Heimskringla - 29.05.1946, Blaðsíða 7

WINNIPEG, 29. MAI 1946
HEIMSKRINGLA
7. SÍÐA
150 ÁRA MINNING
SKÚLA FÓGETA
Frh. frá 3. bls.
Rannveig, f. 1742. Giftist
Bjarna Pálssyni hinum fyrsta
landlækni og lyfsala hér á landi.
Var hann sem kunnugt er, hinn
mesti merkismaður, en ekki
fjáraflamaður að sama skapi, og
er hann andaðist árið 1779, voru
heimilisástæður hans svo bág-,
bornar, að Skúli lýsti dánrbúið
gjaldþrota og tók að sér skulda-
greiðslur, varð það honum æði
kostnaðarsamt. Bjarni var
greiðamaður hinn mesti og ár-
ferði örðugt, töluverð breyting
hefur orðið síðan, því nú ber ekki
á öðru, en landlæknisembætti
og iyfsalastaða, þykir hvort í
sýnu lagi, fremur álitleg störf,
og líkleg til bjargálna afkomu.
Margt manna er frá þeim hjón-
um komið, og má nefna tengda-
syni þeirra, þá Svein lækni Páls-
son og Vígfús sýslum. Thorar-
ensen, og helst nafn Skúla fó-
geta, enn í þeim ættlegg.
Guðrún (ýngri) f. 1743. Gift-
ist Jóni Arnórssyni sýslum. í
Snæfellsnessýslu og Stapa-um-
boðsmanni. Var hann greiða-
maður og gjafmildur með af-
brygðum, og í hörmungunr'
Móðuharðindanna, þegar stór-
hópar af allslausu fólki þyrptist
vestur á Snæfellsnes, létu þau
hjón, engan synjandi frá sér fara
og gáfu öðrum meðan þau máttu,
eða meira en það. Hefur þessa
einstaka örlætis á neyðartímum
lítt verið minst. “Hefur margur
fengið sögu fyrir minna“, sagði
Sveinn Pálsson.
Er auðfundið að Jóni Esphól-
ín (systursyni Ólafs Steph.) hef-
ur fundist, að ekki færi alt að
verðleikum, þar sem segir frá
því, að fyrir hina miklu hjálp-
semi sína og örlæti við fátækl-
inga, hafi konungur gefið Ólafi
Stephensen: “Gullpening hinn
mikla honum til vegs; en eigi
seldist eins út hið sama öllum;
hafði Jón Arnórsson í Ingjalds-
hóli sýslumaður og þau Guðrún
kona hans, dóttir Skúla, verið
ærið hjálpsöm í þeim harðindum,
en fór eigi jafn skipulega, og
söfnuðust skuldir stórar, og
varð Skúla mikið mein að því, en
hann vildi hjálpa reikningum
mágs síns.” — Andaðist Jón blá-
snauður árið 1791 og mönnuðust
börn þeirra hjóna lítt sökum
fátæktar.
Oddný, f. 1748. Giftíst frænda
sínum, bróðursyni Skúla, séra
Hallgrími Jónssyni í Görðum á
Akranesi. Börn áttu þau ekki.
Halldóra, var yngst þeirra
barna, f. 1750. Giftist Hallgrími
-Bachmann í Bjarnarhöfn, fjórð-
ungslækni á Vesturlandi. Hann
^var dóttursonur Benedikts lög-
manns Þorsteinssonar í Rauðu- fógeta, er alls ekki nógu virðu-
skriðu, sem nokkuð kom við leg gata til að bera nafn hans.
sögu Skúla, á unglingsárum Auk þess er nafnið út í bláinn,
hans. Hallgrímur lækni var ann- 0g á ekki neinn sögulegan grund-
álað karlmenni að burðum, en ó- völl þar, því tækni og framtak
eirinn, eru þar um sögur skráð- nútímans, hefur “búið” það land
ar. (O. Clausen: Sögur af Snæ- til síðan. En að sjálfsögðu, mætti
fellssnesi). —Miklar ættir eru flytja “Aðalstrætis” nafnið þang-
komnar frá Jóni syni þeirra, er að. — Hið sögulega ag raunveru-
prestur var í Miklholti og Klaust- lega “Skúlastræti", er þar sem
hann valdi “innréttingunum”
‘ stað. — Má vænta þess, ef hinir
ágætu forystumenn Reykvík-
INNKÖLLUNARMENN HEiMSKRINGLU
Reykjavík
Á ISLANDI
—Björn Guðmundsson, Reynimel 52
Amaranth, Man.
Antler, Sask.
í CANADA
-----------Mrs. Marg. Kjartansson
---K. J. Abrahamson, Sinclair, Man.
Árnes, Man-------...---Sumarliði J. Kardal, Hnausa, Man.
Arborg, Man............................G. O. Einarsson
Baldur, Man--------------------------------O. Anderson
Belmont, Man...............................G. J. Oleson
Bredenbury, Sask.___Halldór B. Johnson, Churchbridge, Sask.
Churchbridge, Sask___________________Halldór B. Johnson
Cypress River, Man.....................Guðm. Sveinsson
Dafoe, Sask.--.---------O. O. Magnússon, Wynyard, Sask.
Ebor Man----------------K. J. Abrahamson, Sinclair, Man.
Elfros, Sask.................._._Mrs. J. H. Goodmundson
Eriksdale, Man.........................ólafur Hailsson
Fishing Lake, Sask____________Rósm. Árnason, Leslie, Sask.
Foam Lake, Sask_______________Rósm. Árnason, Leslie, Sask.
Gimli, Man...............................K. Kjernested
Geysir, Man____________________________G. B. Jóhannson
Glenboro, Man..............................G. J. Oleson
Hayland, Man...........................Sig. B. Helgason
Hecla, Man...........................Jóhann K. Johnson
Hnausa, Man............................_Gestur S. Vídal
Innisfaií, Alta_________Ófeigur Sigurðsson, Red Deer, Alta.
Kandahar, Sask__________O. O. Magnússon, Wynyard, Sask.
Keewatin, Ont..........................Bjarni Sveinsson
Langruth, Man...........................Böðvar Jónsson
Leslie, Sask........,................Th. Guðmundsson
Lundar, Man................................D. J. Líndal
Markerville, Alta_____Ófeigur Sigurðsson, Red Deer, Alta.
Morden, Man__________________________Thorst. J. Gíslason
Mozart, Sask.............................Thor Ásgeirsson
Narrows, Man__________________S. Sigfússon, Oakview, Man.
Oak Point, Man........•_...............Mrs. L. S. Taylor
Oakview, Man_______________________________S. Sigfússon
Otto, Man__________________Hjörtur Josephson, Lundar, Man.
Piney, Man................................._S. V. Eyford
Red E>eer, Alta......................-Ófeigur Sigurðsson
Riverton, Man..........................Einar A. Johnson
Reykjavík, Man_________________________Ingim. ólafsson
Selkirk, Man_________________________Mrs. J. E. Erickson
Silver Bay, Man..........................Hallur Hallsop
Sinolair, Man........................K. J. Abrahamson
Steep Roek, Man........................-...Fred Snædal
Stony Hill, Man_________JHjörtur Josephson, Lundar, Man.
Tantallon, Sask...............—........-Árni S. Árnason
Thornhill, Man__________Thorst. J. Gíslason, Morden, Man.
Víðir, Man____________________Aug. Einarsson, Árborg, Man.
Vancouver, B. C_______Mrs. Anna Harvey, 4487 Quebec, St.
Wapah, Man______________Ingim. Ólafsson, Reykjavík, Man.
Winnipeg______S. S. Anderson, 800 Lipton St. Winnipeg, Man.
Winnipegosis, Man..............................S. Oliver
Wynyard, Sask..........................O. O. Magnússon
í BANDARÍKJUNUM
Akra, N. D. .'._________Björn Stevenson, Akra P.O., N. D.
Bantry, N. Dak_____________—E. J. Breiðfjörð, Upham, N. D.
Bellingham, Wash—Mrs. Joihn W. Johnson, 2717 Kulshan St.
Blaine, Wash-----------...........Magnús Thordarson
Cavalier, N. D__________Björn Stevenson, Akra P.O., N. D.
Crystal, N. D_________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Edinburg, N. D__________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Gardar, N. D__________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Grafton, N. D___________C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Hallson, N. D___________Björn Stevenson, Akra P.O., N. D.
urhólum.
Faðir Reykjavíkur.
Skúli fógeti, hafði frá upp- inga-félagsins, vildu taka þetta
hafi hugsað “Innréttingunum” mál að sér, að ekki myndi verða
stað í Reykjavík. — Er þar ekki mikil fyrirstaða á, að koma þessu
um neina tilviljun að ræða, eða í kring hið bráðasta.
eins og sumir hafa haldið fram, |
að það hafi ráðið mestu þar um, Minnismerki Skúla fógeta.
hve skamt er milli Viðeyjar og Helzta og þýðingarmezta bar-
Reykjavíkur. Ef það hefði vakað áttu mál Skúla fógeta, var frjáls
fyrir Skúla, var öllu hentugra verslun í höndum íslenzkra
fyrir hann, að verksmiðjurnar manna, og hefur giftusamlega
væru annaðhvort í Gufunesi eða ræzt úr þeirri hugsjón hans. —
Kleppi, sem hvoru tveggja voru Myndi Skúla fógeta, áreiðanlega
konungseignir, og á þeim 'tíma hafa geðjast vel, að hinni ötulu
að öllu eins hentugir staðir. Það og úrræðagóðu kaupsýslumanna-
er ljóst, að söguhelgi Reykjavík stétt vorri, er svo vel og myndar-
ur, sem bújörð hins fyrsta land- lega hefir látið vonir hans ræt-
námsmanns, var meginatriðið. ast. Eru hér önnur tilmæli, þó
Þar vildi Skúli koma á fót hinum kostnaðarmeiri en hin fyrri. En
1. íslenzka iðnaðar- og verslun- það er að kaupsýslumenn, en þó
arbæ. — Er Reykjavík Þannig einkum stjórn “Félags íslenzkra
íslenzkust að uppruna af kaup- stjórkaupmanna”, gangist fyrir:
stöðum landsins, því flestir hinir því, að Skúla fógeta verði reist-1
kaupstaðirnir, mynduðust utan ur veglegur minnisvarði eða
um verslanir hinna útlendu líkneski. Væri það að öllu sam-i
kaupmanna, en Reykjavík bygð boðnast raustn og höfðingsskap
ist, með iðnaðarframkvæmdum stórkaupmanna, að þeir stæðul
Skúla fógeta, er hann því sá einir að framkvæmd og kostn-j
raunverulegi stofnandi Reykja- aði, þessa máls.
víkur-brogar. En Jón Sigurðs- Vera kynni að rétt væri að
son kom einnig hér við sögu, láta fara fram samkeppni, um
því er hann fékk því til leiðar hugmynd að minnisvarðanum.
komið, að hið endurreista Al- En rétt er að minna á, að I stór-
þingi, yrði háð hér, sköpuðust hýál Reykjavíkur Apóteks, er til
Reykjavík höfuðstaðar skilyrði. frummynd af Skúla-líkneski, eft-
Eggert Ólafsson, segir að á ir Guðmund Einarsson frá Mið-
Hensel, N. D____
Ivanhoe, Minn.
______C. Indriðason, Mountain P.O., N. D.
Miss C. V. Dalmann, Minneota, Minn.
Milton, N. Dak...................-.....S. Goodman
Minneota, Minn..................Miss C. V. Dalmann
Mountain, N. D_____C. Indriðason, Mountain P.O.,vN. D.
National City, Calif...-John S. Laxdal, 736 E. 24th St.
Point Roberts, Wash..................Ásta Norman
Seattle, 7 Wash____J. J. Middal, 6522 Dibble Ave., N.W.
Upham, N. Dak_______________________E. J. Breiðf jörð
The Viking Press Ltd.
Winnipeg Manitoba
þessum tímum, hafi það að mestu dal, sem Þeim er þetta ritar, I
verið orðið gleymt almenningi, geðjast mjög vel að og virðist til
að nokkur sérstök söguhelgi, komumikið. Er því þar lýst á
hvíldi yfir Reykjavík. Hafa þeir stórbrotinn hátt, er Skúli fógeti,
Skúli áreiðanlega rætt mikið um er brjóta einokunar hlekkina
. þessi mál, og í Viðey, mun Egg- af hinni þjökuðu þjóð vorri.
ert hafa orkt hið ágæta kvæði Væri æskilegt að þetta gæti
sitt: “Mána-mál”, sem er samtal sem fyrst komist til fram
milli þeirra: Ingólfs landnáms- kvæmda, og að minsta kosti eigi
manns, Þorsteins goða, Þrokells síðar, en árið 1949, er 200 ár eru
lögmanns, Mána og Örlygs liðin, síðan Skúli Magnússon tók
gamla á Esjubergi. Er kvæðið á- við landfógetastörfum, því em
hrifamikill spádóms-óður um bætti, sem hann gat sér svo mik-
framtíð og hlutverk Reykjavík- inn og verðskuldaðan orðsír fyr
ur, sem blessunarlega hefur ir. Sumum kann að finnast sem
rætst. Leggur Eggert, Þorkeli minnisvarðar og líkneski, séu
Mána orð í munn, en hann læt- hégómlegir hlutir; en svo er þó
ur í ljósi trausta trú, á framtíð ekki, bæði er það stórfeld bæjar-
staðarins, en telur þó að mikla prýði, ef vel tekzt; og svo minn-
örðugleika verði að yfirvinna. ir það vegfarandann stöðugt um
1 niðurlagi kvæðisins, spáir Þork- dáðir þess stórmennis. sem verið
ell Máni, landinu, en þó einkum er að heiðra á þann hátt.
Reykjavík miklum framförum Tilvalinn staður, fyrir líkneski
og góðri giftu: af Skúla fógeta, virðist vera,
hinn snotri ferhyrndi gras-flöt-
“Skulu kaupferðir ur í “Skúla-garði” (bæjarfógeta-
í kjör fallast
og vaxa velmegin
springa munu blómstur
á bæjar tré;
göfgu mun þá fjölga fræi’!
um Skúla fógeta. Næsta ólíkleg’
Skúlastræti og Skúlagarður. Það í alvöru, að byggja í garð-
Hin fyrsta myndun Reykjavík- jnura eða leggja götu þar í gegn
ur, sem “þorps” varð beggja ®r þess fastlega vænst, að til-
réttinganna” á þeim slóðum, og framkvæmda.
er verslunarböndin voru leyst,1 ^ sambandi
var verslunin flutt úr “Hólmin- a®rar uppástu
um” (Örfyrisey), og fyrstu velsl- verða ræddar.
unarhús Reykjavíkur voru bygð
við “Aðalstræti” (þar sem nú er Leiðarlok.
Ingólfs Apótek).
Professional and Business
--- Directory ^-------—
Orricr Phoki Rjcs. Phon*
94 762 72 409
Dr. L. A. Sigurdson
116 MEDICAL ARTS BLDG.
Office hours
by appointment
, . 111 11 ct iccuingu OAUia xwgcca,
Her i borginm er starfandi Qrkti .<listaskáldið góða» Guðm
Rey vi mga e ag , er það fél- Guðmundsson snildarkvæði
agsskapur “urvals” Reykvík- . Ht_prð hp<
upp, við ráðandi menn í þeim
hóp manna (og um leið milliliða-
kvæði:
kæru höfuðborgar), að þeir beyti hundruð ár,
verði heitið “Skúlastræti” eða ur og hár,
“Skúlagata”, þar á nafnið heima,1 með hvetjandi glitstaf um
af áðurgreindum ástæðum. Og lenzkar brár.
einnig að gamli kirkjugarður- Hans djarfhygð er kynfylgja
inn (bæjarfógeta-garðurinn) dagroðans barna,
hljóti nafnið “Skúla-garður”. —| sú drýgsta til sóknar og varna!”
Sjávargata sú, inn við “Ný-
borg”, sem nú ber nafn Skúla
Dr. S. J. Jóhannesson
215 RUBY &T.
Beint suður af Banning
Talsimi 30 877
Viðtalstími kl. 3—5 e.h.
J. J. Swanson & Co. Ltd.
REÁLTORS
Rental, Inswance and Financial
Agents
Simi 97 538
308 AVENUE BLDG.—Wlnntpeg
THE WATCH SHOP
CARL K. THORLAKSON
DlamQjid and Wedding Ríngs
Agent ior Bulova WaÆches
Marriage Licenses Issued
699 SARGENT AVE
DR. A. V. JOHNSON
DENTIST
501 Somerset Bldg.
Office 97 932 Res. 202 398
Lúkasarmessu 1945.
S. K. Steindórs.
ANÐREWS, ANDREWS,
THORVALDSON &
EGGERTSON
Lögfrœðingar
Bank of Nova Scotia Bldg
Portage og Garry St.
Sími 98 291
DRS. H. R. and H. W.
TWEED
Tannlœknar
406 TORONTO GEN. TRUSTS
Cor. Portage Ave. og Smith St.
PHONE 96 952 WINNIPEG
H. HALDORSON BUILDER 23 Music and Arts Studios Broadway and Carlton Phone 93 055 Winnipeg, Canada

CANADIAN FISH PRODUCERS, LTD. J. H. Page, Managing Director Wholesale Distributors of Fresh and Frozen Fish 311 CHAMBERS ST. Office Phone 26 328 Res. Phone 73 917
ÁSGEIRSON’S PAINTS, WALL PAPER AND HARDWARE 698 SARGENT AVENUE Winnipeg, Maa Telephone 34 322

WINDATT COAL Co. LIMITED Established 1898 307 SMITH STREET Office Phone 97 404 Yard Phone 28 745

THE BUSINESS CLINIC specialize in aiding the smaller business man to keep adequate records and prepare Income Tax Returns. ANNA LÁRUSSON 508 Mclntyre Blk. Ph. 97 130

Frá vini >

■ PRINCESS í| MESSENGER SERVICE Við flytjum kistur og töskur, húsgögn úr smcerri ibúðum og húsmuni af öllu tœi. 3 58 ALBERT ST. — WINNIPEG Sími 25 888 ; j C. A. Johnson, Mgr.

A. SAEDAL PAINTER & DECORATOR ★ Phone 93 990 >> • Suite 1 Monterey Apts. 45 Carlton St., Winnipeg
H. J. PALMASON & Co.
Chartered Accountants
1103 McARTHUR BLDG.
PHONE 94 358
Rovatzos Floral Sliop
253 Notre Dame Ave., Phone 27 989
Fresh Cut Flowers Daily.
Planita in Season
We apeciallze in Wedding & Concert
Bouquete & Funeral Designs
Icelandic spoken
A. S. BARDAL
aelur likkistur og annast um útíar-
ir. Allur útbúnaður sá besti.
Ennfremur telur hann allskonar
minnisvarða og legsteina.
#43 8HERBROOKE ST.
Phons 27 324 Winnipeg
Union Loan & Investment
COMPANY
Bental, Insurance and Financial
Agents
Sími 95 061
510 Toronto General Trusts Bldg.
GUNDRY-PYMORE Ltd.
British Quality - Fish Netting
60 Victoria St., Winnipeg, Man.
Phone 98 211
Manager: T. R. THORVALDSON
Your Patronage Will Be
Appreciated
Halldór Sigurðsson
Contractor & Builder
★
594 Alverstone St., Winnlpeg
Sími 33 038
FINKLEMAN
OPTOMETRISTS
and
OPTICIANS
KENSINGTON BLDG.,
275 Portage Ave. Wmnipeg
PHONE 93 942
DR. CHARLES R. OKE
TANNLÆKNIR
404 Toronto Gen. Trust Bldg.
283 Portage Ave., Winnipeg
Phone 94 908

'JORNSONS
(ÖÓKSfÖREI
y.bUTPT-1
702 Sargent Ave., Winnipeg,