviða!”
hrópaði Hildur. “Komið þið
stúlkur minar, og sjáið hvað
hún Metta frænka er með. Haf-
ið þið nokkurn tima á æfinni
séð svona fallegt munstur og
fínan saum?”
Stúlkurnar bergmáluðu að-
dáun móður sinnar, og nú kom
húsbóndinn sjálfur fram. “Nei,
hvað er þetta!” sagði hann og
horfði alveg nýjum augum á
systur sína. “Vitið þið það, að
þetta er bæði fallegra og vand-
aðra en stykkið sem hlaut
verðlaunin á sýningunni í
fyrra?”
Gleðitár vættu augu Mettu
frænku, er hún lá andvaka í
litla þakherberginu sinu, of æst
til að sofa.
Hernaðar Tilkynning
Veitið Eftirtekt!

Ókvæntir Menn
Oamkvœmt yfirlýsing frá
landstjóra Canada, His Excel-
len£y’ ,t,he-1Governor ‘ General,
verða allir okvæntir menn fædd-
lr a árunum 1902 til 1923, að
baðum árum meðtöldum, og
sem ekki hafa fengið tilkynn-
ÍHU -U? «ð ^anga undir her-
iækmsskoðun, að fylla inn þar
pLt^fr®+eyðublöð’ h->á næsta
L°S^-eis.tara’ Registrar of a
Mobiliation Board eða hjá Em-
5,0yfnent and Selective Service
OHæers, ekki seinna en 1. febr.
1 þessu tilfelli á orðið “ókvænt-
ur við alla karlmenn sem voru
ekkjumenn eða höfðu fengið
loglegan hjónaskilnað 0g áttu
fn#ln bofn \ ómegð, 15. júlí,
1940, og einmg a það við alla
karlmenn sem orðið hafa ekkju-
menn eða ioglega skilið við
konur sinar, frá þeim tíma nv
engin born hafa nú til umsjár. g
Veitið athygli að enginn ó-
hpffHtf n maður sem fengW
hefif tilkynning um að fara
undir her-læknisskoðun og hef
Kr?j?"n!'n/'ga S""'a
Lögin ákveða fjárútlát beim
sem ekki skrásetjast. P
A. MacNAMARA
Director, National Selective Service
Ottawa
Daginn eftir, er að því kom
að skralla kartöflurnar, tók
tengdasystir hennar þær af
henni, fékk einni stúlkunni og
mælti: “Metta mín, langar’þig
nú ekki til að halda áfram með
sauminn, mér er forvitni á að
sjá hvernig nýja munstrið
muni taka sig út!”
Um sumarlok var áhuginn
orðin svo mikill á heimilinu,
að Mettu frænku var útbúið
sérstakt pláss í setustofunni,
þar sem hún gat gripið til
vinnu sinnar hvenær sem tími
leyfði. Þessa góðvild launaði
hún með því að vinna hin dag-
legu störf, með enn meiri trú-
mensku en nokkru sinni áður.
Nú var alt hennar umhverfi
gerbreytt; regnbogi uppfyltra
óska kastaði sérstökum undra
blæ á hin auðvirðilegustu at-
vik.
Svo gerðu prestshjónin sjálf
henni heimsókn; og var haft
eftir prestinum að fínni saum
og fallegri hefði hann aldrei á
æfi sinni séð. Þetta fréttist
um bygðina og nú fór heimilis-
fólkið að stæra sig af því hve
vandasamt og seinlegt verkið
væri. Það skýrði fyrir gestum
að “Metta frænka væri nú bú-
in að vinna í sex vikur við
þetta eina horn og samt væri
það ekki hálfbúið enn!”
Gamla konan var farin að
bera höfuðið hærra, taka þátt
í samræðum, og börnunum var
sagt að gegna henni þegar hún
bað þau einhvers. Það var
farið að verða svo mikið um
gesti á heimilinu að Mettu voru
gefin betri föt, og ein frænkan
gaf henni fallegan kappa er
prýddi hvíta hárið. Svona leið
ár, og fjórði partur ábreiðunn-
ar var búinn. Annað ár, og
helmingi lokið. Þriðja árið
lagðist hún í lungnabólgu, og í
margar vikur var hún yfirbug-
uð af hræðslu yfir því, að hún
fengi nú ekki að lifa til þess að
ljúka starfi sínu. Fjórða árið
mátti sjá munstrið i allri sinni
dýrð, og í september, fimta
árið, saumaði Metta frænka
síðustu sporin.
Allir horfðu á, agndofa af
^ðdáun, þar til húsbóndinn
lýsti því yfir að “annað ems
snildarverk yrði að sendast á
ðnaðarsýninguna.” — Metta
frænka stokkroðnaði. Aldrei
nokkurntima hafði hún dirfst
að hugsa sér svo hátt! En nu
var einn drengurinn sendur til
formanns sýningarnefndarinn-